Eng-kok ê Ìn-siōng
|
英國ê印象 |
| N̂g Se-hiong |
黃西香 |
|
1956:2.15 tī Eng-kok
|
1956:2.15 tī英國 |
|
Pún-phiⁿ pit-chiá sī Chóng-kàn-sū Bo̍k-su ê lēng-oān. I ū ko-tō͘ ê phoe-phòaⁿ-le̍k kap chèng-khak ê koan-chhat, só͘ siāu-kài chit phiⁿ ìn-siōng-kì ún-tàng beh in-khí lán chin hó ê hèng-chhù koh ke-thiⁿ lán ê kiàn-sek.
|
本篇筆者是總幹事牧師ê令媛。伊有高度ê批判力kap正確ê觀察，所紹介這篇印象記穩當beh引起咱真好ê興趣koh加添咱ê見識。 |
|
Tī kū-nî 11 goe̍h ê Kàu-hōe Kong-pò, ū tha̍k tio̍h Bí Bo̍k-su chit pang tńg-khí Tâi-oân liáu só͘ siá Eng-kok lâng tùi Eng-kok ê ìn-siōng, tha̍k liáu kám-kak chin chhù-bī. Taⁿ chit-tia̍p góa èng chú-pit ê hó-ì ài chò Tâi-oân lâng (á-sī gōa-kok lâng) ê li̍p-tiûⁿ, lâi siá tām-po̍h góa tùi Eng-kok ê ìn-siōng.
|
Tī舊年11 月ê教會公報，有讀著米牧師這pang轉去台灣了所寫英國人對英國ê印象，讀了感覺真趣味。今這tia̍p我應主筆ê好意ài做台灣人(抑是外國人) ê 立場，來寫淡薄我對英國ê印象。 |
|
Góa tī 1955 nî 8 goe̍h 1 hō, chiūⁿ-lio̍k Lûn-tun kàu-taⁿ, í-keng tī Eng-kok ngiâ-chi̍h nn̄g pái ê Kiù-chú-tàn, kap hoan-gêng nn̄g ê sin-nî lah. Chit tiong-kan siū Siōng-chú ê si-un thiàⁿ-thàng kap Bó-hōe ê koan-sim chiàu-kò͘, í-ki̍p tī kò͘-hiong só͘ siàu- liām lia̍t-ūi hiaⁿ-tī chí-mōe ê kó͘-lē kap tāi-tó, hō͘ góa sui-jiân lī-khui Tâi-oân hn̄g-hn̄g, iáu-kú ōe thang tī chia pêng-an keng-kòe sūn-sū kè-sio̍k góa ê ha̍k-gia̍p, góa tāi-seng bē kìm-tit ài siá kúi kù kā lia̍t ūi chhéng-an kap seh-siā.
|
我tī 1955年8月1號，上陸倫敦到今，已經tī英國迎接兩擺ê救主誕，kap 歡迎兩個新年--lah。這中間受上主ê施恩疼痛kap母會ê 關心照顧，以及tī故鄉所數念列位兄弟姊妹ê鼓勵kap代禱，hō͘我雖然離開台灣遠遠，iáu-kú會 thang tī chia平安經過順序繼續我 ê學業，我代先bē禁tit ài寫幾句kā列位請安kap說謝。 |
|
Góa iā ū tit-tio̍h chin hó ê kî-hōe, tī hioh-khùn tiong, khì hóng-būn hiah ê í-chêng bat tī Tâi-oân chò kang ê soan-kàu-su, chiū-sī: Lân I-seng, I-seng niû, Bān Hāu-tiúⁿ, Hāu-tiúⁿ niû, (Liân Ngá-lē Ko͘-niû), Mûi Bo̍k-su niû, Sòng Bo̍k-su niû, Hi Bo̍k-su, Bo̍k-su niû, Bûn I-seng, I-seng niû, Ōe Sian-siⁿ, Kap Lú-o̍h ê Gô͘ Le̍k-chì Hāu-tiúⁿ téng. In sui-jiân bōe thang koh tńg-khì Tâi-oân chò kang, iáu-kú in ê sim mî-jit5 teh siàu-liām Tâi-oân, iā ài góa nā ū ki-hōe tek-khak tio̍h thè in kā in tī Tâi-oân ê “pêng-iú” chhéng-an!
|
我也有得著真好ê 機會，tī歇睏中，去訪問hiah ê以前bat tī台灣做工ê宣教師，就是：蘭醫生、醫生娘、萬校長、校長娘 (連雅麗姑娘)， 梅牧師娘、宋牧師娘、希牧師、牧師娘、文醫生、醫生娘、衛--先生、kap女學ê吳歷志校長等。In雖然 bōe thang koh轉去台灣做工，iáu-kú in ê心暝日teh數念台灣，也ài 我若有機會的確著替in kā in tī 台灣ê 「朋友」請安！ |
|
Taⁿ góa ài chiong góa tùi Eng-kok ê ìn-siōng kán-tan hun chò saⁿ pō͘-hūn lâi tâm:
|
今我ài將我對英國ê印象簡單分做三部份來談： |
|
1) Kàu-hōe hong-bīn.
|
1) 教會方面。 |
|
2) Kàu-io̍k hong-bīn.
|
2) 教育方面。 |
|
3) Siā-hōe hong-bīn.
|
3) 社會方面。 |
|
1) Kàu-hōe hong-bīn.
|
1) 教會方面。 |
|
Tī Tâi-oân lán Tiúⁿ-ló Kàu-hōe ê hoat-tián thang kóng si̍t-chāi chin te̍k-chhut, iā pêng-sò͘ lán só͘ chheng ‘Kàu-hōe’ ê bêng-sû iā chin tan-sûn, siông-siông chí-ū hān tī “Tiuⁿ-ló Kàu-hōe” nā-tiāⁿ. Chóng-sī tī Eng-kok á-sī gōa-kok chiū bô hiah-ni̍h kán-tan. Lán ê Bó-hōe tī Eng-kok chí-ū 350 keng ê kàu-hōe kap óa 7 bān ê sìn-tô͘, che pí-kàu tio̍h Sèng Kong-hōe (Eng-kok Kok-kàu) ū chi̍t bān keng 教會; Cho͘-ha̍p kàu-hōe ū 22 bān ê sìn-tò͘, kap 3 chheng gōa keng ê kau-hōe; á-sī Chìm-sìn-hōe ū 20 bān ê sìn-tô͘, kap 2 chheng gōa keng ê kàu-hōe; thang kóng sī chi̍t ê chin sè ê kàu-phài. Chit khoán kàu-phài ho̍k-cha̍p ê thé-thóng, sǹg sī góa tùi Eng-kok kàu-hōe thâu chi̍t ê ìn-siōng.
|
Tī台灣咱長老教會ê發展thang 講實在真特出，也平素咱所稱「教會」 ê 名詞也真單純，常常只有限tī「長老教會」nā-tiāⁿ。總是tī英國抑是外國就無hiah-ni̍h簡單。咱ê母會tī英國只有350間ê教會kap 倚七萬ê信徒，che比較著聖公會 (英國國教)有一萬間教會；組合教會ū 22萬ê信徒，kap三千外間ê教會；抑是浸信會有20萬ê 信徒，kap 兩千外間ê教會；thang 講是一個真細ê教派。這款教派複雜ê 体統，算是我對英國教會頭一個印象。 |
|
Tē jī ê ìn-siōng chiū-sī kám-kak kàu-hōe chin lāu. Che kap lán Tâi-oân siàu-liân ê kàu-hōe ū sím-mi̍h koh-iūⁿ? Tùi chek-ke̍k hong-bīn lâi khòaⁿ, chhin-chhiūⁿ Sèng Kong-hōe chē-chē ê lé-pài-tn̂g lóng-sī tī tiong sè-kí só͘ kiàn-li̍p ê, chì chió iā ū 600—800 nî í-siōng ê le̍k-sú. Kî-thaⁿ Cho͘-ha̍p kàu-hōe, Chìm-sìn-hōe, Bí-bí-hōe, á-sī Tiúⁿ-ló-hōe iā lóng ū 200—400 nî ê thoân-thóng. Ta̍k kàu-phài ê chong-pài gî-sek lóng ū in thoân-thóng-tek ê chòng-giâm sèng, chit khoán ê hiān-siōng tī lán siàu-liân ê Tâi-oân kàu-hōe sī khah oh-tit khòaⁿ ê. Sìn-tô͘ tī chit ê khoan-kéng lāi tióng-sêng, chiū chū-jiân sêng-siū hē-thóng-tek ê sìn-gióng kap kàu-lí.
|
第二ê印象就是感覺教會真老。Che kap咱台灣少年ê教會有甚mi̍h各樣？Tùi 積極方面來看，親像聖公會濟濟ê禮拜堂攏是tī中世紀所建立ê,至少也有600—800年以上ê歷史。其他組合教會、浸信會、美美會、抑是長老會也攏有 200—400年ê傳統。 逐教派ê 崇拜儀式攏有in傳統的ê莊嚴性，這款ê現象tī咱少年ê台灣教會是較oh-tit看--ê。信徒tī這環境內長成，就自然承受系統的ê信仰 kap教理。 |
|
Chóng-sī tùi siau-ke̍k hong-bīn lâi khòaⁿ, kàu-hōe kì-jiân lāu, chiū bē bián-tit hām-lo̍h bô-léng bô-sio ê hiān-siōng, khiàm-khoeh siàu-liân lâng hit hō ê hoa̍t-phoat kap oa̍h-khì. Tû-khí sió-sò͘ jia̍t-sim ê sìn-tô͘ í-gōa, tōa to-sò͘ ê hōe-iú sui-jiân sêng-jīn ka-kī sī Ki-tok-tô͘, (in ê chong-kàu nā m̄-sī Thian-chú-kàu chiū lóng sī Ki-tok-kàu), iáu-kú in choân-jiân bô koan-sim tī kàu-hōe.
|
總--是tùi消極方面來看，教會既然老，就未免tit陷落無冷無燒ê現象，欠缺少年人hit號ê 活潑kap 活氣。除去小數熱心ê信徒以外，大多數ê會友雖然承認家己是基督徒，(in ê宗教若m̄是天主教就攏是基督教)，iáu-kú in全然無關心tī 教會。 |
|
Sui-jiân sī án-ni, iáu-kú Eng-kok ê kàu-hōe tùi tē-jī chhù sè-kài tāi-chiàn í-lâi, te̍k-pia̍t tī chit kúi nî lāi, siū Phó͘-sè Ki-tok-kàu Liân-bêng( World Co͘ncil of Churches), á-sī ha̍k-seng Liân-bêng ūn-tōng (S. C. M.) ê éng-hióng, it-hoat hùn-khí choân-kok ê sìn-tô͘, chhiok-chìn kàu-phài ê ha̍p-it, ho̍k-heng kàu-hōe, hoàn-khí pêng sìn-tô͘ ê sù-bēng kám, thang ta̍t-tò soân-iông ho̍k-im tī choân-kok, í-ki̍p choân sè-kài ê bo̍k-phiau.
|
雖然是án-ni，iáu-kú英國ê 教會tùi第二次世界大戰以來，特別 tī這幾年來，受普世基督教聯盟(World Co͘ncil of Churches)，抑是學生聯盟運動 (S. C. M.) ê影響，一發奮起全國ê信徒，促進教派ê 合一，復興教會，喚起平信徒ê 使命感，thang達到宣揚福音tī 全國，以及全世界ê目標。 |
|
Ū chi̍t hāng chin súi ê bô͘-iūⁿ hō͘ lán thang o̍h ê, chiū-sī in tùi kàu-hōe ê sù-bêng ê jīm-sek......“Thoân hok-im hō͘ bān peh-sèⁿ.” Chha-put-to múi chi̍t kàu-phài lóng ū siat te̍k-pia̍t ê ha̍k-īⁿ, pôe-iúⁿ Soan-kàu-su chhut-khì hái-gōa thoân-tō. Hōe-iú iā lóng chin koan-sim, tāi-ke kam-sim lo̍k-ì chàn-chō͘ chit ê sū-gia̍p.
|
有一項真súi ê模樣hō͘咱thang學--ê,就是in對教會ê使命ê 認識....「傳福音hō͘萬百姓。」差不多每一教派攏有設特別ê學院，培養宣教師出去海外傳道。會友也攏真關心，逐家感心樂意贊助這個事業。 |
|
Tī kū-nî ê joa̍h-thiⁿ, tùi Tâi-oân lâi ê Tiuⁿ Tek-hiong, Sòng Choân-sēng kap góa pún-sin ū khì chham-ka choân kok tē-jī chhù ê Ki-tok-kàu Chheng-liân Tāi-hōe. Tû-khí Thian-chú-kàu í-gōa, choân-kok ê kàu-hōe lóng ū phài tāi-piáu, iok-lio̍k 1000 miâ. Kàu-hōe hiàn-sim ê chheng-liân ēng “Kiōng-tông ê sìn-gióng kap kiōng-tông ê sù-bēng” chò phiau-gú, jia̍t-lia̍t kiám-thó kàu-hōe ê gûi-ki kap chiong-lâi èng-kai ló͘-le̍k ê hong-chiam. Thang chai Eng-kok kàu-hōe sui-jiân sī lāu, iáu-kú i ê chiân-tô͘ iáu khó-koan.
|
Tī舊年ê熱天，tùi台灣來ê張德香、宋泉盛，kap我本身有去參加全國第二次基督教青年大會。除去天主教以外，全國ê教會攏有派代表，約略1000名。教會獻心ê 青年用「共同ê信仰kap共同ê使命」做標語，熱烈檢討教會 ê危機kap將來應該努力ê方針。Thang知英國教會雖然是老，iáu-kú伊ê前途iáu可觀。 |
|
2) Kàu-io̍k hong-bīn.
|
2) 教育方面。 |
|
Góa hiān-chāi tī chia só͘ ha̍k-si̍p ê choan-kho sī kàu-io̍k, só͘-í góa tùi tī Eng-kok kàu-io̍k hong-bīn ê jīm-sek kiám-chhái ū pí pa̍t hong-bīn khah chheng-chhó.
|
我現在tī chia 所學習ê 專科是教育，所以我tùi tī 英國教育方面ê 認識kiám-chhái有比別方面較清楚。 |
|
Eng-kok ê kàu-io̍k chè-tō͘, góa tú-á lâi ê sî kám-kak chin hun-loān hok-cha̍p, kap lán Tiong-kok ê, á-sī Bí-kok ê kàu-io̍k chè-tō͘ oân-choân bô sio-siāng. Goân-lâi Eng-kok kàu-io̍k ê khí-goân pēng m̄-sī sió-o̍h, tiong-o̍h ê kiàn-li̍p, chiū-sī Gû-tin (Oxford 1168 A. D.) kap Kiàm-kiô (Cambridge 1209 A. D.) Tāi-ha̍k ê heng-khí. Kàu tī 1382 A. D. Bûn-chê-su-ta̍t (Winchester) ê chú-kàu chiah siat-li̍p thâu chi̍t keng ê Bûn-tián ha̍k-hāu (Grammar Scho͘l), chiū-sī hiān-chāi ê tiong-téng ha̍k-hāu. Tong-sî siat-li̍p Bûn-tián ha̍k-hāu ê bo̍k-te̍k thang kóng chí-ū pôe-iúⁿ ha̍k-seng cheng-thong Lia̍p-teng-bûn, (in-ūi Lia̍p-teng Bûn sī tiong sè-kì ê ha̍k-su̍t giân-gú), thang seng-ji̍p tāi-ha̍k chhim-chō, chiâⁿ-chò ha̍k-su̍t choân-châi. Chóng-sī phó͘-ki̍p-tek ê kok-bîn kàu-io̍k ê thui-hêng sī kàu 500 nî āu, tī 1880 A.D. ê kàu-io̍k hoat-àn thong-kòe liáu, Eng-kok ê kàu-io̍k-sú chiah tián-khui sin ê kí-goân, khak-li̍p sió-o̍h chò kok-ka kàu-io̍k chè-tō͘ ê ki-chhó͘. Í-āu koh keng-kòe 70 nî kú ê hùn-tò͘ kap piàn-chhian, tī 1944 kái-hêng phó͘-ki̍p kàu-io̍k hān-tēng tùi 5 hōe kàu 15 hòe. Só͘-í hiān-chāi tī Eng-kok múi chi̍t ê gín-ná, kàu 15 hòe lóng ū hióng-siū it-poaⁿ kàu-io̍k ê koân-lī, iā in tek-khak tio̍h chīn chit ê gī-bū.
|
英國ê教育制度，我tú仔來ê時感覺真紛亂複雜，kap咱中國ê,抑是美國ê教育制度完全無相像。原來英國教育ê 起源並m̄是小學，中學ê 建立，就是牛津 (Oxford 1168 A. D.) kap劍橋 (Cambridge 1209 A. D.)大學ê興起。到tī 1382 A. D. Bûn-chê-su-ta̍t (Winchester) ê主教才設立頭一間ê 文典學校 (Grammar Scho͘l)，就是現在ê 中等學校。當時設立文典學校ê 目的thang講只有培養學生精通拉丁文，(因為拉丁文是中世紀ê學術言語)，thang升入大學深造，成做學術全才。總是普及的ê國民教育ê 推行是到500年後，tī 1880 A. D. ê 教育法案通過了，英國ê教育史才展開新ê紀元，確立小學做國家教育制度ê 基礎。以後koh經過70年久ê奮鬥kap 變遷，tī 1944 改行普及教育限定tùi 5歲到15歲。所以現在tī英國每一個囡仔，到15 歲攏有享受一般教育ê權利，也in 的確著盡這個義務。 |
|
Tng gín-ná sêng-siū phó͘-thong kàu-io̍k ê ki-koan ê sî, m̄-bián siū khó-chhì ê ap-pek, só͘-í in thang chū-iû ha̍k-si̍p, chīn-liōng tui-kiû in ê hèng-chhù kap te̍k-tiông. Khah-siông in lóng chù-tiōng tī si̍t-chè-te̍k ê hong-bīn, chhin-chhiūⁿ cha-po͘ gín-ná chù-tiōng kang-gē, kī-su̍t; cha-bó͘ gín-ná chù-tiōng táⁿ-jī liāu-lí ka-sū téng. Chóng-sī tī in sió-o̍h oân-pit hit nî, 11 hòe ê sî, choân-kok ê gín-ná lóng tio̍h chham-ka kok-ka chhì-giām, (Selection Examination) iā tùi chit ê khó-chhì ê seng-chek hun-phòe tiong-o̍h ê seng-ha̍k, chiū-sī iu-siù ê gín-ná (20-30%) chiàu in ê chì-goān thang chìn-ji̍p Bûn-tián ha̍k-hāu, á-sī chit-gia̍p ha̍k-hāu (Technical Scho͘l). Kî-û ê lóng tio̍h kè-sio̍k phó͘-thong tiong-o̍h (Secondary Modern Scho͘l), kàu in 15 hòe oân-móa, kok-bîn kàu-io̍k ê gī-bū chiū thang lī-khui ha̍k-hāu chhut-khì siā-hōe ho̍k-bū.
|
當囡仔承受普通教育ê機關ê時，m̄免受考試ê壓迫，所以in thang 自由學習，盡量追求in ê興趣kap 特長。較常in攏注重tī實際的ê方面，親像查甫囡仔注重工藝，技術；查某囡仔注重打字、料理家事等。總是tī in小學完畢hit年，11 歲 ê時，全國ê囡仔攏著參加國家試驗 (Selection Examination)，也tùi 這個考試ê成績分配中學ê升學，就是優秀ê囡仔 (20-30%) 照in ê 志願thang進入文典學校，抑是職業學校 (Technical Scho͘l)。其餘ê 攏著繼續普通中學 (Secondary Modern Scho͘l)，到in 15 歲完滿，國民教育ê義務就thang離開學校出去社會服務。 |
|
Chiah ê siū soán chìn-ji̍p Bûn-tián ha̍k-hāu ê gín-ná chiū kè-sio̍k in ê ha̍k-gia̍p, te̍k-pia̍t chù-tiōng ha̍k-kiù hong-bīn (academic side). In múi ha̍k-kî ū giâm-tiōng ê khó-chhì, kàu 15 hòe ê sî, koh chham-ka kok-ka chhì-giām (Exams for the General Certificate of Education), 16 hòe ê sî, koh chi̍t hôe ko-kip (high level) ê chhì-giām. Chiah ê nā lóng thong-kòe chiū tī 18 hòe ê sî, chiàu in ê sêng-chek kap chì-goān thang sin-chhéng seng-ji̍p tāi-ha̍k, á-sī phó͘-thong ê ha̍k-īⁿ. Hiān-chāi Eng-kok (England) lóng-chóng ū 10 keng ê tāi-ha̍k, thang kóng, tāi-ha̍k seng ê chóng-sò͘ chiàm choân-kok jîn-kháu ê sió pō͘-hūn nā-tiā, (bô chiūⁿ 10%). Án-ni pí-kàu Bí-kok tāi-liōng seng-sán (Mass production) ê kâu-io̍k chè-tō͘, Eng-kok ê te̍k-tiám chāi tī tiōng chit (qoality); bô tiōng liōng (qoantity). Tong-jiân che iā ū i ê khoat-tiám; chóng-sī kiat-lūn lâi kóng, Eng-kok ê kàu-io̍k chè-tō͘ chiū-sī tián-hêng-te̍k (典型的), Eng-kok bîn-cho̍k-sèng ê sêng-kó (成果). Kàu-io̍k ê sêng-kong chāi-tī hó ê koat-chhek (Well organized scheme), ióng-sêng sûn-liông ê kok-bîn, kap pó-chhî siā-hōe ê chúi-chún.
|
Chiah ê受選進入文典學校ê囡仔就繼續in ê學業，特別注重學究方面 (academic side)。In每學期有嚴重ê考試，到15歲ê時，koh參加國家試驗 (Exams for the General Certificate of Education)，16歲ê時，koh一回高級(high level) ê試驗。Chiah ê若攏通過就tī 18歲 ê時，照in ê成績kap志願thang 申請升入大學，抑是普通ê學院。現在英國 (England) 攏總有10間ê 大學，thang講大學生ê 總數佔全國人口ê小部份nā-tiā,(無上10% )。Án-ni比較美國大量生產 (Mass production) ê教育制度，英國ê 特點在tī重質(qoality)；無重量 (qoantity)。當然che也有伊ê 缺點；總是結論來講，英國ê教育制度就是典型的，英國民族性ê成果。教育ê成功在tī好ê決策(Well organized scheme)，養成純良ê國民，kap保持社會ê水準。 |
|
3) Siā-hōe hong-bīn.
|
3) 社會方面。 |
|
Tùi siā-hōe hong-bīn, góa chí-ū ài kán-tan thê-chhut kúi-tiám chò góa tùi Eng-kok ê ìn-siōng ê kiat-lūn.
|
Tùi社會方面，我只有ài簡單提出幾點做我對英國ê印象ê結論。 |
|
Chiàu lán só͘ chai, Eng-kok ê kok-ka tī chèng-tī, chong-kàu, á-sī kàu-io̍k múi hong-bīn ê tē-ki lóng pí-kàu-te̍k kian-kò͘, chū-jiân tī siā-hōe hong-bīn, it-poaⁿ peh-sìⁿ ê seng-oa̍h, bô lūn cheng-sîn-siōng, á-sī bu̍t-chit-siōng, lóng ū siong-tong ê pá-ak kap an-tēng. Che tong-jiân m̄-sī 一朝一夕 só͘ ta̍t-chiâⁿ, chiū-sī in tùi kiàn-kok í-lâi, hùn-tò͘ cheng-chhú ê kiat-chiⁿ. Lâi kàu Eng-kok chhin-sin chhin-ba̍k chiap-chhiok tio̍h Eng-kok ê bûn-hòa, in-ūi tùi koh-iūⁿ ê kak-tō͘ lâi khòaⁿ, bōe bián-tit keng-giām chē-chē sin ê kiàn-kái kap kám-sióng. Chóng-sī chit tiong-kan ū chi̍t hāng te̍k-pia̍t thang chù-ì ê, chiū-sī kàu-hōe kap siā-hōe bi̍t-chhiat ê koan-hē. Sui-jiân téng-bīn só͘ kóng jia̍t-sim ê sìn-tô͘, chí-ū chiàm jîn-kháu ê sió-sò͘, iáu-kú tī chit ê Ki-tok-kàu ê kok-ka lāi-bīn, kàu-hōe tùi siā-hōe ê éng-hióng chin-chiàⁿ tōa. It-poaⁿ ê siā-hōe hong-chiam lóng ēng Sèng-keng ê kà-sī chò phiau-gú, chiū tī bô-hêng tiong, peh-sìⁿ ê hêng-tōng kú-chí iā siū éng-hióng. Bô-lūn tī sím-mi̍h thoân-thé seng-oa̍h, ha̍k-hāu á-sī siā-hōe, Ki-tok-kàu ê chûn-chāi sî-siông hián-hiān tī in tiong-kan teh kéng-kài chho-chhiòng chèng-kô ê kok-ka.
|
照咱所知，英國ê國家tī政治，宗教，抑是教育每方面ê地基攏比較的堅固。自然tī社會方面，一般百姓ê生活，無論精神上，抑是物質上，攏有相當ê把握kap安定。Che 當然m̄是一朝一夕所達成，就是in對建國以來，奮鬥爭取ê 結晶。來到英國親身親目接觸著英國 ê文化，因為tùi各樣ê 角度來看，未免tit 經驗濟濟新ê見解kap 感想。總--是這中間有一項特別thang 注意ê,就是教會kap社會密切ê 關係。雖然頂面所講熱心ê信徒，只有佔人口ê 小數，iáu-kú tī這個基督教ê國家內面，教會tùi 社會ê 影響真正大。一般ê社會方針攏用聖經ê教示做標語，就 tī無形中，百姓ê行動舉止也影響。無論tī甚mi̍h 團体生活，學校抑是社會，基督教ê存在時常顯現tī in中間teh警戒操縱整個ê 國家。 |
|
Chòe-āu sūn-pit chhéng-án kok-ūi tho̍k-chiá, ǹg-bāng tī bô kú ê chiong-lâi beh hoaⁿ-hí kap tāi-ke saⁿ-kìⁿ. Goān Chú sù-hok lán.
|
最後順筆請安各位讀者，向望tī無久ê將來beh歡喜kap逐家相見。願主賜福咱。 |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe Kong-pò tē 820-822 hō, 1957 nî 4-6 goe̍h)
|
(台灣教會公報第820-822號，1957年4-6月) |
