Sím-mi̍h sī Iâ-so͘ ki-tok boa̍t-sè sèng-tô͘ kàu-hōe
|
甚mi̍h是耶穌基督末世聖徒教會 |
| Phian-chip-sek |
編輯室 |
|
Phêng-lūn Mô͘-bûn kàu kap Mô͘-bûn keng
|
評論摩門教kap摩門經 |
|
“Iâ-so͘ Ki-tok Boa̍t-sè Sèng-tô͘ Kàu-hōe” iā kiò chòe “Mô͘-bûn,” in-ūi tû-khì Sèng-keng í-gōa, in koh ēng “Mô͘-bûn keng” chòe sìn-gióng ê kun-kù. Sū-si̍t-siōng, Iâ-so͘ Ki-tok Boa̍t-sè Sèng-tô͘ Kàu-hōe chú-iàu ê sìn-gióng ê kun-kù sī Mô͘-bûn keng, m̄ sī Sèng-keng, nā bô ū Mô͘-bûn keng, in chiū bē thang sêng-li̍p lēng-gōa chi̍t-chéng ê sìn-gióng.
|
「耶穌基督末世聖徒教會」也叫做「摩門，」因為除去聖經以外，in koh用「摩門經」做信仰ê根據。事實上，耶穌基督末世聖徒教會主要ê信仰ê根據是摩門經，m̄是聖經若無有摩門經，in就bē thang成立另外一種ê信仰。 |
|
1. Mô͘-bûn kàu ê kun-goân kap le̍k-sú
|
1、摩門教ê根源kap歷史 |
|
Mô͘-bûn kàu ê chhòng-li̍p chiá sī Su-bi̍t Iok-sek, tùi i ê toān-kì lán thang chai i sè-hàn seng-tióng tī tiúⁿ-ló-hōe ê ka-têng. Tng-sî tú-tú sī Bí-kok chong-kàu tōa ho̍k-heng. Tī i khiā-khí ê Bān-chek-su-tek, ū tiúⁿ-ló-hōe, Bí-í-bí-hōe, Chìm-sìn-hōe --- tī ta̍k só͘-chāi kú-hêng hùn-heng-hōe. Su-bi̍t Iok-sek jīn-tēng che sī hun-piat chong-phài ê kú-tōng, só͘-í i m̄ ka-ji̍p tī jīm-hô chi̍t ê kàu-hōe, chóng-sī Su-bi̍t khiok tùi sè-hàn ê sî chiū ū hong-hù ê chong-kàu chêng-kám, i siông chīn só͘-ōe chham-ka in kok-chéng chū-hōe, i chiām-chiām tùi Bí-í-bí-hōe ū tām-po̍h ê hó-kám, nā-sī i iā lóng bô ka-ji̍p. Tùi i ê toān-kì tiong, i kóng: “Chhin-chhiūⁿ góa chit khoán nî-khin ê lâng, koh tùi lâng, tùi sū lóng khiàm-khoeh jīn-sek, tàu-té tó chi̍t ê kàu-hōe sī tio̍h, tó chi̍t ê kàu-hōe sī m̄ tio̍h, bē-thang hun-piat.” Tī chit-khoán tiû-tû m̄ chai beh ho̍k-chiông sím-mi̍h khoán chong-phài ê sî, i tha̍k kàu Ngá-kok su tē 1 chiuⁿ 5 chat: “Lín tiong-kan nā ū lâng khiàm-khoeh tì-hūi, tio̍h tùi hit ê pe̍h-pe̍h hō͘ chèng-lâng, iā bô hiâm lâng--ê Siōng-tè kî-kiû, chiū beh hō͘ i.” Tùi án-ni,i chiū siông-siông kiû tì-hūi, “in-ūi kok chong-phài ê thoân-kàu-su tùi tī tâng chi̍t-chat ê keng-chat ê kái-soeh, hō͘-siōng bô saⁿ-tâng, tì kàu chó͘-gāi lâng, gióng-bōng Sèng-keng sit-lo̍h sìn-sim.”
|
摩門教ê創立者是斯密約瑟，tùi伊ê傳記咱thang知伊細漢生長tī長老會ê家庭。當時tú-tú是美國宗教大復興。Tī伊企起ê曼徹斯特，有長老會、美以美會、浸信會---tī逐所在舉行奮興會。斯密約瑟認定che是分別宗派ê舉動，所以伊m̄加入tī任何一個教會，總是斯密卻tùi細漢ê時就有豐富ê宗教情感，伊常盡所會參加in各種聚會，伊漸漸tùi美以美會有淡薄ê好感，若是伊也攏無加入。Tùi伊ê傳記中，伊講：「親像我這款年輕ê人，koh tùi人、tùi事攏欠缺認識，到底tó一個教會是著，tó一個教會是m̄著，bē-thang分別。」Tī這款躊躇m̄知beh服從甚mi̍h款宗派ê時，伊讀到雅各書第1章5節：「Lín中間若有人欠缺智慧，著tùi hit個白白hō͘眾人，也無嫌人--ê上帝祈求，就beh hō͘伊。」Tùi án-ni,伊就常常求智慧，「因為各宗派ê傳教師tùi tī同一節ê經節ê解說，互相無相同，致到阻礙人，仰望聖經失落信心。」 |
|
1820 nî ê chhun-thiⁿ, Su-bi̍t 16 hòe, i tē-it pái khòaⁿ-kìⁿ īⁿ-siōng. Tùi toān-kì tiong ê kì-chài, i khòaⁿ-kìⁿ ê sī Sèng-pē kap Sèng-kiáⁿ N̄g-ūi, hoan-hù i m̄-thang ka-ji̍p jīm-hô kàu-hōe, āu-lâi tī bô-ì-tiong, i chiong chit ê só͘ khòaⁿ-kìⁿ ê īⁿ-siōng kā pêng-iú kóng. Tùi án-ni hit só͘-chāi ê chong-kàu léng-siù chiū khai-sí khún-tio̍k i, nā-sī i bô lia̍h chòe sím-mi̍h, khiok chi̍t-sim thèng-hāu Siōng-tè ê chí-sī.
|
1820年ê春天，斯密16歲，伊第一擺看見異象。Tùi傳記中ê記載，伊看見ê是聖父kap聖子兩位，吩咐伊m̄-thang加入任何教會，後來tī無意中，伊將這個所看見ê異像kā朋友講。Tùi án-ni hit所在ê宗教領袖就開始窘逐伊，若是伊無掠做甚mi̍h，卻一心聽候上帝ê指示。 |
|
Keng-kè 3 nî (1823 nî) i koh chi̍t-pái khòaⁿ-kìⁿ īⁿ-siōng, “hoat-hiān pâng-lāi ū kng, chiām-chiām kng-bêng, iâⁿ-kè ji̍t-tàu sî, hut-jiân khòaⁿ-kìⁿ chi̍t el5ang chhut-hiān tī chhn̂g-piⁿ.” Chit ūi chhut-hiān ê lâng sī Mô͘-lô-nái, i sī “Siōng-tè chhe lâi ê sù-chiá,”kiò Su-bi̍t kàu bó͘ só͘-chāi ku̍t ún-chhông ê su-che̍k í-ki̍p “O͘-lêng kap Thô͘-bêng” thang hoan-e̍k Sèng-chheh, chit khoán ê khé-sī kap ún-chhông chheh ê tē-chí bat ū tī it-liân 3 pái, ìn-siōng ke̍k chhim-khek.
|
經過3年（1823年）伊koh一擺看見異像，「發現房內有光，漸漸光明，贏過日晝時，忽然看見一個人出現tī床邊。」這位出現ê人是摩羅乃，伊是「上帝差來ê使者，」叫斯密到某所在掘隱藏ê書籍以及「烏陵kap土明」thang翻譯聖冊，這款ê啟示kap隱藏冊ê地址bat有tī一年3擺，印象極深刻。 |
|
Thiaⁿ kóng chit ê sîn-pì ê chheh sī kim-ia̍h, siū bâi-chòng tī Niú-iok chiu Ang-thaⁿ-ò koān Bān-chek-su-tek chhoan lāi ê chi̍t-chō tōa-soaⁿ n̍i̍h, Su-bi̍t chiàu īⁿ-siōng khé-sī khì ku̍t, tit-tio̍h í-āu it-ti̍t chhàng teh. In-ūi chia ê chí-ū chún Su-bi̍t khòaⁿ, m̄-chún the̍h chhut, keng-kè 4 nî, ti̍t-kàu 1827 nî 9 ge̍h 22 ji̍t chiah ún-chún the̍h chhut-lâi, chóng-sī iû-goân chí-ū kau hō͘ su-bi̍t pó-koán. Ūi-tio̍h beh chèng-bêng kim-ia̍h ê Mô͘-bûn keng khak-si̍t ū chit ê sū, tī Mô͘-bûn keng ê sū-giân tiong ū kì-chài 3 ê kiàn-chèng jîn, (Khó͘ Tek-lí, Hui-be̍h-ní, Ha-lī-su) ê chèng-giân, āu-lâi koh ka-ji̍p 8 ūi kiàn-chèng jîn ê chèng-giân, ū thê-khí in bat “chhin-ba̍k khòaⁿ-kìⁿ koh ēng chhiú bong tio̍h.”
|
聽講這個神秘ê冊是金頁，受埋葬tī紐約州翁坦澳縣曼徹斯特村內ê一座大山--n̍i̍h,斯密照異象啟示去掘，得著以後一直藏--teh。因為chia ê只有准斯密看，m̄准提出，經過4年，直到1827年9月22日chiah允准提出來，總是猶原只有交hō͘斯密保管。為著beh證明金頁ê摩門經確實有這個事，tī摩門經ê序言中有記載3個見證人，（考得里、惠麥爾、哈里斯）ê證言，後來koh加入8位見證人ê證言，有提起in bat「親目看見koh用手摸著。」 |
|
1829 nî 2 ge̍h i kap Khó͘ Tek-lí hō͘-siōng kiâⁿ sé-lé, í-āu in kóng ū tit-tio̍h “Lī-bī kiáⁿ-sun ê koân pèng,” chóng-sī Mô͘-bûn kàu chèng-sek ê sêng-li̍p chiū-sī tī Chú-āu 1830 nî 4 ge̍h 6 ji̍t. Chit chi̍t nî tùi Mô͘-bûn kàu hui-siông tiōng-iàu, in-ūi che sī Ki-tok koh-oa̍h chiūⁿ-thiⁿ í-āu ê 1800 nî.
|
1829年2月伊kap考得里互相行洗禮，以後in講有得著「利未子孫ê權柄，」總是摩門教正式ê成立就是tī主後1830年4月6日。這一年tùi摩門教非常重要，因為che是基督復活上天以後ê 1800年。 |
|
Su-bi̍t sian-siⁿ ê hêng-ûi kap i ê chú-tiuⁿ kap i ê hō-tiàu saⁿ ku-lī chin hn̄g, thiaⁿ-kìⁿ kóng i bat chhe N̄g ê Mô͘-bûn kàu-tô͘, hām-hāi chi̍t ê hoán-tùi i ê lâng, m̄-nā án-ni i koh chú-tiuⁿ to-chhe ka-kī iā chhōa kúi-nā ê hū-jîn-lâng, i án-ni chú-tiuⁿ, iā án-ni si̍t-hêng, ū siu-tio̍h hit só͘-chāi ê hoán-tùi, i chiū chhōa sìn-tô͘ tùi Niú-iok kàu O͘-hai-o͘, koh choán khì Bi̍t-so-lí, Bi̍t-so-lí chiu chiū piàn-chòe Mô͘-bûn ê tōa pún-iâⁿ. Tī Bi̍t-so-lí chiu ū chi̍t-sî ū hō-tiàu 1000 gōa lâng ê sìn-tô͘, in-ūi in kóng-ōe bô sè-jī ū siū-tio̍h ì-gōa ê kong-kek sīm-chì liân chiu-tiúⁿ iā bēng-lēng kun-tūi ēng bú-le̍k tùi-hù in ê īⁿ-toan kap lām-sám ê ōe. Tī sè-le̍k ê ē-bīn, i bô hoat-tō͘ tí-khòng, chí ū thè, chiū choán-ǹg Í-lī-lo̍k chiu chìn-tián. Tī hia it-chhè ū khah sūn-sū, Su-bi̍t bat chi̍t-pái siūⁿ beh kèng-soán chòe Bí-kok chóng-thóng, chóng-sī ūi-tio̍h kap hit só͘-chāi ê pò-koán chhiong-tu̍t ū siáⁿ lia̍h koaiⁿ-kaⁿ. Tháu-pàng í-āu bô kú, in-ūi in ê īⁿ-toan, koh siū koaiⁿ tī Í-lī-lo̍k chiu Ka-thài-ki kaⁿ-ga̍k.
|
斯密先生ê行為kap伊ê主張kap伊ê號召相距離真遠，聽見講伊bat差兩個摩門教徒，陷害一個反對伊ê人，m̄若án-ni伊koh主張多妻家己也娶幾若個婦人人，伊án-ni主張，也án-ni實行，有收著hit所在ê反對，伊就chhōa信徒tùi紐約到俄侅俄，koh轉去密蘇里，密蘇里州就變做摩門ê大本營。Tī密蘇里州有一時有號召1000外人ê信徒，因為in講話無細膩有受著意外ê攻擊甚至連州長也命令軍隊用武力對付in ê異端kap lām-sám ê話。Tī勢力ê下面，伊無法度抵抗，只有退，就轉向伊利諾州進展。Tī hia一切有較順序，斯密bat一擺想beh競選做美國總統，總是為著kap hit所在ê報館衝突有啥掠關監。Tháu放以後無久，因為in ê異端，koh受關tī伊利諾州迦太基監獄。 |
|
1844 nî 6 ge̍h 27 ji̍t, hoán-tùi Mô͘-bûn kàu-gī ê kûn-chiòng chhiong-ji̍p hit ê kaⁿ-ga̍k, Su-bi̍t siū thâi. Su-bi̍t sí-āu Iúⁿ-hí-li̍p-kan kè-sio̍k chiū-jīm chòe kàu-tiong léng-siù. I sī Mô͘-bûn kàu 12 sù-tô͘ tiong ê chi̍t ê, tī i ê léng-tō-ē Mô͘-bûn kàu-tô͘ siū chhōa kàu Iâm-ô͘ siâⁿ. Hiān-chāi Iâm-ô͘ siâⁿ sī Mô͘-bûn kàu ê tiong-sim.
|
1844年6月27日，反對摩門教義ê群眾衝入hit個監獄，斯密受thâi。斯密死後養喜立干繼續就任做教中領袖。伊是摩門教12使徒中ê一個，tī伊ê領導下摩門教徒受chhōa到鹽湖城。現在鹽湖城是摩門教ê中心。 |
|
2. Mô͘-bûn kàu ê Sèng-keng
|
2、摩門教ê聖經 |
|
Iâ-so͘ Ki-tok Boa̍t-sè Kàu-hōe só͘ sìn-hōng ê keng-tián, kun-kù in ê sìn-tiâu kì-chài “goán sìn hoan-e̍k chèng-khak ê Sèng-keng sī Siōng-tè ê ōe, goán koh sìn Mô͘-bûn keng iā-sī Siōng-tè ê ōe.” Mô͘-bûn keng kóng: “Góa kiò chòe Mô͘-bûn, tùi Mô͘-bûn tē tit-tio̍h miâ ------- góa sī sîn ê kiáⁿ, Iâ-so͘ Ki-tok ê ha̍k-seng, góa siū hō-tiàu chiong i ê tō soan-pò hō͘ i epeh5-sìⁿ, tùi án-ni in thang tit-tio̍h éng-oán ê oa̍h-miā.” Lí-hái 3 su 5:12-13 (pún-bûn chok-chiá chí-ū Eng-bûn Mô͘-bûn keng só͘-í keng-bûn sī chok-chiá ê hoan-e̍k).
|
耶穌基督末世教會所信奉ê經典，根據in ê信條記載「阮信翻譯正確ê聖經是上帝ê話，阮koh信摩門經也是上帝ê話。」摩門經講：「我叫做摩門，tùi摩門地得著名------我是神ê子，耶穌基督ê學生，我受號召將伊ê道宣報hō͘伊ê百姓，tùi án-ni in thang得著永遠ê活命。」李海3書5:12-13（本文作者只有英文摩門經所以經文是作者ê翻譯）。 |
|
Tû-khì Mô͘-bûn keng í-gōa, iáu-kú ū kî-thaⁿ 2 pún sîn-sèng ê keng-bûn, kî-tiong ê chi̍t-hāng sī kàu-gī kap chu-iok-su, koh chi̍t-hāng sī kùi-tiōng ê tin-chu.
|
除去摩門經以外，iáu-kú有其他2本神聖ê經文，其中ê一項是教義kap諮約書，koh一項是貴重ê珍珠。 |
|
Mô͘-bûn keng lóng-chóng ū 15 koàn, hun chiuⁿ hun chat kap Sèng-keng sio-siâng, bûn-thé chīn-liōng bô͘-hóng Sèng-keng, chhau ê só͘-chāi te̍k-piat chē, nā m̄ sī tùi Sèng-keng chhau ê pō͘-hūn “(chiū-sī Mô͘-bûn keng pún-sin choân-ū ê keng-bûn) bûn-thé pèng bô liû-lī, teh tha̍k ê sî tiōng-ho̍k bô bī.”
|
摩門經攏總有15券，分章分節kap聖經相像，文體盡量摹仿聖經，抄ê所在特別濟，若m̄是tùi聖經抄ê部份「（就是摩門經本身專有ê經文）文體併無流利，teh讀ê時重複無味。」 |
|
Mô͘-bûn-keng ê chok-chiá ēng ke̍k-tō͘ ê sióng-siōng la̍t, bōng-sióng chá-kî Bí-chiu le̍k-sú, goân-lâi “tī Kì-goân-chêng 600 nî, ū chi̍t ê gī-lâng, miâ kiò chòe Lī-hái, Sîn kéng-kài i, kóng Iâ-lō͘-sat-léng beh húi-bia̍t, Siōng-tè hoan-hù i kap i ka-cho̍k ê lâng lī-khui Iâ-lō͘-sat-léng kàu khòng-iá, Lī-hái chiàu Sîne hoan-hù kiâⁿ ----- In kàu hái-hōaⁿ, Sîn hoan-hù in chō chi̍t-chiah chûn keng-kè tōa hái. In sūn-chiông Sîn ê hoan-hù, siū chhōa kàu Bí-chiu tāi-lio̍k, tī hia kiàn-li̍p chi̍t ê tōa kok.” Ūi-tio̍h beh chèng-bêng Lī-hái chit ê chi-phài sī Sîn só͘ kéng-soán ê, Su-bi̍t koh tī Kū-iok Sèng-keng tiong chhōe tio̍h Ngá-kok tùi Iok-sek ê chiok-hok, in-ūi i kóng “Iok-sek ê hō͘-è beh tī sin tē kiàn-li̍p chi̍t ê tōa-kok.” (Pún-bûn chok-chiá tī Chhòng-sè-kì 48 chiuⁿ Ngá-kok tùi Iok-sek ê chiok-hok, kap 49 chiuⁿ Ngá-kok chòe koa ū-giân chiong-lâi ê khiok chhōe bô “Beh tī sin-tē kiàn-li̍p chi̍t ê tōa-kok.”) Tùi chit tiám bē-bián chiong Sèng-keng lām-sám ké-soeh,
|
摩門經ê作者用極度ê想像力，夢想早期美洲歷史，原來「Tī紀元前600年，有一個義人，名叫做李海，神炯戒伊，講耶路撒冷beh毀滅，上帝吩咐伊kap伊家族ê人離開耶路撒冷到曠野，李海照神ê吩咐行-----In到海岸，神吩咐in造一隻船經過大海。In順從神ê吩咐，受chhōa到美洲大陸，tī hia建立一個大國。」為著beh證明李海這個支派是神所揀選--ê,斯密koh tī舊約聖經中chhōe著雅各tùi約瑟ê祝福，因為伊講「約瑟ê後裔beh tī新地建立一個大國。」（本文作者tī創世紀48章雅各tùi約瑟ê祝福，kap 49章雅各做歌有預言將來--ê, 卻chhōe無「Beh tī新地建立一個大國。」）Tùi這點未免將聖經lām-sám解說， |
|
Tùi lán ê koan-tiám lâi khòaⁿ, Mô͘-bûn-keng sī chi̍t-pún ká-thok Sîn ê khé-sī lâi gūi-chō ê chi̍t-pún chheh, sui-jiân kim-ia̍h sī Su-bi̍t ê kun-kù, koh kóng sī Sîn siúⁿ-sù O͘-lêng kap Thô͘-bêng chòe pang-chān hoan-e̍k ê kong-kū. Che hō͘ lán siūⁿ khí m̄ ài tha̍k-chheh ê ha̍k-seng ēng kim-phiò ê chiàⁿ-bīn kap tò-bīn lâi ioh sian-siⁿ ê chiàⁿ, hù, bûn-tē. Siōng-tè nā beh tī Su-bi̍t sin-chiūⁿ oân-sêng chit-khoán tiōng-tāi ê sú-bēng, i ōe ēng chhin-chhiūⁿ Pó-lô chit-khoán ê sù-tô͘ tī Siōng-tè ê khé-sī ê ē-bīn, oân-sêng I ê sú-bēng. Tī Kū-iok ê sî, bat ēng O͘-lêng kap Thô͘-bêng, chóng-sī Sin-iok ê sî, tng sù-tô͘ ēng iô-chhiam ê hong-hoat, iô-chhut Má-thê-a thè Iû-tāi ê sî, chiū bô tit-tio̍h Siōng-tè ê hoaⁿ-hí, nā sī Siōng-tè khiok soán-te̍k Pó-lô chòe sù-tô͘.
|
Tùi咱ê觀點來看，摩門經是一本假託神ê啟示來偽造ê一本冊，雖然金頁是斯密ê根據，koh講是神賞賜烏陵kap土明做幫贊翻譯ê工具。Che hō͘咱想起m̄ ài讀讀冊ê學生用金票ê正面kap倒面來臆先生ê正、副、問題。上帝若beh tī斯密身上完成這款重大ê使命，伊會用親像保羅這款ê使徒tī上帝ê啟示ê下面，完成伊ê使命。Tī舊約ê時，bat用烏陵kap土明，總是新約ê時，當使徒用搖籤ê方法，搖出馬提亞替尤大ê時，就無得著上帝ê歡喜，但是上帝卻選擇保羅做使徒。 |
|
Tī tha̍k Mô͘-bûn-keng ê sî, ū chi̍t ê ìn-siōng chiū sī chhin-chhiūⁿ teh tha̍k Kū-iok chhù-keng kap Sin-iok chhù-keng, sī bē thang chiâⁿ-chòe kap Sîn ê tō saⁿ pí ê chok-phín, Mô͘-bûn-keng ê chok-chiá chiong Kū-iok tha̍k kàu chin se̍k, tī Kū-iok tiong chhōe tio̍h kúi ê èng-ún, chhiong-móa hoán-sióng ê lêng-le̍k, ēng Sèng-keng ê pit-tiāu, siá chhut Bí-chiu ê le̍k-sú kap kî-thaⁿ i só͘ teh kóng ê “khé-sī”.
|
Tī讀摩門經ê時，有一個印象就是親像teh讀舊約次經 kap新約次經，是bē thang成做kap神ê道相比ê作品，摩門經ê作者將舊約讀到真熟，tī舊約中chhōe著幾個應允，充滿幻想ê能力，用聖經ê筆調，寫出美洲ê歷史kap其他伊所teh講ê「啟示」。 |
|
3. Mô͘-bûn te̍k-sek ê kàu-hùn
|
3、摩門特色ê教訓 |
|
A) Koan-hē Sîn: Su-bi̍t bat tī sìn-tiâu tiong siá bêng: “Lán sìn Sîn, éng-oa̍h ê Pē, sìn I ê Kiáⁿ Iâ-so͘ Ki-tok kap Sèng Lêng”, múi chi̍t ê Ki-tok-tô͘ lóng ōe-thang tông-ì chit-tiám, nā-sī in iû-goân ū in ê te̍k-sek sìn-gióng, sī kiàn-li̍p tī in te̍k-piat ê le̍k-sú bûn-hiàn-n̍i̍h, koh chia ê le̍k-sú bûn-hiàn bē thang hō͘ chho͘-sìn chiá khòaⁿ-kìⁿ. Mô͘-bûn-kàu jīn-tēng “ū chin chōe sîn,” “sîn kè-khì iā kap lán chi̍t-iūⁿ, sī siū ko-kú ê lâng.” Koh lia̍h chòe “A-tong sī lán ê pē, kap lán ê sîn, che sī ûi-it kap lâng hoat-seng koan-hē ê sîn, tī thiⁿ-téng chí ū chi̍t-ūi sîn sī ū kut ū bah ê. Koh lām-sám kóng chit ūi A-tong sîn sī to-chhe. Só͘-í Mô͘-bûn kàu-tô͘ iā thang chhōa chē-chē ê bó͘, tng lán ê pē A-tong, chìn-ji̍p Ai-tiân hn̂g ê sî, ū sio̍k thiⁿ ê thé, tng-sî tùi i só͘ chhōa chē-chē hū-jîn-lâng ê tiong-kan chio chi̍t ê saⁿ-kap ji̍p Ai-tiân-hn̂g i ê miâ kiò chòe Hā-oa.”
|
A)關係神：斯密bat tī信條中寫明：「咱信神，永活ê父，信伊ê子耶穌基督kap聖靈」，每一個基督徒攏會thang同意這點，若是in猶原有in ê特色信仰，是建立tī in特別ê歷史文獻n̍i̍h,koh chia ê歷史文獻bē thang hō͘粗信者看見。摩門教認定「有真濟神，」「神過去也kap咱一樣，是受高舉ê人。」Koh掠做「亞當是咱ê父kap咱ê神，che是唯一kap人發生關係ê神，tī天頂只有一位神是有骨有肉--ê。Koh lām-sám講這位亞當神是多妻。所以摩門教徒也thang娶濟濟ê某，當咱ê父亞當，進入伊甸園ê時，有屬天ê體，當時tùi伊所娶濟濟婦人人ê中間招一個相kap入埃田園伊ê名叫做夏娃。」 |
|
Tī Sîn-keh hit pún chheh ê lāi-bīn ū kóng: “Koan-hē sîn ê sèng-chit, ū chi̍t ê tē-it hó ê bē-thang chèng-bêng, tùi chhòng-chō tē kap tē-chiūⁿ ê lâng ê sū-chek tiong bē-thang chhōe chhut” In kóng Sîn chiàu ka-kī ê hêng-chōng chō lâng, só͘-í Sîn kap lâng oân-choân chi̍t-iūⁿ. In koh kóng ū lâng nā ài chai-iáⁿ Sîn sī sím-mi̍h khoán chiū tio̍h khòaⁿ lâng ê hêng-siōng sím-mi̍h khoán chiū thang chai, in-ūi lâng sī chiàu I ê hêng-siōng chō ê.”
|
Tī神格hit本冊ê內面有講：「關係神ê聖職，有一個第一好--ê bē-thang證明，tùi創造地kap地上ê人ê事蹟中bē-thang chhōe出」In講神照家己ê形狀造人，所以神kap人完全一樣。In koh講有人若ài知影神是甚mi̍h款就著看人ê形像甚mi̍h款就thang知，因為人是照伊ê形像造--ê。」 |
|
A-tong kì-jiân sī siū-chō ê, cháiⁿ-iūⁿ sī Sîn? Che sī Ki-tok-tô͘ só͘ beh mn̄g ê būn-tê. To̍k-to̍k Mô͘-bûn kàu sêng-jīn to sîn, tong-jiân, che chiū chiâⁿ chòe put-sêng būn-tê ê būn-tê lah.
|
亞當既然是受造--ê,怎樣是神？Che是基督徒所beh問ê問題。獨獨摩門教承認多神，當然，che就成做不成問題ê問題--lah。 |
|
B) Koan-hē Iâ-so͘ ê sū, hiān-chāi ín-iōng Mô͘-bûn keng lūn Iâ-so͘ ê chi̍t-tōaⁿ, chiū ōe khòaⁿ chhut in ê lām-sám. “Ki-tok sī kap Pē chi̍t-iūⁿ, ū bah-thé, I sī A-tong sîn ê kiáⁿ --- tī Ka-ná ê iân-sia̍h, chiū-sī Iâ-so͘ kap Má-lī-a Má-tāi ê kiat-hun, ti̍t-kàu tī si̍p-jī-kè chêng, Iâ-so͘ ōe-thang khòaⁿ kàu ka-kī ê hō͘-è” Si̍t-chāi sī pòng-to̍k! Liân Iâ-so͘ to piàn chòe to-chhe! Lán m̄-sī beh ūi ka-kī ê sìn-gióng kap só͘ chong-pài ê Ki-tok kiông-piān, khak-si̍t Sèng-keng bô chit-khoán ê kì-chài. Tùi Iâ-so͘ pêng-ji̍t ê giân-hēng tiong, iā khòaⁿ chhut I tek-khak bē-ōe án-ni chòe, Su-bi̍t sian-siⁿ nā tām-po̍h chai-iáⁿ chi̍t-tiám-á Sin-iok pōe-kéng, chiū bêng-pe̍k tī Iâ-so͘ ê sî-tāi, chiū liân phó͘-thong ê Iû-thài peh-sìⁿ lóng í-keng si̍t-hêng it-hu it-chhe ê chè-tō͘. I chiong A-pek-la̍h-hán chhōa kúi-nā ê bó͘ ê sū-chek poaⁿ lâi khǹg tī Iâ-so͘ ê sin-chiūⁿ.
|
B）關係耶穌ê事，現在引用摩門經論耶穌ê一段，就會看出in ê lām-sám。「基督是kap父一樣，有肉體，伊是亞當神ê子--- tī迦拿ê筵席，就是耶穌kap瑪莉亞馬大ê結婚，直到tī十字架前，耶穌會thang看到家己ê後裔」實在是謗讟！連耶穌都變做多妻！咱m̄是beh為家己ê信仰kap所崇拜ê基督強辯，確實聖經無這款ê記載。Tùi耶穌平日ê言行中，也看出伊的確bē會án-ni做，斯密先生若淡薄知影一點仔新約背景，就明白tī耶穌ê時代，就連普通ê猶太百姓攏已經實行一夫一妻ê制度。伊將阿伯拉罕娶幾若個某ê事蹟搬來囥tī耶穌ê身上。 |
|
4. Koan-hē to-chhe
|
4、關係多妻 |
|
To-chhe ê chè-tō͘ í-keng tī Mô͘-bûn kàu ê hun-in koan siū kiàn-li̍p. In lia̍h chòe lú-chú ê kiù-un sī tùi tiōng-hu lâi ê, lú-chú ê koh-oa̍h kap bī-lâi ê siū ko-kú, lóng pá-ak tī tiōng-hu ê chhiú-tiong. Só͘-í bo̍k-koài tī lâm-chú khoat-hoa̍t ê sî, chiū ū to-chhe ê hiān-siōng. 1862 nî Bí-kok kok-hōe bat thóng-kè hoán-tùi chit khoán to-chhe chè-tō͘, chit ê hoat-lu̍t hō͘ Lîm Khéng Chóng-thóng chhiam-jī liáu-āu, chèng-sek chiâⁿ chòe hoat-lu̍t. Su-bi̍t tī 1885 nî kià hō͘ kàu-hōe jīm-chit-chiá kap hōe-iú ê kong-khai ê phoe iû-goân kian-koat chú-tiuⁿ to-chhe, jīn-tēng Lîm Khéng Chóng-thóng kap kok-hōe ê kú-tōng sī hông-gāi chong-kàu chū-iû. Ti̍t-kàu 1890 nî, Mô͘-bûn tī bêng-gī siōng ū hòng-khì to-chhe, nā-sī in khiok bô hòng-khì Iâ-so͘ sī to-chhe ê chú-tiuⁿ, kun-kù Iûⁿ-hi-li̍p-hàn ê khòaⁿ-hoat, m̄-nā Má-tāi kap Má-lī-a Iâ-so͘ ê bó͘, liân Boa̍t-tāi-lia̍p ê Má-lī-a iā-sī Iâ-so͘ ê bó͘.
|
多妻ê制度已經tī摩門教ê婚姻觀受建立。In掠做女子ê救恩是tùi丈夫來--ê,女子ê復活kap未來ê受高舉，攏把握tī丈夫ê手中。所以莫怪tī男子缺乏ê時，就有多妻ê現象。1862年美國國會bat通過反對這款多妻制度，這個法律hō͘林肯總統簽字了後，正式成做法律。斯密tī 1885年寄hō͘教會任職者kap會友ê公開ê批猶原堅決主張多妻，認定林肯總統kap國會ê舉動是防礙宗教自由。直到1890年，摩門tī名義上有放棄多妻，但是in卻無放棄耶穌是多妻ê主張，根據洋希立罕ê看法，m̄若馬大kap瑪莉亞是耶穌ê某，連抹大拉ê瑪莉亞也是耶穌ê某。 |
|
5. Kā sí-lâng kiâⁿ sóe-lé
|
5、Kā死人行洗禮 |
|
Sí-lâng iā ōe-thang tit-kiù, siat-sú ū kā sí-lâng kiâⁿ sóe-lé chhin-chhiūⁿ kā oa̍h-lâng kiâⁿ chi̍t-iūⁿ chiū ōe tit-kiù. Che sī khiok-kái I Ko-lîm-to tē 15 chiuⁿ 29 chat ê kàu-hùn. (Pó-lô m̄-sī chú-tiuⁿ thang kā sí-lâng kiâⁿ sóe-lé, i put-kò sī kun-kù Ko-lîm-to kàu-hōe chāi-lâi ê hong-sio̍k lâi chèng-bêng in pún-lâi ū sìn koh-oa̍h ê sū.
|
死人也會thang得救，設使有kā死人行洗禮親像kā活人行一樣就會得救。Che是曲解I哥林多第15章29節ê教訓。（保羅m̄是主張thang kā死人行洗禮，伊不過是根據哥林多教會在來ê風俗來證明in本來有信復活ê事。 |
|
Su-bi̍t sí āu, kàu-hōe ê keng-chè khùn-lân, só͘-iín kui-tēng chí-ū hiàn cha̍p-hūn-chi̍t ê lâng chiah thang ūi-tio̍h sí-lâng chhéng-kiû kiâⁿ sóe-lé, án-ni bô-hêng tiong chēng-ka chi̍t-tiâu châi-goân. Chit-khoán ê hoat-tō͘, kap Thian-chú-kàu lūn liān-ga̍k kap bōe sio̍k-chōe-kǹg ê hong-hoat sī chha-put-to.
|
斯密死後，教會ê經濟困難，所以in規定只有獻十份一ê人chiah thang為著死人請求行洗禮，án-ni無形中增加一條財源。這款ê法度，kap天主教論煉獄kap賣贖罪券ê方法是差不多。 |
|
6. Kiat-lūn
|
6、結論 |
|
Mô͘-bûn-kàu sī hiān-kim teh sēng-hêng ê chi̍t ê chong-kàu, bōe thang chiong in khòaⁿ chòe sī Ki-tok-kàu tiong ê chi̍t ê chong-phài, in sī lēng-gōa chi̍t ê bô saⁿ-tâng ê chong-kàu. In tùi tī Cha̍p-hūn-chi̍t ê hōng-hiàn, soan-tō sū-gia̍p chheng-liân bô niá sin-súi lâi ho̍k-sāi Chú, pān hok-lī sū-gia̍p kap kàu-io̍k oa̍h-tāng, in iā hui-siông jia̍t-sêng teh si̍t-chián thui-hêng, chóng-sī chia ê iā bōe thang jia-khàm in ki-pún ê lām-sám ê lí-lūn.
|
摩門教是現今teh盛行ê一個宗教，bōe thang將in看做是基督教中ê一個宗派，in是另外一個無相同ê宗教。In tùi tī十分一ê奉獻，宣道事業青年無領薪水來服事主，辦福利事業kap教育活動，in也非常熱誠teh實踐推行，總是chia ê也bōe thang遮蓋in基本ê lām-sám ê理論。 |
|
In chheng-chòe Mô͘-bûn kàu, in-ūi in sui-jiân ū Ki-tok Iâ-so͘ Boa̍t-sè Sèng-tô͘ Kàu-hōe ê bêng-chheng, si̍t-chè siōng í-keng oân-choân lī-khui Ki-tok. In ê sîn-koan sī bô chèng-khak, in tùi tī Ki-tok ê sìn-gióng sī khiok-kái, in tû-khì Sèng-keng í-gōa, kì-jiân lēng-gōa ū “Sèng-keng”, tī in khiáu-biāu ê kì-chài tiong, chai-iáⁿ Su-bi̍t ê “hoan-e̍k sú-bēng” oân-sêng āu, tī 1838 nî 5 ge̍h 2 ji̍t, sîn ê sù-chiá siu-hôe “kim-ia̍h,” lēng-gōa chi̍t hong-bīn koh hù-lio̍k 11 ê kiàn-chèng jîn. Kî-si̍t, siáⁿ-sū m̄ hō͘ “kim-ia̍h”chûn-chāi thang chòe tē-it hó ê kiàn-chèng pîn-kù ni̍h? Tī in hoan-e̍k ê sî, sîn m̄ sī “hō͘ ta̍k-hāng tī góa chhiú-tiong an-jiân bô sū ”mah?
|
In稱做摩門教，因為in雖然有基督耶穌末世聖徒教會ê名稱，實際上已經完全離開基督。In ê神觀是無正確，in tùi tī基督ê信仰是曲解，in除去聖經以外，既然另外有「聖經」，tī in巧妙ê記載中，知影斯密ê「翻譯使命」完成後，tī 1838年5月2日，神ê使者收回「金頁，」另外一方面koh附錄11個見證人。其實，啥事m̄ hō͘「金頁」存在thang做第一好ê見證憑據ni̍h？Tī in翻譯ê時，神m̄是「Hō͘逐項tī我手中安然無事Mah？」 |
|
Tùi tī in kàu ta̍k-hō͘ phah-mn̂g hóng-būn ê thài-tō͘, m̄ koán tùi-hong sī m̄-sī Ki-tok-tô͘, lóng beh koàn-ap Mô͘-bûn ê sìn-gióng, Mô͘-bûn kàu sī lēng-gōa chi̍t ê sin ê chong-kàu, chhin-chhiūⁿ Hôe-kàu siū Iû-thài kàu ê éng-hióng chi̍t-iūⁿ, sui-jiân siāng-khoán sī A-pek-la̍h-hán ê kiáⁿ-sun, khiok chiâⁿ-chòe lēng-gōa chi̍t ê chong-kàu. Mô͘-bûn kàu thang pí-phēng chòe Bí-kok ê “Hôe-kàu-tô͘.”
|
Tùi tī in到逐戶扑門訪問ê態度，m̄管對方是m̄是基督徒，攏beh灌壓摩門ê信仰，摩門教是另外一個新ê宗教，親像回教受猶太教ê影響一樣，雖然相款是阿伯拉罕ê子孫，卻成做另外一個宗教。摩門教thang比並做美國ê「回教徒。」 |
|
Sui-jiân án-ni, in sī bat thiaⁿ-kè Iâ-so͘ ê miâ-jī, lán ǹg-bāng in chin-chiàⁿ ōe chhin-chhiūⁿ sìn-tiâu só͘ kóng, sìn-gióng Sèng-pē, Iâ-so͘ kap Sèng Sîn. In kì-jiân sêng-jīn Sin Kū-iok sī Sîn só͘ khé-sī ê, iā chí-ū chit pún sī Sîn só͘ be̍k-sī ê sèng-keng, chiū tio̍h pàng-sak hiah ê bô chèng-keng ê keng-tián, lâi sìn Iâ-so͘ Ki-tok Kiù-chú, tùi sìn-khò I, lâng ōe-thang kap Siōng-tè hô-hó.
|
雖然án-ni,in是bat聽過耶穌ê名字，咱向望in真正會親像信條所講：信仰聖父、耶穌kap聖神。In既然承認新舊約是神所啟示--ê,也只有這本是神所默示ê聖經，就著放sak hiah ê無正經ê經典，來信耶穌基督救主，tùi信靠伊，人會thang kap上帝和好。 |
|
(Oa̍h-miā ê Bí-niû tē 51 kî,1959 nî 8 ge̍h)
|
(活命ê米糧第51期，1959年8月) |
