Tī Hêng-chhun-koān thoân-tō
|
Tī恒春縣行遊傳道 |
| Pa Sian-siⁿ |
巴先生 |
|
Kū-nî 12 goe̍h 17, chiū-sī pài-it, hit-mê góa tùi An-pêng lo̍h-chûn khì Tang- káng, tī-hia chham Tong Sian-siⁿ, Âng I-seng, keng Sian-siⁿ chhú-chê. (Keng Sian-siⁿ chiū-sī Chó͘-ke Sèng-chheh Kong-hōe chhe--ê, lâi Tiong-kok liāu-lí bē Sèng-chheh ê sū; hit-tia̍p chham Keng Sian-siⁿ-niû ū lâi Hú-siâⁿ sio- thàm.) Kàu pài-saⁿ mê-hng, goán sì-ê koh-chài tah chi̍t-chiah siong-chûn beh khì lâm-lō͘-bóe, khòaⁿ hia hit-ê Teng- lâu, iā beh chhōe hit só͘-chāi ê Ka-lé. Pài-gō͘ chá-khí kàu-tè; tāi-seng khì khòaⁿ Teng-lâu, iā ū lâng kiò-chò Teng- tâi. Chit keng lâu sī khí tī Gō-loân-phīⁿ, chiū-sī Tâi-oân hái-sū ke̍k-lâm ê só͘-chāi, saⁿ-bīn ǹg-hái, chi̍t-bīn khò-soaⁿ. Lâu sī îⁿ-îⁿ, chha-put-to 8 tn̄g koân, tn̄g-gōa khoah; bô lâng teh tòa; tiâu-kang khí teh tiám-teng chò kiâⁿ-chûn ê lō͘-ēng. Hit-ki teng chin-kng, lī gō͘ la̍k phò͘ lō͘, iā khòaⁿ ē bêng. Teng--n̍i̍h ū la̍k tiâu sim, sim sī îⁿ-khoân--ê, lāi-gōa hun-chò la̍k- têng; nā lóng-chóng tiám, chi̍t-mî tio̍h ēng chi̍t-siuⁿ, chiū-sī nn̄g tháng ê thô͘- thòaⁿ-iû. Ū mî tú-tio̍h bô bông-bū, tiám saⁿ-tiâu-sim iā ē chiok-kng. Teng ê chhang-kńg chin tōa ki, múi-ki bé tio̍h gō͘ kho͘ gîn. Ta̍k-mî tùi ji̍t-lo̍h tiám kàu ji̍t-chhut, kui-mê tiāⁿ-tio̍h ū lâng sio-lûn-liû teh kò͘. Tī-hia ū saⁿ-ê Gōa-kok lâng teh chò hit-keng lâu ê chú-sū, iā ū chhiàⁿ kúi-nā ê Tn̂g-lâng teh tàu-kha- chhiú; in-ê chhù khí óa tī hit-ê Lâu- kha. Kàu-taⁿ khi ū sì-nî gōa ê kú; hit- sî in-ūi kiaⁿ Ka-lé, só͘-í khí kàu put-chí kian-kò͘ chām-gâm, chhin-chhiūⁿ phàu- tâi ê khoán-sit. Lâu sī ēng thi̍h-pán chò--ê, lāi-gōa tōa-sè kok-iū ê chhèng chin-chē; phah-sǹg thong Tâi-oân ê chheⁿ-hoan khì phah, iā bô iàu-kín. Khí hit-keng ê só͘-hùi lóng-chóng khai ū saⁿ sì cha̍p-bān gîn, sī tùi Hái-koan chhut--ê.
|
舊年12月17，就是拜一，hit暝我對安平落船去東港，tī hia chham Tong先生，洪醫生，Keng先生取齊（宮先生就是祖家聖冊公會差--ê,來中國料理賣聖冊ê事；hit-tia̍p chham Keng先生娘有來府城相探。）到拜三暝昏，阮4個koh再搭一隻商船beh 去南路尾，看hia hit個燈樓，也beh chhōa hit所在ê傀儡。拜五早起kau-tè,代先去看燈樓，也有人叫做燈臺。這間樓是起tī鵝鸞鼻，就是台灣海嶼極南ê所在，三面向海，一面靠山。樓是圓圓，差不多8丈懸，丈外闊，無人teh tòa,刁工起teh點燈做行船ê路用。hit支燈真光，離5、6舖路，也看會明；燈--裡有6條心，心是圓環--ê,內外分做6重，若攏總點，一暝著用一箱，就是兩桶ê土炭油。有暝tú著無茫霧，點3條心也會足光；燈ê chhang-kńg 真大支，每支買著5箍銀，逐暝對日落點到日出，歸暝定著有人相輪流 teh顧，tī hia有3個外國人 teh做 hit間樓ê主事，也有倩幾若個唐人 teh鬥腳手，in ê厝起倚hit個樓腳，到今起有4年外ê久，hit時因為驚傀儡，所以起到不止堅固cham-gâm,親像砲臺ê款式。樓是用鐵板做--ê,內外大細各位ê銃真濟，扑算通台灣ê生番去扑，也無要緊。起 hit間 ê所費攏總開有3、40萬銀，是對海關出--ê。 |
|
Goán tī-hia pài-gō͘ hioh chi̍t-ji̍t, hō͘ Chú-sū ê lâng hó-lé khoán-thāi. Pài-la̍k kòe--lâi Hêng-chhun-koān. Koān- siâⁿ khí í-keng chhit peh nî kú, kàu-taⁿ bōe ū lōa-chē lâng tòa tī-hia. Tī-hia kòe lé-pài. Pài-it chá-khí, khì Ka-lé-chng. Hia-ê Ka-lé í-keng kui-hòa kúi- nā nî, chiông-tiong chē-chē-ê ē hiáu-- tit kóng pe̍h-ōe, iā chiàu-lē thì-thâu, iā ū chhù-the̍h, lāi-bīn bîn-chhńg, í-toh, óaⁿ-ti̍h-tū lóng piān; chóng-sī iáu-bōe ū lâng bat-jī. In hit-cho̍k, lâng kiò-chò Pâi-oân, khiok bô lōa-chē lâng. Chiàu in kóng, in chham Āu-soaⁿ Ti-pún ê Ka- lé sī siāng-cho̍k, hiàng-sî ū pun-thiah; tī-hia ê lâng-gia̍h khah-chē. Iáu ū chi̍t-cho̍k hō-chò A-mî-á, sī teh hō͘ in chhe- ēng; nā beh kiò i chò-kang, m̄-bián chhut-chîⁿ hō͘ i. I ka-tī lóng bô chèng- choh, kan-ta tùi Tn̂g-lâng lâi siu-cho͘, khì chia̍h-ēng.
|
阮tī hia拜五歇一日，hō͘主事 ê人好禮款待；拜六過--來恒春縣，縣城起已經7、8年久，到今bōe有偌濟人tòa tī hia。tī hia過禮拜，拜一早起，去傀儡庄，hia ê傀儡已經歸化幾若年，從中濟濟個會曉tit講白話，也照例剃頭，也有厝宅，內面眠床、椅桌、碗碟箸攏便，總是iáu-bōe有人bat字。In hit 族，人叫做排灣，卻無偌濟人，照in講，in chham 後山知本ê傀儡是像族，向時有分拆，tī hia ê人額較濟。Iáu 有一族號做A-mî-á,是teh hō͘ in差用，若beh叫伊做工，m̄免出錢hō͘伊，伊家己攏無種作，kan-ta對唐人來收租，去食用。 |
|
Goán khì, tāi-seng tùi Siau-má-lî kàu Chi-la-soh; hia-ê thâu-lâng hō-chò Bûn- kiat. Goán tī-hia hō͘ i chhiáⁿ, iā tām- po̍h mi̍h sàng i. I put-chí hó khoán- thāi goán, chí-ū bô hoaⁿ-hí goán m̄ chham in chò-hóe chia̍h-chiú; in-ūi goán chai chit-ê chiú chin lī-hāi, koat- toàn m̄-hō͘ i chhiáⁿ. Kàu hit mê kòe-- lâi Káng-kháu; hia-ê thâu-lâng hō-chò Kap-teng, kóng sī Bûn-kiat ê bó-kū. Hit-mê ū chhōa cha̍p-gōa-ê lâi tī-hia, chhiùⁿ-khek thiàu-bú, chiū-sī hoaⁿ-hí goán khì ê ì-sù. Goán iā ū gîm-si hō͘ in thiaⁿ, āu-lâi góa sūn ki-hōe kóng tō-lí. In tāi-ke tiām-tiām teh thiaⁿ; chit-ê Bûn-kiat ū chiong góa ê ōe hoan-e̍k hō͘ in chai. In kóng tō-lí sī hó, in ài thàn; in-ūi Tn̂g-lâng pek i tio̍h ho̍k-sāi kong- má-pu̍t, in put-chí m̄-ài, kóng sī hiàng; mn̄g goán khòaⁿ ho̍k-sāi Siōng-tè tio̍h cháiⁿ-iūⁿ. Goán chiū kóng hō͘ in thiaⁿ; kòe bîn-á-chá-khí iáu-bōe khí-sin, Tong Sian-siⁿ iā sūn ki-hōe koh kā in kóng. Hit-sî kóng bô lōa-chē ōe, in-ūi bô ki- hōe thang tòa khah-kú; siūⁿ beh chheh sàng in, in to m̄-bat-jī, sī bô lō͘-ēng. Kan-ta khó͘-khǹg in m̄-thang pài-pu̍t; iā ū chhiáⁿ in lâi Hú-siâⁿ. In kóng ǹg- bāng jī-goe̍h-kan ài-beh lâi; hit-tia̍p nā kàu, goán chiū thang khah siông-sè kà- sī in. Goán teh siūⁿ, beh chhe lâng tiàm tī in tiong-kan thoân tō-lí, khó-sioh put-chí khiàm-kang, in-ūi sin-siat ê só͘-chāi í-keng chē ūi; nā bô chhe lâng khì, iū kiaⁿ-liáu in chiām-chiām hō͘ lâng ín-iú khì thàn khiàn-sńg pháiⁿ hong-sio̍k, kiám m̄ sī sit-liáu kkki-hōe? Chhiáⁿ ta̍k- ūi ê hiaⁿ-tī in-ūi chit-ê tāi-chì kiû Siōng- tè khui-lō͘; lán m̄-thang kan-ta siūⁿ ka- tī tit-tio̍h kiù chiū hó, tek-khak tio̍h ài chèng-lâng tit-tio̍h kiù.
|
阮去，代先對Siau-má-lî 到Chi-la-soh,hia ê頭人號做文傑，阮tī hia hō͘伊請，也淡薄物送伊，伊不止好款待阮，只有無歡喜阮無 chham in做伙食酒，因為阮知 hit個酒真厲害，決斷m̄ hō͘伊請。到hit暝過--來港口，hia ê頭人號做Kap-teng，講是文傑ê母舅。Hit暝有chhōa 十外個來tī hia,唱曲跳舞，就是歡喜阮去ê意思，阮也有吟詩hō͘ in聽，後來我順機會講道理，in大家恬恬teh聽，這個文傑有將我ê話翻譯hō͘ in知，in講道理是好，in愛聽；因為唐人逼伊著奉事公媽佛，in不止m̄愛，講是hiàng,問阮奉事上帝著怎樣，阮就講hō͘ in聽，過明仔早起iáu-bōe起身，Tong先生也順機會koh kī in講；hit時講無偌濟話，因為無機會thang tòa 較久，想beh冊送in,in 都m̄-bat字，是無路用，kan-ta 苦勸in m̄ thang 拜佛，也有請in來府城，in講向望二月間愛beh來，hit-tia̍p 若到，阮就thang 較詳細教示in。阮teh想，beh差人tòa tī in中間傳道理，可惜不止欠工，因為新設ê所在已經濟位；若無差人去，又驚了in漸漸 hō͘人引誘去趁khiàn-sńg 歹風俗，kiám m̄ 是失了機會？請逐位ê兄弟因為這個代誌求上帝開路；咱m̄- thang kan-ta想家己得著救就好，的確著愛眾人得著救。 |
|
Goán pài-jī e-hng kàu Chhia-siâⁿ; pài-saⁿ, kàu Pang-liâu; pài-sì kàu Tang- káng, lóng pêng-an.
|
阮拜二e昏到車城；拜三到枋寮；拜四到東港，攏平安。 |
|
(Tâi-lâm Hú-siâⁿ Kàu-hōe-pò, Tē 20 tiuⁿ, 1887 nî 2 ge̍h)
|
(台南府城教會報第20張，1887年2月) |
