首頁 >文學作品
文學作品
回上一頁
本篇文章總共有38個段落,153個語句,3947個語詞,5530個音節
Piān Sîn-chú Lūn_01 辯神主論_01
Lí Chhah-lâi 李插來
Bo̍k-chú chiū-sī Tiong-kok tē it tùi- tiōng ê chhâ-siōng; chōe-chōe lâng tùi- tiōng bo̍k-chú, pí tùi-tiōng ta̍k hō ê chhâ-siōng koh-khah iàu-kín; in-ūi in phah-sǹg bo̍k-chú sī in ê pē-bú kong- má, só͘-í tē it tùi-tiōng--i. 木主 就是中國第一tùi重ê柴像;濟濟人tùi重木主,比tùi重逐號ê柴像koh較要緊;因為in扑算木主是in ê父母公媽,所以第一tùi重--伊。
Ia̍h chin-chōe lâng kóng, Lín Iâ-so͘- kàu ê lâng, kà lâng bô pài pu̍t, che khah ōe kóng--tit, chóng-sī kà lâng bô pē-bú kong-má, chit-chat tōa m̄-tio̍h; in-ūi bô pē-bú kong-má m̄-sī lâng. Án-ni thiaⁿ lâng só͘ kóng ê ōe, chiū thang chai sè- sio̍k lóng sī jīn bo̍k-chú chòe in ê pē-bú kong-má sī bêng. Koh khòaⁿ in ê khoán- sit, m̄-nā tùi-tiōng i chhin-chhiūⁿ pē-bú kong-má nā-tiāⁿ; ia̍h sī kūi-pài ho̍k-sāi lâi kèng--i, pí kèng siⁿ i sin-khu ê pē-bú, koh-khah kàu-lé; in-ūi siⁿ i sin-khu ê pē-bú, oa̍h taⁿ-sî, bē-bat khòaⁿ-kìⁿ ū lâng chhin-chhiūⁿ án-ni ho̍k-sāi--i; chiok- kiàn sè-sio̍k tùi-tiōng bo̍k-chú, pí tùi- tiōng pē-bú lé-sò͘ kiâⁿ khah kàu. 也真濟人講,lín耶穌教ê人,教人無拜佛,che較會講--得,總是教人無父母公媽,這節大m̄著;因為無父母公媽m̄是人。Án-ni聽人所講ê話,就thang知世俗攏是認木主做in ê父母公媽是明。Koh看in ê款式,m̄ 若tùi重伊親像父母公媽nā-tiāⁿ;也是跪拜服事來敬--伊,比敬生伊身軀ê父母,koh較到禮;因為生伊身軀ê父母,活擔時,bē-bat看見有人親像án-ni服事--伊;足見世俗tùi重木主,比tùi重父母禮數行較到。
Cha-khó thong Tiong-kok ê lâng, chha-put-to sī án-ni, tāi-tāi siong-thoân í-keng kú; si̍t-chāi oh-tit kóe-ōaⁿ; só͘-í lâng thiaⁿ lán kóng tō-lí, lóng sī hiâm lán bô pē-bú kong-má; in-ūi lán bô chhin-chhiūⁿ in kūi-pài ho̍k-sāi, só͘-í in tāi-ke hiâm lán bô pē-bú kong-má; hong- sio̍k kàu chiah loān, tōa chó͘-tòng tō-lí. Ū lâng in-ūi chit chat sim tōa m̄ kam- goān, chiū khí khún-tio̍k kiáu-jiáu. Ū lâng in-ūi chit chat tōa siū-khì, chiū khí saⁿ-chiⁿ piān-pok. Ū lâng in-ūi án- ni oàn-hūn, chiū khí iâu-giân húi-pòng. Ū lâng in-ūi án-ni m̄ hoaⁿ-hí, chiū khí iàm-chiān kū-choa̍t ê khoán-sit. Khòaⁿ ta̍k só͘-chāi thoân tō-lí, só͘ tú--tio̍h siông- siông án-ni; só͘-í thoân-tō ê lâng siông- siông khòa-lū chit chat ê sū. Bo̍k-su hiaⁿ-tī ia̍h chōe-chōe lâng ū siūⁿ chit chat ê tō-lí, khòaⁿ tio̍h cháiⁿ-iūⁿ lâi gī- lūn, àu ōe hō͘ i bêng-bêng pe̍k-pe̍k, thang hō͘ lâng ê sim thong-ta̍t, kàu ōe hoaⁿ-hí hâng-ho̍k sìn lán ê Chú Iâ-so͘ ê chin-lí. 查考通中國ê人,差不多是án-ni,代代相傳已經久;實在oh-tit改換;所以人聽咱講道理,攏是嫌咱無父母公媽;因為咱無親像in跪拜服事,所以in大家嫌咱無父母公媽;風俗到chiah亂,大阻擋道理。有人因為這節心大m̄甘願,就起窘逐攪擾。有人因為這節大受氣,就起相爭辯駁。有人因為án-ni怨恨,就起謠言毀謗。有人因為án-ni m̄歡喜,就起厭賤拒絕ê款式。看逐所在傳道理,所tú--著常常án-ni;所以傳道ê人常常掛慮這節ê事。牧師兄弟也濟濟人有想這節ê道理,看著怎樣來議論,到會hō͘伊明明白白,thang hō͘人ê心通達,到會歡喜降服信咱ê主耶蘇ê真理。
Ia̍h chōe-chōe lâng siūⁿ m̄ chai tio̍h siat sím-mi̍h hoat-tō͘, thang hō͘ lâng bô hiâm lán bô pē-bú kong-má; án-ni ǹg- bāng khah bōe hō͘ lâng m̄ khéng thiaⁿ lán kóng tō-lí. Só͘-í ta̍k só͘-chāi Bo̍k-su kap thoân-tō--ê, í-ki̍p chèng hiaⁿ-tī, siông-siông ū gī-lūn chit chat bo̍k-chú ê sū. Taⁿ chiong thoân-tō ê lâng, kap thiaⁿ tō ê pêng-iú, só͘ saⁿ-kap gī-lūn ê ōe, tāi-lio̍k kì-chài tī ē-tóe. Liōng ta̍k só͘- chāi ê Tiong-kok lâng chha-put-to sī án- ni, só͘-í kì-chài hō͘ tāi-ke thang khòaⁿ; ǹg-bāng ōe lī-ek ta̍k só͘-chāi ê kàu-hōe, kap ta̍k só͘-chāi ê chèng lâng, sī sim só͘-goān. 也濟濟人想m̄知著設甚mi̍h法度,thang hō͘人無嫌咱無父母公媽;án-ni 向望較bōe hō͘人m̄肯聽咱講道理。所以逐所在牧師kap傳道--ê,以及眾兄弟,常常有議論這節木主ê事。今將傳道ê人,kap聽道ê朋友,所相kap議論ê話,大略記載tī下底。諒逐所在ê中國人差不多是án-ni,所以記載hō͘大家thang看;向望會利益逐所在ê教會,kap逐所在ê眾人,是心所願。
Chá ū nn̄g ê thiaⁿ tō ê lâng, chiū-kūn góa lâi mn̄g tō-lí; in tiong-kan chi̍t-ê seng chhut siaⁿ kóng, Sian-siⁿ ah, chhéng-kàu. 早有兩個聽道ê人,就近我來問道理;in中間一個先出聲講:先生抑!請教。
Góa chiū ìn i kóng, Khí-kám! Tāi-ke sī bô saⁿ-khì-hiâm chiah beh lâi sio- tông-būn; taⁿ tāi-ke chhiáⁿ chē, khòaⁿ beh gī-lūn sím-mi̍h tō-lí ? 我就應伊講:「豈敢!大家是無相棄嫌chiah beh來相同問;今大家請坐,看beh議論甚mi̍h道理?」
In chi̍t ê chiū kóng, Sian-siⁿ, góa siông-siông teh siūⁿ lín Iâ-so͘-kàu só͘ kóng ê tō-lí, ta̍k-hāng to-sī hó; to̍k-to̍k chit chat bô bo̍k-chú m̄ hó. Chiàu góa phah-sǹg Siōng-tè tio̍h pài, bo̍k-chú ia̍h tio̍h pài, in-ūi ū Siōng-tè, ia̍h tio̍h ū pē-bú. In一個就講:「先生,我常常teh想lín耶穌教所講ê道理,逐項都是好;獨獨這節無木主m̄好。照我扑算上帝著拜,木主也著拜,因為有上帝,亦著有父母。」
Hit ê tē jī ê chiū sūn i ê chhùi-bé kóng, Chiàⁿ sī, nā ōe án-ni chin hó; góa phah-sǹg lín Sèng-kàu nā chún lâng sòa pài bo̍k-chú, tek-khak ōe chin chōe lâng lâi ji̍p-kàu; in-ūi ū chōe-chōe lâng m̄- káⁿ lâi ji̍p-kàu, chiū-sī kiaⁿ chí chit chat: góa pún-sin ia̍h sī án-ni; siat-sú m̄- sī in-ūi kiaⁿ chit chat, chá-chá í-keng lâi liáu lah! Hit 個第2個就順伊ê嘴尾講:「正是,若會án-ni真好;我扑算lín聖教若准人續拜木主,的確會真濟人來入教;因為有濟濟人m̄敢來入教,就是驚指這節;我本身也是án-ni;設使m̄是因為驚這節,早早已經來了lah!」
Góa chiū ìn i kóng, Jī-ūi siùⁿ-kang ì- sù lóng tio̍h, put-kò sī bē-bat thiaⁿ-kìⁿ Siōng-tè ê cha̍p-tiâu-kài nā-tiāⁿ. Lūn Siōng-tè ê cha̍p-tiâu-kài, ū giâm-giâm kìm lâng m̄-thang pài thiⁿ-téng tōe-ē chúi-lāi bān-hāng-mi̍h ê siōng; só͘-í hoān ji̍p Sèng-kàu ê lâng, put-lūn sím- mi̍h siōng lóng m̄ káⁿ pài. 我就應伊講:「二位相公意思攏對,不過是bē-bat聽見上帝ê十條戒nā-tiāⁿ。論上帝ê十條戒,有嚴嚴禁人m̄-thang拜天頂地下水內萬項物ê像;所以凡入聖教ê人,不論甚mi̍h像攏m̄敢拜。」
In koh chi̍t-ê kóng, Che pài bo̍k-chú, sǹg sī pài pē-bú, put-pí pài pa̍t mi̍h ê siōng. In koh一個講::「Che拜木主,算是拜父母,不比拜別物ê像。」
Góa chiū kóng, Bo̍k-chú bêng-bêng sī chhâ, m̄ sī pē-bú, si̍t-chāi m̄-thang pài--i; siùⁿ-kang káⁿ sī bē-bat siūⁿ kàu bo̍k-chú nn̄g jī ê ì-sù, ia̍h káⁿ sī bē-bat káng-kiù kàu bo̍k-chú nn̄g jī ê kun- goân; só͘-í chiah ū jīn bo̍k-chú chòe pē- bú lâi pài--i. 我就講:「木主明明是柴,m̄是父母,實在m̄-thang拜--伊;相公敢是bē-bat想到木主兩字ê意思,也敢是bē-bat講究到木主兩字ê根源;所以才有認木主做父母來拜--伊。」
In chi̍t-ê chiū koh kóng, Bo̍k-pún súi- goân, che sī tiāⁿ-tio̍h ê lí; lâng nā bô liām siⁿ lán sin-khu ê pē-bú, chiū beh- thài-ōe ti-un pò-pún ah? In一個就koh講::「木本水源,che是定著ê理;人若無念生咱身軀ê父母,就beh thài會知恩報本ah?」
Góa chiū koh ìn i kóng, Bo̍k, m̄-sī lán ê pún, ia̍h m̄-sī lán ê chú, tek-khak m̄- thang jīn i chòe lán ê bo̍k-pún bo̍k-chú. Phah-sǹg siùⁿ-kang bêng-bêng sī bē-bat káng-kiù bo̍k-chú nn̄g jī ê kun-goân ì- sù, só͘-í chiah ū ti̍t-ti̍t jīn i chòe lán ê pē-bú; kî-si̍t bo̍k-chú chin m̄-sī lán ê pē-bú kong-má. Lūn bo̍k-chú nn̄g jī, ì- sù chiū-sī jīn bo̍k chòe lán ê chú, ná chhin-chhiūⁿ pài pu̍t chòe chú chi̍t-iūⁿ. Hit ê bo̍k-chú ia̍h kiò-chòe sîn-chú, in- ūi lâng phah-sǹg ū sîn tī i ê lāi-bīn, só͘- í miâ-kiò sîn-chú. Ta̍k-hāng ê ngó͘- siōng lâng ia̍h phah-sǹg ū sîn tī i ê lāi-bīn; chhin-chhiūⁿ án-ni, pài bo̍k-chú kap pài ngó͘-siōng, pîⁿ-pîⁿ chi̍t-iūⁿ, só͘- í ū lâng chheng chòe ám-píⁿ-pu̍t. 我就koh應伊講:「木,m̄是咱ê本,也m̄是咱ê主,的確m̄-thang認伊做咱ê木本木主。扑算相公明明是bē-bat講究木主兩字ê根源意思,所以chiah有直直認伊做咱ê父母;其實木主真m̄是咱ê父母公媽。論木主兩字,意思就是認木做咱ê主,若親像拜佛做主一樣。Hit個木主也叫做神主,因為人扑算有神tī伊ê內面,所以名叫「神主」。逐項ê偶像人亦扑算有神tī伊ê內面;親像án-ni,拜木主kap拜偶像,平平一樣,所以有人稱做「黯扁佛。」
Bo̍k-chú sī chhâ chòe ê, só͘-í ū sî ia̍h kiò-chòe chhâ-thâu; pa̍t hāng ê ngó͘- siōng chhâ chòe--ê khah chōe, án-ni bêng-bêng bo̍k-chú kap hit ê ngó͘-siōng, sī chi̍t tè ê sí chhâ-thâu nā-tiāⁿ. Só͘-í góa chiah kóng, tek-khak m̄-thang jīn hí chi̍t tè sí chhâ-thâu chòe lán ê pē-bú kong-má; ia̍h m̄-thang jīn chòe lán ê goân-pún, kap jīn chòe lán ê chú; in-ūi nā án-ni lâi jīn--i, m̄-nā sī chīn gōng, ia̍h-sī chīn lām-sám, chē-kòa ia̍h chīn tāng. In-ūi jīn chhâ chòe lán ê pē-bú, bêng-bêng sī hoān-tio̍h put-hàu ê chōe. Chhì-siūⁿ lán ê pē-bú seng-sêng chin hó-khòaⁿ, ū ngó͘-koan sù-chi chiâu-chn̂g ê pah-thé, koh sī seng-lêng ê lâng; bān-mi̍h ê tiong-kan, lâng sǹg-sī siōng chun- kùi; lán chòe kiáⁿ-sun ê lâng, chhìn-chhái ēng chi̍t tè ám-píⁿ chhâ chhin- chhiūⁿ mn̂g-chhòaⁿ, lâi siá jī tī i ê tiong-kan, chiū kóng sī lán ê pē-bú kong-má, che kiám m̄-sī khòaⁿ-khin phì-siùⁿ lán ê pē-bú mah? Góa kúi-nā pái khòaⁿ-kìⁿ sin-bûn-chóa teh phì-siùⁿ thí-chhiò lâng; chiū ōe hit ê lâng siōng put-chí pháiⁿ-khòaⁿ. Taⁿ siat-sú lán ōe lán ê pē-bú ê siōng, kiám chi̍t-kha chi̍t-chhiú, á-sī chi̍t-ba̍k khi̍h-chhùi; kiám m̄-sī hoān-tio̍h phì-siùⁿ bú-bān ê tāng chōe mah? Hô-hòng bo̍k-chú chhin-chhiūⁿ mn̂g-chhòaⁿ, bô-thâu bô-bīn, bô-kha bô- chhiú, lán lām-sám jīn i chòe lán ê pē- bú kong-má; chhì-siūⁿ khòaⁿ hit ê chē- kòa, kàu jōa-tāng jōa-tōa ah? Chhiáⁿ jī-ūi siùⁿ-kang sòe-jī siūⁿ-khòaⁿ. 木主是柴做--ê,所以有時也叫做「柴頭」;別項ê偶像柴做--ê較濟,án-ni明明木主kaphit ê偶像,是一塊ê死柴頭nā-tiāⁿ。所以我才講,的確m̄-thang認hit一塊死柴頭做咱ê父母公媽;也m̄-thang認做咱ê原本,kap認做咱ê主;因為若án-ni來認--伊,m̄ 若是盡憨,也是盡lām-sám,罪卦也盡重。因為認柴做咱ê父母,明明是犯著不孝ê罪。試想咱ê父母生成真好看,有五官四肢齊全ê百體,koh是生靈ê人;萬物ê中間,人算是上尊貴;咱做子孫ê人,chhìn-chhái用一塊黯扁柴親像門閂,來寫字tī伊ê中間,就講是咱ê父母公媽,che 敢 m̄是看輕譬相 咱ê父母mah?我幾若擺看見新聞紙teh譬相恥笑人;就畫hit個人像不止歹看。今設使咱畫咱ê父母ê像,減一腳一手,抑是一目缺嘴;敢 m̄是犯著譬相侮慢ê重罪嗎?何況木主親像門閂,無頭無面,無跤無手,咱lām-sám認伊做咱ê父母公媽;試想看hit 個罪過,到偌重偌大ah? 請二位相公細膩想看。」
Koh chi̍t hāng, Lūn kèng bo̍k-chú, m̄- nā hoān--tio̍h chit hō put-hàu ê tāng- chōe nā-tiāⁿ; ia̍h sī hoān-tio̍h pōe-ge̍k Siōng-tè ê tāng-chōe. In-ūi Siōng-tè chiàⁿ-sī lán ê Chin-sîn Chú-cháiⁿ, chiàⁿ-sī lán ê oa̍h-miā pún-goân; lán m̄-jīn--i, hoán-tńg khì jīn chi̍t-tè sí chhâ-thâu, lâi chòe lán ê sîn-chú, chòe lán ê chú- cháiⁿ pún-goân, bêng-bêng sī chhin- chhiūⁿ kap thiⁿ-téng chì-tōa ê Siōng-tè chòe tùi-te̍k, ti̍t-ti̍t lâi ngó͘-ge̍k i ê cha̍p- tiâu-kài só͘ bēng-lēng--ê, chit hō ê chōe jōa-tāng jōa-tōa? Chhiáⁿ jī-ūi ê siùⁿ-kang ia̍h kā i sòe-jī siūⁿ-khòaⁿ, chiū ōe chai bo̍k-chú tek-khak bōe pài-kūi ho̍k-sāi-- tit; in-ūi sī hoān-tio̍h chì-tāng chì-tōa ê chē-kòa, só͘-í koat-toàn m̄-thang pài. Siat-sú lâng pài Siōng-tè, ia̍h pài bo̍k- chú, bêng-bêng sī chhin-chhiūⁿ sio̍k-gú kóng, “Chia̍h-pn̄g kiáu phi-sng.” Chia̍h phi-sng bô chia̍h-pn̄g ōe sí, chia̍h-pn̄g kiáu phi-sng ia̍h sī sí. Pài Siōng-tè sòa pài bo̍k-chú, kap pài bo̍k-chú bô pài Siōng-tè pîⁿ-pîⁿ ōe tîm-lûn. Goán Iâ-so͘ Sèng-kàu ê lâng in-ūi chhim chai chit hō ê tō-lí, só͘-í m̄-káⁿ pài bo̍k-chú. Koh一項,論敬木主,m̄若犯--著這號不孝ê重罪nā-tiāⁿ;也是犯著背逆上帝ê重罪。因為上帝正是咱ê真神主宰,正是咱ê活命本源;咱m̄認--伊,反轉去認一塊死柴頭,來做咱ê神主,做咱ê主宰本源,明明是親像kap天頂至大ê上帝做對敵,直直來忤逆伊ê十條戒所命令--ê,這號ê罪偌重偌大?請2位ê 相公也kā伊細膩想看,就會知木主的確bōe拜跪服事--tit;因為是犯著至重至大ê罪過,所以決斷m̄-thang拜。設使人拜上帝,也拜木主,明明是親像俗語講:「食飯攪砒霜。」 食砒霜無食飯會死,食飯攪砒霜亦是死。拜上帝續拜木主,kap拜木主無拜上帝平平會沈淪。阮耶穌聖教ê人因為深知這號ê道理,所以m̄敢拜木主。
Siat-sú bo̍k-chú chin sī lán ê pē-bú kong-má, Iâ-so͘-kàu ê lâng, tek-kahk m̄- káⁿ bô kèng--i; in-ūi tī Sèng-kàu-lāi ū Siōng-tè ê cha̍p-tiâu-kài; téng sì-tiâu sī lūn thiàⁿ Siōng-tè ê sū, ē la̍k-tiâu sī lūn thiàⁿ lâng ê sū. Nā-sī lūn thiàⁿ lâng, tē-it iàu-kín--ê, chiū-sī kà lâng tio̍h hàu- kèng pē-bú; lâng nā hàu-kèng pē-bú, Siōng-tè hoaⁿ-hí, ín beh hō͘ i chia̍h tn̂g ê hè-siū. Án-ni thang chai Sèng-kàu ê hoat-tō͘; lūn thiàⁿ sè-kan-lâng, chiū-sī ēng hàu-kèng pē-bú chòe tē it tùi-tiōng; siat-sú lâng bô hàu-kèng pē-bú, chiū-sī hoān-tio̍h Siōng-tè ê kài; hoān-tio̍h Siōng-tè kài ê lâng, si̍t-chāi m̄-sī sió- khóa, chiū-sī ōe tîm-lûn tī tē-ge̍k. 設使木主真是咱ê父母公媽,耶穌教ê人,的確m̄敢無敬--伊;因為tī聖教內有上帝ê十條戒;頂4條是論疼上帝ê事,下6條是論疼人ê事。若是論疼人,第一要緊--ê,就是教人著孝敬父母;人若孝敬父母,上帝歡喜,允beh hō͘伊食長ê歲壽。Án-ni thang知聖教ê法度;論疼世間人,就是用孝敬父母做第一tùi重;設使人無孝敬父母,就是犯著上帝ê 戒;犯著上帝戒ê人,實在m̄是小可,就是會沈淪tī地獄。
In chi̍t-ê chiū kóng, Thiaⁿ-kàu Sian- siⁿ só͘ khai-káng--ê, Sèng-kàu ê tō-lí chin-chiàⁿ sī hó, in-ūi ia̍h sī kà lâng tio̍h iú-hàu; put-kò sī kóng m̄-thang pài bo̍k-chú nā-tiāⁿ. In一個就講:「聽教先生所開講--ê,聖教ê道理真正是好,因為也是教人著有孝;不過是講m̄-thang拜木主nā-tiāⁿ。」
Hit ê tē jī--ê kóng, Thâu-tú-á Sian-siⁿ kóng chit-ê bo̍k-chú sī chi̍t tè sí chhâ- thâu chhin-chhiūⁿ mn̂g-chhòaⁿ, m̄-sī lán ê pē-bú kong-má, chit-hō-ōe khiok ia̍h ū-iáⁿ, chi̍t-ē kóng-phòa, si̍t-chāi m̄-ta̍t pòaⁿ-ê-chîⁿ, só͘ ū kóng--ê, chin-chiàⁿ chêng-lí; m̄-kú sè-sio̍k thong-thong sī ēng chit-hō bo̍k-chú lâi chòe kì-liām, bô chè bo̍k-chú thài-ōe kì-liām pē-bú chó͘-kong ah? Só͘-í pē-bú chó͘-kong khī- sîn nā kàu, chiū-sī kóng chòe-kī, kî-si̍t sī chòe-kì, ài lâng kì-tit nā-tiāⁿ. Hit 個第2個講:「頭tú仔 先生講這個木主是一塊死柴頭親像門閂,m̄是咱ê父母公媽,這號話卻也有影,一下講破,實在m̄值半個錢,所有講--ê,真正情理;m̄-kú世俗通通是用這號木主來做記念,無祭木主thài會記念父母祖公ah?所以父母祖公忌辰若到,就是講「做忌」,其實是做記,ài人記得nā-tiāⁿ。」
Góa chiū kóng, Ài kì-tit pē-bú chó͘-kong ê khī-sîn, bián ēng bo̍k-chú, tio̍h ēng tōa pún ê pe̍h-chóa phō͘ lâi kì, sī koh-khah hó, koh-khah siông-sè; in-ūi bo̍k-chú lâi kì ia̍h bô jōa-chōe, tōa-pún ê pe̍h-chóa phō͘, khòaⁿ ài beh kì káng- chheng-bān-jī, káng-cha̍p-pah-tāi ia̍h ōe; chiū beh siu-si̍p ia̍h khah sok-kiat. Chit hō phō͘, kong--ê, sī-tī chong-cho̍k ê tiong-ng, kiò-chòe cho̍k-pó͘; su--ê, sī tī ke-lāi, kiò-chòe ka-phó͘. Góa phah-sǹg ta̍k-lâng ke-lāi tio̍h ū chi̍t pún ka-phó͘ khah hó, chiah ōe chai lán tùi tá-lo̍h lâi, tùi sím-mi̍h chó͘-kong chhut--ê, cháiⁿ- iūⁿ hun-ki; koh chó͘-kong ê siⁿ-ji̍t khī- sîn, lóng ōe ta̍k-hāng kì bêng-bêng; khòaⁿ lán ài-beh cháiⁿ-iūⁿ kì-liām lóng ōe, pí ēng bo̍k-chú pah pē hó-sè. Chhin- chhiūⁿ góa ka-kī ū chi̍t pún ka-phó͘, só͘- í ōe chai kàu kúi-cha̍p-tāi ê chó͘-kong; chhiáⁿ the̍h-lâi hō͘ lín khòaⁿ. 我就講:「ài記得父母祖公ê忌辰,免用木主,著用大本ê白紙簿來記,是koh較好,koh較詳細;因為木主來記也無偌濟,大本ê白紙簿,看ài beh記講千萬字,講十百代也會;就beh收拾也較束結。這號簿,公--ê,是tī宗族ê中央,叫做「族譜」;私--ê,是tī家內,叫做「家譜」。我扑算逐人家內著有一本家譜較好,才會知咱tùi 佗落來,tùi甚mi̍h祖公出--ê,怎樣分支;koh祖公ê生日忌辰,攏會逐項記明明;看咱愛beh怎樣紀念攏會,比用木主百倍好勢。親像我家己有一本家譜,所以會知到幾十代ê祖公;請提來hō͘ lín看。」
In chiū kóng, Hó, the̍h-lâi khòaⁿ. Góa sûi-sî the̍h hō͘ in khòaⁿ; in khòaⁿ liáu, chi̍t-ê chiū kóng, Ēng ché hoat-tō͘, chin thong chin hó-sè; goán khiok ia̍h ū kong-ê cho̍k-phó͘, put-kò sī bô su-ê ka- phó͘ nā-tiāⁿ; góa phah-sǹg āu-lâi ia̍h tio̍h chhin-chhiūⁿ Sian-siⁿ lí ê hoat-tō͘, lâi chhau chi̍t pún chòe ka-phó͘; nā ài khòaⁿ chiū thang khòaⁿ, khah ōe chai lán ê kun-goân; si̍t-chāi chin-chiàⁿ ū- iáⁿ khah thò-tòng. In就講:「好,提來看。」我隨時提hō͘ in看;in看了,一個就講:「用ché 法度,真通真好勢;阮卻也有公ê族譜,不過是無私ê家譜nā-tiāⁿ;我扑算後來也著親像先生你ê法度,來抄一本做家譜;若ài看就thang看,較會知咱ê根源;實在真正有影較妥當。」
Hit-ê tē-jī--ê chiū kóng, Khó-sioh goán lóng bô, in-ūi goán ê chó͘-chiūⁿ sī chhut-gōa-lâng, kàu goán ê sī-tōa-lâng chhiú--n̍i̍h, sòa m̄-chai tùi tá-lo̍h khui-- lâi--ê, put-kò ū thiaⁿ-kìⁿ sī-tōa-lâng kóng sī Choân-chiu chó͘, iáu-kú m̄-chai Choân- chiu tī sím-mi̍h koāiⁿ-hūn, tī sím-mi̍h hiuⁿ-siā. Hit個第2個就講:「可惜阮攏無,因為阮ê祖上是出外人,到阮ê序大人手--n̍i̍h,煞m̄知tùi 佗落開-來--ê,不過有聽見序大人講是泉州祖,iáu-kú m̄知泉州tī甚mi̍h縣份,tī甚mi̍h鄉社。」
Góa chiū kóng, Thiaⁿ siùⁿ-kang án-ni kóng, si̍t-chāi chīn khó-sioh, in-ūi bô ka-phó͘, ia̍h bô cho̍k-phó͘, sòa m̄-chai kun-goân--liáu; nā kàu chhin-chhiūⁿ án-ni, sui-jiân ū bo̍k-chú, ia̍h bô sím- mi̍h lō͘-ēng lah, tàu-tì ka-phó͘ pí bo̍k- chú pah pē hó-sè. 我就講:「聽相公 án-ni講,實在盡可惜,因為無家譜,也無族譜,續m̄知根源--了;若到親像án-ni,雖然有木主,也無甚mi̍h路用lah,到底家譜比木主百倍好勢。」
In hit-ê tē-jī--ê chiū koh kóng, Góa phah-sǹg āu-lâi ia̍h tio̍h chiàu góa só͘ chai--ê, lâi kì chi̍t pún, thang hō͘ āu-lâi ê kiáⁿ-sun ōe bat; nā bô án-ni, kiaⁿ-liáu āu-lâi ná-kú ná m̄-chai. In hit個第2個就koh講:我扑算後來也著照我所知--ê,來記一本,thang hō͘後來ê子孫會bat;若無án-ni,驚了後來那久那m̄知。
Góa chiū kóng, Siùⁿ-kang ōe-hiáu án- ni siūⁿ, khiok tio̍h; in-ūi ēng ka-phó͘, siat-sú beh poaⁿ-sóa-ūi, ia̍h hó siu-si̍p, bōe chhin-chhiūⁿ bo̍k-chú hiah hùi-khì, koh bōe tek-chōe Siōng-tè; in-ūi ka- phó͘ bô lâng khì kūi-pài ho̍k-sāi--i, put- kò sī chòe kì-liām nā-tiāⁿ. 我就講:「相公會曉án-ni想,卻著;因為用家譜,設使beh搬徙位,亦好收拾,bōe親像木主hiah費氣,koh bōe得罪上帝;因為家譜無人去跪拜服事--伊,不過是做紀念nā-tiāⁿ。」
I siūⁿ-siūⁿ-cheh, chiū koh kóng, Phah- sǹg ka-phó͘ tio̍h ēng, bo̍k-chú ia̍h tio̍h koh ēng, in-ūi bô bo̍k-chú kiaⁿ-liáu ōe hō͘ lâng kóng sī put-hàu. Chá Teng-lân khek-bo̍k ūi tia-niû, chiū ōe chiūⁿ jī- cha̍p-sì-hàu ê soaⁿ; che sǹg-sī sian-jîn só͘ siat--ê, phah-sǹg m̄-thang hòe-bô. 伊想想cheh,就koh講,扑算家譜著用,木主也著koh用,因為無木主驚了會hō͘人講是不孝。早「丁蘭」刻木為爹娘,就會上24孝ê山;che算是先人所設--ê,扑算m̄-thang廢無。
Góa chiū koh kā i kóng, Lūn Teng-lân chiūⁿ jī-cha̍p-sì-hàu ê soaⁿ, chit hō ê ōe, sǹg-sī hong-tông bô-iáⁿ-chiah-sòng, lóng bōe sìn--tit; put-kò sī āu-lâi ê lâng tō͘-choān chhut--lâi, kì-chài tī cha̍p- chheh--n̍i̍h; ia̍h sǹg sī khoàn-siān ê chheh. I-ê ì-sù sī beh khǹg lâng hêng- hàu; kî-si̍t bô hit hō iáⁿ-chiah, lóng m̄- sī sèng-jîn hiân-jîn ê tō-lí, sù-su ngó͘- keng ia̍h bô kì-chài chit-hō ê sū, lóng m̄-thang sìn--i; chóng-sī nā ài gī-lūn chit chat Teng-lân khek-bo̍k ūi tia-niû, chiū chheng chòe jī-cha̍p-sì-hàu ê tāi- chì, góa kóng khah siông-sè hō͘ lín thiaⁿ. 我就koh kā伊講:「論丁蘭上24孝ê山,這號ê話,算是荒唐無影跡送,攏bōe信--的;不過是後來ê人杜撰出--來,記載tī雜冊--n̍i̍h;也算是勸善ê冊。伊ê意思是beh勸人行孝;其實無hit號影跡,攏m̄是聖人賢人ê道理,四書五經亦無記載這號ê事,攏m̄通信--伊;總是若ài議論這節丁蘭刻木為爹娘,就稱做二十四孝ê代誌,我講較詳細hō͘ lín聽。」
Taⁿ lūn Teng-lân ê tāi-chì, chiū-sī kì- chài tī Ji̍t-kì-kò͘-sū jī-cha̍p-sì-hàu ê chheh n̍i̍h. Chiàu hit pún só͘-kì--ê, sī kóng, Hàn-tiâu ū chi̍t-ê Teng-lân, tùi sòe-hàn pē-bú chiū kè-óng; só͘-í kàu tōa-hàn siūⁿ beh iú-hàu pē-bú, khó-sioh hàu bōe tio̍h. Nā-sī Teng-lân siūⁿ pē-bú khu-lô hoâi-phāu ê un; chiū khek chhâ- siōng lâi ho̍k-sāi--i, chhin-chhiūⁿ ho̍k-sāi oa̍h--ê chi̍t iūⁿ; i-ê bó͘ chi̍t-ê kàu kú, chiū bô kèng ê sim; ēng chiam lâi ui chhâ-siōng ê chńg-thâu-á, chiū ū hui̍h lâu chhut, chhin-chhiūⁿ oa̍h lâng chi̍t- poaⁿ-iūⁿ. Teng-lân m̄-chai chit-ê tāi-chì, put-kò khòaⁿ-kìⁿ chhâ-siōng ba̍k-chiu tiong teh lâu ba̍k-sái; chiū khì mn̄g i-ê bó͘ khòaⁿ sī in-ūi sím-mi̍h iân-kò͘, chiah ōe chai sī in-ūi i-ê bó͘ ēng chiam lâi ui--i. Teng-lân siū-khì, sûi-sî chiong i-ê bó͘ pàng-sak lî--khì. Taⁿ chiū hit pún chheh só͘ kì-chài ê kò͘-sū lâi lūn, ia̍h ōe bêng- bêng chai sī bô-iáⁿ. In-ūi kóng hit-kù, Teng-lân ê bó͘ ēng chiam lâi ui--i, án-ni thang chai bô iân-kò͘ lâi ui--i, tek-khak bô chit hō chêng-lí; che sī chi̍t hāng. 今論丁蘭ê代誌,就是記載tī日記故事24孝ê冊n̍i̍h。照hit本所記--ê,是講,漢朝有一個丁蘭,tùi細漢父母就過往;所以到大漢想beh有孝父母,可惜孝bōe著。但是丁蘭想父母劬勞懷抱ê恩;就刻柴像來服事--伊,親像服事活--ê一樣;伊ê某一個夠久,就無敬ê心;用chiam來ui柴像ê指頭--仔,就有血流出,親像活人一般樣。丁蘭m̄知這個代誌,不過看見柴像目珠中teh流目屎;就去問伊ê某看是因為甚mi̍h緣故,才會知是因為伊ê某用針來ui--伊。丁蘭受氣,隨時將伊ê某放sak離--去。今就hit本冊所記載ê故事來論,也會明明知是無影。因為講hit句,丁蘭ê某用針來ui--伊,án-ni thang知無緣故來ui--伊,的確無這號情理;che是一項。
Koh kóng hit kù, ui-liáu ōe lâu-hui̍h, chhin-chhiūⁿ oa̍h lâng chi̍t-poaⁿ-iūⁿ; án- ni thang chai ōe lâu-hui̍h, chiū ū hui̍h- kun; ū hui̍h-kun, chiū ū ngó͘-chōng, lio̍k-hú; ia̍h ū chiâu-chn̂g ê bah-thé, chiâⁿ-chòe oa̍h lâng. Nā ū-iáⁿ sī án-ni, mi̍h-sái tiāⁿ-tiāⁿ chē tī toh-téng, bōe tín-tāng bōe chòe-siaⁿ, tì-kàu hō͘ Teng- lân ê bó͘ ēng chiam lâi ui--i ? Tek-khak bô ché lí; che sī nn̄g-hāng. Koh講hit句,ui了會流血,親像活人一般樣;án-ni thang知會流血,就有血根;有血根,就有五臟、六腑;亦有齊全 ê肉體,成做活人。若有影是án-ni,mi̍h使定定坐tī桌頂,bōe振動bōe做聲,致到hō͘丁蘭ê某用chiam來ui- -伊? 的確無ché 理;che是兩項。
Koh kóng kàu hit kù, Teng-lân m̄- chai, sī khòaⁿ-kìⁿ chhâ-siōng ba̍k-chiu lâu ba̍k-sái, mn̄g i-ê bó͘ chiah chai. Án- ni lán thang siūⁿ chhâ-siōng nā ōe lâu- hui̍h, ia̍h ōe lâu ba̍k-sái; chiū tek-khak ōe kóng-ōe thang tâu Teng-lân, mi̍h-sái thèng-hāu kàu Teng-lân mn̄g i-ê bó͘ chiah chai ? Chiok-kiàn bô ché lí-khì; che sī saⁿ-hāng. Taⁿ m̄-sái kóng siuⁿ-chōe, chiū chí saⁿ-hāng lâi chhui-lí lâi siūⁿ; chiū thang chai bêng-bêng sī bô-iáⁿ bô- chiah ê kò͘-sū. In-ūi siat-sú bo̍k-chú kèng liáu ōe pìⁿ-chòe oa̍h lâng, chiū thiⁿ-ē ê lâng, sí pē-bú m̄-sái khó͘, in-ūi sí-chhâ ōe pìⁿ oa̍h lâng; nā-sī tùi kó͘-chá Giâu Sùn kàu taⁿ, bē-bat thiaⁿ-kìⁿ chit hō ê lí, chiū sù-su ngó͘-keng ia̍h bô chit hō ê ōe. Koh講到hit句,丁蘭m̄知,是看見柴像目珠流目屎,問伊ê某才知。Án-ni咱thang想柴像若會流血,也會流目屎;就的確會講話thang投丁蘭,mi̍h使聽候到丁蘭問伊ê某chiah知?足見無ché理氣;che是三項。今m̄使講傷濟,就這3項來推理來想;就thang知明明是無影無跡ê故事。因為設使木主敬了會變做活人,就天下ê人,死父母m̄使苦,因為死柴會變活人;若是tùi古早堯舜到今,bē-bat聽見這號ê理,就四書五經亦無這號ê話。
Koh káng-kiù Sin-cheng Ji̍t-kì-kò͘-sū ê chheh; sī kóng chhù-piⁿ ū chi̍t ê hū- jîn-lâng, ēng chǹg-á lâi ui Teng-lân in bú ê chhâ-siōng. Án-ni kap kū ê chheh tōa bô saⁿ-tâng, pîⁿ-pîⁿ sī Ji̍t-kì-kò͘-sū, put-kò cheng-chha sin kū nā-tiāⁿ; taⁿ chiū hí nn̄g pún só͘ kóng--ê, ia̍h sī ka- kī kan-chèng bô-iáⁿ, in-ūi ka-kī saⁿ mâu-tún, sin-kū só͘ kì-chài--ê, bōe siong-hû. Chiok-kiàn m̄-thang sûi-ì sìn bô hē-lo̍h ê cha̍p-chheh; chhin-chhiūⁿ Bēng-chú kóng, “Chīn-sìn-su, chek-put- jû bû su.” Chiok-kiàn lâng só͘ chòe ê chheh, m̄-thang bô chim-chiok siūⁿ chiū khì sìn--i. Koh講究新增日記故事ê冊;是講厝邊有一ê婦人人,用鑽--仔來ui 丁蘭in母ê柴像。Án-ni kap舊ê冊大無相同,平平是日記故事,不過增差新舊nā-tiāⁿ;今就hit兩本所講--ê,也是家己干證無影,因為家己相矛盾,新舊所記載--ê,bōe相符。足見m̄-thang隨意信無下落ê雜冊;親像孟子講:「盡信書,則不如無書。」 足見人所做ê冊,m̄-thang 無斟酌想就去信--伊。
Koh lūn chiàu lâng ê liû-thoân só͘ kóng--ê, ia̍h sī bô iáⁿ, iáu-kú kóng-liáu khah ū óa-lí; góa koh kóng hō͘-lín thiaⁿ. Liû-thoân chiū-sī kóng, Teng-lân pún tāi put-hàu, siông-siông phah i-ê lāu-bú; ū chi̍t ji̍t Teng-lân tī soaⁿ-téng chhī iûⁿ, khòaⁿ-kìⁿ chhiū-téng o͘-a-bú kā thâng chhī kiáⁿ, cha̍p-hun kan-khó͘; chiah siūⁿ kàu i sòe-hàn ê sî, i-ê lāu-bú ia̍h tek- khak chhin-chhiūⁿ án-ni lâi chhī--i. Teh siūⁿ ê sî, oa̍t-thâu koh khòaⁿ-kìⁿ tú-á siⁿ- chhut--lâi ê iûⁿ-á kiáⁿ, siang kha chôe- chôe kūi-lo̍h tī i iûⁿ-bú ê leng-piⁿ teh chia̍h-leng, sim siū kám-kek, chiū ka-kī siūⁿ kóng, Iûⁿ-kiáⁿ chhut-sì chiū hiáu-tit kūi i-ê bú, o͘-a-kiáⁿ khòaⁿ-kìⁿ i-ê bú kàu, chiū ōe hiáu-tit hoaⁿ-hí khui-chhùi lâi chhiò, kia̍h-thâu chhut-siaⁿ lâi kiâⁿ-lé; ūi-hô góa bē-bat chi̍t pái kūi góa ê lāu-bú, ia̍h bē-bat chi̍t pái chhiò-iông kap góa ê lāu-bú kiâⁿ-lé; hoán-tńg kha̍p- tio̍h chiū siū-khì, ài phah chiū phah, ài mē chiū mē. Chi̍t-sî thian-liông hoat- hiān, khui-siaⁿ ai-siong thî-khàu, ka-kī oàn-hūn kóng, Góa cháiⁿ-iūⁿ ōe khah-su tī khîm-siù? Tú-tú teh ai-siong thî-khàu ê sî, hn̄g-hn̄g khòaⁿ-kìⁿ i ê lāu-bú kōaⁿ pn̄g beh lâi hō͘ i chia̍h, chiū tōa-pō͘ cháu beh khì kā i chi̍h, ì-sù ài-beh hêng-hàu, m̄-káⁿ siū i ê lāu-bú ê sàng-pn̄g. Nā-sī i ê bú khòaⁿ-kìⁿ Teng-lân tōa-pō͘ cháu--lâi, ka-kī siūⁿ tek-khak sī Teng-lân siū- khì i kōaⁿ pn̄g bān lâi beh phah--i, chiū chin-kiaⁿ, oa̍t-thâu khòaⁿ-kìⁿ sin-piⁿ ū chi̍t ê chúi-khut, chiū tiô-lo̍h--khì, sin-khu sûi-sî hòa-chòe chi̍t tè chhâ-pang-á. Thèng-hāu kàu Teng-lân lâi, chiū lo̍h-chúi chhē bô lāu-bú ê sin-khu, chí khòaⁿ-kìⁿ chúi-tiong ū chi̍t tè chhâ- pang-á nā-tiāⁿ; chiū siūⁿ hit-tè chhâ- pang-á, tek-khak sī i-ê bú hòa-sin--ê; tùi án-ni tōa siaⁿ ai-siong thî-khàu, the̍h hit tè chhâ-pang-á tò-khì in-chhù hàu- kèng. Ta̍k-ji̍t saⁿ-tǹg beh chia̍h, lóng tio̍h tāi-seng pâi teh hàu, jiân-āu chiah káⁿ chia̍h; chhin-chhiūⁿ án-ni hàu kàu ōe khan hui̍h-kun, só͘-í ōe chheng-chòe jī-cha̍p-sì-hàu. Āu-lâi ê lâng sī o̍h Teng-lân ê iūⁿ, chiah lâi hàu bo̍k-chú. Koh論照人ê流傳所講--ê,也是無影,iáu-kú講了較有倚理;我koh講hō͘ lín聽。流傳就是講:丁蘭本大不孝,常常扑伊ê老母;有一日丁蘭tī山頂飼羊,看見樹頂烏鴉母咬蟲飼子,十分艱苦;chiah想到伊細漢ê時,伊ê老母也的確親像án-ni來飼--伊。Teh想ê時,越頭koh看見tú仔生出--來ê羊--仔子,雙腳齊齊跪落tī伊羊母ê奶邊teh食奶,心受感激,就家己想講,羊子出世就曉tit跪伊ê母,烏鴉囝看見伊ê母到,就會曉tit歡喜開嘴來笑,舉頭出聲來行禮;為何我bē-bat一擺跪我ê老母?也bē-bat一擺笑容kap我ê老母行禮?反轉磕著就受氣,ài扑就扑,ài罵就罵。一時天良發現,開聲哀傷啼哭,家己怨恨講:我怎樣會較輸tī禽獸?Tú-tú teh哀傷啼哭ê時,遠遠看見伊ê老母kōaⁿ飯beh來hō͘伊食,就大步走beh去kā伊接,意思ài beh行孝,m̄敢受伊ê老母ê送飯。但是伊ê母看見丁蘭大步走--來,家己想的確是丁蘭受氣伊kōaⁿ飯慢來beh扑--伊,就真驚,越頭看見身邊有一個水窟,就跳落--去,身軀隨時化做一塊柴枋仔。聽候到丁蘭來,就落水chhē無老母ê身軀,只看見水中有一塊柴枋仔nā-tiāⁿ;就想hit塊柴枋仔,的確是伊ê母化身--ê;tùi án-ni大聲哀傷啼哭,提hit 塊柴枋仔倒去in 厝孝敬。逐日3頓beh食,攏著代先排teh孝,然後才敢食;親像án-ni hàu 到會牽血根,所以會稱做24孝。後來ê人是學丁蘭ê樣,才來hàu木主。
Che sī liû-thoân ê ōe. Ha̍i̍h-ah! Khó- sioh chit-hō liû-thoân; thiaⁿ-liáu khiok- iá ū khiok-chiat; khó-sioh nā beh khêng chin, lóng bô iáⁿ-chiah. In-ūi tùi kó͘-chá í-lâi, pēng-bô thiaⁿ-kìⁿ lâng lo̍h chúi- khut, sûi-sî chiū ōe hòa bô--khì; siat-sú hit ê sin-khu sī chóa kô͘--ê, ia̍h bōe chi̍t tiap-á kú iûⁿ kàu-liáu, tio̍k-toàn bô chit- hō ê chêng-lí. Che是流傳ê話。Ha̍i̍h-ah ! 可惜這號流傳;聽了卻也有曲折;可惜若beh 窮真 ,攏無影隻。因為tùi古早以來,並無聽見人落水窟,隨時就會化無--去;設使hit 個身軀是紙糊--ê,也bōe一tiap仔久溶到了,著斷無這號ê情理。
Ū lâng khah ū káng-kiù chhim-siūⁿ, sī kóng, Kî-si̍t sī Teng-lân siū-khì i-ê lāu-bú kōaⁿ pn̄g bān lâi, án-ni chi̍t-sî hoat siū-khì, ū chhò-chhiú phah-sí i-ê lāu-bú. Teng-lân khòaⁿ-kìⁿ i-ê lāu-bú í- keng sí, chiū tōa kiaⁿ, in-ūi chai i-ê chōe chin-tāng, koaⁿ-hú tek-khak ōe lâi lia̍h i khì oa̍h-oa̍h hêng kàu sí. Só͘-í kín-kín àm-chīⁿ chiong i-ê lāu-bú e si iám-ba̍t tī soaⁿ-téng, bô ēng koan-kok i-khim; ia̍h bô pòaⁿ lâng sàng-chòng; si̍t-chāi chōe- siōng ka-chōe, o͘-ho͘ ai-chài ! Teng-lân í-keng phah sí lāu-bú ê chōe sǹg-sī ke̍k tāng; koh cháiⁿ-iūⁿ jím-tit hō͘ lāu-bú ê si kui thô͘, bô ēng koan-kok i-khim ah? Si̍t chōe-ok tho-thian. Koh Teng-lân í- keng kiâⁿ chiah-ê ke̍k-tāng ê chōe liáu, chiū ka-kī siūⁿ kóng, Lâng tek-khak ōe phah-sǹg lāu-bú sī góa hāi-sí--ê, ia̍h sòa bia̍t-si; in-ūi nā m̄-sī án-ni, lāu-bú kōaⁿ pn̄g hō͘ góa chia̍h, thài-ōe ū lâi bô tò-khì? Koh in-ūi Teng-lân ê put-hàu, sī- chhù-piⁿ chhin-chhek pêng-iú chiâu-chai, só͘-í nā chhē bô i-ê lāu-bú, tek- khak bōe the, kóng m̄-chai--tit. Ka-kī siūⁿ sui-jiân bû-si put-khó-chèng, iáu- kú chèng-lâng phah-sǹg ōe chhut; só͘-í siūⁿ kàu ū chit-hō kan-khiáu ê hoat-tō͘ thang chhut--lâi, ǹg-bāng ōe môa-phiàn chèng-lâng. Só͘-í kóng i sī khòaⁿ-kìⁿ khîm-siù ê tāi-chì, chi̍t-sî thian-liông hoat-hiān ài-beh hêng-hàu; bô-gî i bú ka-kī tio̍h-kiaⁿ, chiū thiàu lo̍h-chúi sí, sòa hòa-sin pìⁿ chi̍t tè chhâ-pang-á. Taⁿ beh hêng-hàu, khó-sioh hàu bōe tio̍h, chiah chiong hit tè pang-á the̍h tò-lâi, chhāi tī thiaⁿ-tiong ê toh-téng. Hit-ji̍t ai-khàu bô chia̍h; āu-lâi ta̍k saⁿ-tǹg beh chia̍h, tio̍h seng pâi teh hàu, jiân-āu chiah káⁿ chia̍h. Án-ni ēng kàu chit-hō tōa kan-kúi ê kè-chhek, thang hō͘ lâng bô-gî i-ê lāu-bú sī i hāi-sí--ê; o͘-ho͘ ai-chài! Teng-lân put-hàu ê chōe sī ke̍k-tāng, in-ūi phah sí lāu-bú, kan-kúi ê môa-phiàn ia̍h sī ke̍k-tōa, in-ūi m̄-nā môa-phiàn hit-sî ê lâng, ia̍h sī môa-phiàn kàu bān-tāi ê peh-sìⁿ. Khó-sioh āu sè-tāi ê lâng put-ti-chêng, lóng siū i phiàn, hoaⁿ-hí o̍h i tāi-put-hàu só͘ siat-chhut ê hoat-tō͘. Chhin-chhiūⁿ án-ni Teng-lân miâ chheng jī-cha̍p-sì-hàu; lūn chin tē-it tōa put-hàu, lán ê lâng kiám thang o̍h-i mah? Góa phah-sǹg tek-khak m̄-thang. 有人較有講究深想,是講,其實是丁蘭受氣伊ê老母kōaⁿ飯慢來,án-ni一時發受氣,有錯手扑死伊ê老母。丁蘭看見伊ê老母已經死,就大驚,因為知伊ê罪真重,官府的確會來掠伊去活活刑到死。所以緊緊暗靜將伊ê老母e屍掩密tī山頂,無用棺槨衣衾;也無半人送葬;實在罪上加罪,烏呼哀哉!丁蘭已經扑死老母ê罪算是極重;koh怎樣忍tit hō͘老母ê屍歸土,無用棺槨衣衾ah?實罪惡滔天。Koh丁蘭已經行chiah-ê極重ê罪了,就家己想講,人的確會扑算老母是我害死--ê,也續滅屍;因為若m̄是án-ni,老母kōaⁿ飯hō͘我食,thài會有來無倒去? Koh因為丁蘭ê不孝,是厝邊親戚朋友齊知,所以若尋無伊ê老母,的確bōe 推,講m̄知得。家己想雖然無屍不可證,iáu-kú 眾人扑算會出;所以想到有這號奸巧ê法度thang出--來,向望會瞞騙眾人。所以講伊是看見禽獸ê代誌,一時天良發現愛beh行孝;無疑伊母家己著驚,就跳落水死,續化身變一塊柴枋仔。今beh行孝,可惜孝bōe著,才將hit 塊枋仔提倒來,chhāi tī廳中ê桌頂。Hit日哀哭無食;後來逐3頓beh食,著先排teh hàu,然後才敢食。Án-ni用到這號大奸鬼ê計策,thang hō͘人無疑伊ê老母是伊害死--ê;烏呼哀栽!丁蘭不孝ê罪是極重,因為扑死老母,奸鬼ê瞞騙也是極大,因為m̄ 若瞞騙hit時ê人,也是瞞騙到萬代ê百姓。可惜後世代ê人不知情,攏受伊騙,歡喜學伊大不孝所設出ê法度。親像án- ni丁蘭名稱24孝;論真第一大不孝,咱ê人敢 thang學伊嗎?我扑算的確m̄通。
In chiū koh kóng, Sian-siⁿ án-ni kóng, si̍t-chāi chin ū lí, chiàu-lūn Teng-lân sī tāi-put-hàu. M̄-kú āu-lâi ê lâng put-kò sī chi̍t tiám-sim beh kì-liām nā-tiāⁿ; chiū siat-sú chiong bo̍k-chú chhiáⁿ lâu i toh-téng, thang hō͘ chòe kiáⁿ-sun ê lâng khòaⁿ-kìⁿ chiū ōe siūⁿ tùi pē-bú chó͘-kong tau khì, in-ūi nā bô ēng bo̍k- chú, kiaⁿ-liáu āu-lâi sòa lóng bōe-kì-tit; só͘-í góa phah-sǹg bo̍h-tit pài-kūi ho̍k- sāi chiū hó, chhiáⁿ lâu tī toh-téng thang khòaⁿ, thang chòe kì-liām; kiám ū sím- mi̍h siong-hāi mah? In就koh講,先生án-ni講,實在真有理,照論丁蘭是大不孝。M̄-kú後來ê人不過是一點心beh紀念nā-tiāⁿ;就設使將木主請留伊桌頂,thang hō͘做子孫ê人看見就會想tùi父母祖公兜去,因為若無用木主,驚了後--來煞攏bōe記得;所以我扑算莫得拜跪服事就好,請留tī桌頂thang看,thang做紀念;敢有甚mi̍h傷害嗎?
Góa chiū ìn i kóng, Nā lâu teh, āu- lâi tek-khak ū siong-hāi, lí pún-sin nā bô koh khì pài--i, chiū lí ê kiáⁿ-sun ia̍h ōe khì pài--i. In-ūi kàu kiáⁿ-sun ê sî, khòaⁿ-kìⁿ pa̍t lâng teh pài, koh khòaⁿ-kìⁿ ka-kī toh-téng ū bo̍k-chú, tek-khak ū-sî ōe siū bê-he̍k, siūⁿ tio̍h chhin-chhiūⁿ pa̍t lâng lâi pài. Ia̍h ōe siūⁿ, nā pài káⁿ bô siong-hāi; nā ōe siong-hāi, pē-kong sī ji̍p-kàu ê lâng, tek-khak bô lâu chit-ê mi̍h tī toh-téng. Sim chiū ōe phah-sǹg tio̍h pài khah tio̍h; koh in-ūi piān-piān tī toh-téng, m̄-sái ló͘-la̍t, chiū ōe sûi-sî khì pài--i. Chhin-chhiūⁿ án-ni āu-lâi ê pōe-poān koh-khah siong-tiōng; só͘-í góa phah-sǹg tek-khak m̄-thang lâu teh; lâu teh,éng ū ē-kun. Chhin-chhiūⁿ chêng tī Ē-mn̂g ū chi̍t lâng ài lâi thàn tō-lí ji̍p kàu-hōe, iáu-kú thiaⁿ kàu-hōe kóng m̄-thang chhāi bo̍k-chú; i-ê sim bô bêng-pe̍k chit ê bo̍k-chú ê tō-lí, phah-sǹg bo̍k-chú í-keng hàu chiah kú, tek-khak ū sîn tī-teh, m̄-sī chhin-chhiūⁿ pêng-siông ê chhâ, só͘-í chiong kui- kham ê bo̍k-chú it-chīn kōaⁿ-khì soaⁿ- téng tâi tī bōng-n̍i̍h. Che sī hián-bêng ū gî-ngái khiàn-sńg ê sim. Só͘-í koh bô jōa-kú tú-tio̍h chhì-liān, chiū sī-sōa cháu khì soaⁿ-téng, ku̍t hiah-ê bo̍k-chú koh tò-lâi pài, lâi ho̍k-sāi. Āu-lâi lóng bô thang ǹg-bāng i koh lâi hoán-hóe; in-ūi “Kng hut-jiân àm, hit ê àm sī tōa.” Chhin-chhiūⁿ án-ni thang chai ē- kun tek-khak tio̍h tû hō͘ i lī, chiah bōe koh hoat. Tio̍h siūⁿ kó͘-chá ê lâng siat bo̍k-chú, sī beh hō͘ lâng kì-liām, m̄-sī beh hō͘ lâng pài; iáu-kú āu-lâi lóng khì pài, khì ho̍k-sāi--i. Hô-hòng chit-sî ê bo̍k-chú, sè-sio̍k í-keng pún teh ho̍k-sāi kèng-pài; kiám m̄-sī koh khah khoài bê-he̍k āu-lâi ê lâng, lóng khì pài khì ho̍k-sāi i mah? Só͘-í tek-khak m̄-thang chhiáⁿ lâu teh. Cha hiān-sî ū chit hō bo̍k-chú ê miâ, sī tùi Chiu-tiâu Bú-ông tong-cheng hoa̍t Tiū-ông ê sî lâi--ê; khòaⁿ Kó͘-bûn Pek-î lia̍t-toān, hit chi̍t phiⁿ chiū ōe chai. In-ūi Siong-tiâu ê Tiū-ông bû-tō, Bú-ông ê pē Bûn-ông, pún ū ì-sù beh khì cheng--i; put-hēng Bûn-ông sí; Bú-ông sòa chiap Bûn-ông ê sim-chì, ài-beh hoa̍t Tiū-ông. Iáu-kú kiaⁿ lâng hiâm i put-jîn, só͘-í ēng chhâ- pâi, siá Bûn-ông ê miâ chhāi tī chhia tiong, hō chòe Bûn-ông; hō͘ lâng chai i-ê cheng-hoa̍t Tiū-ông m̄-sī chiàu i ka-kī sai-khia ê ì-sù, sī hōng thian-bēng, kap sòa-chiap pē Bûn-ông ê sim-chì; só͘-í put-tek-put tio̍h cheng-hoa̍t Tiū- ông. I siat bo̍k-chú ê ì-sù, chiū sī in-ūi án-ni; m̄-sī beh hō͘ lâng pài--i, ho̍k-sāi-- i. Khó-sioh chit-sî sè-sio̍k saⁿ-thàn saⁿ- hán, lóng bô káng-kiù kàu hit-ê bo̍k-chú ê kun-goân, sī tùi tá-lo̍h lâi--ê; koh chho͘-siat ê sī ū sím-mi̍h ì-sù, lóng bô siūⁿ khòaⁿ; sûi-piān chiông-sio̍k, ài hō͘ lâng hoaⁿ-hí. Só͘-í nā khòaⁿ lâng pài, i ia̍h pài, khòaⁿ lâng hàu, i ia̍h hàu. Só͘-í góa phah-sǹg bo̍k-chú m̄-nā m̄ thang ho̍k-sāi, ia̍h m̄ thang chhiáⁿ lâu tī toh- téng; in-ūi kiaⁿ-liáu āu-lâi tek-khak ū ē-kun. 我就應伊講:若留teh,後來的確有傷害,你本身若無koh去拜--伊,就你ê子孫也會去拜--伊。因為到子孫ê時,看見別人teh拜,koh看見家己桌頂有木主,的確有時會受迷惑,想著親像別人來拜。也會想,若拜敢無傷害;若會傷害,父公 是入教ê人,的確無留這個物tī桌頂。心就會扑算著拜較著;koh因為便便tī桌頂,m̄使勞力,就會隨時去拜--伊。親像án-ni後來ê背叛koh較傷重;所以我扑算的確m̄-thang留teh;留teh,永有厄根。親像前tī廈門有一人ài來趁道理入教會,iáu-kú聽教會講m̄-thang chhāi木主;伊ê心無明白這ê木主ê道理,扑算木主已經孝chiah久,的確有神tī-teh,m̄是親像平常ê柴,所以將歸龕ê木主一盡kōaⁿ去山頂埋tī墓--n̍i̍h。Che是顯明有疑ngái譴損ê心。所以koh無偌久抵著試煉,就sī-sōa 走去山頂,掘hiah-ê木主koh 倒來拜,來服事。後來攏無thang 向望伊koh來反悔;因為「光忽然暗,hit個暗是大。」 親像án-ni thang知厄根的確著除hō͘伊離,chiah bōe koh發。著想古早ê人設木主,是beh hō͘人紀念,m̄是beh hō͘人拜;iáu-kú後來攏去拜,去服事--伊。何況這時ê木主,世俗已經本teh服事敬拜;敢 m̄是koh較快迷惑後來ê人,攏去拜去服事伊嗎? 所以的確m̄-thang請留teh。查現時有這號木主ê名,是tùi周朝武王東征伐紂王ê時來--ê;看古文百夷列傳,hit 一篇就會知。因為商朝ê紂王無道,武王ê父文王,本有意思beh去征--伊;不幸文王死;武王續接文王ê心志,愛beh伐紂王。Iáu-kú驚人嫌伊不仁,所以用柴牌,寫文王ê名chhāi tī車中,號做文王;hō͘人知伊ê征伐紂王m̄是照伊家己私khia ê意思,是奉天命,kap續接父文王ê心志;所以不得不著征伐紂王。伊設木主ê意思,就是因為án-ni;m̄是beh hō͘人拜--伊,服事--伊。可惜這時世俗相珍相喊 ,攏無講究到hit個木主ê根源,是tùi 佗落來--ê;koh初設ê時有甚mi̍h意思,攏無想看;隨便從俗,ài hō͘人歡喜。所以若看人拜,伊也拜,看人孝,伊也孝。所以我扑算木主m̄ 但m̄ thang服事,亦m̄ thang請留tī桌頂;因為驚了後來的確有厄根。
In chiū koh kóng, Nā-sī án-ni, bo̍k- chú chiū lóng hòe-bô mah? Bo̍k-chú nā lóng hòe-bô, siat-sú beh hàu tio̍h cháiⁿ- iūⁿ chiah ōe hàu ah? Góa chiū ìn i kóng, Hàu tio̍h ēng chin hàu, m̄-thang ēng ké hàu. Ài kiâⁿ chin hàu, tio̍h o̍h Sùn-tè kap Cheng-chú ê khoán-sit, chiū-sī chin hàu. Hoān- sū chiàu tō-lí, an-hūn siú-kí, sū lông kong siong jīn-chin khì chòe; tì-kàu ōe “iông-bêng-seng, hián-hū-bó”; che lóng sī chin hàu. Khó-sioh lâng khah chōe bô chit-hō ê chin hàu, lóng-sī ài thàn hit-hō ké hàu ê hong-sio̍k; si̍t-chāi bô lī-ek, hoán-tńg ū sún-hāi nā-tiāⁿ. In就koh講:若是án-ni,木主就攏廢無嗎? 木主若攏廢無,設使beh孝著怎樣chiah會孝抑?我就應伊講:孝著用真孝,m̄-thang用假孝。Ài行真孝,著學舜帝kap曾子ê款式,就是真孝。凡事照道理,安份守己,士農工商認真去做;致到會「揚名聲,顯父母」;che 攏是真孝。可惜人較濟無這號ê真孝,攏是ài趁hit號假孝ê風俗;實在無利益,反轉有損害nā-tiāⁿ。
In chiū koh kóng, M̄-kú bô hàu, chó͘- kong ōe iau. In就koh講:M̄-kú無孝,祖公會枵。
Góa chiū koh ìn i kóng, Chó͘-kong ê sîn-hûn kui im-kan, bô koh lâi iông- kan; thái-thó ōe chia̍h ah? Chiū siat-sú ōe koh lâi sī sîn-hûn; sîn-hûn tek-khak bōe chia̍h mi̍h. Nā beh lūn kàu chó͘- kong ê sin-khu, sī í-keng sí kui-thô͘, bah kap kut siau-hòa, bô chhùi bô pak-tó͘, ia̍h sī bōe chia̍h lí só͘ hàu ê mi̍h. Tio̍h siūⁿ, pīⁿ tîm-tāng ê sî, siōng-chhiáⁿ bōe chia̍h; hô-hòng í-keng sí, sin-khu chhàu-nōa, thái-ōe koh lâi ê lí ah? Chiū siat- sú ōe lâi chia̍h, chi̍t nî hàu nn̄g saⁿ pái, thái-thó ū kàu-gia̍h ah? Lán chi̍t-ji̍t chia̍h saⁿ-tǹg; chó͘-kong chi̍t nî chia̍h saⁿ-tǹg, thái ū kàu-gia̍h ah? Chiok-kiàn sè-siok3 hàu chè ê hong-sio̍k lóng-sī ké, m̄-sī chin--ê. Chhin-chhiūⁿ Chu-bûn-kong kóng, “Seng put hōng-ióng, sú chè bû-ek.” Koh chhin-chhiūⁿ sio̍k-gú kóng, “Siⁿ bô thang kàu nâ-âu, sí chiah beh chè koaⁿ-chhâ-thâu,” chiū-sī sè-sio̍k chèng-lâng ê ì-sù. 我就koh應伊講:祖公ê神魂歸陰間,無koh來陽間;thái-thó 會食ah?就設使會koh來是神魂;神魂的確bōe食物。若beh論到祖公ê身軀,是已經死歸土,肉kap骨消化,無嘴無腹肚,也是bōe食你所孝ê物。著想,病沈重ê時,尚且bōe食;何況已經死,身軀臭爛,thái會koh來ê你抑? 就設使會來食,一年孝兩三擺,thái-thó有夠額抑?咱一日食3頓;祖公一年食3頓,thái有夠額抑?足見世俗孝祭ê風俗攏是假,m̄是真--ê。親像朱文公講:「生不奉養,死祭無益。」 koh親像俗語講:「生無thang到嚨喉,死才 beh祭棺柴頭,」就是世俗眾人ê意思。
回上一頁    清國時代,   1888年,   散文