Chi̍t-ê bô͘-hoān ê ka-têng
|
一個模範ê家庭 |
| Pa-tek Lú-su |
Pa-tek女士 |
|
Kài-siāu Chit Pún Chheh ê Chok-chiá
|
介紹這本冊ê作者 |
|
Chit pún chheh ê chok-chiá Pa-tek lú-sū sī Bí-kok Niú-iok séng ê lâng. I tī Ko-lûn-pí-a tōa-o̍h gián-kiù chong-kàu kàu-iok, ū tit-tio̍h Kàu-iok ha̍k-sū kap Bûn-ha̍k se̍k-sū ê hâm-thâu. Bí-kok Sèng-kong-hōe Choân-kok Kàu-io̍k Úi-oân-hōe bat chhiáⁿ i tī Lô͘-chhui-su-tek kap Su-thán-teng-tó nn̄g só͘-chāi chhòng-pān bô͘-hoān chong-kàu kàu-io̍k ê sū-gia̍p, tit-tio̍h chin hó ê hāu-kó. I tī Bí-kok Sèng-kong-hōe ho̍k-bū 3 nî-āu, siū Hek-tek-hok Sîn-ha̍k Chong-kàu Kàu-io̍k-īⁿ chhiáⁿ i chòe kàu-siū. Āu-lâi i kap Pa-ní-pok Phok-sū kiat-hun saⁿ-kap lâi Tiong-kok chòe kang. 1920 nî Pa phok-sū siū Iàn-kiaⁿ tōa-o̍h phèng-chhiáⁿ tam-jīm tē-chit-ha̍k ê kàu-siū, Pa-tek lú-su iā siū phèng-chhiáⁿ chòe chit keng tōa-o̍h chong-kàu kàu-io̍k ê kàu-siū. Chit pún chheh sī Pa-tek lú-su tī Iàn-kiaⁿ tōa-o̍h ho̍k-bū ê kî-kan tiong só͘ siá ê.
|
這本冊ê 作者Pa-tek 女士是美國紐約省ê 人。伊tī 哥倫比亞大學研究宗教教育，有得到教育學士kap文學碩士ê 銜頭。美國聖公會全國教育委員會bat 請伊tī Lô-chhui-su-tek kap Su-thán-teng-tó 兩所在創辦模範宗教教育ê 事業，得到真好ê 效果。伊tī 美國聖公會服務3 年後，受Hek-tek-hok 神學宗教教育院請伊做教授。後來伊kap Pa-ní-pok 博士結婚相kap 來中國做工。1920 年 Pa 博士受燕京大學聘請擔任地質學ê 教授，Pa-tek 女士也受聘請做這間大學宗教教育ê 教授。這本冊是Pa-tek 女士tī 燕京大學服務ê 期間中所寫--ê。 |
|
Chi̍t ê bô͘-hoān ê ka-têng
|
一個模範ê 家庭 |
|
Kū nî gō͘ ge̍h, góa kàu Bí-kok pêng-iú Pò͘ Hu-jîn ê ke, tī hia tiàm chi̍t nn̄g ji̍t. Góa chai i ū la̍k ê sòe-hàn gín-ná iā bô chhiàⁿ kang-lâng. Só͘-í góa chá-khí la̍k tiám-cheng chiū khí-lâi siūⁿ beh pang-chān i pī-pān chá-tǹg, chóng-si i iân-chhiân kàu beh chia̍h ê sî chiah chhut pâng-mn̂g. Góa chiū kóng, “Góa lâi pang-chān lí chiàu-kò͘ sòe eⁿ-á, hó mah ? ” I kóng, “M̄-bián, to-siā. Sòe eⁿ-á bô khiàm-ēng siat-hoat sím-mi̍h, in-ūi góa í-keng sóe i ê seng-khu kàu chheng-khì, chiong i chhī-pá, pàng tī bîn-chhn̂g. Chit sî i teh thit-thô i ê kha chńg-thâu-á, bô jōa kú chiū ōe khùn-khì lah ! ” I chiū chhōa góa kàu chia̍h-pn̄g-thiaⁿ. Hit sî i hiah ê khah tōa-hàn ê gín-ná ta̍k-ê chin bô-êng teh phâng bê, chhài, lâi chia̍h-pn̄g toh. Góa chiū mn̄g, “Bê sī sím-mi̍h lâng chú ê ?” Hu-jîn kóng, “Ta̍k thiⁿ-kng ê bê, lóng sī chiah ê gín-ná ka-kī pī-pān. Kin-á-ji̍t sī lûn kàu tio̍h cha̍p-hè ê chú ê, gō͘-hè kap saⁿ-hè pâi toh; cha̍p-jī hè ê tōa-hàn gín-ná piàⁿ hé-hu kap sàu thô͘-kha; chhit-hè ê pâi-lia̍t, jiû lāi-bīn ê mi̍h-kiāⁿ. ” Góa chiū koh mn̄g, “Chī-chūi kā in chhēng saⁿ? Chá-khí iā bô khòaⁿ-kìⁿ lí khì in ê pâng. ” I ìn kóng. “Saⁿ lóng sī in ka-kī chhēng. Hit ê saⁿ-hè ê bōe hiáu liú liú-á, chóng-sī in hiaⁿ kap tōa-chí pang-chān i liú.”
|
舊年五月，我到美國朋友傅夫人ê 家，tī hia tiàm 1、2日。我知伊有6個細漢囡仔也無倩工人。所以我早起6點鐘就起來想beh 幫贊伊備辦早頓，總是伊延chhiân 到beh 食ê 時才出房門。我就講：「我來幫贊你照顧細嬰仔，好mah？」伊講：「M̄免，多謝。細嬰仔無欠用設法甚mi̍h,因為我已經洗伊 ê 身軀到清氣，將伊飼飽，放tī眠床。這時伊teh thit-thô 伊ê腳指頭仔，無偌久就會睏去lah！」伊就chhōa 我到食飯廳。Hit 時伊hiah ê較大漢ê 囡仔逐個真無閒teh捧糜、菜來食飯桌。我就問：「糜是甚mi̍h人煮--ê?」夫人講：「逐天光ê糜，攏是chiah ê囡仔家己備辦。今仔日是輪到著10歲ê 煮--ê,5歲kap 3歲排桌；12歲ê 大漢囡仔piàⁿ火灰kap 掃塗腳；7歲ê 排列、jiû 內面ê 物件。」我就koh 問：「是誰kā in 穿衫？早起也無看見你去in ê 房。」伊應講：「衫攏是in 家己穿。Hit ê 三歲ê bōe 曉鈕鈕仔，總--是in 兄kap 大姊幫贊伊鈕。」 |
|
Téng-bīn chit tōaⁿ ê kò͘-sū, sī siá chit pún chheh ê lâng kū nî kàu chi̍t ūi pêng-iú ê ke tiàm chi̍t ji̍t gōa, só͘ khòaⁿ-kìⁿ ê sū. Góa siong-sìn hit chi̍t ji̍t in só͘ chòe ê tāi-chì chiū-sī pêng-siông kè-ji̍t ê chêng-hêng, m̄ sī te̍k-pia̍t ê chi̍t ji̍t. In-ūi góa tiàm in ê ke m̄-nā chi̍t pái nā-tiāⁿ. Koh hit khoán ê lí-ke hoat iā m̄-nā chí-ū chit ê lâng ū án-ni chòe nā-tiāⁿ. Góa khòaⁿ-kìⁿ chin chōe chòe lāu-bú ê, lóng ū án-ni chòe, put-kò i sī te̍k-pia̍t ê sêng-kong chiū-sī. Taⁿ koh lâi chiap-sòa kóng hit chi̍t-ji̍t só͘ keng-kè ê sū.
|
頂面這段ê 故事，是寫這本冊ê人舊年到一位朋友ê家tiàm一日外，所看--見ê 事。我相信hit一日in所做ê代誌就是平常過日ê情形，m̄是特別ê一日。因為我tiàm in ê家 m̄-nā 一擺nā-tiāⁿ。Koh hit 款ê 理家法也m̄-nā 只有這個人有án-ni 做nā-tiāⁿ。我看見真濟做老母--ê,攏有án-ni 做，不過伊是特別ê成功就是。今koh 來接續講hit一日所經過ê 事。 |
|
Chia̍h chá-khí pá, ta̍k ê gín-ná lóng chiàu in tōa-hiaⁿ só͘ hun-phòe hó ê ji̍t-thêng-piáu pun-tūi khì chòe tāi-chì. In pun-tūi lóng sī chi̍t ê tōa-hàn kap chi̍t ê sòe-hàn. Bo̍k-tek chiū-sī beh kiò tōa-hàn ê kà sòe-hàn ê cháiⁿ-iūⁿ chòe. Iā koh siông-siông ōaⁿ kang chòe, bián-tit siuⁿ ià-siān. Chit chi̍t ji̍t sī lûn-tio̍h tōa-hiaⁿ kap saⁿ-hè ê sió-bē chhu bîn-chhn̂g, cha̍p-hè siu chia̍h-pn̄g-toh, gō͘-hè ê pang-chān goán sóe óaⁿ-pôaⁿ. Sóe liáu goán chiū chhiat bah, siah han-chû, chiong ē-tàu só͘ beh chú ê mi̍h lóng pī-pān piān. Iáu-bē káu tiám, kui ke téng-pòaⁿ chá-khí ê kang chiū lóng chhòng oân.
|
食早起飽，逐個囡仔攏照in 大兄所分配好ê日程表分隊去做代誌。In分隊攏是一個大漢kap 一個細漢。目的就是beh 叫大漢--ê教細漢--ê 照樣做。也koh 常常換工做，免得想厭siān。這一日是輪著大兄kap 3歲ê 小妹chhu眠床，10歲收食飯桌，5歲--ê 幫贊阮洗碗盤。洗了阮就切肉、削蕃薯，將下晝所beh 煮ê 物攏備辦便。Iáu未到點，歸家頂半早起ê 工就攏創完。 |
|
Chit chi̍t-ji̍t tú-á sī pàng-kè ê ji̍t, Pò͘ hu-jîn m̄ bián kà gín-ná tha̍k chheh, i iā bô siūⁿ sóe-saⁿ, só͘-í i chiū chhōa góa chhut-khì kiâⁿ. Góa chiū kóng, “Sòe-hàn sió-tī beh cháiⁿ-iūⁿ ? ” I chiū kóng, “I iáu tī i ê bîn-chhn̂g teh khùn, bōe ōe poa̍h-tó. Chá-khí í-keng chia̍h-pá, thèng-hāu kàu cha̍p-it tiám-cheng chiah koh hō͘ i chia̍h chi̍t pái, i ōe koh khùn nn̄g tiám-cheng; i chiū ōe thit-thô i ka-kī ê chńg-thâu-á thèng-hāu lán tò-lâi.”
|
這一日tú仔是放假ê 日，傅夫人m̄ 免教囡仔讀冊，伊也無想洗衫，所以伊就chhōa 我出去行。我就講：「細漢小弟beh 怎樣？」伊就講：「伊iáu tī 伊ê 眠床teh 睏，bōe 會poa̍h倒。早起已經食飽，等候到11點鐘才koh hō͘ 伊食一擺，伊會koh 睏兩點鐘；伊就會thit-thô 伊家己ê 指頭仔等候咱倒來。」 |
|
Góa beh chhut-mn̂g ê sî khòaⁿ-kìⁿ saⁿ-hè kap gō͘-hè ê cha-bó͘ kiáⁿ tī cháu-bé-lâu teh thit-thô sòe sian ang-á, koh nn̄g ê tōa-hàn cha-bó͘ kiáⁿ tī hoe-hn̂g-lāi teh tèng chi̍t keng chhâ chhù;tōa kiáⁿ teh siá-jī. Ta̍k ê lâng bô êng chòe in ê tāi-chì. In ta̍k lâng ū ka-kī ê thi̍h-thô mi̍h, kap ke-si lēng-gōa hē tī kheh-thiaⁿ ê chit ê kè-téng, beh ê sî thang ka-kī khì the̍h.
|
我beh 出門ê 時看見3歲kap 5歲ê查某子tī 走馬樓teh thit-thô 細仙尪仔，koh 兩個大漢查某子tī 花園內teh釘一間柴厝；大子teh寫字。逐個人無閒做in ê 代誌。In逐人有家己ê thi̍h-thô 物，kap ke-si另外下 tī 客廳ê一個架頂，beh ê 時thang家己去拿。 |
|
Tī lō͘-ni̍h ê sî góa mn̄g Pò͘ Hu-jîn kóng, “Lí ê gín-ná cháiⁿ-iūⁿ ōe hiáu chòe ke-lāi ê tāi-chì hō͘ góa chin him-bō͘. Lí cháiⁿ-iūⁿ kà-sī in ? ” I ìn góa kóng,“Góa lóng bô lēng-gōa chhē chi̍t ê sî-kan lâi kà in. Chí-ū ta̍k-pái góa ka-kī chòe kang ê sî, bô-lūn chú-pn̄g, sóe saⁿ, á-sī bô-lūn chòe ke-lāi sím-mi̍h kang, siông-siông kiò chi̍t ê iáu-bē ū o̍h chòe hit hāng kang ê gín-ná tè góa chòe. Hit sî chū-jiân sī khah hùi-khì tām-po̍h, chóng-sī nā kàu ōe chòe, í-āu chiū ōe pang-chān ke-lāi ê sū, iā ōe kà-sī iáu-bē o̍h ê hiaⁿ-tī;só͘-í kàu bé sǹg khì-lâi iáu sī séng góa chin chōe sî-kan.” Tī kî-û chhun ê sî-kan góa chiū thang lâi khòaⁿ ta̍k téng hō͘ lí-ke ê chheh kap chòe pa̍t hāng ê sū. ”
|
Tī 路--ni̍h ê 時我問傅夫人講：「你的囡仔怎樣會曉做家內ê 代誌hō͘ 我真欣慕。你怎樣教示--in？」伊應我講：「我攏無另外找一個時間來教in。只有逐擺我家己做工ê 時，無論煮飯、洗衫抑是無論做家內甚mi̍h工，常常叫一個iáu未有學做hit 項工ê囡仔tè我做。Hit時自然是較費氣淡薄，總--是若到會做，以後就會幫贊家內ê事，也會教示iáu未學ê兄弟；所以到尾算起來iáu 是省我真濟時間。Tī 其餘chhun ê 時間我就thang來看逐頂護理家ê冊kap做別項ê事。」 |
|
“Án-ni, lí tek-khak kui-ji̍t bô êng, bô sî-kan thang siau-khián, sī á m̄-sī?” “M̄-sī án-ni, góa kap gín-ná thi̍h-thô chin chōe. Tī tang-thiⁿ sî góa kap in lāu-pē chhōa in khì peng-tiûⁿ kà in liu-peng, khì hái-piⁿ kà in sái sòe chiah chûn. Joa̍h-thiⁿ sî chhōa in lú-hêng, tiàm soaⁿ-ni̍h chia̍h. Góa siūⁿ bô chi̍t ê chòe lāu-bú ê chhin-chhiūⁿ góa thit-thô hiah chōe. Kap gín-ná thit-thô chin ū chhù-bī, koh in-ūi sī goán só͘ thiàⁿ ê, góa khòaⁿ, chòe lāu-bú si̍t-chāi sī sè-kài-siōng tē-it khoài-lo̍k ê sū.” I án-ni chi̍t-ē kóng, hō͘ góa kì-tit góa tâng-pan ê, ta̍k ê lóng kóng i beh ēng tio̍h i ê chhong-bêng, châi-tì, kap hó ê kàu-io̍k, tio̍h tiàm tī ke-lāi sóe óaⁿ-pôaⁿ, kò͘ gín-ná, si̍t-chāi sī khó-lîn-tāi;bô phah-sǹg i ê chiū-sī tang-pan tiong tē-it hok-khì ê, khòaⁿ i chhiú-ē hit tīn kiáⁿ, cha-bó͘ kiáⁿ, ta̍k ê hiah hó kà-sī, chin-chiàⁿ sī hō͘ lâng him-bō͘.
|
「Án-ni，你的確歸日無閒，無時間thang消遣，是抑m̄ 是？」「M̄是án-ni，我kap 囡仔thi̍h-thô真濟。Tī 冬天時我kap in 老父chhōa in去冰場教in 溜冰、去海邊教in 駛細隻船。熱天時chhōa in旅行、tiàm山--ni̍h食。我想無一個做老母--ê親像我thit-thô hiah濟。Kap 囡仔thit-thô 真有趣味，koh 因為是阮所疼--ê,我看做老母實在是世間上第一快樂ê事。」伊án-ni 一下講，hō͘我記得我同班--ê,逐個講伊beh用著伊ê 聰明、才智kap 好ê教育，著tiàm tī家內洗碗盤、顧囡仔，實在是可憐代；無扑算伊就是同班中第一福氣--ê,看伊手下hit 陣子、查某子，逐個hiah好教示，真正是hō͘ 人欣慕。 |
|
Eⁿ-á chia̍h-ni ê sî chha-put-to beh kàu, goán chiū tò-lâi. Tò-lâi ê sî khòaⁿ-kìⁿ gín-ná ta̍k ê iáu thit-thô kàu chin hoaⁿ-hí, iā ū nn̄g ê chhù-piⁿ ê gín-ná kap in tī hoe-hn̂g teh thit-thô sòe-téng chhia. Goán sūn lō͘ khì chàu-kha, siūⁿ khí-hé pī-pān ē-tàu tǹg, tōa cha-bó͘-kiáⁿ khiok í-keng teh chú lah.
|
嬰仔食奶ê 時差不多beh 到，阮就倒來。倒來ê 時看見囡仔逐個iáu thit-thô到真歡喜，也有兩個厝邊ê 囡仔kap in tī 花園teh thit-thô 細頂車。阮順路去灶腳，想起火備辦下晝頓，大查某子卻已經teh 煮--lah。 |
|
Chia̍h ē-tàu, Pò͘ Hu-jîn the̍h chi̍t tōa nâ ê phòa saⁿ, goán nn̄g lâng chiū chē, chi̍t-piⁿ pó͘-saⁿ, chi̍t-piⁿ kóng-ōe. Góa chiū kóng, “Sím-mi̍h iân-kò͘ lí beh ka-kī kà gín-ná tha̍k-chheh, m̄ hō͘ in khì o̍h-tn̂g tha̍k ?” I kóng, “Góa pún iā siūⁿ beh hō͘ in khì o̍h-tn̂g. Put-kò góa ū tāi-seng khì o̍h-tn̂g khòaⁿ, khòaⁿ-kìⁿ in ê khò-pún móa-móa sī kóng lán ka-kī ê kok ê hó kap êng-kng; góa kiaⁿ-liáu gín-ná iáu sòe-hàn siū-tio̍h hit hō ê kàu-io̍k, chiong-lâi ōe ēng chi̍t chióng bô Ki-tok-hòa ê cheng-sîn lâi khoán-thāi gōa-kok. Só͘-í koat-ì lēng-khó͘ ka-kī kà, thèng-hāu in khah tōa-hàn chiah sàng in ji̍p Tiong-o̍h. Chí-ū chi̍t hāng m̄ hó ê tāi-chì, chiū-sī gín-ná lóng tha̍k siuⁿ kín. Tōa cha-bó͘ kiáⁿ kin-nî chiah cha̍p-hè, la̍k-nî kip ê chheh í-keng tha̍k liáu, ē-tang góa chí-ū nn̄g ê gín-ná thang kà.” “Chóng-sī lí cháiⁿ-iūⁿ ū sî-kan thang kà in? ” “Sî-kan sī ū. Pí-phēng góa chi̍t-bīn ut saⁿ á-sī pâng saⁿ, chi̍t-bīn chiū thang kà in tha̍k.” Kóng ōe ê sî, góa chiah chai i iā tam-jīm pò-chóa liân-ha̍p-hōe chi̍t ê kho-ha̍k siông-sek lân. Ta̍k ji̍t tio̍h siá chi̍t phiⁿ kho-ha̍k siông-sek ê bûn-jī hō͘ kúi cha̍p ke pò-chóa tâng-sî teng-chhut. I ê tiōng-hu sī chòe kàu-oân, ū-sî i iā pang-chān i. (Chit nn̄g ji̍t i ê tiōng-hu chhut-mn̄g khì pa̍t-ūi, só͘-í chió kóng-khí i ê sū.) Chiah ê í-gōa i koh khòaⁿ chōe-chōe chheh; nā-sī koan-hē tī kà gín-ná ê chheh i lóng ài khòaⁿ.
|
食下晝，傅夫人拿一大籃ê破衫，阮兩人就坐一邊補衫一邊講話。我就講：「甚mi̍h緣故你beh家己教囡仔讀冊，m̄ hō͘ in去學堂讀？」伊講：「我本也想beh hō͘ in去學堂，不過我有代先去學堂看，看見in ê課本滿滿是講咱家己ê 國ê 好kap榮光；我驚了囡仔iáu 細漢受著hit號ê教育將來會用一種無基督化ê精神來款待外國。所以決意寧可家己教，等候in較大漢才送in入中學。只有一項m̄ 好ê代誌，就是囡仔攏讀siuⁿ緊。大查某子今年才10歲，6年級ê 冊已經讀了，下冬我只有兩個囡仔thang教。」「總--是你怎樣有時間thang教in？」「時間是有，比並我一面熨衫抑是pâng衫，一面就thang教in讀。」講話ê 時，我才知伊也擔任報紙聯合會一個科學常識欄。逐日著寫一篇科學常識ê文字hō͘ 幾十家報紙同時登出。伊ê丈夫是做教員，有時伊也幫贊--伊。( 這兩日伊ê 丈夫出門去別位，所以少講起伊ê事。) Chiah-ê 以外伊koh 看濟濟冊；若是關係tī 教囡仔ê 冊伊攏愛看。 |
|
Gòa mn̄g i kóng, “Sī sím-mi̍h sî chòe chiah ê sū.” I ìn kóng, “Mî-sî, gín-ná teh khùn ê sî. ” “Lí iā kóng ta̍k lé-pài nn̄g ē-po͘ khì Hū-Eng I-īⁿ kóng chhī kiáⁿ ê hoat-tō͘ hō͘ chòe lāu-bú ê lâng thiaⁿ; Chit nn̄g ê ē-po͘ lí cháiⁿ-iūⁿ siat-hoat?” “Chhù-piⁿ ū chi̍t ê hū-jîn-lâng, i ê gín-ná lóng tōa-hàn, i hoaⁿ-hí chòe tām-po̍h té-kang, góa chiū chhiáⁿ i hit nn̄g ē-po͘ lâi thòe góa chòe tām-po̍h chho͘-tāng ê kang; hit-sî ūi tī-teh, góa chiū thang pàng-sim tiàm gōa-bīn khah kú. ”
|
我問伊講：「是甚mi̍h時做chiah ê事。」伊應講：「暝時，囡仔teh 睏ê時。」「你也講逐禮拜兩e晡去婦嬰醫院講飼子ê法度hō͘做老母ê人聽；這兩個e晡你怎樣設法？」「厝邊有一個婦人人，伊ê 囡仔攏大漢，伊歡喜做淡薄短工，我就請伊hit 兩e晡來替我做淡薄粗重ê 工；hit時有伊tī--teh，我就thang放心tiàm外面較久。」 |
|
Kóng ōe ê sî, sòe eⁿ-á chia̍h ni sî koh kàu, i chiū kā i ōaⁿ jiō-pò͘;chhī ni liáu, chiū tī goán ê bīn-chêng chhu chi̍t tè sòe-niá mî-phē, kio i chē tiàm hit ūi, iā hō͘ i kúi ki thng-sî thit-thô. Goán chiū koh chiap-sòa goán só͘ teh kóng ê ōe, iā eⁿ-á ka-kī i-i a-a kóng ōe, iā bô chhá goán. Ū sî thng-sî hiat khah hn̄g, the̍h bōe tio̍h, i ōe i-i kiò, lāu-bú chiū chhun kha that-khì hō͘ i, chiū bô tāi-chì lah.
|
講話ê 時，細嬰仔食奶時koh到，伊就kā伊換尿布；飼奶了，就tī阮ê 面前chhu一塊細領棉被，叫伊坐tiàm hit 位，也hō͘ 伊幾支湯匙thit-thô。阮就koh 接續阮所teh講ê 話，也嬰仔家己i-i a-a講話，也無吵阮。有時湯匙hiat較遠，提bōe著，伊會i-i叫，老母就chhun腳踢去hō͘伊，就無代誌--lah。 |
|
Goán in-ūi saⁿ li-khui chhit nî kú, hit ji̍t ē-po͘ kóng ōe chha-put-to kàu gō͘ tiám, beh chia̍h ē-hng tǹg ê sî, chhit-hè ê cha-bó͘ kiáⁿ the̍h chi̍t-sian ang-á, kóng sī i ēng pòaⁿ-ji̍t ê kang chòe ê, beh hō͘ sòe-hàn sió-tī thit-thô. Che choân-jiân sī chhut tī i ka-kī ê ì-sù, lóng bô lâng kiò i án-ni chòe. I ka-kī ēng chi̍t-tè pe̍h-pò͘ kap chhâ-sut chòe chiâⁿ; ēng pit-ba̍k lâi ūi hī-á, ba̍k-chiu, chhùi, phīⁿ, thâu-mn̂g kap saⁿ, chòe kàu chin súi. Góa kóng, “Lí ê gín-ná cháiⁿ-iūⁿ chiah gâu thòe ke-lāi keng-êng ah?” I kóng, “Lóng sī in ka-kī hoaⁿ-hí ê. In lia̍h ke-têng tòng-chòe in ka-kī ê ke-têng, lia̍h ke-lāi ê tāi-chì tòng-chòe in ka-kī ê tāi-chì, sió-tī sī in ka-kī ê, in kap góa chi̍t-iūⁿ ê koan-sim ài beh hō͘ i hoaⁿ-hí, ài i chiâⁿ-chòe chi̍t ê hó tek-hēng ê lâng.” Góa o-ló in kóng, “In chin-chiàⁿ sī hui-siông ê bô chū-su, chiong-lâi tek-khak beh chiâⁿ-chòe hó jîn-phín ê lâng.” I ìn kóng, “Chit ê chiàⁿ sī góa só͘ ǹg-bāng ê. Lí kóng thiⁿ-ē iáu ū chi̍t hāng sū pí chit hāng khah iàu-kín mah ? ”
|
阮因為相離開7年久，hit日e晡講話差不多到5點，beh 食下昏頓ê 時，7歲ê查某子提一仙尪仔，講是伊用半日ê工做--ê,beh hō͘ 細漢小弟thit-thô。這宛然是出tī伊家己ê 意思，攏無人叫伊án-ni 做。伊家己用一塊白布kap柴屑做成；用筆墨來畫耳仔、目珠、嘴、鼻、頭毛kap衫，做到真súi。我講：「你ê囡仔怎樣chiah gâu替家內經營--ah？」伊講：「攏是in家己歡喜--ê。In 掠家庭當做in 家己ê 家庭，掠家內ê 代誌當做in家己ê 代誌，小弟是in家己ê,in kap 我一樣ê 關心愛beh hō͘伊歡喜、愛伊成做一個好德行ê人。」我o-ló in 講：「In 真正是非常ê無自私，將來的確beh 成做好人品ê人。」伊應講：「這個正是我所向望--ê。你講天下iáu有一項事比這項較要緊mah？」 |
|
Teh beh chia̍h ē-hng pn̄g ê sî, i tāi-seng phō sió-tī pàng tī bîn-chhn̂g, hō͘ i tó-teh thèng-hāu chia̍h ni ê sî kàu. Chia̍h-pn̄g ê sî lóng bô thiaⁿ-kìⁿ i ê siaⁿ, kiám-chhái sī khùn khì. Chia̍h pá, góa ê pêng-iú chiū khì chhī sió-tī. Saⁿ ê sòe cha-bó͘ kiáⁿ ka-kī khì sóe seng-khu, pī-pān khùn. Chhit-hè ê, pang-chān saⁿ-hè ê thǹg liú-á. Tōa-hàn ê ta-po͘ kiáⁿ kap cha-bó͘ kiáⁿ tī lâng-kheh-thiaⁿ tôaⁿ tâng-sòaⁿ khîm. Góa ê pêng-iú kap chi̍t ê, chi̍t ê, ê gín-ná kî-tó liáu, chiū tò-tńg lâi kheh-thiaⁿ. Goán chiū pâng saⁿ, iā gín-ná tôaⁿ-khîm.
|
Teh beh 食e昏飯ê 時，伊代先抱小弟放tī眠床，hō͘ 伊倒teh 等候食奶ê時到。食飯ê時攏無聽見伊ê聲，kiám-chhái是睏--去。食飽，我ê 朋友就去飼小弟。3個細查某子家己去洗身軀，備辦睏。7歲--ê幫贊3歲--ê褪鈕仔。大漢ê查甫子kap 查某子tī人客廳彈銅線琴，我ê朋友kap 1個、1個ê囡仔祈禱了就倒轉來客廳。阮就pâng衫，也囡仔彈琴。 |
|
Khòaⁿ chit khoán ê chêng-hêng, góa sim-lāi bōe kìm-tit àm-chīⁿ ka-kī thó͘-khùi kóng, chit ê ke-têng sī cháiⁿ-iūⁿ ê khoài-lok ! Ke-têng chit khoán ê tām-po̍k, liân hî, kap sin ê saⁿ to hán-tit khòaⁿ-kìⁿ, iáu-kú ōe chit khoán ê khoài-lo̍k, chin-chiàⁿ sī oh tit-tio̍h kàu-kek !
|
看這款ê情形，我心內bōe禁得暗靜家己吐氣講：「這個家庭是怎樣ê 快樂！家庭這款ê 淡薄，連魚、肉kap新ê衫都罕得看見，iáu-kú 會這款ê 快樂，真正是oh得著到極！」 |
|
Thiaⁿ-kìⁿ lâng ū chiah hó ê ke-têng seng-hoa̍t, hō͘ lán bōe bián-tit ài mn̄g: Pa̍t lâng ê sòe-kiáⁿ cháiⁿ-iūⁿ ōe hiah hó, liân saⁿ-hé ê to ōe hiáu pang-chān ke-sū? Lâng ê gín-ná cháiⁿ-iūⁿ bōe chhá? Lâng ê la̍k-ge̍h-ji̍t ê gín-ná cháiⁿ-iūⁿ m̄-bián phō? Chiàu tiám-cheng chia̍h ni iā bōe háu? Lâng chòe lāu-bú ê lâng cháiⁿ-iūⁿ m̄-bián kap gín-ná tó͘-khì, iā gín-ná hoán-tńg ōe hiáu khòa-lū chi̍t ke ê hó bái? Chiah-ê tàu-té chóaⁿ-iūⁿ kà ē tit lâi? Lán m̄ chai ē chhin-chhiūⁿ án-ni chiong lán ê gín-á kà kàu hiah hó bōe?
|
聽見人有chiah 好ê家庭生活，hō͘咱bōe 免得ài問：別人ê 細子怎樣會hiah好，連3歲--ê 都會曉幫贊家事？人ê 囡仔怎樣bōe吵？人ê 6月日ê囡仔怎樣m̄免抱？照點鐘食奶也bōe哮？人做老母ê人怎樣m̄免kap囡仔賭氣，也囡仔反轉會曉掛慮一家ê好歹？Chiah-ê 到底怎樣教會得來？咱m̄知會親像án-ni 將咱ê 囡仔教到hiah 好bōe? |
|
Ū lâng beh kóng, “Pò͘ Hu-jîn in hu-hū gín-ná ka-tī chiâⁿ chi̍t ke, ài cháiⁿ-iūⁿ kà chiū cháiⁿ-iūⁿ kà, bô pa̍t lâng kan-sia̍p. Chhin-chhiūⁿ goán iā ū in án-má, in peh, lóng-chóng saⁿ-kap khiā. Goán ū sím-mi̍h hoat-tō͘ thang kà-sī gín-ná? Siat-sú goán ū bêng-pe̍k sin ê kàu-hoat, kóng gín-ná m̄ eng-kai phō, chóng-sī goán nā kā i pàng hē-teh chhut-chāi i háu, bô beh phō i, khah-thêng i ê án-má lâi, chiū kā i phō. Án-ni ū sím-mi̍h hoat-tō͘ ? ”
|
有人beh 講：「傅夫人in 夫婦囡仔家己成一家，愛怎樣教就怎樣教，無別人干涉。親像阮也有in án媽、in父攏總相kap 企。阮有甚mi̍h法度thang 教示囡仔？設使阮有明白新ê 教法，講囡仔m̄應該抱，總是阮若kā 伊放下teh 出在伊哮，無beh 抱伊，較停伊ê án媽來，就kā伊抱。Án-ni 有甚mi̍h法度？」 |
|
Ū lâng iā kóng, “Téng-bīn só͘ kóng ê, ū hāng bêng-bêng sī lán ê gín-ná chòe bōe kàu. Chhin-chhiūⁿ Pò͘ hu-jîn ê cha̍p-hè gín-ná ōe chú chi̍t ke chá-khí sî ê bê, chhin-chhiūⁿ lán hit khoán ê tiáⁿ chàu cha̍p-hè gín-ná thái-thó ōe chú ah? ” Che iā sī ū iáⁿ. Put-kò lán tio̍h kì-tit, lán só͘ beh o̍h ê sī kà gín-ná ê goân-lí kap hong-hoat, m̄ sī beh sí-sí pán-pán, ta̍k-hāng o̍h pa̍t lâng ê khoán. In-ūi ta̍k-lâng ê ke-lāi lóng ū bô tâng ê chêng-hêng.
|
有人也講：「頂面所講--ê,有項明明是咱ê囡仔做bōe 到。親像傅夫人ê 10歲囡仔會煮一家早起時ê糜，親像咱hit 款ê 鼎灶10歲囡仔thái-thó 會煮ah？」這也是有影。不過咱著記--得，咱所beh學--ê是教囡仔ê原理kap方法，m̄ 是beh死死板板逐項學別人ê款。因為逐人ê家內攏有無同ê情形。 |
|
Tī chia ū chi̍t hāng, góa ài thok-chiáⁿ chú-ì ê, chiū-sī lán eng-kai tio̍h séng-chhat Pò͘ Hu-jîn hit khoán ê chhut-la̍t, i só͘ ǹg-bāng ê tàu-tí sī sím-mi̍h? I só͘ ǹg-bāng ê, m̄ sī ka-kī ê khòaⁿ-oa̍h, ka-kī ê an-lo̍k;i ū chi̍t ê khah koâiⁿ ê lí-sióng. Lán thiaⁿ i ka-kī kóng-－Chō-chiū iu-liông ê jîn-phín, chiū-sī i ê bo̍k-tek.
|
Tī chia 有一項我ài 讀者注意--ê,就是咱應該著省察傅 夫人hit款ê 出力，伊所向望ê到底是甚mi̍h？伊所向望ê m̄ 是家己ê 快活、家己ê安樂；伊有一個較懸ê理想。咱聽伊家己講－－造就優良ê人品，就是伊ê目的。 |
