Lūn Ēng A-phiàn oân ê gûi-hiám
|
論用鴉片丸ê危險 |
| Phian-chip-sek |
編輯室 |
|
In-ūi chai tī chit-ê Tâi-oân ū chē-chē lâng ēng A-phiàn oân ài ké A-phiàn , goán lūn chit-ê tāi-chì ài kóng chi̍t-nn̄g hāng. Chi̍t-hāng, chia̍h A-phiàn oân pí chia̍h hun sī khah siong-tiōng . Kiám-chhái ū lâng kóng , Góa tāi -seng chia̍h hun , āu-lâi chia̍h A-phiàn oân lâi ké ; nā-sī kiaⁿ-liáu hán-tit ū án-ni . Nā ài ké A-phiàn ê lâng khah iàu-kín tio̍h chiàu I-koán ê hoat-tō͘, chiū-sī tio̍h lâi tòa I-koán lāi-bīn 21 ji̍t , lóng bô chhut-mn̂g ; I-seng ia̍h khòaⁿ hit-ê lâng ū sím-mi̍h phòa-pīⁿ, ū sím-mi̍h kan-khó͘, chiū chiong eng-kai tī ê io̍h lâi tī i . Lâng nā bô thang lâi I-koán ké , thang tùi I-koán bé ké A-phiàn ê io̍h , ( lóng bô A-phiàn tī lāi-bīn , ) ka-tī thang ké ; m̄-thang phah-sǹg nā bô chia̍h A-phiàn oân chiū bē ké--tit. Chhin-chhiūⁿ Hiong-káng hái-sū sī goán Gōa-kok lâng koán--ê ; tī-hia ū chē-chē Tn̂g-lâng , ū-sî hoān-chōe hō͘ koaⁿ-hú lia̍h-khì koaiⁿ-kaⁿ, nā chia̍h hun ê lâng ko͘-put-chiong tio̍h liâm-piⁿ ké, lóng m̄-bat tit-tio̍h A-phiàn oân , á-sī io̍h-hún thang ûn-ûn-á ké .
|
因為知tī這個台灣有濟濟人用鴉片丸ài改鴉片，阮論這個代誌愛講一兩項。一項食鴉片丸比食薰是較siong重。Kiám-chhái有人講，我代先食薰，後--來食鴉片丸來解；若是驚了罕tit有án-ni。若ài改鴉片ê人較要緊著照醫館ê法度，就是著來tòa醫館內面21日，攏無出門；醫生亦看hit個人有甚mi̍h破病，有甚mi̍h艱苦，就將應該治ê藥來治伊。人若無thang來醫館改，thang對醫館買改鴉片ê藥（攏無鴉片tī內面），家己thang改。M̄-thang扑算若無食鴉片丸就bē改--tit。親像香港海嶼是阮外國人管ê,tī hia有濟濟唐人，有時犯罪hō͘官府掠去關監，若食薰ê人姑不chiong著liâm-piⁿ改，攏m̄-bat得著鴉片丸，抑是藥粉thang勻勻仔改。 |
|
Koh chi̍t-hāng: goán chai ū lâng ēng A-phiàn oân lâi chí-thiàⁿ , kóng sī tē -it hó. Ia̍h chai Kàu-hōe ê lâng ū-sî chiong phiàn oân chò bé-bē, á-sī chò ka-tī el53-ēng . Ia̍h ū thiaⁿ-kìⁿ kóng, chò pē-bó ê lang nā khòaⁿ-kìⁿ i-ê kiáⁿ-jî ū sàu, á-sipak7- tó͘ thiàⁿ, chiū chiong A-phiàn oanh53 i chia̍h , phah-sǹg ē tī i- ê pīⁿ . Taⁿtio̍h chai, chit-ê lóng bô hó-sè , ia̍h bô ún-tàng . Siat-sú gín-ná lām-sám chia̍h m̄-hó ê mi̍h, āu-lâi chiū pak-tó͘ -thiàⁿ , m̄-thang A-phiàn hō͘ i; nā hō͘--i, sui-jiankîam-chhái ē chí -thiàⁿ, iáu-kú sī chiām-sî nā-tiāⁿ , tek-khak bē i-hó--i , hoán-tngkíam-chhái beh hāi i kàu-sí . Khah hó ekhôan-sit , sī ēng tām-po̍h Tō͘ -pi-iû hoūi sià , hō͘ hit-ê m̄-tio̍h ê mi̍h cháu chhut-lâi , gín-ná chiū hó .
|
Koh一項：阮知有人用鴉片丸來止疼，講是第一好。亦知教會ê人有時將鴉片丸做買賣，抑是做家己ê路用，亦有聽見講，做父母ê人若看見伊ê子兒有嗽，抑是腹肚痛，就將鴉片丸hō͘伊食，扑算會治伊ê病。今著知，這個攏無好勢，亦無穩當，設使囡仔lām-sám食m̄好ê物，後--來就腹肚痛，m̄-thang鴉片丸hō͘伊，若hō͘伊，雖然kiám-chhái會止疼，要緊是暫時nā-tiāⁿ，的確bē醫好伊，反轉kiám-chhái beh害伊到死。較好ê款式，是用淡薄杜蓖油 hō͘伊瀉，hō͘ hit個 m̄著ê物走--出來，囡仔就好。 |
|
Sui -jiân kóng A-phiàn ê lō͘-ēng chin tōa , m̄-kú tio̍h chò I-seng ê lâng gâu ēng i , chiah ē ū lī-ek tī lâng ; siat-sú nā?-sī chò I-seng ê lâng , kan-ta thiaⁿ-kìⁿ lâng kóng lâi ēng, m̄-nā bô lī-ek, hoán-tńg ū chai-hāi .
|
雖然講鴉片丸ê路用真大，m̄-kú著做醫生ê人gâu用伊，才會有利益tī人，設使若m̄是做醫生ê人，kan-ta聽見人講來用，m̄但無利益，反轉有災害。 |
|
(Tâi-oân Hú-siâⁿ Kàu-hōe-pò tē 49 tiuⁿ, 1889 nî 6 ge̍h)
|
(台灣府城教會報第49張，1889年6月) |
