Sìn-gióng Úi-jîn Tè Hoa-sùn Bo̍k-su
|
信仰偉人戴華舜牧師 |
| Khó͘ Chúi-lō͘ |
許水露 |
|
Sìn-gióng Úi-jîn Tè Hoa-sùn Bo̍k-su
|
信仰偉人戴華舜牧師 |
|
James Hudson Taylor (A. D. 1832 — 1905).
|
James Hudson Taylor (A. D. 1832 — 1905). |
|
[Phian-chiá chù: Tè Hoa-sùn Bo̍k-su chiū-sī Lōe-tē-hōe ê chhòng-siat-chiá. Khah-siông sī chheng-ho͘ chò Tè Tek-seng Bo̍k-su. Khó͘ Bo̍k-su lēng-gōa ēng Tè Hoa-sùn ê miâ, tàn--sī lâng sī siâng chi̍t-ê, tī-chia koh ke siāu-kàu i ê sió-toān, ún-tàng ē-thang ke-thiⁿ tùi Tè Bo̍k-su kap Lōe-tē-hōe ê jīm-bat, siâng-sî ē-thang tit-tio̍h lêng-sèng-chiūⁿ ê kó͘-lē]
|
[編者註：戴華舜牧師就是內地會ê 創設者。較常是稱呼做戴德生牧師。許牧師另外用戴華舜ê名，但是人是siāng一個，tī chia koh加紹介伊ê 小傳，穩當會thang加添對戴牧師kap內地會ê認bat，siâng時會thang得著靈性上ê鼓勵。] |
|
Sèng Pó-lô kóng, “Siōng-tè ēng goán khǹg lín; goán ūi-tio̍h Ki-tok kiû lín kap Siōng-tè koh hô” (II Ko 5:21). Koh kóng, “Goán it-khài bô that-gāi lâng, bián-tit chit ê chit-hūn hoān-hiâm; chiū-sī hoān-sū chèng-bêng pún-sin ha̍p tī chòe Siōng-tè ê chhe-ēng, sī tī chōe-chōe thun-lún, hoān-lān, khiàm-khoeh, khún-pek, siū-phah......jiáu-loān, tio̍h-bôa, bô khùn, bô chia̍h ......” (II Ko 6:3—10). Siū chheng-ho͘ chò sìn-gióng úi-jîn, put-khut ê sù-tô͘ Tè Hoa-sùn Bo̍k-su tú-tú chhin-chhiūⁿ téng-bīn só͘ kì, sèng Pó-lô Sian-siⁿ tùi Ko-lîm-to kàu-hōe só͘ kóng ê. Tè Bo̍k-su ê it-seng chin siū-khó͘, chóng-sī tùi i jia̍t-lia̍t ê sìn-gióng, put-khut ê cheng-sîn lâi khek-ho̍k it-chhè ê khùn-lân, kàu-bé chiâⁿ-chòe Tiong-kok lōe-tē thoân-tō-hia̍p-hōe ê chhòng-siat-chiá, I ê it-seng thang hun chò ē-bīn kúi-hāng:—
|
聖保羅講：「上帝用阮勸lín;阮為著基督求lín kap上帝koh 和」 (II 哥 5:21)。Koh講：「阮一概無窒礙--人，免得這個職份犯嫌；就是凡事証明本身合tī做上帝ê 差用，是 tī濟濟吞忍、患難、欠缺、困迫、受扑.....、擾亂，著磨，無睏，無食....」 (II 哥 6:3-10)。受稱呼做信仰偉人，不屈ê使徒戴華舜牧師tú-tú 親像頂面所記，聖保羅先生tùi哥林多教會所講--ê。戴牧師ê 一生真受苦，總--是tùi伊熱烈ê信仰，不屈ê精神來克服一切ê困難，到尾成做中國內地傳道協會ê 創設者，伊ê一生，thang分做下面幾項：— |
|
1.Tùi chhut-sì kàu têng-thâu-siⁿ (重生) (1832—1849).
|
1. Tùi出世到重頭生(重生) (1832—1849)。 |
|
1)I ê chhut-sì: A. D. 1832 nî 5 goe̍h 21 ji̍t, chhut-sì tī Eng-kok ê Iok-kù-sià ê Bān-su-lé. I ê lāu-pē khí-chho͘ khui io̍h-tiàm, āu-lâi ū chò chi̍t ê iú-le̍k ê thoân-kàu-su. I ê lāu-bú sī bo̍k-su ê cha-bó͘-kiáⁿ.
|
1) 伊ê出世：A. D. 1832 年5月21 日，出世tī英國ê Iok-kù-sià ê Bān-su-lé。伊ê老父起初開藥店，後--來有做一個有力ê 傳教師。伊ê老母是牧師ê查某子。 |
|
2) I ê siàu-liân sî-tāi: Khí-chho͘ i ū hoâi-gî ê su-sióng. I ê lāu-bó ūi-tio̍h i sim chin kan-khó͘, siông-siông ūi i pek-chhiat kî-tó. Kàu 15 hòe, ū khì tòa gîn-hâng chò gîn-hâng-oân.
|
伊ê少年時代：起初伊有懷疑ê思想。伊ê老母為著伊心真艱苦，常常為伊迫切祈禱。到15歲，有去tòa銀行做銀行員。 |
|
3) I ê têng-thâu-siⁿ: Ū chi̍t ji̍t i ê lāu-bó ūi-tio̍h i ji̍p chi̍t keng pâng, ēng só-sî só tiâu-teh, pek-chhiat ūi-tio̍h i ê kiáⁿ Tè Hoa-sùn kìm-chia̍h kî-tó. Tú-tú hit-sî, i siūⁿ ài beh tha̍k-chheh; chiū khì i ê lāu-pē ê chheh-tû the̍h chi̍t pún “Tit oân-sêng Ki-tok ê sū-gia̍p” ê sè-pún chheh lâi tha̍k. Teh tha̍k ê tiong-kan, sim-lāi siⁿ-khí chū-kak chōe ê liām-thâu, kám-kak tit-tio̍h tit-kiù ê pit-iàu-sèng; chiū chek-sî chhim-sìn tī si̍p-jī-kè téng oân-sêng ê sio̍k-chōe. I chiū kūi lo̍h chhàm-hóe jīn-chōe, sûi-sî tit-tio̍h têng-thâu-siⁿ. Hit-sî tú-tú i ê lāu-bó ūi-tio̍h i pek-chhiat kî-tó sèng-lī ê sî. Hit-sî i 17 hòe. Kî-tó ê hāu-le̍k si̍t-chāi chin tōa ah!!
|
3) 伊ê重頭生：有一日伊ê 老母為著伊入一間房，用鎖匙鎖tiâu--leh，迫切為著伊ê子戴華舜禁食祈禱。Tú-tú hit時，伊想ài beh 讀冊；就去伊ê老父ê冊櫥提一本 《Tit完成基督ê事業》ê細本冊來讀。 Teh讀ê中間，心內生起自覺罪ê念頭，感覺得著得救 ê必要性；就即時深信tī 十字架頂完成ê贖罪。伊就跪落懺悔認罪。隨時得著重頭生。Hit時tú-tú 伊ê老母為著伊迫切祈禱勝利ê 時。Hit時伊17歲。 祈禱ê效力實在真大-- ah！！ |
|
2.Tùi li̍p-chì kàu lâi tī Tiong-kok thoân-tō (A. D. 1850—1865).
|
2. Tùi立志到來tī中國傳道。 (A. D. 1850—1865). |
|
1)I li̍p-chì chún-pī: I tùi têng-thâu-siⁿ liáu, chiū kak-tit tio̍h khì Tiong-kok thoân-kàu. Tùi hit-sî khí, i chiū ti̍t-ti̍t chún-pī. I ū chi̍t ji̍t, kā bo̍k-su chioh chi̍t-pún koan-hē Tiong-kok ê bûn-hiàn ê chheh lâi tha̍k. Bo̍k-su kā i kóng bô pān-hoat thang khì Tiong-kok thoân-tō, chóng-sī i lóng bô sit-chì, chí-ū ji̍t-iā pek-chhiat kî-tó, bān-sū kau-thok Siōng-tè.
|
1) 伊立志準備：伊tùi重頭生了，就覺得著去中國傳教。Tùi hit時起，伊就直直準備。伊有一日，kā 牧師借一本關係中國ê文獻ê 冊來讀。牧師kā伊講無辦法thang去中國傳道，總--是伊攏無失志，只有日夜迫切祈禱，萬事交託上帝。 |
|
2)I ūi-tio̍h chún-pī, chiū khì tha̍k Halu ê I-ha̍k-hāu. Pit-gia̍p liáu, khì pēⁿ-īⁿ hōng-chit, chi̍t-bīn hōng-chit, chit7-bīn ha̍k-si̍p beh khì Tiong-kok thoân-kàu, o̍h khùn-khó͘ ê seng-oa̍h. Ta̍k-ji̍t khiām-séng, ta̍k chá-khí o̍h chia̍h-môe, ta̍k àm o̍h chia̍h-pn̄g, tiong-tàu tǹg chia̍h chi̍t-lia̍p phōng-kó, chiong i só͘ siu-ji̍p ê chîⁿ khiām saⁿ-hūn-jī beh chò thoân-kàu ê lō͘-ēng. I bô ài chia̍h gû-ni (milk) kap n̂g-iû (Butter) chit khoán chhia-chhí-phín.
|
2) 伊為著準備，就去讀Halu ê醫學校。畢業了，去病院奉職，一面奉職，一面學習beh去中國傳教，學困苦ê生活。逐日儉省，逐早起學食糜，逐暗學食飯，中晝頓食一粒蘋果，將伊所收入ê錢儉三分二beh做傳教ê路用。伊無ài 食牛乳(milk) kap黃油 (Butter)這款奢侈品。 |
|
3)I pang-chān sòng-hiong lâng: I m̄-sī chí-ū ēng chhùi kóng, i ū khak-si̍t lē-hêng Ki-tok ê kà-sī. I ū chi̍t-ji̍t khì thàm-hóng chi̍t keng pîn-bîn ê ka-têng, khòaⁿ-tio̍h chi̍t ê lāu-bó chin súi, chhiú-ni̍h phō chi̍t ê âng-eⁿ-á, bô ni thang hō͘ i chia̍h, ke̍k sòng-hiong, kàu beh gō-sí ê khoán, i chiū beh tùi tē-á-lāi the̍h chhut i só͘ ū ê chîⁿ, lâi pang-chān chit ê hū-jîn-lâng.
|
3) 伊幫贊散hiong人：伊m̄是只有用嘴講，伊有確實勵行基督 ê教示。 伊有一日去探訪一間貧民ê家庭，看著一個老母真súi,手--ni̍h 抱一個紅嬰仔，無乳thang hō͘伊食，極散hiong，到beh餓死ê 款，伊就beh tùi袋仔內提出伊所有ê錢，來幫贊這個婦人人。 |
|
4)Tit-tio̍h Siōng-tè ê pang-chān: Keh ji̍t i bô mi̍h thang chia̍h, hut-jiân the̍h iû-piān ê lâng, the̍h chi̍t tiuⁿ phoe hō͘ i, lāi-bīn hē chi̍t tiuⁿ gîn-toaⁿ siá pòaⁿ Eng-pōng ê chîⁿ beh sàng i. Hit tiuⁿ phoe kóng chā-ji̍t 12 tiám cheng kú ê chhut-chu, thàn 400 pōe, chi̍t-sut-á chò kám-siā ê ì-sù. Ài pang-chān lâng ê, ē tit-tio̍h Siōng-tè ê pang-chān.
|
4) 得著上帝ê幫贊：隔日伊無物 thang食，忽然提郵便ê 人，提一張批hō͘--伊，內面下一張銀單寫半英磅ê錢beh送--伊。Hit張批講昨日12點鐘久ê出書，趁 400 倍，一屑仔做感謝ê意思。愛幫贊人--ê,會得著上帝ê幫贊。 |
|
5)Khì sú hôe seng (去死回生): I tī pēⁿ-īⁿ teh khîn-bū ê sî, ū chi̍t ji̍t teh sí-thé kái-phò (死体解剖) ê sî, bô sè-jī, jiám-tio̍h to̍k, hiám-hiám sí, i pek-chhiat kìm-chia̍h kî-tó, āu-lâi koh tit-tio̍h oa̍h. I chhìm-sìn chit ê chiū-sī Siōng-tè ài i khì Tiong-kok thoân-tō ê sìn-jīm-chn̄g (信任狀).
|
5) 去死回生：伊tī病院 teh 勤務ê時，有一日teh 死体解剖ê時，無細膩，染著毒，險險死，迫切禁食祈禱，後來koh 得著活。伊深信這個就是上帝ài伊去中國傳道ê 信任狀。 |
|
6)I chhut-hoat lâi Tiong-kok thoân-kàu: I tī A. D. 1853 nî, i tùi Lī-pa-lu (Riverpo͘l) chē chûn keng-kè 6 kò-goe̍h kú chiah kàu Siōng-hái. Tong-sî tī Siōng-hái ū pâi-gōa ūn-tōng, teh pâi-thek gōa-kok lâng. I jím-siū pah-poaⁿ ê kan-khó͘.
|
6) 伊出發來中國傳教：伊tī A. D. 1853年，伊tùi Lī-pa-lu (Riverpo͘l 利物浦) 坐船經過六個月久才到上海。當時tī上海有排外運動，teh排斥外國人。伊忍受百般ê艱苦。 |
|
(1)I kap Tiong-kok lâng chò-hóe tòa. (2) I chia̍h Tiong-kok chia̍h. Chhēng tn̂g-saⁿ tha̍h bé-kòa, tì óaⁿ-bō. (4) I lâu thâu-mn̂g pīⁿ mn̂g-bóe. Tú-tú chhin-chhiūⁿ Tiong-kok lâng. Chhin-chhiūⁿ Pó-lô kóng, Góa ǹg ta̍k-iūⁿ lâng, chiâⁿ-chò ta̍k-iūⁿ khoán, it-khài sī beh kiù lâng.
|
(1)伊kap中國人做夥tòa。(2)伊食中國食。(3)穿長衫疊馬褂，戴碗帽。(4)伊留頭毛pīⁿ毛尾。Tú-tú親像中國人。親像保羅講，我向逐樣人，成做逐樣款，一概是beh救人。 |
|
7)Āu-lâi i khì Tiong-kok ê lōe-tē thoân-kàu.
|
7) 後來伊去中國ê內地傳教。 |
|
I tú-tio̍h: (1) Chha̍t-bé ê gûi-hiám. (2) Tông-cho̍k ê gûi-hiám (gōa-kok léng-sū kiò i khì hoa̍t-kim, kóng i khì khu-he̍k gōa thoân-tō bē ēng--tit. (3) Chhì-tiong ê gûi-hiám. Hō͘ lâng pàng hóe sio-chhù, mi̍h-kiāⁿ sio liáu-liáu.
|
伊tú著： (1)賊馬ê危險。(2) 同族ê危險 (外國領事叫伊去罰金，講伊去區域外傳道，bē用--tit。(3)刺中ê危險。Hō͘人放火燒厝，物件燒了了。 |
|
8)I ê kiat-hun kap kui kok: I kap tông-lô-chiá Tāi-a Ko͘-niû kiat-hun (Miss Laiyer). Āu-lâi ūi-tio̍h sin-thé khiàm-an, koh tò-lâi Eng-kok.
|
8) 伊ê結婚kap歸國：伊kap 同勞者Tāi-a姑娘結婚 (Miss Laiyer)。後--來為著身体欠安，koh 倒來英國。 |
|
3.Tùi chhòng-siat Tiong-kok thoân-tō hia̍p-hōe kàu pia̍t-sè (A.D. 1866-1905).
|
3. Tùi創設中國傳道協會到別世 (A. D. 1866—1905). |
|
1)I tī Eng-kok pò-kò thoân-kàu ê hó siau-sit, kap tiû-pī chhòng-siat Tiong-kok hia̍p-hōe.
|
1) 伊tī英國報告傳教ê好消息，kap籌備創設中國協會。 |
|
2)Āu-lâi tit-tio̍h 15 miâ tông-chì kap chē-chē chîⁿ, chiū tī A. D. 1866 nî 5 goe̍h, koh khì Tiong-kok ê lōe-tē lâi chhòng-siat Tiong-kok thoân-tō hia̍p-hōe, kap ke̍k-le̍k thoân-kàu. Khí-chho͘ chhōa 15 miâ tông-chì thoân-kàu-su kàu Tiong-kok lōe-tē thoân-kàu, kàu-bóe pìⁿ-chò kui chheng miâ toaⁿ-ūi ê soan-kàu thoân-thé.
|
2) 後來得著15名同志，kap濟濟錢，就tī A. D. 1866年5月，koh去中國ê內地來創設中國傳道協會，kap極力傳教。起初chhōa 15 名同志傳教師到中國內地傳教，到尾變做歸千名單位ê宣教團体。 |
|
3)Tùi chi̍t ê bô kiaⁿ Lô-má kàu-ông ê Lō͘-tek-má-teng (Martin Luther) lâi sêng-chiū chong-kàu kái-kek. Tùi chi̍t ê chó͘-chí Hut-lân-se kek-bēng ê Ōe-su-lé (John Wesley) lâi kàu-hòa choân Eng-kok. Tùi chi̍t ê m̄-kiaⁿ khó͘-lān ê Tè Hoa-sùn (James Hudson Taylor) lâi thoân kàu Tiong-kok choân-tē.
|
3) Tùi一個無驚羅馬教王ê 馬丁路德(Martin Luther) 來成就宗教改革。Tùi一個阻止法蘭西革命ê 衛斯理(John Wesley)來教化全英國。Tùi一個m̄驚苦難ê 戴華舜 (James Hudson Taylor) 來傳到中國全地。 |
|
4)I tú-tio̍h chin tōa ê ge̍k-kéng: I tī Tiong-kok lōe-tē thoân-kàu ê sî: (1) Tú-tio̍h 3 ê kiáⁿ lóng sí tī Tiong-kok. (2) Só͘ thiàⁿ ê Bo̍k-su-niû iā jiám-tio̍h jia̍t-pēⁿ sí. (3) Chē-chē mi̍h hō͘ lâng chhiúⁿ--khì. (4) Siū lâng khún-tio̍k. (5) Chóng-sī i lóng bô sit-chì, chí-ū sìn-gióng, ēng kî-tó, ēng jím-nāi lâi khek-ho̍k it-chhè ê khùn-lân, lâi chhòng-siat Tiong-kok thoân-tō hia̍p-hōe.
|
4) 伊tú著真大ê逆境：伊tī中國內地傳教ê時：(1) Tú著3個子攏死tī中國。(2)所疼ê牧師娘也染著熱病死。(3)濟濟物hō͘人搶--去。 (4)受人窘逐。(5) 總是伊攏無失志，只有信仰，用祈禱，用忍耐來克服一切ê困難，來創設中國傳道協會。 |
|
5)I chīn-tiong kàu sí (A. D. 1905).
|
5) 伊盡忠到死 (A. D. 1905)。 |
|
I khek-ho̍k it-chhè ê hoān-lān, chiâⁿ-chò chi̍t ê tōa thoân-kàu-sū, tōa chí-tō-chiá. Tī 1887 nî, bat tī chi̍t nî ê tiong-kan iàu-kiû 100 ê sin ê soan-kàu-su lâi pang-bâng thoân-kàu. Tī soan-kàu-su siōng chin hán-iú ê tōa sū-gia̍p. Kàu tī 1905 nî 6 goe̍h 3 ji̍t, chòe-āu kóng, “Chòe úi-tāi--ê, chí-ū Siōng-tè, lán tio̍h 12 hun ê sim lâi sìn-khò Siōng-tè,” kóng-soah, i ê lêng-hûn éng-kui Siōng-tè, i ê ûi-thé bâi-chòng tī Tiong-kok ê lōe-tē, hióng-siū 73 hòe. Kàu tī A. D. 1926 nî ê thóng-kè, Tè Bo̍k-su só͘ chhòng-siat ê Tiong-kok thoân-tō hia̍p-hōe: (1) Soan-kàu-su 1234 miâ. (2) Tiong-kok che̍k ê thoân-kàu-su 3944 miâ. (3)Sìn-tô͘ sò͘ 67500 miâ. Kap Tâi-oân Tiúⁿ-ló Kàu-hōe ê sìn-tô͘ sò͘ chha-put-to chē. Thang chai i ê sìn-gióng chin hó.
|
伊克服一切ê患難，成做一個大傳教師，大指導者。Tī 1887年，bat tī 一年ê 中間要求100個新ê宣教師來幫忙傳教。Tī宣教師上真罕有ê大事業。到tī 1905年6月3日，最後講：「最偉大--ê,只有上帝，咱著十二分ê心來信靠上帝」，講煞伊ê靈魂永歸上帝，伊ê遺体埋葬tī中國ê內地，享壽73歲。到tī A. D. 1926年ê統計。戴牧師所創設ê中國傳道協會: (1)宣教師1234名。(2)中國籍ê 傳教師 3944名。(3)信徒數67500名。Kap 台灣長老教會ê 信徒數差不多濟。Thang知伊ê信仰真好。 |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe Kong-pò tē 817 hō, 1957 nî 1 ge̍h)
|
(台灣教會公報第817號，1957年1月) |
