I chhōa in chhut_01
|
伊chhōa in 出_01 |
| Bô chù-bêng |
無注明 |
|
Thâu-sū
|
頭緒 |
|
Chit ê kò͘-sū chāi hiān-tāi ê soan-tō-kài chōe-chōe ūn-tōng ê tiong-kan, thang kóng sī chòe tù-hiān ê chi̍t ê. Tng tē-jī chhù sè-kài tāi-chiàn teh chìn-hêng ê tiong-kan, Ji̍t-pún ê kéng-chhat sui-jiân ke̍k-le̍k teh ap-pek, iáu-kú Ki-tok-kàu ê tē-hā ūn-tōng ū hoat-khí tī Tâi-oân ko-san-cho̍k ê tiong-kan. Chiàn-cheng āu, soan-kàu-su tńg-lâi kàu Tâi-oân ê sî, só͘ hō͘ in tio̍h-kiaⁿ--ê, chiū-sī chiah ê ko-san-cho̍k-in ê chó͘-chong sī teh chhú lâng-thâu-khak--ê －chha-put-to óa 7000 lâng í-keng chiâⁿ-chòe Ki-tok-kàu-tô͘ ê sū; chit ê sū sī tùi Siōng-tè ê un-tián thong-kè in tiong-kan nn̄g ê lâng ēng hit khoán jia̍t-lia̍t bōe-ōe phah-bia̍t-tit ê sìn-sim lâi chiâⁿ--ê.
|
這個故事在現代宣道界濟濟ê運動中間，thang講是最著顯ê一個。當第二次世界大戰teh進行ê中間，日本ê警察雖然極力teh壓迫，iáu-kú基督教ê地下運動有發起tī 台灣高山族ê中間。戰爭後，傳教師轉來到台灣ê 時，所hō͘ in著驚--ê,就是chiah-ê高山族…in ê祖宗是teh取人頭殼--ê…差不多倚7000人已經成做基督教徒ê事；這個事是tùi上帝ê恩典通過in中間兩個人用hit款熱烈bōe會扑滅tit ê信心來成--ê。 |
|
Hit ê bí-lē-tó, á-sī Tiong-kok lâng thong-chheng kiò-chòe Tâi-oân ê tó-sū, chāi kúi-ūi tho̍k-chiá lâi kóng, sī í-keng pìⁿ-chiâⁿ in ke̍k se̍k-sāi ê só͘-chāi lah; in-ūi tó-lāi ê kàu-khu sī Eng-kok kap Ka-ná-tāi Tiú-ló-hōe ê Soan-tō-hōe só͘ to̍k-chiàm ê. Chóng-sī in ê tio̍h-bôa kàu chit tia̍p ûi-chí, sī kan-ta chè-hān tī hiah ê chāi jîn-kháu-siōng chiàm liáu tōa-to-sò͘ ê hàn-jîn nā-tiāⁿ. Tùi tī hiah ê khiā-khí tī tiong-iong ê soaⁿ-chē í-ki̍p tang hái-hōaⁿ ê goân-sí bîn-cho̍k, in iáu bōe bat tī in tiong-kan chòe-kè chi̍t hôe ê Ki-tok-kàu sū-gia̍p; in-ūi tùi 1895 nî khí, kàu 1945 nî ûi-chí, hiah ê teh thóng-tī chit ê tó-sū ê Ji̍t-pún ê tong-kio̍k-chiá, ū hián-jiân koh chip-áu kū-choa̍t lâng tī hia thoân tō-lí hō͘ hiah ê goân-chū-bîn.
|
Hit ê美麗島，抑是中國人通稱叫做台灣ê島嶼，在幾位讀者來講，是已經變成in極熟悉ê所在--lah；因為島內ê教區是英國kap加拿大長老會ê宣道會所獨占--ê。總--是in ê 著磨到chit-tia̍p為止，是kan-ta制限tī hiah ê在人口上占了大部份ê漢人nā-tiāⁿ。對hiah ê 企起tī 中央ê山寨以及東海岸ê原始民族，in iáu bōe bat tī in中間做過一回ê基督教事業；因為tùi 1895年起，到1945年為止，hiah ê teh統治這個島嶼ê日本ê當局者，有顯然koh執拗拒絕人tī hia傳道理hō͘ hiah ê原住民。 |
|
Ji̍t-pún ê chèng-chhek sī ài chiong in hit khoán goân-sí-tek cheng-lêng-soat ê sìn-gióng goân-goân kā in lâu-teh, m̄-ài kā in phah cháu-sau; m̄-kú hiah ê tī-lí in ê kéng-chhat khiok sī bô kheh-khì ê, in ū chiong sîn-tō ê si̍p-sio̍k lâi bián-kióng in siú. Kúi-nā nî kú soan-kàu-su ū jia̍t-chhiat kî-tó, teh ǹg-bāng mn̂g-hō͘ ōe tit khài-hòng, hō͘ in thang chiong tō-lí thoân-ji̍p tī san-tē-ni̍h. Chóng-sī in só͘ ōe-tit-thang chòe ê chí-ū sī khoàn-iú kúi-ūi ko-san-cho̍k ê lâng khì Tām-chúi tha̍k Sèng-keng ha̍k-hāu, ǹg-bāng in thang tńg-khì chiong tō-lí thoân hō͘ in ka-kī ê lâng. M̄-kú tng chiàn-cheng ê ti̍t-chêng, chiū-sī Ji̍t-pún ê kok-ka chú-gī tng teh tōa kín-tiuⁿ ê sî, chit khoán ê hi-bōng chiàu khòaⁿ sī lân tit si̍t-hiān--ê. Nā-sī tùi Siōng-tè ê hó chí-ì, “Chi̍t lia̍p ê kòa-chhài-chí” ê sìn-gióng sòa ū khùi-la̍t thang iô-tāng “hit ê soaⁿ-thâu.” 1940 nî ê nî-bé, soan-kàu-su thiat-thè ê sî, in khiok bô khòaⁿ-tio̍h ū jīm-hô ê ūn-tōng chìn-tián tī san-tē ê tiong-kan; chóng-sī kàu 1946 nî, in tò-tńg-lâi ê sî, in ū khòaⁿ-tio̍h hiah ê chiông-chiân bô hoat-tō͘ thang chiap-kūn tō-lí ê san-tē, taⁿ í-keng khui-chhùi teh chhiùⁿ-koa o-ló Chú lah.
|
日本ê政策是ài將in hit款原始的精靈說ê信仰原原kā in留--teh，m̄ ài kā in扑走消；m̄ kú hiah ê治理in ê警察卻是無客氣--ê,in有將神道ê習俗來勉強in守。幾若年久宣教師有熱切祈禱，teh向望門戶會得開放，hō͘ in thang將道理傳入tī 山地--ni̍h。總--是in所會得thang做--ê只有是勸誘幾位高山族ê人去淡水讀聖經學校，向望in thang轉去將道理傳hō͘ in 家己ê人。M̄-kú當戰爭ê得前 ，就是日本ê國家主義當teh大緊張ê 時，這款ê希望照看是難得實現--ê。若是對上帝ê好旨意，「一粒ê芥菜籽」ê信仰續有氣力thang搖動「hit ê山頭。」1940年ê年尾，宣教師撤退ê 時，in 卻無看著有任何ê運動進展tī 山地ê中間；總--是到1946年，in倒轉--來ê時，in 有看著hiah ê從前無法度thang接近道理ê山地，今已經開嘴teh唱歌o-ló 主--lah。 |
|
Ka-ná-tāi Tiúⁿ-ló-hōe ê soan-kàu-su Sun Ngá-kok Bo̍k-su, ū chiong chiàn-cheng tiong só͘ tú-tio̍h ê sū chi̍p-ha̍p chò-hóe; i chin hó-ì, ū chiong i ê chhâi-liāu kióng-kip goán chòe chit pún chheh ê lō͘-ēng; í-gōa khiok ia̍h ū koh tùi pa̍t hong-bīn tit-tio̍h pó͘-chhiong ê chhâi-liāu. Hoān-nā tha̍k chit ê ōe kám-kak lâng ê kì-sū ê, ún-tàng beh hoaⁿ-hí lâi chai-iáⁿ chit ê ūn-tōng hiān-chāi sī iáu tī chìn-tián ê lō͘-tiong; koh ia̍h beh lí-kái chit ê ūn-tōng ê biân-oán-sèng sī pîn chāi hiah ê lâng, khòaⁿ in ū siū-tio̍h chin tio̍h-hoat ê kà-sī í-ki̍p kian-kò͘ khiā tiâu tī sìn-gióng á bô būn-tôe. Si̍t-chāi lâi kóng, ko-san chio̍k m̄-sī chit pái thâu chi̍t pái lâi chiap-siū tō-lí ê. Saⁿ-pah nî chêng, Hô-lan ê soan-kàu-su iā bat tī chi̍t ê té-té ê kî-kan lâi, tī Tâi-oân thoân-tō. Ū-sî lâng kóng in lī-khui Tôa-oân í-āu, in ê kang-chok ōe hiah n̍i̍h khoài bô--khì ê chi̍t hāng goân-in, chiū-sī in bô lâu pòaⁿ pún ê Sèng-keng tī peh-sìⁿ ê chhiú-thâu. Hiah ê ko-san-cho̍k hiān-sî sī ēng Ji̍t-bûn ê Sèng-keng. Nā-sī chit hō ê Sèng-keng chāi in sī siuⁿ chhim, bô hoat-tit thang lí-kái ê. Sui-jiân sī án-ni, chit ê kò͘-sū ū khak-chèng Chú só͘ èng-ún ê ōe.
|
加拿大長老會ê宣教師孫雅各牧師，有將戰爭中所tú著ê事集合做伙；伊真好意，有將伊ê 材料供給阮做這本冊ê路用；以外卻亦有koh tùi別方面得著補充ê材料。凡若讀這個會感覺人ê記事--ê,穩當beh歡喜來知影這個運動現在是iáu tī 進展ê路中；koh 亦beh理解這個運動ê綿遠性是憑在hiah ê人，看in 有受著真著法ê教示以及堅固企tiâu tī信仰抑無ê問題。實在來講，高山族m̄ 是這擺頭一擺來接收道理--ê。300年前，荷蘭ê宣教師也bat tī 一個短短ê期間內，tī 台灣傳道。有時人講in離開台灣以後，in ê工作會hiah-n̍i̍h快無--去ê一項原因，就是in無留半本ê聖經tī百姓ê手頭。Hiah ê高山族現時是用日文ê聖經。若是這號ê聖經在in是siuⁿ 深，無法tit thang理解--ê。雖然是án-ni，這個故事有確證主所應允ê話： |
|
“Góa ê ōe tek-khak bô khang-khang tò-tńg lâi góa chia, beh oân-sêng góa só͘ hoaⁿ-hí ê sū, beh tī góa só͘ chhe khì chòe ê sū tit-tio̍h heng-thong.”
|
「我ê話的確無空空倒轉來我chia，beh完成我所歡喜ê事，beh tī我所差去做ê事得著亨通。」 |
|
“Tōa soaⁿ kap sió soaⁿ beh khui-chhùi tī góa ê bīn-bêng lâi chhiùⁿ-koa.”
|
「大山kap小山beh開嘴tī 我ê面前來唱歌。」 |
|
Kéng-chhat beh lia̍h i
|
警察beh掠伊 |
|
1945 nî ê nî-thâu, ū chi̍t mê-hng, tī Tâi-oân ê tang-hái-hōaⁿ Sam-li̍p-san ê só͘-chāi, hia ê kéng-chhat-só͘ lāi ê tiān-lêng hiáng kàu liang-liang kiò. Ji̍t-pún lâng ê kéng-tiúⁿ chiū chiong siū-ōe-ki gia̍h-khí--lâi, chù-sîn kā i thiaⁿ: “Mo͘-si mo͘-si̍h! Góa chiū-sī kiò-chò Tiân-tiong ê thàm-cheng. Góa chit chūn ūi-tio̍h sū-bū ê koan-hē lo̍h-lâi tī Sam-li̍p ê chhia-chām. Lí ōe kì-tit chit kúi-ji̍t kéng-chhat hun-kio̍k ū chí-sī lán, kah lán tio̍h giâm-giâm kìm-chí ko-san-cho̍k, m̄-chún in khui put-lūn siáⁿ khoán ê kong-khai chi̍p-hōe. Taⁿ, góa kā lí kóng, ū chi̍t-ê Thài-iâ-cho̍k ê lāu hū-jîn-lân kiò-chò Chi-oáng, chiàu lí só͘ chai-iáⁿ, i sī Ki-tok-kàu ê lú thoân-tō, koàn-sì tī chit ê tē-hng kiâⁿ-iû chò lú-hêng thoân-tō ê kang. I tú-á-chiah tùi chit ê chhia-chām lo̍h-chhia; taⁿ í-keng peh-chiūⁿ soaⁿ-kok khì lah. Ū chi̍t-tīn ko-san-cho̍k ê lâng chhut-lâi ngiâ-chi̍h i, kun-sûi i, kap i chò-hóe ji̍p-khì. Góa phah-sǹg i ê-hng lâi chia, sī beh khui pì-bi̍t ê chū-hōe. Lán nā ē tit thang chiong i tng in teh chi̍p-hōe ê sî kā i kiám-kú khí--lâi, án-ni téng-si ún-tàng chin hoaⁿ-hí, in-ūi ū lí-iû thang kā i sàng lo̍h kaⁿ.”
|
1945年ê年頭，有一暝昏，tī台灣ê東海岸三笠 山ê所在，hia ê警察所內ê電鈴響到liang-liang叫。日本人ê警長就將受話機gia̍h--起-來，注神kā伊聽：「Mo͘-si mo͘-si̍h！我就是叫做台中ê探偵。我這陣為著事務ê關係落來tī 三笠ê車站。你會記得這幾日警察分局有指示咱，教咱著嚴嚴禁止高山族，m̄ 准in開不論啥款ê公開集會。今我kā你講，有一個泰雅族ê老婦人人叫做Chi-oáng,照你所知影，伊是基督教ê女傳道，慣勢tī 這個地方行遊做旅行傳道ê工。伊tú-á-chiah tùi這個車站落車；今已經peh上山谷去--lah。有一陣高山族ê人出來迎接--伊，跟隨--伊，kap伊做伙入--去。我扑算伊e昏來chia，是beh開祕密ê聚會。咱若會得thang將伊當in teh集會ê 時kā伊檢舉--起-來，án-ni頂司穩當真歡喜，因為有理由thang kā伊送落監。」 |
|
Kéng-tiúⁿ chhoán chi̍t ê khùi, nga̍uh-nga̍uh-liām, sè-á siaⁿ kóng, “Kóng--ê khah khoài, si̍t-hêng--ê káⁿ bô hiah iông-īⁿ no͘N3,” chiū chhut khah tōa siaⁿ ìn i kóng, “Hó! hó! Góa lâi tiàu-chi̍p kéng-ōe-tūi, thiat-té-tek lâi so͘-cha. Tī chit ê só͘-chāi ē thang hiâm-gî chò sī Ki-tok-tô͘ ê ū 15 hō͘ ; ia̍h tī keh-piah ê chng-siā, San-lí kap Lô͘-pô͘-san ê só͘-chāi iáu koh-khah chōe. In tiong-kan kiám-chhái ū lâng chiong i am-khàm hē-teh, á-sī tī chit ê o͘-àm-mê tī bó͘ só͘-chāi kap i teh chū-hōe iā kú káⁿ. In chiah ê Ki-tok-kàu-tô͘ chin hô-hia̍p, tāi-ke m̄-khéng sio chhut-bōe, in ū ēng lāi-lāi ê gán-kong teh koan-khòaⁿ; sui-sī án-ni, góa koat-toàn beh lia̍h i. Lán tio̍h tī chit ê sî-chūn lâi húi-bia̍t Ki-tok-kàu; in-ūi Ki-tok-kàu chhin-chhiūⁿ iá-hóe piàn-thoân tī chiah ê iá-bân lâng ê tiong-kan lah.”
|
警長喘一個氣，nga̍uh-nga̍uh唸，細仔聲講：「講--ê較快，實行--ê敢無hiah容易nò͘。」就出較大聲應伊講：「好！好！我來召集警衛隊，徹底的來搜查。Tī這個所在會thang 嫌疑做是基督徒ê有15戶；亦tī 隔壁ê庄社，San-lí kap Lô͘-pô͘-san ê所在iáu koh較濟。In中間kiám-chhái有人將伊掩蓋hē--teh，抑是tī 這個烏暗暝tī 某所在kap伊teh聚會也kú敢。In chiah ê 基督教徒真和協，逐家m̄肯相出賣，in有用利利ê眼光teh觀看；雖是án-ni，我決斷beh掠--伊。咱著tī這個時陣來毀滅基督教；因為基督教親像野火遍傳tī chiah ê野蠻人ê中間--lah。」 |
|
Tng hiah ê Ki-tok-tô͘ siū Chi-oáng ê léng-tō, tī in ê pì-bi̍t tē-tiám teh chū-hōe, keng-kòe bōe kúi hun cheng ê sî, hit ê thiâm-chēng kî-tó ê khong-khì hut-jiân-kan ū hō͘ chi̍t siaⁿ lat-pah ê siaⁿ-im phah-phòa. Lat-pah tu-tu hiáng, che sī kéng-chhat teh tiàu-chi̍p kéng-ōe-tūi beh lâi chi̍p-ha̍p tī kéng-chhat-só͘ ê só͘-chāi. Hit chūn hiah ê Ki-tok-tô͘ chai-iáⁿ kéng-chhat í-keng chiap-tio̍h Chi-oáng chhut-hiān ê siau-sit, ia̍h bô kú kui-chng lóng tio̍h siū so͘-cha; só͘-í in ê hōe chiū liâm-piⁿ kái-sàn, tāi-ke cháu-ji̍p soaⁿ khì. Hiah ê siàu-liân lâng chiū lûn-liû lâi āiⁿ Chi-oáng; in-ūi i sī loán-jio̍k ê lāu hū-jîn-lâng, kiâⁿ lō͘ bān. Ū nn̄g ê sian-hong siū chhe kiâⁿ chò chêng khì; ia̍h ū nn̄g ê í-siōng kiâⁿ tī āu-bīn lâi pó-hō͘ i. In sūn soaⁿ-lō͘ kiâⁿ, kiâⁿ kàu chi̍t só͘-chāi kiò-chò Hā-chhoan (Shimomura), chia sī chi̍t ê sió chng-siā, lī San-lí bô lōa-hn̄g. Chit só͘-chāi ê sìn-tô͘ chiàu sǹg ū 34 hō͘, tāi-ke chhut-lâi tán-chi̍h Chi-oáng; in-ūi sian-hong-tūi ū cháu chìn-chêng khì thong-ti in. Chi-oáng kìⁿ-tio̍h in bīn ê sî chiū thî-khàu, ūi-tio̍h in ê khiân-sêng lâi kám-siā Siōng-tè.
|
當hiah ê基督徒受Chi-oáng ê領導，tiīn ê祕密地點teh聚會，經過bōe幾分鐘ê 時，hit ê恬靜祈禱ê空氣忽然間有hō͘一聲喇叭ê聲音扑破。喇叭tu-tu響，che是警察teh召集警衛隊beh來集合tī警察所ê所在。Hit陣hiah ê基督徒知影警察接著Chi-oáng出現ê消息，亦無久歸庄攏著受搜查；所以in ê會就liâm-piⁿ 解散，逐家走入山去。Hiah ê少年人就輪流來āiⁿ Chi-oáng;因為伊是軟弱ê老婦人人，行路慢。有兩個先鋒受差行做前去；亦有兩個以上行tī後面來保護伊。In順山路行，行到一所在叫做下村（Shimomura），chia 是一個小庄社，離San-lí無偌遠。這所在ê信徒照算有34戶，逐家出來等接Chi-oáng;因為先鋒隊有走進前去通知in。Chi-oáng見著in ê面ê 時就啼哭，為著in ê虔誠來感謝上帝。 |
|
In hioh-khùn chi̍t tiap-á-kú chiū koh kè-sio̍k lâi tô-cháu, cháu-khì San-lí ê só͘-chāi; hiah ê chheng-liân lâng iáu-kú lûn-liû teh āiⁿ Chi-oáng. Sian-hong-tūi chò thâu-chêng kiâⁿ khì chin hn̄g; ū thàm-thiaⁿ-tio̍h San-lí ê kéng-chhat í-keng chiap-tio̍h Sam-li̍p-san ê kéng-chhat tiān-ōe, chiū bēng-lēng so͘-cha hit ê chng-siā; ǹg-bāng ōe thang lia̍h-tio̍h Chi-oáng. Kun-sûi i ê lâng teh ǹg-bāng ōe thang bi̍h tī-hia ê sìn-tô͘ ê ke-ni̍h; m̄-kú in tú-chiah kàu-ūi nā-tiāⁿ, chiū koh tī hit ê o͘-àm-mê hùn-hoat lâi tô-cháu; in-ūi kéng-chhat í-keng hē kha-chhiú tī chng-siā ê tùi-bīn hia teh chhiau-chhōe lah.
|
In歇睏一tiap-á久就koh繼續來逃走，走去San-lí ê所在；hiah ê青年人iáu-kú輪流teh āiⁿ Chi-oáng。先鋒隊做頭前行去真遠，有探聽著Sam-lí ê警察已經接著三笠山ê警察電話，就命令搜查hit ê庄社；向望會thang掠著Chi-oáng。跟隨伊ê 人teh向望會thang bi̍h tī-hia ê信徒ê家--ni̍h；m̄-kú in tú-chiah 到位nā-tiāⁿ，就koh tī hit ê 烏暗暝奮發來逃走；因為警察已經hē 腳手tī 庄社ê對面hia teh chhiau-chhōe--lah。 |
|
Taⁿ, in tāi-ke koat-sim beh chiong Chi-oáng tòa kàu Bat-keng ê só͘-chāi; hia sī chi̍t ê sió chhia-chām, tùi Sam-li̍p sūn hóe-chhia-lō͘ ti̍t-ti̍t lo̍h lâm, chám-jiân ū hiah hn̄g. In ǹg-bāng tī chia thang hō͘ i thau chē chiūⁿ pak ê chá-pang chhia, lâi sàng i tńg-khì i ê pún-hiuⁿ Ka-lé-oán; chiū-sī Hoe-liân-káng pak-pêng ê só͘-chái. Che sī mō͘-hiám ê lō͘-thêng, in-ūi kéng-chhat chiàu khòaⁿ ū bâi-ho̍k tī chhia-chām ê chiū-ûi teh thèng-hāu. Sui-jiân sī án-ni, in ū tī chin tú-hó ê sî-chūn kàu Bat-keng, chiū chhe sian-hong chò chêng khì khòaⁿ lō͘-tiong ū thò-tòng á bô. Chiàu in só͘ ū-sióng ê khoán, kó-jiân ū saⁿ ê ko-san-cho̍k ê chheng-liân kéng-ōe pò͘-tì tī chhia-chām-ni̍h; kéng-chhat hùn-sī in, kóng nā tú-tio̍h Chi-oáng chē chhia beh tô-cháu ê sî, tio̍h kā i lia̍h khí--lâi. In tī goa̍t-tâi bóe ê têng-ni̍h teh tán-hāu. Hiah ê āiⁿ Chi-oáng ê chheng-liân lâng kiâⁿ kàu têng-á āu ê sî, chiū thêng-kha tiap-á-kú, kán-tan kî-tó kúi kù, ǹg-bāng tāi-chì ōe an-choân. In chiū kiâⁿ kòe liâng-têng-á ê chêng-bīn, sòa peh-chiūⁿ goa̍t-tâi téng—tio̍h kap teh kò͘-siú ê nn̄g ê kéng-ōe sio-tn̄g. Chin tú-hó, chit saⁿ ê kéng-ōe ê tiong-kan, nn̄g ê sī sìn-tô͘, piáu-bīn-chiūⁿ ko͘-put-chiong teh thàn kéng-chhat ê bēng-lēng; chiū siū khoàn-iú lâi pang-bâng in, siat-hoat hō͘ Chi-oáng thang tô-cháu. In chiū chin sió-sim, kiaⁿ-liáu phah-chhíⁿ hit ê tē-saⁿ ê kéng-ōe. ( I m̄-sī sìn-tô͘). I tī liâng-têng-ni̍h teh khùn, in chiū siat-hoat lâi sàng hit ūi lāu hū-jîn-lâng pêng-an lī-khui hia.
|
今，in 逐家決心beh將Chi-oáng帶到Bat-keng ê所在；hia是一個小車站，tùi三笠順火車路直直落南，嶄然有hiah 遠。In向望tī chia thang hō͘ 伊偷坐上北ê早班車，來送伊轉去伊ê 本鄉加禮宛；就是花蓮港北爿ê所在。Che是冒險ê路程，因為警察照看有埋伏tī車站ê周圍teh聽候。雖然是án-ni，in有tī真tú好ê時陣到Bat-keng，就差先鋒做前去看路中有妥當抑無。照in所預想ê款，果然有三個高山族ê青年警衛佈置tī車站--ni̍h；警察訓示in，講若tú著Chi-oáng 坐車beh逃走ê 時，著kā伊掠--起-來。In tī月台尾ê亭--ni̍h teh等候。Hiah ê āiⁿ Chi-oáng ê 青年行到亭仔後ê時，就停腳tiap-á久，簡單祈禱幾句，向望代誌會安全。In就行過涼亭仔ê前面，續peh上月台頂…著kap teh固守ê兩個警衛相tn̄g。真tú好，這3個警衛ê中間，兩個是信徒，表面上姑不chiong teh趁警察ê命令；就受勸誘來幫忙--in，設法hō͘ Chi-oáng thang逃走。In就真小心，驚了扑醒hit ê第3個警衛。（伊m̄ 是信徒）。伊tī 涼亭--ni̍h teh睏，in就設法來送hit位老婦人人平安離開hia。 |
|
Hóe-chhia ji̍p-lâi ê sî, in chiū kā i pī-pān chi̍t tiuⁿ chhia-phiò; hō͘ i peh-chiūⁿ chhia, kah i bi̍h tī piān-só͘ lāi, thèng-hāu gûi-hiám kòe liáu chiah chhut-lâi. In chiū khiā tī piⁿ-á, sim-kông hóe-jia̍t, kàu hóe-chhia pi-á tân, hóe-chhia khui--khì, sim chiah an. Kám-siā Siōng-tè, i bô tāi-chì lah; m̄-kú iáu bōe thoat-chhut hó͘-kháu. Hóe-chhia kàu Sam-li̍p chām ê sî, ū la̍k ê chheng-liân kéng-ōe siū kéng-chhat ê chí-sī, pò͘-tì tī-hia chún-pī teh-beh peh-chiūⁿ hóe-chhia, thang lâi tui-chhōe Chi-oáng. Chóng-sī Sam-li̍p ê sìn-tô͘ chìn-chêng chiū kám-kak-tio̍h tāi-chì ōe kiâⁿ kàu chit khoán ê tē-pō͘. In tiong-kan ū chi̍t lâng iû-goân sī tī goa̍t-tâi-ni̍h teh thèng-hāu--ê, chi̍t-ē khòaⁿ-tio̍h Chi-oáng tī chhia-lāi, chiū piàⁿ chìn-chêng thiàu chiūⁿ chhia, kín óa-khì, ēng chi̍t tiâu moa-thán kā i khàm-teh, hō͘ i chiâⁿ-chò chhin-chhiūⁿ chi̍t kiāⁿ hêng-lí, pau-teh, hē tī í-téng. Kéng-ōe ji̍p-lâi teh chhiau ê sî, chhia-lāi bū-bū bô bêng, chiū bô khòaⁿ-kìⁿ i. I ū pêng-an keng-kòe tē-jī ê koan-ài lah.
|
火車入--來ê 時，in就kā伊備辦一張車票；hō͘伊peh上車，kah伊bi̍h tī便所內，聽候危險過了才出--來。In就企tī邊仔，心狂火熱，到火車pi-á tân,火車開--去，心才安感謝上帝，伊無代誌--lah；m̄-kú iáu bōe脫出虎口。火車到三笠站ê 時，有6個青年警衛受警察ê指示，佈置tī-hia 準備teh-beh peh上火車，thang來追chhōe Chi-oáng。總--是三笠ê信徒進前就感覺著代誌會行到這款ê地步。In中間有一人猶原是tī月台--ni̍h teh聽候--ê,一下看著Chi-oáng tī車內，就拚進前跳上車，緊倚--去，用一條幔毯kā伊蓋--teh，hō͘ 伊成做親像一件行李，包--teh，hē tī 椅頂。警衛入來teh抄ê時，車內霧霧無明，就無看見伊。伊有平安經過第2個關隘--lah。 |
|
Hóe-chhia kàu Sūi-hūi (Mizuho), chiū-sī keh-piah ê chhia-chām ê sî, thiⁿ í-keng kng. Tī hia teh sûn-sī ê kéng-chhat lia̍h ū siū tio̍h bēng-lēng, tī hit teh tng-tán hit ūi lāu hū-jîn-lâng; chóng-sī in siūⁿ kóng, “Hiān-sî thiⁿ í-keng kng, ún-tàng bô lâng siūⁿ beh tī chit ê tng-thâu pe̍h-ji̍t tùi chit tiâu lō͘ lâi tô-cháu.” In ê tiau-cha chóng kóng chi̍t kù, sī má-má hu-hu--ê; só͘-í chiū bô tit-tio̍h só͘ beh lia̍h ê hū-jiân-lâng. Liân kéng-chhat ia̍h bô khak-si̍t chai-iáⁿ i í-keng chē tī hóe-chhia-ni̍h; in lia̍h chò i káⁿ iáu tī Sam-li̍p ê hū-kūn-ni̍h. In tī hit ê tē-hng chhiau-chhōe kúi-nā ji̍t, bô tit-tio̍h sím-mi̍h kiat-kó, āu-lâi khòaⁿ-phòa chiū soah--khì. Tùi tī i só͘ ín-chhōa lâi ji̍p sìn-gióng hiah ê Ki-tok-tô͘ ê thiàⁿ-thàng kap chīn-tiong, hit ūi ióng-kám, khó-ài ê Chi-oáng ū keng-kòe chōe-chōe tōaⁿ ê mō͘-hiám, chiah pêng-an tńg-khì kàu i ê chhù. Che sī “Siōng-tè koân-lêng ê pì-iū.”
|
火車到瑞穗（Mizuho），就是隔壁ê車站ê 時，天已經光。Tī hia teh巡視ê警察亦有受著命令，tī hia teh tng等hit位老婦人人；總--是in想講：「現時天已經光，穩當無人想beh tī這個當頭白日對這條路來逃走。」In ê調查總講一句，是馬馬虎虎--ê;所以就無得著所beh掠ê婦人人。連警察亦無確實知影伊已經坐tī火車--ni̍h。in掠做伊 káⁿ iáu tī三笠ê附近--ni̍h。In tī hit ê地方chhiau-chhōe幾若日，無得著甚mi̍h結果，後--來看破就煞--去。對tī 伊所引chhōa來入信仰hiah ê基督徒ê疼痛kap盡忠，hit位勇敢，可愛ê Chi-oáng有經過濟濟段ê冒險，才平安轉去到伊ê 厝。Che是「上帝權能ê庇佑。」 |
|
Hit chân sū-kiāⁿ tī Tâi-oân só͘ tú-tio̍h chōe-chōe pì-bi̍t sū-kiāⁿ ê tiong-kan thang kóng sī tián-hêng-tek--ê. Tī chiàn-cheng tiong, Ji̍t-pún chāi Tâi-oân ê thóng-tī-chiá ū chiap-sòa ap-pek hiah ê chū-bîn bô soah; put-koán in sī hàn-jîn á-sī ko-san-cho̍k. Chiàn-cheng ê kio̍k-sè chi̍t-ē bái, sèng-lī ê ǹg-bāng chi̍t-ē bô--khì ê sî, in ê ap-pek chiū oa̍t-jú ke-thiⁿ in ê chân-jím-sèng. Tng liân-ha̍p-kun khek-ho̍k Thài-pêng-iûⁿ ê tó-sū, tháu-pàng hia ê goân chū-bîn ê sî, Ji̍t-pún lâng chiū oa̍t-jú kiaⁿ-hiâⁿ koh kiông-pō͘, in-ūi liân-ha̍p-kun chiām-chiām ū khó-lêng-sèng thang lâi Tâi-oân chiūⁿ-lio̍k. In siūⁿ kóng Tâi-oân lâng ê Ki-tok-tô͘ sī tī àm-chīⁿ ê tiong-kan teh tông-chêng liân-ha̍p-kun--ê, só͘-í bān-it nā chiūⁿ-lio̍k ê sî, ōe khì pang-chān in. Ūi-tio̍h án-ni, Ji̍t-pún ê kéng-chhat chiū káng-kiù bān-choân ê tùi-chhek, beh chiong só͘ ū ê Ki-tok-tô͘ chi̍p-tiong chò-hóe; iàu-kín ê sî-ki nā kàu, beh chóng châu-bia̍t in. Tâi-oân chiah chē ê jîn-kháu sī tùi chha-put-to 600 bān ê hàn-cho̍k ê Tâi-oân lâng lâi cho͘-sêng--ê. Iā chiah ê lâng sī khiā-khí tī sai-pō͘ ê pîⁿ-iûⁿ, chiū-sī hit ê tùi pak-pêng ti̍t-thàu kàu lâm-pêng--ê. Tī chiah ê Tâi-oân lâng ê tiong-kang ū saⁿ-bān lâng í-siōng sī í-keng niá sé-lé ê Ki-tok-tô͘. In sī chīn-tiong--ê, nā m̄-sī chīn-tiong--ê lâi kóng, chòe-chió ia̍h sī kui-sūn--ê. Chiah ê lâng chāi Ji̍t-pún ê tong-kio̍k-chiá lâi khòaⁿ, sī bô sím-mi̍h tōa būn-tê. M̄-kú tī tiong-iong ê soaⁿ-me̍h, í-ki̍p tang hái-hōaⁿ ū goân-sí bîn-cho̍k khiā-khí tī-hia; in ê siàu-gia̍h iok-lio̍k 15 bān, in ê sèng-chit oân-choân sī koh-iūⁿ--ê. Chiah ê goân-sí bîn-cho̍k chiām-chiām teh hō͘ hiah ê koán in ê Ji̍t-pún kéng-chhat thâu-khak khí tōa thiàⁿ. In sī chhin-chhiūⁿ Bō͘-nî-ò ê Lâi-khek-cho̍k, iáu-bōe oân-choân pàng-sak chhú lâng-thâu-khak ê pùn-sèng. In tiong-kan ū chi̍t-pō͘-hūn phian-ji̍p kun-che̍k, siū phài kàu lâm Thài-pêng-iûⁿ ê só͘-chāi, ūi-tio̍h Ji̍t-pún lâng lâi chiông-sū chhiū nâ tiong ê iû-kek-chiàn. Chóng-sī ū chi̍t hāng hō͘ kéng-chhat kám-kak jû-loān koh thang hoân-ló ê, chiū-sī Ki-tok-kàu ê pì-bi̍t ūn-tōng tī kīn-nî tiong í-keng hoat-seng tī chiah ê goân-sí bîn-cho̍k ê tiong-kan; che sī bōe-tit-thang soat-bêng ê sū-si̍t; in sui-jiân ke̍k-le̍k teh ap-chè, iáu-kú chit ê ūn-tōng ū ēng thang kiaⁿ ê khùi-la̍t kap sok-le̍k teh chìn-tián. Taⁿ chit ê tāi-chì tàu-tí sī sûn-chūi ê cheng-sîn ūn-tōng, á-sī chiah ê chhú lâng-thâu-khak--ê kò͘-ì kòa chong-kàu ê pâi-pián lâi teh kè-e̍k chi̍t chióng ê poān-loān ah?
|
Hit層事件tī 台灣所tú著濟濟祕密事件ê中間thang講是典型的--ê。Tī 戰爭中，日本在台灣ê統治者有接續壓迫hiah ê住民無煞；不管in是漢人抑是高山族。戰爭ê局勢一下bái,勝利ê向望一下無--去ê 時，in ê壓迫就越愈加添in ê殘忍性。當聯合軍克服太平洋ê島嶼，tháu放hia ê原住民ê 時，日本人就越愈驚惶koh強暴，因為聯合軍漸漸有可能性thang來台灣上陸。In想講台灣人ê基督徒是tī 暗靜ê中間teh同情聯合軍--ê,所以萬一若上陸ê 時，會去幫贊in。為著án-ni，日本ê警察就講究萬全ê對策，beh將所有ê基督徒集中做伙；要緊ê時期若到，beh總剿滅in。台灣chiah濟ê人口是tùi差不多600萬個漢族ê台灣人來組成--ê。也chiah ê人是企起tī 西部ê平洋，就是hit ê tùi北爿直透到南爿--ê。Tī chiah ê台灣人ê中間有3萬人以上是已經領洗禮ê基督徒。In是盡忠--ê,若 m̄ 是盡忠--ê來講，最少亦是歸順--ê。Chiah ê人在日本ê當局者來看，是無甚mi̍h大問題。M̄-kú tī中央ê山脈，以及東海岸有原始民族企起tī hia；in ê數額約略15萬，in ê性質完全是各樣--ê。Chiah ê原始民族漸漸teh hō͘ hiah ê管--in ê日本警察頭殼起大疼。In是親像Bō͘-nî-ò ê Lâi-khek族，iáu-bōe完全放sak取人頭殼ê本性。In中間有一部份編入軍籍，受派到南太平洋ê所在，為著日本人來從事樹林ê游擊戰。總--是有一項hō͘警察感覺茹亂koh thang煩惱--ê,就是基督教ê祕密運動tī 近年中已經發生tī chiah ê原始民族ê中間；che是bōe得thang說明ê事實；in雖然極力teh壓制，iáu-kú這個運動有用thang驚ê氣力kap速力teh進展。今這個代誌到底是純粹ê精神運動，抑是chiah ê取人頭殼--ê故意掛宗教ê牌匾來teh 計劃一種ê叛亂--ah？ |
|
Bêng-kî-jiân, chi̍t ê ūn-tōng sī tùi nn̄g ūi hián-tù ê jîn-bu̍t lâi khai-sí--ê, nn̄g ê koh lóng sī sio̍k pak-hng ê Thài-iâ-cho̍k; chi̍t ê sī hū-jîn-lâng kiò-chò Chi-oáng, i ê mō͘-hiám tī chìn-chêng í-keng kóng-khí liáu; koh chi̍t ê chiū-sī siàu-liân lâng kiò-chò Lô͘-ui, tī chiàn-cheng tiong bat siū koaiⁿ-kaⁿ. Lô͘-ui bat siū kòe chin kek-lia̍t ê pháiⁿ khoán-thāi. I ê kò͘-sū khah bān beh lâi kóng-khí. Iā chit ūi Chi-oáng tàu-tí sī sím-mi̍h khoán leh? I sui-jiân sī bô ha̍k-būn, sin-thé lám-lám, iáu-kú khak-si̍t lâi kóng, i m̄-sī loán-jio̍k ê lâng. Tùi i ê gán-lāi ū hián-chhut chi̍t chióng put-khó bú-jio̍k ê cheng-sîn, iā chit chióng cheng-sîn ū chiàm-léng i ê choân jîn-keh, hō͘ kìⁿ-nā óa-lâi chiū-kūn i ê lâng lóng siū-tio̍h i ê kám-hòa. Liân Ji̍t-pún lâng iā khòaⁿ i chin ū khí, nā-sī in ka-kī ê lâng sī jīn i chò sîn-lêng ê lāu-bú; ēng bōe-ōe hoa-khì ê khiân-sêng teh thiàⁿ i. Lí nā tha̍k koh sòa--lo̍h-khì chit chiuⁿ, chiū-sī choan-kang beh kóng-khí i ê lí-le̍k ê chi̍t chiuⁿ. Lí kiám-chhái chòe-chió ia̍h beh tông-ì kóng, I sī chòe tù-miâ ê hū-lú ê chi̍t-ê; chiū-sī Siōng-tè só͘ ēng lâi oân-sêng I hit ê úi-tāi koh ko-siōng ê chí-ì ê.
|
明其然，這個運動是tùi兩位顯著ê人物來開始--ê,兩個koh攏是屬北方ê 泰雅族；一個是婦人人叫做Chi-oáng,伊ê 冒險tī 進前已經講起了；koh一個就是少年人叫做Lô͘-ui，tī 戰爭中bat受關監。Lô͘-ui bat受真激烈ê歹款待。伊ê故事較慢beh來講起。也這位Chi-oáng 到底是甚mi̍h款--leh？伊雖然是無學問，身體lám-lám,iáu-kú 確實來講，伊m̄ 是軟弱ê人。Tùi伊ê 眼內有顯出一種不可侮辱ê精神，也這種精神有佔領伊ê 全人格，hō͘見若倚來就近伊ê 人攏受著伊ê 感化。連日本人也看伊真有起，若是in家己ê人是認伊做神靈ê老母；用bōe會hoa--去ê虔誠teh疼伊。你若讀koh續--落-去這章，就是專工beh講起伊ê 履歷ê一章。你kiám-chhái最少亦beh同意講：「伊是最著名ê婦女ê一個；就是上帝所用來完成伊hit ê偉大koh高尚ê旨意--ê。」 |
|
Hô-pêng ê chhe-sài--Chi-oáng
|
和平ê差使──Chi-oáng |
|
1895 nî, tē-it chhù Tiong Ji̍t chiàn-cheng āu, kun-kù Má-koan tiâu-iok ê tiâu-kiāⁿ, Tiong-kok siū pek, ko͘-put-chiong tio̍h chiong Tâi-oân jiōng-tō͘ hō͘ Ji̍t-pún. Chóng-sī Tâi-oân ê peh-sìⁿ kū-choa̍t, m̄ sêng-jīn chit ê tiâu-iok; chiū soan-pò͘ Tâi-oân chò to̍k-li̍p ê kiōng-hô kok. Ūi-tio̍h án-ni, Ji̍t-pún ê hái-kun chiū chek-sî tùi pak-pō͘ siōng-lio̍k, hit et5e-hng chèng-koân chiū tī iu-sè ê bú-le̍k ê bīn-chêng liâm-piⁿ khui-hoe khì. Chí-ū koân-soaⁿ ê goân chū-bîn ū hó-táⁿ kap i tí-khòng, kè-sio̍k kap i chiàn kúi-nā nî. Khí-chho͘ Ji̍t-pún lâng chin bô êng, mî-ji̍t ēng sim tī siat lu̍t-lē kap hoat-lēng, thang lâi tī-lí hiah ê khiā-khí tī sai-pō͘ pîⁿ-iûⁿ ê Tâi-oân lâng; chiū bô sim-chiâⁿ thang koán-kò͘ soaⁿ-tē, í-ki̍p kái-koat hiah ê chhú lâng-thâu-khak--ê. Kàu in hē kha-chhiú chó͘-chit thó-hoa̍t-tūi beh khì thó-hoa̍t in ê sî, chiah chai-iáⁿ beh cheng-ho̍k in m̄-sī iông-īⁿ, ū ì-gōa ê hi-seng kap kan-lân tī-teh. In ê iû-kek-tūi bi̍h tī ām ê chhiū-nâ lāi, í-ki̍p chhim ê soaⁿ-giâm-ni̍h, tī-chia tī hia thau phah Ji̍t-pún kun, hō͘ in la̍p liáu tāng-tāng ê hiat-sòe. Chiah ê lâng chū-jiân sī chin m̄ hoaⁿ-hí jīm-hô ê bú-chong pō͘-tūi lâi chhim-lio̍k in ê soaⁿ-chē; in-ūi in lia̍h hiah ê soaⁿ-chē chò sī in ê te̍k-iú châi-sán. In siông-siông khòaⁿ hiah ê khiā-khí tī pîⁿ-iûⁿ ê Tâi-oân lâng sī làu-sái-bé--ê, in-ūi tù bô saⁿ-ē pó͘-thâu chiū liâm-piⁿ un--lo̍h-khì. To̍k-to̍k in chiah sī ài-ho͘N3 chū-iû ê koân-soaⁿ téng ê chū-bîn, ia̍h chiù-chōa m̄ tâu-hâng.
|
1895年，第一次中日戰爭後，根據馬關條約ê條件，中國受迫，姑不chiong著將台灣讓渡hō͘ 日本。總--是台灣ê百姓拒絕，m̄ 承認這個條約；就宣布台灣做獨立ê共和國。為著án-ni，日本ê海軍就即時tùi北部上陸，hit ê地方政權就tī 優勢ê武力ê面前liâm-piⁿ 開花去。只有懸山ê原住民有好膽kap伊抵抗，繼續kap伊戰幾若年。起初日本人真無閑，暝日用心tī 設律例kap法令，thang來治理hiah ê企起tī 西部平洋ê台灣人；就無心情thang管顧山地，以及解決hiah ê取人頭殼--ê。到in hē腳手組織討伐隊beh去討伐in ê 時，才知影beh征服in m̄ 是容易，有意外ê犧牲kap艱難tī--teh。In ê游擊隊bi̍h tī ām ê樹林內，以及深ê山岩--ni̍h，tī-chia tī-hia偷扑日本軍，hō͘ in納了重重ê血稅。Chiah ê人自然是真 m̄ 歡喜任何ê武裝部隊來侵略in ê山寨；因為in掠hiah ê山寨做是in ê特有財產。In常常看hiah ê企起tī平洋ê台灣人是漏屎馬--ê,因為tù無三下斧頭就liâm-piⁿ un--落-去。獨獨in才是愛好自由ê懸山頂ê住民，亦咒誓m̄投降。 |
|
Iû-kek chiàn kè-sio̍k cha̍p nî kú, tī hit ê khùn-lân ê soaⁿ-tē-ni̍h, ū-sî thâi, ū-sî hioh; āu-lâi hit ê chong-pī iu-siù ê Ji̍t-pún-kun ū chiām-chiām ti̍t-tio̍h iú-lī ê tē-pō͘. Ji̍t-pún lâng ūi-tio̍h kóaⁿ-kín beh tī ko-san-cho̍k ê tē-kài lâi chhái-hoa̍t chiuⁿ-ló soaⁿ í-ki̍p kîⁿ-thaⁿ chōe-chōe pó-kùi ê bo̍k-chhâi. Chiū chún-pī beh kap chiah ê ū kè-ta̍t ê te̍k-jîn─Thài-iâ-cho̍k, Bú-lún-cho̍k, í-ki̍p Pâi-oán-cho̍k─lâi tèng-li̍p chi̍t ê bô sit thé-biān ê hô-iok. Ji̍t-pún-kun kap chiah ê hoan-siā teh chiàn ê sî, chám-jiân ū hi-seng, ū sit-lo̍h kúi-nā ê pō͘-tūi. Chiū chiong ko-san-cho̍k ê iàu-sài ēng tiān-sòaⁿ kā i ûi--khí-lâi, pàng hō͘ in khì ko͘-li̍p.
|
游擊戰繼續10年久，tī hit ê困難ê山地--ni̍h，有時thâi,有時歇；後--來hit ê裝備優秀ê日本軍有漸漸得著有利ê地步。日本人為著趕緊beh tī高山族ê地界來採伐樟腦山以及其他濟濟寶貴ê木材。就準備beh kap chiah ê有價值ê敵人──泰雅族，布農族，以及排灣族──來訂立一個無失體面ê和約。日本軍kap chiah ê番社teh戰ê 時，chám然有犧牲，有失落幾若個部隊。就將高山族ê要塞用電線kā伊圍--起-來，放hō͘ in去孤立。 |
|
In ê boa̍t-lō͘ sī bōe bián-tit ê. Hoan-siā chi̍t-siā kòe chi̍t-siā ti̍t-ti̍t hâng--khì, sòa kap in káng-hô; chí-ū chhun chi̍t ūi ióng-béng ê Thài-ló͘-kok siā (Thài-iâ cho̍k ê chi̍t siā) kian-siú m̄-goân hâng. In ê tīn-tē sī siat tī Thài-ló͘-kok soaⁿ-giâm téng hiám-iàu ê chio̍h-tōng-ni̍h, in ū chiàm-kù chi̍t jiah thian-jiân ê chhiū-nâ, sī Ji̍t-pún kun bô hoat-tō͘ thang si̍p-kek ê; sui-bóng sī án-ni, in kàu bé ia̍h sī tio̍h hâng, nā bô chiū gō-sí. Āu-lâi ji̍t-chí í-keng kàu, Thài-iâ cho̍k ê thâu-lâng chiū kám-kak tio̍h kóng in ê khùi-la̍t í-keng chhiong-hun tit-tio̍h chèng-bêng lah, nā kè-sio̍k koh thâi lo̍h-khì, án-ni sǹg m̄-sī chhong-bêng; siūⁿ kóng tī hit ê sî-chūn lâi káng-hô ia̍h í-keng m̄-sī kiàn-siàu ê sū lah. In-ūi “Ū-sî thang thâi-lâng, ū-sî thang i-tī, ū-sî thang kau-chiàn, ū-sî thang hô-hó.” Kiám bô sím-mi̍h ta-po͘-lâng á-sī hū-jîn-lâng thang ūi-tio̍h in lâi kap tùi-te̍k tèng-li̍p chi̍t ê kong-êng ê hô-iok mah? Chī-chūi beh chhut-thâu lâi tam-tng in ê thong-e̍k í-ki̍p tiau-kái-chiá ê chit-bū ah? Chiòng-gī it koat, chiū tùi in ka-kī ê peh-sìⁿ ê tiong-kan soán-chhut chi̍t ūi hū-jîn-lâng kiò chò Chi-oáng, sī 36 hòe lâng. I bat kap chi̍t ê Tâi-oân ê seng-lí lâng kiat-hun, iā khiā-khí tī tang-hái-hōaⁿ ê Hoe-liân-káng. I bat Ji̍t-pún ōe, ia̍h ōe kóng chin liû-lī ê Tâi-oân ōe kah ná chhin-chhiūⁿ kóng in ka-kī ê Thài-iâ ōe chi̍t-iūⁿ. Tùi pa̍t hong-bīn lâi kóng, i iā sī chi̍t ūi phòaⁿ-toàn-le̍k kiān-choân ê tì-sek hū-lú, chin ū koan-sim tī i ê tông-pau ê lī-hāi koan-hē. Tùi i ê gâu chiu-soân, tī Ji̍t-pún kun kap Thài-iâ-cho̍k ê tiong-kan kó-jiân sêng-li̍p liáu chi̍t ê lióng-hong móa-ì ê hô-iok. Tùi hit-tia̍p í-āu, Chi-oáng chit ê miâ-jī chiū ta̍uh-ta̍uh hō͘ lâng khòaⁿ chin ū khí. Ji̍t-pún ê tong-kio̍k-chiá ūi-tio̍h i ê kòng-hiàn m̄-bat bô tùi i piáu-sī kám-liām ê ì-sù; ia̍h hō͘ i pí pa̍t lâng khah ū hêng-tōng chū-iû ê koân, pa̍t lâng beh tī hia chhut-ji̍p tio̍h siū kéng-chhat ê hú-khó, nā sī i chiū m̄-bián. I bô-lūn kàu sím-mi̍h só͘-chāi, lâng to lóng bat i chiū-sī hit ūi chō-chiū hô-pêng ê hū-jîn-lâng, sī “Hô-pêng ê chhe-sài Chi-oáng.” Jī-cha̍p nî āu, sî-kan teh-beh kàu, i beh siū tiàu lâi chò hit ê oa̍t-jú koh-khah ko-siōng ê kang, chiū-sī ín-chhōa lâng kap Siōng-tè hô-hó ê kang.
|
In ê末路是bōe免--得-ê。番社一社過一社直直降--去，續kap in講和；只有chhun一位勇猛ê 太魯閣社（泰雅族ê一社）堅守 m̄ 願降。In ê陣地是設tī 太魯閣山岩頂險要ê石洞--ni̍h，in有佔據一跡天然ê樹林，是日本軍無法度thang襲激--ê;雖罔是án-ni，in到尾亦是著降，若無就餓死。後--來日子已經到，泰雅族ê頭人就感覺著講in ê氣力已經充分得著證明--lah，若繼續koh thâi--落-去，án-ni算 m̄ 是聰明；想講tī hit ê時陣來講和亦已經 m̄ 是見笑ê事--lah。因為「有時thang thâi人，有時thang醫治，有時thang交戰，有時thang和好。」Kiám無甚mi̍h查甫人抑是婦人人thang為著in來kap對敵訂立一個光榮ê和約mah？是誰beh出頭來擔當in ê通譯以及調解者ê職務--ah？眾議一決，就對in家己ê百姓ê中間選出一位婦人人叫做Chi-oáng,是36歲人。伊bat kap一個台灣ê生理人結婚，也企起tī東海岸ê花蓮港。伊bat日本話，亦會講真流利ê台灣話kah那親像講in家己ê 泰雅話一樣。Tùi別方面來講，伊也是一位判斷力健全ê知識婦女，真有關心tī 伊ê同胞ê利害關係。Tùi 伊ê gâu周旋，tī日本軍kap 泰雅族ê中間果然成立了一個兩方滿意ê和約。Tùi hit tia̍p以後，Chi-oáng這個名字就ta̍uh-ta̍uh hō͘人看真有起。日本ê當局者為著伊ê貢獻m̄-bat無對伊表示感念ê意思；亦hō͘ 伊比別人較有行動自由ê權，別人beh tī hia出入著受警察ê許可，若是伊就 m̄ 免。伊無論到甚mi̍h所在，人都攏bat伊就是hit 位造就和平ê婦人人，是「和平ê差使Chi-oáng。」20年後，時間teh-beh到，伊beh受召做hit ê越愈koh較高尚ê工，就是引chhōa人kap上帝和好ê工。 |
|
Taⁿ chit ê Chi-oáng tàu-tí sī ūi-tio̍h sím-mi̍h in-toaⁿ, iā tī sím-mi̍h sî-chūn thâu chi̍t pái lâi chiap-chhiok-tio̍h sìn-gióng? Che khiok sī bô lâng chai-iáⁿ, put-kò só͘ chai-iáⁿ chi̍t hāng, chiū-sī nā m̄-sī i ê tiōng-hu, chiū-sī i ê ta-ke ū chiâⁿ-chò jia̍t-sim ê Ki-tok-tô͘. I ê ta-ke tī Chiong-hòa Ki-tok-kàu pīⁿ-īⁿ chò hoān-chiá ê sî, thâu chi̍t pái thiaⁿ-tio̍h tō-lí. Ka-ná-tāi Tiúⁿ-ló-hōe thòe-jīm ê soan-kàu-su Lia̍t Ko͘-niû bat tī Tâi-oân chò kang chōe-chōe nî. I kóng i tī 1929 nî, ū khì Tâi-tiong tē-hng hóng-būn chi̍t keng tōa-tōa keng ê lông-ka, tī-hia ū tú-tio̍h chi̍t ūi lāu hū-jîn-lâng, chiū-sī chiông-chiân bat tī Lân I-seng hia thiaⁿ-tio̍h tō-lí ê. I ê tō-lí kiám-chhái bat bô kah lōa chhim, m̄-kú tī só͘ bat ê hoān-ûi lāi chin kian-kò͘ sìn. Hit ji̍t i ê sim-pū Chi-oáng ū chē tī i ê bîn-chhn̂g piⁿ, in saⁿ-kap ēng chi̍t khoán hi-kî ê ko-san tiāu teh gîm Sèng-si tē-it siú “Siōng-tè chhòng-chō thiⁿ kap tōe.” Lēng-gōa koh chi̍t pái, Lia̍t Ko͘-niû ū tī chi̍t ūi Ko-san-cho̍k ê lú-chú ê ke-ni̍h tú-tio̍h Chi-oáng, hit ūi lú-chú kiò chò Siù-lí, chiông-chiân bat tī Tām-chúi tha̍k-chheh. Lia̍t Ko͘-niû chiū siūⁿ beh khoàn-iú Chi-oáng khì Tām-chúi tha̍k Sèng-keng ha̍k-hāu.
|
今這個Chi-oáng到底是為著甚mi̍h因端，也tī 甚mi̍h時陣頭一擺來接觸著信仰？Che卻是無人知影，不過所知影一項，就是若 m̄ 是伊ê丈夫就是伊ê ta-ke有成做熱心ê基督徒。伊ê ta-ke tī彰化基督教病院做患者ê 時，頭一擺聽著道理。加拿大長老會退任ê宣教師烈姑娘bat tī 台灣做工濟濟年。伊講伊tī 1929年，有去台中地方訪問一間大大間ê農家，tī hia有tú著一位老婦人人，就是從前bat tī 蘭醫生hia聽著道理--ê。伊ê 道理kiám-chhái bat無kah偌深，m̄-kú tī所bat ê範圍內真堅固信。Hit日伊ê新婦Chi-oáng有坐tī伊ê 眠床邊，in相及用一款稀奇ê高山調teh吟聖詩第一首「上帝創造天kap地。」另外koh一擺，烈姑娘有tī一位高山族ê女子ê家--ni̍h tú著Chi-oáng,hit位女子叫做秀理，從前bat tī 淡水讀冊。烈姑娘就想beh勸誘Chi-oáng去淡水讀聖經學校。 |
|
Ka-ná-tāi Tiúⁿ-ló-hōe ê soan-kàu-su Sun Ngá-kok Bo̍k-su tī 1929 nî, ia̍h bat tú-tio̍h Chi-oáng. Hit-chūn chiàu i só͘ khòaⁿ, i sī chi̍t ūi “tiong-ló í-siōng loán-jio̍k ê hū-jîn-lâng” (hit-chūn sī 58 hòe), tī i ê bīn-ni̍h ū chhiah Thài-iâ-cho̍k to̍k-iú ê hoe-jī tī-teh. (Thài-iâ-cho̍k lóng ū chhiah hoe-jī tī in ê thâu-hia̍h-ni̍h; kiat-hun liáu ê hū-jîn-lâng ia̍h ū chhiah, chiū-sī tùi chhùi-kak kap chhùi-ē-táu ti̍t chhiah thàu kàu hī-á piⁿ). Sun Bo̍k-su thâu-chi̍t pái só͘ tú-tio̍h ē-hiáu kóng Tâi-oân ōe ê ko-san-cho̍k chiū-sī i. I chiū khoàn-iú i khì Tām-chúi tha̍k Sèng-keng ha̍k-hāu, chóng-sī i ū tiû-tû m̄-káⁿ khì. I chin ài lâi, chóng-sī i kiám-bōe siuⁿ chōe hòe? Lâng nî-kí chiah-ni̍h lāu, chiah beh koh lâi tha̍k chiah ê chheh, án-ni kiám ū siáⁿ lō͘-ēng? Iū-koh kám-kak-tio̍h ka-kī ê bīn-ni̍h ū chhiah hōe-jī, chhiah kàu hoe-lí hoe-lo, nā tī chèng ha̍k-seng ê tiong-kan ún-tàng kám-kak ko͘-to̍k, ka-kī chi̍t ê bô-lām bô-lām. Sui-bóng sī án-ni, i chiū koat-sim beh khì, chiū kap Sun Sian-siⁿ chò phōaⁿ, khì Tām-chúi; tī hia phian-ji̍p Sèng-keng ha̍k-hāu, tha̍k-chheh nn̄g nî kú.
|
加拿大長老會ê宣教師孫雅各牧師tī 1929年，亦bat tú著Chi-oáng。Hit陣照伊所看，伊是一位「中老以上軟弱ê婦人人」（hit陣是58歲），tī伊ê 面--ni̍h有刺泰雅族獨有ê花字tī---teh，（泰雅族攏有刺花字tī in ê頭額--ni̍h；結婚了ê婦人人亦有刺，就是tùi嘴角kap嘴下斗直刺透到耳仔邊）。孫牧師頭一擺所tú著會曉講台灣話ê高山族就是伊。伊就勸誘伊去淡水聖經學校，總--是伊有躊躇 m̄-káⁿ去。伊真愛來，總--是伊kiám-bōe siuⁿ濟歲？人年紀chiah-n̍i̍h老，才beh koh來讀chiah ê冊，án-ni kiám有啥路用？又koh感覺著家己ê面--ni̍h有刺花字，刺到花lí花lo ，若tī眾學生ê中間穩當感覺孤獨，家己一個無lām無lām。雖罔是án-ni，伊就決心beh去，就kap孫先生做伴去淡水；tī hia編入聖經學校，讀冊兩年久。 |
|
Ū lâng gī-lūn kóng, Iông-ún chit khoán pòe-kéng kî-īⁿ jîn-bu̍t kap lâng bô kāng khoán ê ha̍k-seng tī hia tha̍k-chheh, tàu-tí sī sím-mi̍h tì-hūi? Put-tàn án-ni, i ê sin-khu koh bô kah lōa ióng, chiàu khòaⁿ beh oân-sêng i ê ha̍k-gia̍p sī chin lân-tit ê khoán. Nā-sī Sèng Sîn ê la̍t ū chhiong-móa-tio̍h i hit ê loán-jio̍k ê thé-keh, chiū lī-khui(pit-gia̍p) hit keng hakh8au, “tī Chú ê ōe ióng-chòng,” ēng thiâm-chēng ê sìn-sim lâi soan-thoân Siōng-tè só͘ kau-thok i ê ōe.
|
有人議論講：「容允這款背景奇異人物kap無共款ê學生tī hia讀冊，到底是甚mi̍h智慧？不但án-ni，伊ê身軀koh無kah偌勇，照看beh完成伊ê學業是真難得ê款。但是聖神ê力有充滿著伊hit ê軟弱ê體格，就離開（畢業）hit間學校，「tī 主ê話勇壯，」用恬靜ê信心來宣傳上帝所交托伊ê話。 |
|
1931 nî, i chiū tńg-khì tang-hái-hōaⁿ, chēng-chēng lâi khai-sí i ê kang-chok. I ū tī Thài-iâ-cho̍k ê hiuⁿ-siā-ni̍h lâi kà-sī kò-jîn kap sió thoân-thé ê lâng. Ji̍t-pún ê kéng-chhat ū thàm-thiaⁿ-tio̍h i ê hoa̍t-tōng, ia̍h iau-kiû in tio̍h tiong-chí. Taⁿ, kong-khai ê chū-hōe kì-jiân sī gûi-hiám, i chiū tī pì-bi̍t ê tiong-kan lâi chū-hōe. Kéng-chhat chiū chin bi̍t-chhiat lâi kàm-sī i ê hêng-tōng, hō͘ i bô pān-hoat thang chi̍t-siā iû kòe chi̍t-siā. Sū-chêng sui-jiân pìⁿ kàu án-ni, i ia̍h ēng hoat-tō͘, ēng mê-sî lâi chiu-ûi ê kok só͘-chāi chhut-se̍k pì-bi̍t ê chū-hōe. I khiā-khí tī Ka-lé-oán, chiū-sī tú-tú tī Hoe-liân-káng pak-sì ê pîⁿ-iûⁿ (khòaⁿ tē-tô͘), peh-sìⁿ tùi hn̄g-kīn ê só͘-chāi lâi chiū-kūn i ê kà-sī; hit ê siàu-gia̍h ū ji̍t-ji̍t teh ke-thiⁿ. Múi-pái kéng-chhat ê kàm-sī nā khah leng-khì ê sî, i chiū liu--chhut-lâi, sūn hóe-chhia-lō͘ lo̍h lâm khì chò hit ê “Siōng-téng-siōng ê kang.” I put-lūn khì sím-mi̍h só͘-chāi, éng ū chō-chiū chi̍t-kóa sìn-chiá, in tiong-kan chōe-chōe lâng ū kè-sio̍k khì Ka-lé-oán chhōe i, lâi ha̍k-si̍p hok-im khah siông-sè. I ê chhù chiū pìⁿ-chiâⁿ kek-lē tông-chì ê chhù. Chōe-chōe Ki-tok-tô͘ ê siú-léng kap kang-lâng ū tī-hia kap hiah ê tùi tang-hái-hōaⁿ ê lâm-pak jī-lō͘ chi̍p-óa-lâi ê Ki-tok-tô͘ siong-hōe. I ê ha̍k-seng tāi-ke ū chi̍t hāng ê kiōng-thong tiám, chiū-sī lâng-lâng tio̍h tńg-khì thoân hok-im hō͘ pa̍t lâng, sòa ín-chhōa in lâi kui Ki-tok. In tiong-kan tōa-pòaⁿ ê lâng lóng ū hū-chek tio̍h kiàn-siat in ka-kī ê kàu-hōe. In iáu ū lēng-gōa chi̍t hāng ê kiōng-thong tiám, chiū-sī siū kéng-chhat ê oàn-hūn kap hoán-tùi. In tio̍h khì kiàn-siat in ê kàu-hōe, chiū-sī ū pì-bi̍t ê hōe-iú ê; chiah ê hōe-iú nā siū hoat-kiàn-tio̍h ê sî, tāi ke tio̍h ūi-tio̍h sìn-gióng chin chia̍h-khó͘. Tī téng-chiuⁿ só͘ kóng ê Sam-li̍p-san, í-ki̍p kî-û nn̄g ê kàu-hōe, chiū-sī án-ni sêng-li̍p--ê.
|
1931年，伊就轉去東海岸，靜靜來開始伊ê工作。伊有tī 泰雅族ê鄉社--ni̍h來教示伊個人kap小團體ê人。日本ê警察有探聽著伊ê活動，亦要求in著中止。今，公開ê聚會既然是危險，伊就tī 祕密ê中間來聚會。警察就真密切來監視伊ê行動，hō͘ 伊無辦法thang一社遊過一社。事情雖然變到án-ni，伊亦用法度，用暝時來周圍ê各所在出席祕密ê聚會。伊企起tī 加禮宛，就是tú-tú tī 花蓮港北勢ê平洋（看地圖），百姓tùi遠近ê所在來就近伊ê教示；hit ê數額有日日teh加添，每擺警察ê監視若較lēng--去ê時，伊就溜--出-來，順火車路落南去做hit ê「上等上ê工。」伊不論去甚mi̍h所在，永有造就一寡信者，in中間濟濟人有繼續去加禮宛chhōe伊，來學習福音較詳細。伊ê厝就變成激勵同志ê厝。濟濟基督徒ê首領kap工人有tī-hia kap hiah-ê tùi東海岸ê南北二路集倚來ê基督徒相會。伊ê學生逐家有一項ê共通點，就是人人著轉去傳福音hō͘ 別人，續引chhōa in來歸基督。In中間大半ê人攏有負責著建設in家己ê教會。In iáu有另外一項ê共通點，就是受警察ê怨恨kap反對。In著去建設in ê教會，就是有祕密ê會友--ê;chiah ê會友若受發見著ê時，逐家著為著信仰真食苦。Tī頂章所講ê三笠山，以及其餘兩個教會，就是án-ni成立--ê。 |
|
Chi-oáng tùi Sam-li̍p-san thoat-hiám ê sū ū kek-khí kéng-chhat ê siū-khì, só͘-í in chiū chiong in ê siū-khì chhian kàu tī hia ê Ki-tok-tô͘ ê sin-chiūⁿ. In chiū bu̍t-siu in ê Sèng-keng kap Sèng-si pàng-hóe sio. Ū kúi-nā ê sìn-tô͘ hō͘ in lêng-tī, ia̍h hō͘ in phah, phah kàu phīⁿ-khang-hui̍h siang-káng tò. In ia̍h sai in ê thâu-khak, cheng in ê hī-á bong, hō͘ in pìⁿ-chiâⁿ chhàu-hī-lâng kúi-nā-ji̍t kú bōe thiaⁿ-kìⁿ. In tiong-kan ū chi̍t ê chit-būn kéng-chhat, kóng, “Lín siáⁿ-sū khoán-thāi goán án-ni?” Kéng-chhat ìn i kóng, “In-ūi lín sìn Bí-kok lâng ê Siōng-tè.” In chiū chú-tiuⁿ kóng, “I m̄-sī Bí-kok lâng ê Siōng-tè; I sī choân sè-kài ê lâng ê Siōng-tè.” Kéng-chhat chhiú kí sîn-siā pò in khòaⁿ, kóng, “Lín khòaⁿ-māi! hit ê chiah sī lán ê sîn-bêng.” Tī hit-chūn hiah ê sìn-tô͘ ū chi̍t ê chin hó-táⁿ, kā i kóng, “Hiah ê nā-sī sîn-bêng lâi kóng, in thái bōe ín-chhōa lín kiâⁿ sì-chiàⁿ ê lō͘?” Kéng-chhat siū-khì tōa siaⁿ hoah kóng, “Lí teh kóng siáⁿ?” Hit ūi sìn-tô͘ chiū ēng tîm-tio̍k ê thài-tō͘, kí si̍t-lē soat-bêng kóng, “Tī lín ê Ji̍t-pún kàu-oân ê tiong-kan ū chi̍t ê hêng-ûi bô sù-chèng, iáu-kú i ia̍h teh pài......” Kéng-chhat tōa siaⁿ hoah kóng, “Bián kóng! tiām-tiām hó, ...... lín kin-á-ji̍t bú-jiok goán chin thiám.” Āu-lâi hiah ê sìn-tô͘ ū siū khòng-sò͘, “in-ūi in ū khah hèng-sū tām-po̍h, kóng-ōe ū khan-gāi-tio̍h kàu-io̍k ê būn-tê.”
|
Chi-oáng tùi三笠山脫險ê事有激起警察ê受氣，所以in就將in ê受氣遷到tī hia ê基督徒e身上。In就沒收in ê聖經kap聖詩放火燒。有幾若個信徒hō͘ in凌治，亦hō͘ in扑，扑到鼻空血雙港倒，In亦sai in ê頭殼，cheng in ê耳仔bong，hō͘ in變成臭耳聾幾若日久無聽--見。In中間有一個質問警察，講：「Lín啥事款待阮án-ni？」警察應伊講：「因為lín信美國人ê上帝。」In就主張講：「伊 m̄ 是美國人ê上帝；伊是全世界ê人ê上帝。」警察手舉神社報in看，講：「Lín看māi!hit ê才是咱ê神明。」Tī 這陣hiah ê信徒有一個真好膽，kā伊講：「Hiah ê若是神明來講，in thái bōe引chhōa lín行四正ê路？」警察受氣大聲喝講：「你teh講啥？」Hit位信徒就用沉著ê態度，舉實例說明講：「Tī lín ê日本教員ê中間有一個行為無四正，iáu-kú伊亦teh拜……」警察大聲喝講：「免講！恬恬好，……lín今仔日侮辱阮真thiám…」後--來hiah ê信徒有是控訴，「因為in有較興事--淡-薄，講話有牽礙著教育ê問題。」 |
|
Chhin-chhiūⁿ chit hō ê pek-hāi (che sī chin-chē pái ê) nā hō͘ Chi-oáng thiaⁿ-tio̍h ê sî, i chiū tōa-tōa chhau-sim peh-pak. I ia̍h ū keng-giām-tio̍h sèng Pó-lô só͘ kóng ê ōe, “Ū chi̍t ê tāng-tàⁿ ji̍t-ji̍t teh teh góa ê, chiū-sī thòe chèng kàu-hōe iu-būn ê sū.” I khak-si̍t chin ì-ài i só͘ ín-chhōa lâi ji̍p sìn-gióng ê lâng lóng tióng-tōa tī chin-lí ê tì-hūi, ia̍h chiâⁿ-chòe ióng-chòng thang lâi jím-siū khó͘-lān. I put-sî put-khek chin tio̍h-bôa, ǹg-bāng in tī Sèng-keng ōe thang tit-tio̍h chhiong-hun ê kà-sī, thang lâi hû-ha̍p tī in só͘ ū ê ǹg-bāng.
|
親像這號ê迫害（che是真濟擺--ê)若hō͘ Chi-oáng聽--著ê時，伊就大大操心擘腹。伊亦有經驗著聖保羅所講ê話，「有一個重擔日日teh teh我--ê,就是替眾教會憂悶ê事。」伊確實真意愛伊所引chhōa來入信仰ê人攏長大tī 真理ê智慧，亦成做勇壯thang來忍受苦難。伊不時不刻真著磨，向望in tī聖經會thang得著充分ê教示，thang來符合tī in所有ê向望。 |
|
Chiàn-cheng āu keng-kòe liáu kúi-nā nî, Sun Sian-siⁿ ū khì Hoe-liân-káng pak-sì ê tē-thâu soaⁿ-kiā koân-koân ê só͘-chāi, hóng-būn chi̍t ūi sió hiuⁿ-siā kiò-chò Gū-khu-chuh (Gukuchu). I tī hia ū khòaⁿ-tio̍h chi̍t keng chin tōa-keng ê kàu-hōe, ia̍h ōe thang kap Ia̍p Īn-tô tâm-lūn chōe-chōe ê tāi-chì; chit ê lâng tī ín-chhōa hit chng-ni̍h ê lâng lâi sìn Chú ê sū, ū chin tōa ê kòng-hiàn tī-teh.
|
戰爭後經過了幾若年，孫先生有去花蓮港北勢ê地頭山崎懸懸ê所在，訪問一位小鄉社叫做Gū-khu-chuh（Gukuchu）。伊tī hia有看著一間真大間ê教會，亦會thang kap葉胤陶談論濟濟ê代誌；這個人tī 引chhōa hit庄--ni̍h ê人來信主ê事，有真大ê貢獻tī--teh。 |
|
Sun Sian-siⁿ mn̄g i kóng, “Lí tī khí-chho͘ sī án-chóaⁿ-iūⁿ tit-tio̍h hok-im leh? Ìn kóng, “Góa tit-tio̍h hok-im sī tùi góa ê hū-jîn-lâng ê chí-mōe; i tī 1942 nî, ū tùi Thài-ló͘-kok ê só͘-chāi lâi góa chia.” I ūi-tio̍h ài bat khah siông-sè, chiū le̍k-kòe kúi-nā lé-pài kú ê lō͘-thêng khì Chi-oáng hia, tùi i ha̍k-si̍p. Chit ê lō͘-thêng saⁿ-lī iok 20 eng-lí. I tio̍h tī mî-sî khì, kàu ūi kap i ha̍k-si̍p nn̄g-tiám á-sī saⁿ-tiám cheng kú, chiū tò-tńg--lâi, tio̍h tī thiⁿ bōe kng ê sî kàu chhù.
|
孫先生問伊講：「你tī 起初是án-chóaⁿ-iūⁿ 得著福音--leh？」應講：「我得著福音是tùi我ê 婦人人ê姊妹；伊tī 1942年，有tùi 太魯閣ê所在來我chia。」伊為著ài bat較詳細，就歷過幾若禮拜久ê路程去Chi-oáng hia，tùi 伊學習。這個路程去相離約20英里。伊著tī 暝時去，到位kap伊學習兩點抑是三點鐘久，就倒轉--來，著tī 天bōe光ê時到厝。 |
|
Ia̍p Īn-tô ēng chhim-tîm ê thài-tō͘ kóng, “Chi-oáng kā góa kóng, Tng I iáu-bē chiong tō-lí kà-sī góa kàu chin thò-tòng ê sî, kah góa m̄-thang ūi-tio̍h beh tit-tio̍h lâng lâi tùi lâng kóng tō-lí.”
|
葉胤陶用深沉ê態度講：「Chi-oáng kā我講，當伊iáu-bē將道理教示我到真妥當ê 時，kah我 m̄-thang為著beh得著人來對人講道理。」 |
|
Sun Sian-siⁿ mn̄g i kóng, “I kà lí lōa kú?”
|
孫先生問伊講：「伊教你偌久？」 |
|
Ìn kóng, “Saⁿ kò-ge̍h.”
|
應講：「三個月。」 |
|
Koh mn̄g i kóng, “Lí ū thèng-hāu só͘ kóng ê kî-kan kàu, chiah chhut-khì chò kang á-bô?”
|
Koh問伊講：「你有聽候到所講ê期間到，才出去做工抑無？」 |
|
I kóng, “Hé bô nò͘, góa iā ōe thang thèng-hāu kàu hiah kú; sî-kan bōe kàu, góa tio̍h tùi kúi-nā lâng kóng tō-lí lah.”
|
伊講：「Hé無nò͘,我也會thang聽候到hiah久；時間bōe到，我著對幾若人講道理--lah。」 |
|
“Tng i teh kà-sī lí ê kî-kan iáu-bōe kiat-sok ê sî, lí tit-tio̍h lōa-chōe lâng?” I ìn kóng, “Gō͘ kháu-chàu.”
|
「當伊teh教示你ê期間iáu-bōe結束ê 時，你得著偌濟人？」伊應講：「五口灶。」 |
|
I bōe tán-tit kàu, kî-kan kàu chiah tùi lâng kóng tō-lí! Ia̍h tī teh siū hùn-liān ê saⁿ kò-ge̍h kan i ū tit-tio̍h 25 lâng. Āu-lâi kéng-chhat ū hoat-kiàn-tio̍h i teh khui pì-bi̍t ê chū-hōe, chiū hō͘ i siū-tio̍h chin ē kiaⁿ lâng ê pek-hāi.
|
伊bōe等得到期間到才對人講道理！亦tī teh受訓練ê三個月間伊有得著25人。後--來警察有發見著伊teh開祕密ê聚會，就hō͘伊受著真會驚--人ê迫害。 |
|
Chóng-sī chit ūi Chi-oáng chò ko-san-cho̍k Ki-tok-tô͘ ê léng-siù, i pún-sin m̄-bat hō͘ kéng-chhat lia̍h-khì, sòa koaiⁿ-lo̍h kaⁿ; che tàu-tí sī sím-mi̍h iân-kò͘? Tùi chit ê būn-tôe ê kái-tap, lán khah tōa bīn thang án-ni kóng, ‘Siat-sú in nā káⁿ lia̍h i, in khak-si̍t ōe thang lia̍h i.’ Hō͘ kéng-chhat m̄-káⁿ sûi-piān mō͘-hiám lâi tùi lâng chò chhut ke̍k-toan ê hêng-ûi ê, chit ūi Chi-oáng chiū-sī î-it ê hó lē. Tē-hng ê kéng-chhat kap sió-koaⁿ kiám-chhái khì kàu phut-phut-thiàu, ia̍h ēng kòe chōe-chōe chióng ê hêng-hoa̍t lâi háⁿ i, m̄-kú hiah ê pí-kàu-tek khah tōa ê koaⁿ-lī sī kàu-gia̍h chai-iáⁿ, siat-sú in nā sún-hāi i chi̍t ki ê thâu-mn̂g, chiū Thài-iâ-cho̍k choân-cho̍k kiám-chhái ōe khí hoán-loān; in-ūi in éng bô bōe kì-tit i ūi-tio̍h in só͘ kiàn-li̍p hián-tù ê kong-lô͘; iā chōe-chōe lâng ún-tàng kam-goān ūi-tio̍h i lâi hi-seng in ê sìⁿ-miā. Kiám-chhái thang kóng, Ji̍t-pún lâng ia̍h m̄-sī bông-un pōe-gī ê, ūi-tio̍h án-ni, chiah sīn-tiōng bô pháiⁿ khoán-thāi i. Chóng-kóng, tī chiàn-sî ke̍k khùn-lân ê kúi nî tiong, i ū sì-kòe kiâⁿ bô tāi-chì, tī i loán-jio̍k ê sin-thé só͘ ōe iông-ún-tit ê hoān-ûi-lāi, chìn-hêng kàu-hōe ê kang-chok.
|
總--是這位Chi-oáng做高山族基督徒ê領袖，伊本身m̄-bat hō͘警察掠--去，續關落監；che到底是甚mi̍h緣故？Tùi這個問題ê解答，咱較大面thang án-ni講：「設使in若káⁿ 掠伊，in確實會thang掠--伊。」Hō͘警察 m̄-káⁿ隨便冒險來對人做出極端ê行為--ê,這位Chi-oáng就是惟一ê好例。地方ê警察kap小官kiám-chhái氣到phut-phut 跳，亦用過濟濟種ê刑罰來哄--伊，m̄-kú hiah ê比較的較大ê官吏是夠額知影，設使in若損害伊一支頭毛，就泰雅族全族kiám-chhái會起反亂；因為in永無bōe記得伊為著in所建立顯著ê功勞；也濟濟人穩當甘願為著伊來犧牲in ê生命。Kiám-chhái thang講，日本人亦 m̄ 是忘恩背義--ê,總講，tī 戰時極困難ê幾年中，伊有四界行無代誌，tī 伊軟弱ê身體所會容允得ê範圍內，進行教會ê工作。 |
|
I tī 1946 nî ê chhun-thiⁿ lī-khui sè-kan, hióng-siū 74 hòe. I lī-khui sè-kan nn̄g kò-ge̍h āu, Sun Sian-siⁿ ū khì Hoe-liân-káng Ki-tok-kàu kong-thióng-ni̍h khòaⁿ i ê bōng, tī hia i khòaⁿ-tio̍h Thài-iâ-cho̍k ê Ki-tok-tô͘ ū kiàn-chō chi̍t tè gō͘-chhioh koân ê chio̍h-pi, téng-bīn kòa chi̍t ki tōa-tōa ki ê si̍p-jī-kè teh kì-liām i. I ū án-ni siá kóng, “Chit ê bōng chin-chiàⁿ sī sîn-sèng ê só͘-chāi; in-ūi káng-chheng lâng ū jīn i chò in ê sîn-lêng ê lāu-bú. Siōng-tè ēng chit ê lâng tī chiah-nī té ê kî-kan lâi oân-sêng chiah-nī chōe ê tāi-chì, che chāi Tâi-oân sī lóng bô, chāi pa̍t-ūi ia̍h sī hán-tit ū ê.”
|
伊tī 1946年 ê春天離開世間，享壽74歲。伊離開世間兩個月後，孫先生有去花蓮港基督教公塚--ni̍h看伊ê 墓，tī hia 伊看著泰雅族ê基督徒有建造一塊五尺懸ê石碑，頂面掛一枝大大枝ê十字架teh紀念伊。伊有án-ni寫講：「這個墓真正是神聖ê所在；因為káng千人有認伊做in ê神靈ê老母。上帝用這個人tī chiah-n̍i̍h短ê期間來完成chiah-n̍i̍h濟ê代誌，che在台灣是攏無，在別位亦是罕得有--ê。」 |
|
Lán iā thang chai 1945 nî 9 ge̍h, Ji̍t-pún tâu-hâng ê sî i iáu tī-teh. Chi̍t-ē thiaⁿ-kì i só͘ thiàⁿ ê tông-pau tit-tio̍h kái-hòng, m̄-bián koh siū pek-hāi, i ê hoaⁿ-hí kàu cháiⁿ-iūⁿ! Kúi-nā nî kú i ū thòe in kî-tó, ēng chin-lí lâi kà-sī in, ēng sìn-gióng kap ióng-khì lâi kó͘-lē in, hō͘ in ōe-tit-thang jím-siū hoān-lān, chiok-hok in, in-ūi in í-keng ji̍p tī sìn-kàu chū-iû ê sin sî-tāi; nā-sī i pún-sin khiok í-keng ji̍p tī Chú ê khoài-lo̍k.
|
咱也thang知1945年9月，日本投降ê 時伊iáu tī--teh。一下聽見伊所疼ê同胞得著解放，m̄ 免koh受迫害，伊ê 歡喜到怎樣！幾若年久伊有替in祈禱，用真理來教示in，用信仰kap勇氣來鼓勵in，hō͘ in會得thang忍受患難，祝福--in，因為in已經入tī 信教自由ê新時代；若是伊本身卻已經入tī主ê快樂。 |
