Tōa-Soaⁿ Chhiùⁿ Koa_Bunun Cho̍k Sìn Chú ê Kò͘-sū_01
|
大山唱歌--Bunun 族信主ê 故事_01 |
| Ô͘ Bûn-tî |
胡文池 |
|
A-Tong Ê Cho̍k Tī Tâi-Oân
|
亞當ê 族tī 台灣 |
|
Tâi-oân tē-it koân ê Gio̍k-san (13,000 chhioh) ê hū-kūn khah-kē ê só͘-chāi ū chin-chōe bô khai-hòa ê lâng khiā-khí tī hia. In ka-kī kiò in chòe “Bunun” nā chiàu Hi-pek-lâi ê ōe chiū-sī A-tong, hit ê ì-sù chiū sī lâng. Chin sim-sek in ê cha-bó͘-lâng chōe-chōe hō miâ chòe Hā-oa.
|
台灣第一懸ê 玉山（13,000 尺）ê 附近較低ê 所在有真濟無開化ê 人企起tī hia。In 家己叫in 做「Bunun 」若照希伯來ê 話就是亞當，hit ê 意思就是人。真心適in ê 查某人濟濟號名做夏娃。 |
|
In tùi sím-mi̍h só͘-chāi lâi, tùi sím-mi̍h sî chiah ū, bô lâng chai, chí-ū Siōng-tè chai. Tī chi̍t-pah nî chêng in-ūi jîn-kháu cheng-ka chiū poaⁿ-sóa chi̍t-pō͘-hūn, ū-ê kàu Tang-pō͘, ū-ê kàu Ko-hiông ê san-tē khiā-khí.
|
In tùi 甚mi̍h所在來，tùi 甚mi̍h時才有，無人知，只有上帝知。Tī 100 年前因為人口增加就搬徙一部份，有--ê 到東部，有--ê 到高雄ê 山地企起。 |
|
Sui-jiân sè-kài kàu-ke̍k bûn-bêng, chìn-pō͘ kàu goân-chú ê sî-tāi, nā-sī chiah-ê lâng chhin-chhiūⁿ teh khùn, tiāⁿ-tiāⁿ tiàm tī A-tong goân-sí ê sî-tāi, goân-sí ê seng-oa̍h. In bô tì-sek, bô ka-kī ê jī, bô chhēng-khò͘,chhin-chhiūⁿ A-tong chhēng cheng-siⁿ ê phôe. In ê tō-tek hú-pāi, ōe-seng bái, sàn-hiong, chiú-chùi, pīⁿ-thiàⁿ, la-sam, si̍t-chāi kàu-ke̍k ê khó-lîn.
|
雖然世界到極文明，進步到原子ê 時代，但是chiah-ê 人親像teh 睏，定定tiàm tī 亞當原始ê 時代，原始ê 生活。In 無智識、無家己ê 字、無穿褲，親像亞當穿精牲ê 皮。In ê 道德腐敗、衛生bái、散hiong、酒醉、病疼、la-sam，實在到極ê 可憐。 |
|
Iáu-kú in chin ióng-kám, ài thâi lâng ê thâu-khak. Tī kau-chiàn ê sî in-ūi ài hun-piat ka-kī, só͘-í khah-chá in ê chheng-liân tio̍h khà chhùi-lāi ê kak-khí hiat-ka̍k. In sui-jiân gōng, iáu-kú ka-kī ōe chù chhèng, iā-ōe chè-chō chhèng-io̍h. In-ūi án-ni soaⁿ-téng ê béng-siù kiaⁿ in, pat-cho̍k ê lâng iā lóng kiaⁿ in. Só͘-í āu-lâi Ji̍t-pún ê chèng-hú ēng thi̍h-sòaⁿ khan tī soaⁿ-kha, pàng tiān-khì tī hia, lâi kìm in lo̍h soaⁿ lâi thâi lâng.
|
Iáu-kú in 真勇敢，ài thâi 人ê 頭殼。Tī 交戰ê 時因為ài 分別家己，所以較早in ê 青年著khà 嘴內ê kak齒hiat-ka̍k 。In 雖然憨，iáu-kú 家己會鑄銃 ，也會製造銃藥。因為án-ni 山頂ê 猛獸驚in，別族ê 人也攏驚in 。所以後--來日本ê 政府用鐵線牽tī 山腳，放電氣tī hia，來禁in 落山來thâi 人。 |
|
Kiaⁿ kúi ê bîn-cho̍k
|
驚鬼ê 民族 |
|
Bunun cho̍k sui-jiân pí tē-it béng ê iá-siù khah béng, m̄-kiaⁿ lâng, iáu-kú pí tē-it bô táⁿ ê niáu-chhí khah kiaⁿ kúi. Chiàu in siūⁿ, só͘-ū ê pīⁿ-thiàⁿ kap chai-ē lóng sī tùi kúi lâi. In m̄-chai ū thiàⁿ-thàng, pó-hō͘ lâng ê Sîn, chí-ū chai ōe hāi lâng ê kúi lâi kiaⁿ-hiâⁿ, si̍t-chāi chin put-hēng. In siông-siông khòaⁿ-tio̍h kúi, á-sī hō͘ kúi chhōa-khì soaⁿ-n̍i̍h kiâⁿ bô lō͘. Bô kúi-nî-chêng, tī Lí-lāng ê hū-kūn iā ū chi̍t ê phài-chhut-só͘ ê kang-ia̍h in-ūi kúi lâi kap i khùn, in-ūi kiaⁿ-liáu kòe-thâu, bô kúi-ji̍t chiū sí-khì. Nā ū lâng á-sī cheng-siⁿ siⁿ kî-hêng ê chiū kóng “minpaka-liba”... koài mi̍h, chin kiaⁿ chiū kā i hāi sí. Só͘-í tī Bunun cho̍k m̄-bat khòaⁿ-kìⁿ ū siang-siⁿ, cha̍p-jī-cháiⁿ á-sī khi̍h-chhùi hit-khoán ê lâng oa̍h-teh, lóng chhut-sì chiū kā i hāi sí. Nā-ū lâng khì pa̍t-ūi tńg-lâi ê sî, in-ūi kiaⁿ kúi tòe i tńg-khì, i chiū tī lō͘-thâu liām chiù kóng:
|
Bunun 族雖然比第一猛ê 野獸較猛，m̄ 驚人，iáu-kú 比第一無膽ê 老鼠較驚鬼。照in 想，所有ê 病疼kap災厄攏是tùi 鬼來。In m̄ 知有疼痛、保護人ê 神，只有知會害人ê 鬼來驚惶，實在真不幸。In 常常看著鬼，抑是hō͘ 鬼chhōa 去山--ni̍h 行無路。無幾年前，tī Lí-lāng ê 附近也有1個派出所ê 工役因為鬼來kap伊睏，因為驚了過頭，無幾日就死--去。若有人抑是精牲生畸形ê 就講「minpaka-liba 」…怪物，真驚就kā 伊害死。所以tī Bunun族m̄-bat 看見有雙生、12指抑是khi̍h 嘴hit 款的人活teh ，攏出世就kā 伊害死。若有人去別位轉--來ê 時，因為驚鬼tòe 伊轉--去，伊就tī 路頭唸咒講： |
|
“Xao,mosoxaisa moto xahito,Kato malavi madami, maxanso kamin,munsaina doma, sopaxtiti nakaonun, xo xo ”
|
「Xao，mosoxaisa moto xahito，Kato malavi madami，maxanso kamin，munsaina doma，sopaxtiti nakaonun，xo xo」 |
|
Hit-ê ì-sù sī kóng:
|
Hit 個意思是講： |
|
“Oeh, lín chiah ê kúi tio̍h tńg-khì, M̄-thang tè goán lâi, in-ūi goán chin chhàu,Tio̍h khì chhē pa̍t-lâng khah ū thang chia̍h, huhhuh.”
|
「Oeh，lín chiah ê 鬼著轉--去，m̄-thang tè 阮來，因為阮真臭，著去chhē 別人較有thang 食，huhhuh。」 |
|
Chiàu in thó͘-siūⁿ, kúi sī chhin-chhiūⁿ lâng bô-ài chiū-kūn la-sam ê lâng, kiaⁿ chhàu-bī ê lâng. Chit-khoán ê bê-sìn hō͘ Bunun cho̍k chiâⁿ-chòe ài la-sam ê si̍p-koàn. In tùi chhut-sì kàu sí m̄-bat sé seng-khu. Ji̍t-pún ê kéng-chhat beh kái-liông chit khoán ê si̍p-koàn bat kiông-chè lia̍h in lâi phài-chhut-só͘, ūi-tio̍h in tiau-kang khí ê e̍k-tiûⁿ, tī hia kā in boah soat-bûn, kā in sé seng-khu. In ê saⁿ iā hán-tit sé. Só͘-í chiàu téng-bīn in tùi kúi só͘ kóng in ê seng-khu si̍t-chāi chin chhàu. Kúi-nā-pái góa ū khòaⁿ Tâi-oân-lâng chham Bunun saⁿ-kap chē-teh lé-pài, nā-si in-ūi chhàu-bī Tâi-oân-lâng chiū tòng-bōe-tiâu chiū cháu chhut-khì gōa-bīn. Sìn-tô͘ iáu-kú án-ni, bô sìn ê lâng sī bōe-tàng óa.
|
照in 土想，鬼是親像人無ài 就近la-sam ê 人，驚臭味ê 人。這款ê 迷信hō͘ Bunun 族成做ài la-sam ê 習慣。In tùi 出世到死m̄-bat 洗身軀。日本ê 警察beh 改良這款ê 習慣bat 強制掠in 來派出所，為著in tiau-kang 起ê 浴場，tī hia kā in 抹雪文，kā in 洗身軀。In ê 衫也罕得洗。所以照頂面in tùi 鬼所講in ê 身軀實在真臭。幾若擺我有看台灣人chham Bunun相kap坐teh 禮拜，但是因為臭味台灣人就擋bōe tiâu 就走出去外面。信徒iáu-kú án-ni，無信ê 人是bōe-tàng 倚。 |
|
Lán chai káu sī chin cheng ê cheng-siⁿ, ōe khòaⁿ lâng nā chhēng hó ê saⁿ chiū m̄-káⁿ pūi. Ūi-tio̍h Bunun ê saⁿ la-sam, phòa, thâu-mn̂g tn̂g koh sàm, sui-jiân tī ji̍t-sî in lâi ke-lō͘ káu iā khòaⁿ-khin lâi pūi in, gín-á khòaⁿ-tio̍h in chin kiaⁿ chiū cháu.
|
咱知狗是真精ê 精牲，會看人若穿好ê 衫就m̄ 敢pūi 。為著Bunun ê 衫la-sam、破，頭毛長koh sàm,雖然tī 日時in 來街路狗也看輕來pūi in，囡仔看著in 真驚就走。 |
|
Khí-seng góa m̄-chai Bunun ê chhù-ni̍h ū ba̍k-sat kap ka-cháu. Ū chi̍t-pái góa khì tiàm tī hiong-tiúⁿ ê chhù kè-mî. Kàu pòaⁿ-mî sin-khu chiūⁿ khí-lâi tiám hé chi̍t-ê khòaⁿ, ba̍k-sat chhin-chhiūⁿ káu-hiā hiah chē, chha-put-to kúi-nā-pah chiah, tùi án-ni hit àm lóng bô khùn. Kè chá-khí hiong-tiúⁿ ū kóng, in ēng ê tatami chiū-sī Ji̍t-pún-lâng kong-ho̍k ê sî beh tńg-khì ê sî hō͘ i, án-ni kúi-nā-nî in bô pha̍k-ji̍t, só͘-í siⁿ-thòaⁿ hiah chē. Tùi hit-sî khí góa nā beh khì hoan-siā, tiāⁿ-tio̍h ū tòa DDT.
|
起先我m̄ 知Bunun ê 厝--ni̍h 有ba̍k 蝨kap ka蚤。有一擺我去tiàm tī 鄉長ê厝過暝。到半暝身軀chiūⁿ 起來點火一下看，ba̍k 蝨親像káu蟻hiah 濟，差不多幾若百隻，tùi án-ni hit 暗攏無睏。隔早起鄉長有講，in 用 ê tatami就是日本人光復ê 時beh 轉去ê 時hō͘ 伊，án-ni 幾若年in 無曝日，所以生thòaⁿ hiah 濟。Tùi hit 時起我若beh 去番社，定著有tòa DDT 。 |
|
In chia̍h pn̄g sī ēng thng-sî tit-chiap tùi tiáⁿ khat, iā thng-sî m̄-bat sé, kong-ke ēng, só͘-í hì-pīⁿ ê lâng ū 80%. Tùi in lâm-lú-kan ê bô chheng-khì, koh hō͘ in ê sèng-pīⁿ chin chē. Tùi án-ni hō͘ in ê hū-jîn-lâng tōa-pòaⁿ bōe siⁿ kiáⁿ. Án-ni hì-pīⁿ hō͘ in bô lāu-lâng, sèng-pīⁿ hō͘ in bô sòe-kiáⁿ, só͘-í Bunun cho̍k ê jîn-kháu chit saⁿ-cha̍p nî í-lâi tiāⁿ-tiāⁿ sī 18,000 lâng.
|
In 食飯是用湯匙直接tùi 鼎khat ，iā 湯匙m̄-bat 洗，公家用，所以肺病ê 人有80% 。Tùi in 男女間ê 無清氣，koh hō͘ in ê 性病真濟。Tùi án-ni hō͘ in ê 婦人人大半bōe 生子。Án-ni 肺病hō͘ in 無老人，性病hō͘ in 無細子，所以Bunun族ê 人口這30年以來定定是18,000人。 |
|
Tháu-Pàng Ê Hi-Liân
|
THAÚ放Ê 禧年 |
|
Tī Lō͘-ka 8: 27 ū kì-chài, tī Kek-la̍h-sim ū chi̍t lâng hoān-tio̍h kúi, thong-ji̍t tiàm-tī sí-lâng só͘ tiàm ê bōng-khòng khang iā m̄-chai ka-kī sī la-sam khó-lîn. Chiàu goân-bûn khòaⁿ, i sī hō͘ la-sam ê lêng(kúi) pé-pa̍k. Án-ni chiah-ê khó-lîn ê Bunun cho̍k m̄-sī in ài la-sam, si̍t-chāi sī hō͘ la-sam ê kúi lia̍h-khì, ài in ê lêng-hûn jio̍k-thé lóng bia̍t-bô. In ê sí-lâng tī chá-sî lóng sī tâi tī chhù-lāi ê thô͘-té (āu-lâi Ji̍t-pún-lâng ū kìm), án-ni sī kap sí-lâng tiàm siāng só͘-chāi, in ê chhù-lāi iā hō͘ chí-pn̄g ê hé, hun kàu o͘-o͘ chhàu-chhàu, iā bô khui po-lê-thang, só͘-í àm-àm chhin-chhiūⁿ khang-lāi.
|
Tī 路加 8: 27 有記載，tī Kek-la̍h-sim 有1人犯著鬼，通日tiàm tī 死人所tiàm ê 墓壙空也m̄知家己是la-sam 可憐。 照原文看，伊是hō͘ la-sam ê 靈（鬼）pé-pa̍k。Án-ni chiah-ê 可憐ê Bunun 族m̄是in ài la-sam，實在是hō͘ la-sam ê 鬼掠去，ài in ê 靈魂肉體攏滅無。In ê 死人tī早時攏是tâi tī 厝內 ê 塗底（後--來日本人有禁），án-ni 是kap死人tiàm 像所在，in ê 厝內也hō͘ 煮飯ê 火，薰到烏烏臭臭，也無開玻璃窗，所以暗暗親像空內。 |
|
Sui-jiân Iâ-so͘ ê ha̍k-seng ū chē-chûn kè hái lâi beh kiù in, nā-sī Mô͘-kúi ū chioh Ji̍t-pún chèng-hú ê la̍t kìm-chí Hok-im ê sú-chiá khì tháu-pàng in, beh hō͘ in kú-tn̂g chòe Mô͘-kúi kap in Ji̍t-pún lâng ê lô͘-châi.
|
雖然耶穌ê 學生有坐船過海來beh 救--in，但是魔鬼有借日本政府ê力禁止福音ê 使者去tháu放--in，beh hō͘ in 久長做魔鬼kap in 日本人ê 奴才。 |
|
Iáu-kú Siōng-tè iā bô bōe-kì-tit i ê peh-sìⁿ tī lô͘-châi ê khó͘-kéng. I tī tiāⁿ-tio̍h ê sî ōe chín-kiù in. Tī Kū-iok Lī-bī-kì 25: 10 ū kóng, Lín tio̍h ēng tē 50 nî chòe sèng, tī piàn-tōe kā it-chhè khiā-khí ê peh-sìⁿ soan-pò͘ chū-iû, chit-nî beh chòe lín hoaⁿ-hí ê nî. Chú-āu 1945 nî, chiū-sī Ji̍t-pún thâi-su ê nî, chit-nî chiū-sī Ji̍t-pún koán Tâi-oân ê tē 50 nî, iā-sī Tâi-oân ê pîⁿ-tōe, san-tē siū tháu-pàng ê hi-liân. In-ūi Tâi-oân ê kong-ho̍k m̄-nā hō͘ Tâi-oân-lâng tit-tio̍h chèng-tī ê tháu-pàng, tek-pia̍t san-tē lâng ū tit-tio̍h chong-kàu ê chū-iû.
|
Iáu-kú 上帝也無bōe 記得伊ê 百姓tī 奴才ê 苦境。伊tī 定著ê 時會拯救--in。 Tī舊約利未記 25: 10 有講：「 Lín 著用第 50 年做聖，tī 遍地kā 一切企起ê 百姓宣布自由，這年beh 做lín 歡喜ê 年。主後 1945 年，就是日本thâi 輸ê 年，這年就是日本管台灣ê 第 50 年，亦是台灣ê 平地、山地受tháu放ê 禧年。因為台灣ê光復m̄-nā hō͘ 台灣人得著政治ê tháu放，特別山地人有得著宗教ê 自由。 |
|
Tī tē-jī-chhù ê tāi-chiàn-tiong, Ki-tok ê hok-im tī àm-chīⁿ ê tiong-kan í-keng ū thoân kàu Ami cho̍k kap Tayal cho̍k. Sui-jiân ū siū Ji̍t-pún kèng-chhat chin tōa ê ap-pek, iáu-kú chhin-chhiūⁿ chho͘-tāi ê kàu-hōe siū Lô-má tè-kok ê ap-p\ek, iáu-kú sìn-tô͘ chiām-chiām ke-thiⁿ, kàu Tâi-oân kong-ho̍k ê sî in san-tē lâng kong-jiân jīn Ki-tok ê í-keng ū 4,000 í-siōng. Nā-sī kàu chit-sî Bunun cho̍k iáu bē ū ki-hōe thang thiaⁿ hok-im.
|
Tī 第二次ê 大戰中，基督ê 福音tī暗靜 ê 中間已經有傳到Ami 族kap Tayal 族。雖然有受日本警察真大ê 壓迫，iáu-kú 親像初代ê 教會受羅馬帝國ê 壓迫，iáu-kú 信徒漸漸加添，到台灣光復ê 時in 山地人公然認基督--ê 已經有 4,000 以上。但是到這時Bunun 族iáu bē 有機會thang 聽福音。 |
|
Kong-hok liáu tī 1946 nî Sun Ngá-kok bo̍k-su（Rev. James Dickson） ū tùi Bí-kok tńg-lâi Tâi-oân khòaⁿ kàu-hōe, ū khòaⁿ-kìⁿ Tayal kap Ami cho̍k tī bô phah-sǹg ê tiong-kan í-keng ū hiah chē sìn-tô͘, hō͘ i tùi soaⁿ-tè ê thoân-kàu khǹg chin tōa ê ǹg-bāng. Te̍k-pia̍t ū 1 hāng hō͘ i tōa-hoaⁿ-hí ê siau-sit. Tō-sī i kàu tang-pō͘ koân-soaⁿ ê sî, ū 1 ê Bunun ê thâu-ba̍k chhōa 1 tīn ê Bunun cho̍k chheng-liân tiau-kang tùi chin-hn̄g ê soaⁿ-tè lâi koan-gêng i, sòa-kóng, in ê gín-á hō͘ Ji̍t-pún-kun tiàu khì Lâm-iûⁿ chò-peng, āu--lâi Ji̍t-pún su, ū hō͘ Bí-kok-peng lia̍h-khì. Tī í-chêng Ji̍t-pún-lâng ū tùi in soan-thoân Bí-kok ê pháiⁿ-ōe kóng: “Bí-kok-lâng chin pháiⁿ, nā hō͘ in lia̍h-khì ê lâng m̄-nā ē hō͘ in thâi-sí, iā soah ē hō͘ in chia̍h-ba̍h.” Só͘-í hit-ê chheng-liân chin kiaⁿ, phah-sǹg ún-tàng sí, nā-sī Bí-kok-lâng m̄-nā bô khó͘-chhó͘ in hoán-tńg chin hó-khoán-thāi i, soah iōng hó ê saⁿ, hó ê chia̍h-mi̍h hō͘ i. I-seng ū pau i ê siong-chhùi tùi i chin chhin-chhiat. Kàu beh tńg--lâi ê sî iā ū chin-chē mi̍h hō͘ i. I tńg-lâi ka-tī ê só͘-chāi ū chiong chit-ê siau-sit kóng hō͘ in thiaⁿ. Só͘-í thâu-ba̍k ū kóng i tùi Bí-kok chin kám-siā, chai Ki-tok-kàu chin hó, nā-sī ū phài-lâng lâi thoân, in lóng beh sìn Ki-tok.
|
光復了tī 1946 年孫雅各牧師（Rev. James Dickson）有tùi 美國轉來台灣看教會，有看見Tayal kap Ami 族tī無扑算ê 中間已經有hiah 濟信徒，hō͘ 伊tùi 山地ê 傳教囥真大ê 向望。特別有1項hō͘ 伊大歡喜ê 消息。就是伊到東部懸山ê 時，有1個Bunun ê頭目chhōa 1陣 ê Bunun 族青年tiau-kang tùi 真遠ê 山地來歡迎伊，續講，in ê 囡仔hō͘ 日本軍召去南洋做兵，後--來日本輸，有hō͘ 美國兵掠去。Tī 以前日本人有tùi in 宣傳美國ê 歹話講：「美國人真歹，若hō͘ in 掠去ê人m̄-nā 會hō͘ in thâi死，也續會hō͘ in 食肉。」所以hit 個青年真驚，扑算穩當死，若是美國人m̄-nā 無苦楚in 反轉真好款待伊，煞用好ê 衫，好ê 食物hō͘伊。醫生有包伊ê 傷嘴tùi 伊真親切。到beh 轉--來ê 時也有真濟物hō͘ 伊。伊轉來家己ê 所在有將這個消息講hō͘ in 聽。所以頭目有講伊tùi 美國真感謝，知基督教真好，若是有派人來傳，in 攏beh 信基督。 |
|
Sun bo̍k-su thiaⁿ-kìⁿ chit-ê iau-kiû, koh hō͘ i tùi soaⁿ-tè ê thoân-kàu ke-thiⁿ jia̍t-sim ê hóe. I bô jōa kú ū koh tńg-khì chiong chit-ê soaⁿ-tè ê hó-siau-sit thoân-pò hō͘ bú-hōe ê hiaⁿ-tī chai, tī 1947 nî koh-chài tńg-lâi Tâi-oân ê sî ū khǹg chin tōa ê kè-ōe, beh tùi choân Tâi-oân ê soaⁿ-tè thoân-kàu. Ū 1 ji̍t i ū kiò 1-ê Tâi-oân-lâng ê bo̍k-su khì i ê chhù, ū chiong Tâi-oâng ê tē-tô͘ hō͘ i khòaⁿ soaⁿ-tè, kóng-khí i ê kè-ōe hō͘ i thiaⁿ. Iā-ū tùi i kóng hit-ê Bunun ê thâu-ba̍k ê ōe hō͘ i thiaⁿ. Chòe-āu ū kiò i tio̍h kóaⁿ-kín khì Bunun cho̍k thoân Ki-tok ê hok-im. I thiaⁿ-liáu sim iā chhin-chhiūⁿ hóe teh to̍h, chiū chek-sî iok-sok beh khì.
|
孫牧師聽見這個要求，koh hō͘ 伊tùi山地ê 傳教加添熱心ê 火。伊無偌久有koh 轉去將這個山地ê 好消息播hō͘母會ê 兄弟知，tī 1947 年koh再轉來台灣ê 時有囥真大ê 計畫 beh tùi 全台灣ê 山地傳教。有一日伊有叫1個台灣人ê 牧師去伊ê 厝，有將台灣ê 地圖hō͘ 伊看山地，講起伊ê 計畫 hō͘ 伊聽。也有tùi 伊講hit 個Bunun ê 頭目ê 話hō͘ 伊聽。最後有叫伊著趕緊去Bunun 族傳基督ê 福音。伊聽了心也親像火teh 著，就即時約束beh 去。 |
|
Tī 1947 nî ê nî-bóe hit-ê bo̍k-su chiū kap ka-cho̍k chē-chûn khì Hoa-lian-káng. In-ūi tōa ê hong-thai hit-sî tang-pō͘ ê thi̍h-lō͘ lóng pháiⁿ, i kap ka-cho̍k chiū kiâⁿ-lō͘ kúi-nā-ji̍t kàu Koan-san ê só͘-chāi. Hit-sî tī Koan-san ū 1-ê sìn Chú ê i-seng N̂g Èng-thiam sian-siⁿ í-keng ū tùi Bunun teh pò͘-tō, i khí-seng kong-ho̍k āu ū chò soaⁿ-tè ê chí-tō-oân, hit-sî i iā bat kàu soaⁿ-tè pò͘-tō, āu--lâi koh tńg-lâi chò i-seng tī ka-tī ê pēⁿ-īⁿ lāi iā ū siat pài-tn̂g, ta̍k lé-pài-ji̍t ū chū-chi̍p Bunun cho̍k lâi lé-pài. Lâi hia lé-pài ê gín-á ū pun piàⁿ hō͘ in, tōa-lâng bô kā in the̍h io̍h-chîⁿ. Tùi án-ni bo̍k-su chiū tī hia khai-sí kang-chok, āu--lâi chiū kàu soaⁿ-tè pò͘-tō.
|
Tī 1947 年ê 年尾hit 個牧師就kap家族坐船去花蓮港。因為大ê 風颱hit時東部ê 鐵路攏歹，伊kap家族就行路幾若日到關山ê 所在。Hit時tī關山有1個信主ê 醫生黃應添先生已經有tùi Bunun teh 佈道，伊起先光復後有做山地ê 指導員，hit 時伊也bat 到山地佈道，後--來koh 轉來做醫生tī 家己ê 病院內也有設拜堂，逐禮拜日有聚集Bunun 族來禮拜。來hia 禮拜ê 囡仔有分餅hō͘ in，大人無kā in 提藥錢。Tùi án-ni 牧師就tī hia 開始工作，後--來就到山地佈道。 |
|
thâu 1 pái in thiaⁿ bo̍k-su kóng tō-lí ê sî, in lóng chin hoaⁿ-hí. In ê sim sī chhin-chhiūⁿ gín-á chin tan-sûn. Lán khah chē ê lâng khòaⁿ hok-im sī chò sìn-gióng, nā-sī in khòaⁿ-chò 1 chióng iàu-kín ê tì-sek. Bo̍k-su kā in kóng: “Thiⁿ-tè sī Siōng-tè chhòng-chō ê, lán ê sí-chó͘ A-tang. In kóng chit-ê sū in chêng m̄-bat siuⁿ-tio̍h, iā bô lâng bat pò in chai.” Ū 1 pái tī chit só͘-chāi bo̍k-su kóng tō-lí liáu ê sî, in tiong-kan ū kúi-nā ê chheng-liân kiò i tio̍h koh kóng 1 pái, in chiū the̍h iân-pi̍t chiong iàu-kín ê só͘-chāi lóng siá--khí-lâi, sī kóng kiaⁿ liáu bōe kì-tit. Bo̍k-su kàu ta̍k só͘-chāi lóng sī kóng 3 àm ê tō-lí hō͘ in thiaⁿ. Kàu lō͘-bóe-àm mn̄g in ài sìn-gióng bô? In lóng gia̍h-chhiú kóng ài sìn, án-ni hō͘ bo̍k-su siuⁿ soaⁿ-tè ê thoân-kàu sī chin khoài ê sū.
|
頭1擺in 聽牧師講道理ê 時，in攏真歡喜。In ê 心是親像囡仔真單純。咱較濟ê 人看福音是做信仰，若是in 看做一種要緊ê 智識。牧師kā in 講：「天地是上帝創造ê ，咱ê 始祖是亞當。In 講這個事in前m̄-bat 想著，也無人bat 報in 知。」有1擺tī 這所在牧師講道理了ê 時，in中間有幾若個青年叫伊著koh 講一擺，in 就提鉛筆將要緊ê 所在攏寫--起來，是講驚了bōe記得。牧師到逐所在攏是講3 暗ê 道理hō͘ in聽。到路尾暗問in ài 信抑無？In 攏舉手講 ài 信，án-ni hō͘ 牧師想山地ê 傳教是真快ê 事。 |
|
Chóng--sī tē 2 pái bo̍k-su koh khì ta̍k só͘-chāi ê sî, ū hoat-kìⁿ tio̍h chêng só͘ iā hok-im ê chéng-chí lóng hō͘ chiáu chia̍h-khì. In-ūi tī soaⁿ-tè khiā-khí ê Tâi-oân-lâng tī pò͘-tō liáu chiū tùi in kóng: “Ki-tok-tô͘ nā-sī ū-iáⁿ hó, goán chiū í-keng sìn liáu, bô kóng lâu kàu chiah-kú chiah hō͘ lín sìn tio̍h. Lín khì pêⁿ-tē iā thang khòaⁿ bô siáⁿ-mi̍h lâng teh sìn, chí-ū tām-po̍h ê gōng-lâng chiah hō͘ in phiàn khì sìn.” Koh in ê lāu-lâng iā khí-lâi hoán-tùi kóng lán tio̍h chiàu chó͘-kong liû-thoân lâi ê kà-sī. Tùi án-ni sui-jiân ū lâng ài sìn iā hō͘ thoân-thé ê la̍t ap-pek m̄-káⁿ sòa-chiap lâi sìn. Só͘-ū khì thoân ê chí-ū 1 só͘-chāi sòa-chiap sìn, kî-î ê lóng chin hoán-tùi.
|
總--是第2擺牧師koh 去逐所在ê時，有發見著前所iā福音ê 種子攏hō͘ 鳥食去。因為tī 山地企起ê 台灣人tī 佈道了就tùi in 講：「基督教若是有影好，阮就已經信了，無講留到這久才hō͘ lín 信著。Lín 去平地也thang看無甚mi̍h人 teh 信，只有淡薄 ê 憨人才hō͘ in 騙去信。」Koh in ê 老人也起來反對講咱著照祖公流傳來ê 教示。Tùi án-ni 雖然有人ài 信也hō͘團體ê 力壓迫m̄敢續接來信。所有去傳ê 只有一所在續接信，其餘ê攏真反對。 |
|
Tùi chit-ê keng-giām bo̍k-su chiah siūⁿ tio̍h Chú Ia-so͘ ê ōe. Lín só͘ ji̍p ê chhù tio̍h tòa tī hia, ti̍t-kàu lī-khui hit-ê tē-hng ê sî. Hit-ê ì-sù kiám m̄-sī kiò lán tio̍h tī hit-ê só͘-chāi chò-kang kàu sêng-kong chiah thang ōaⁿ khì pa̍t-ūi--mah? Tùi chit-tia̍p khí bo̍k-su thoân-tō ê hong-chiam chiū-sī chiām-chìn, chiū-sī chit só͘-chāi sêng-kong liau chiah ū ōaⁿ kàu pa̍t só͘-chāi, m̄-bián ū phāng thang hō͘ mô͘-kúi ji̍p-lâi.
|
Tùi 這個經驗牧師才想著主耶穌ê 話。Lín 所入ê 厝著tòa tī hia，直到離開hit 個地方ê 時。Hit 個意思kiám m̄是叫咱著tī hit個所在做工到成功才thang 換去別位--mah？Tùi chit-tia̍p 起牧師傳道ê 方針就是漸進，就是這所在成功了才有換到別所在，m̄免有phāng thang hō͘ 魔鬼來入。 |
|
Bunun Cho̍k Bûn-jī Ê Kò͘-sū
|
BUNUN 族文字Ê 故事 |
|
Bunun cho̍k ê lâng m̄-nā siūⁿ in sī chin-chiàⁿ ê lâng, koh iā kóng in tī chá-sî iā ū in ê bûn-jī, iā bô-su bûn-bêng-lâng. Taⁿ in ê jī tùi tá-lo̍h khì, in ū kóng chin sim-sek ê kò͘-sū: ----
|
Bunun 族ê 人m̄-nā 想in 是真正ê人，koh 也講in tī 早時也有in ê 文字，也無輸文明人。今in ê 字tùi tá落去，in 有講真心適ê 故事：－－－ |
|
“Kó͘-chá bat ū 1 bóe tōa-chôa sô lâi goán ê khe-thâu cha̍h tī khe-chúi, tì-kàu khe-chúi chiām-chiām tīⁿ. Nā-sī hit-sî goán tiàm-tī khe-bóe ê lâng soah lóng bô chúi thang chia̍h. Hit-sî ū 1 chiah tōa-chiah mo͘-hē lâi, khòaⁿ-tio̍h án-ni chin siūⁿ-khì, chiū iōng i ê kha ê ka-to kā ka hit-bóe chôa hō͘ i tn̄g. Tùi án-ni só͘-ū chek-chū tī khe-thâu tiⁿ-móa-móa ê chúi chiū chi̍t-sî , lâu-lâi ē-bīn chò tōa-chúi. Ūi-tio̍h án-ni goán ê chhù kap mi̍h lóng lâu-khì, goán ê jī iā lâu-khì. Tùi chit-sî khí goán chiū bô jī.”
|
「古早bat 有1尾大蛇sô 來阮ê 溪頭cha̍h tī 溪水，致到溪水漸漸tīⁿ。若是hit時阮tiàm-tī 溪尾ê 人煞攏無水thang 食。Hit時有1隻大隻毛蟹來，看著án-ni 真受氣，就用伊ê 腳ê剪刀kā 剪hit尾蛇hō͘ 伊斷。Tùi án-ni 所有積聚tī 溪頭tiⁿ滿滿ê 水就1時，流來下面成做大水。為著án-ni 阮ê厝kap物攏流去，阮ê 字也流去。Tùi這時起阮就無字。」 |
|
Soaⁿ-tē ê lâng sui-jiân bat Ji̍t-pún-jī, iáu-kú só͘ bat sī chhián-chhián, Ji̍t-pún-ōe ê Sèng-keng in bat bô chi̍t-pòaⁿ. Só͘-í kong-ho̍k āu soaⁿ-tè soan-tō-hōe-tiúⁿ Sun bo̍k-su ū kè-ōe beh hō͘ soaⁿ-tē-lâng ū in ka-tī ê ōe ê sèng-keng. Lán só͘ phài tī Bunun ê bo̍k-su iā ū o̍h in ê ōe, ū iōng 19 jī ê Lô-má-jī lâi chò Bunun ê jī-bú. Kàu 1949 bî ê chhun-thiⁿ ū ìn 1 pún Bunun ê jī-bú. Tī chit-pún ê lāi-té iā ū ìn kán-tan ê kàu-lí kap 10 tiâu kài.
|
山地ê 人雖然bat 日本字，iáu-kú 所bat 是淺淺，日本話ê 聖經in bat 無一半。所以光復後山地宣道會長孫牧師有計畫 beh hō͘ 山地人有in 家己ê話ê 聖經。咱所派tī Bunun ê 牧師也有學in ê 話，有用19字ê 羅馬字來做Bunun ê字母。到1949 年ê 春天有印一本Bunun ê 字母。Tī 這本ê 內底也有印簡單ê 教理kap 10條誡。 |
|
sî chiū-sī tī 1949 nî ê chhun-thiⁿ. Lán ū tùi Gio̍k-lí Toh-khe-hiong ê hiong-tiúⁿ kóng-khí Ki-tok-kàu ê tō-lí kap Bunun ê jī hō͘ i thiaⁿ. I thiaⁿ liáu chin hoaⁿ-hí chiū sûi-sî ta̍p-èng kóng: “Án-ni chin-hó, lâi khui káng-si̍p-hōe ê sū góa chin chān-sêng, góa beh tùi ta̍k ê hoans-iā phài tāi-piáu lâi káng-si̍p.” Kó-jiân tī Gio̍k-lí kàu-hōe hit-ji̍t ū lâm-lú chheng-laîn 12 lâng lâi hù.
|
時就是tī 1949 年ê 春天。咱有tùi 玉里卓溪鄉ê 鄉長講起基督教ê道理kap Bunun ê 字hō͘ 伊聽。伊聽了真歡喜就隨時答應講：「Án-ni 真好，來開講習會ê 事我真贊成，我beh tùi 逐個番社派代表來講習。」果然tī 玉里教會hit日有男女青年12 人來赴。 |
|
“Lán tī kó͘-chá hō͘ tōa-chúi lâu-khì ê jī chit-pang Ki-tok-kàu ê sian-siⁿ ū koh kà lán. Iā ū kà-sī lán thiⁿ ê sîn chhòng-chō bān-mi̍h kap lán lâng ê kò͘-sū, lóng sī lán só͘ m̄-bat thiaⁿ chin hó ê sū.” Kó-hong ê chhoan-tiúⁿ lâi hù káng-si̍p-hōe 2 ji̍t, sûi-sî ū tńg-kh3i ka-tī ê hoan-siā pò hó ê siau-sit. Kòe chá-khí chiū koh lâi hù, kàu thàu-bóe chin tì-ì lâi thiaⁿ.
|
「咱tī 古早hō͘ 大水流去ê 字這pang 基督教ê 先生有koh 教咱。也有教示咱天ê 神創造萬物kap咱人ê 故事，攏是咱所m̄-bat 聽真好ê 事。」Kó-hong ê 村長來赴講習會2 日，隨時有轉去家己ê 番社報好ê 消息。過早起就koh 來赴，到透尾真致意來聽。 |
|
In khí-seng ê ì-sù sī ài o̍h-jī, tān-sī lán ū iōng Chhòng-sè-kì ê kò͘-sū kap Ia-so͘ ê lâi le̍k kóng hō͘ in thiaⁿ. Teh kóng ê sî lán ū iōng Sèng-keng kap ang-á-tô͘ hō͘ in khòaⁿ. Chin sim-sek in ê ōe “siōng” kap “tô͘” sī iōng siāng-khoán ê jī “xalengo” chit-kù-ōe. Án-ni thang chai in khòaⁿ Sèng-keng ê tô͘ tú-tú sī chhin-chhiūⁿ khòaⁿ siá-chin ê khoán. Só͘-í in thiaⁿ ê kò͘-sū ū chhim-chhim tiâu-tī in ê thâu-khak. Tùi chit-tia̍p khí lán tī soaⁿ-tē kóng tō-lí khah siông ū iōng ang-á-tô͘. In-ūi in sī chhin-chhiūⁿ gín-á ài khòaⁿ súi ê ang-á, koh iā khah ē kì-tit lán ê só͘ kóng, siāng-sî in khah bōe siūⁿ lí só͘ kóng ê sī khang-khang ê ōe.
|
In 起先ê 意思是ài 學字，但是咱有用創世記ê 故事kap耶穌ê 來歷講hō͘ in聽。Teh 講ê 時咱有用聖經kap尪仔圖hō͘ in 看。真心適in ê 話「像」kap「圖」是用像款ê 字「xalengo 」這句話。Án-ni thang 知in 看聖經ê 圖tú-tú是親像看寫真ê 款。所以in 聽ê 故事有深深tiâu-tī in ê 頭殼。Tùi這tia̍p 起咱tī 山地講道理較常有用尪仔圖。因為in是親像囡仔ài 看súi ê 尪仔，koh也較會記得咱ê 所講，像時in較bōe 想你所講ê 是空空ê 話。 |
|
Káng-si̍p-hōe ê tiong-kan lán iā ū kà in chin chē in ê ōe ê sèng-si. Tī im-ga̍k ê sî-kan í-gōa tī khai-sí iah-sī hioh-khùn, iah-sī lán chhōa in lé-pài ê sî siông-siông ū gîm-si, chit-ê iā chin tōa pang-chān in ê sìn-gióng.
|
講習會ê 中間咱也有教in 真濟in ê 話ê 聖詩。Tī 音樂ê 時間以外tī 開始抑是歇睏，抑是咱chhōa in 禮拜ê 時常常有吟詩，這個也真大幫贊in ê 信仰。 |
|
Án-ni kàu-hōe ê lō͘-bóe-ji̍t koat-sim-hōe ê sî in ū kóng khí-seng in sī kan-ta siūⁿ ài lâi o̍h in ê jī, kàu-taⁿ chin chai Ki-tok ê tō-lí sī chin-hó, beh kiù in ê lâng, beh chhōa in kiâⁿ tī chin-chiàⁿ ê lō͘. Só͘-í in lóng ū koat-sim beh tńg-khì pò chit-khoán ê hó siau-sit hō͘ in ê lâng thiaⁿ.
|
Án-ni 教會ê 路尾日決心會ê 時in 有講起先in 是kan-ta 想ài 來學in ê 字，到今真知基督ê 道理是真好，beh 救in ê人，beh chhōa in 行tī 真正ê 路。所以in攏有決心beh 轉去報這款ê 好消息hō͘ in ê 人聽。 |
|
Koh bô chin-kú, lán iā ū iōng in ê ōe ìn chit-pún Ná-á tōa-chúi ê kò͘-sū, lâi chí-bêng in tōa-chúi ê kò͘-sū ū m̄-tio̍h. Kàu 1951 nî lán ê Bunun ōe ê Má-thài hok-im-su iā í-keng tùi Hiong-káng ê Sèng-keng kong-hōe chhut-pán. Tī 1952 nî 5 goe̍h lán iā koh tùi Tâi-lâm Kong-pò-siā chhut-pán in ê sèng-si kiōng ū 108 siú. Lán iā ǹg-bāng koh bô kúi-nî, in ū thang iōng in ê ōe tha̍k Sin-iok choân-pò͘ ê sèng-keng.
|
Koh 無真久，咱也有用in ê 話印這本挪亞大水ê 故事，來指明in 大水ê 故事有m̄著。到1951 年咱ê Bunun話ê 馬太福音傳也已經tùi 香港ê 聖經公會出版。Tī 1952 年5 月咱也koh tùi 台南公報社出版in ê 聖詩共有108首。咱也向望koh 無幾年，in 有thang 用in ê 話讀新約全部ê 聖經。 |
|
Bunun ê jī, pang-chān in ê seng-oa̍h chin tōa. In m̄-nā tùi che thang tha̍k-chheh, iā thang siá-phoe kap kì-siàu. Í-chêng in-ūi ài kóng 1 kù-ōe, ū-sî kiâⁿ 3 ji̍t ê lō͘, hiān-chāi sìn Chú ê lâng lóng sī iōng Lô-má-jī ê phoe teh ko-thong. Ū 1 pái iû-kio̍k ê lâng the̍h Lô-má-jī ê phoe khì Sìn-gī-hiong kong-só͘ mn̄g siu-phoe ê lâng tiàm tī tá-lo̍h? In thâu-pái khòaⁿ-tio̍h chit-hō ê phoe sûi-sî tō kóng: “Chit-khaon2 Eng-kok-jī hoan-á thái ē-haiú tha̍k?” Āu--lâi kiò hit lâng lâi mn̄g, khòaⁿ i ē tha̍k ê sî ta̍k-ke tōa gông-ngia̍h.
|
Bunun ê 字，幫贊in ê 生活真大。In m̄-nā tùi che thang 讀冊，也thang 寫批kap記數。以前因為ài 講一句話，有時行3日ê 路，現在信主ê 人攏是用羅馬字ê 批teh 溝通。有一擺郵局ê 人提羅馬字ê 批去信義鄉公所問收信ê 人tiàm tī tá落？In 頭擺看著這號 ê 批隨時就講：「這款英國字番仔thái 會曉讀？」後--來叫hit人來問，看伊會讀ê 時逐家大gông-ngia̍h 。 |
|
Sèng-sîn Ê Hé Sio Soaⁿ-tē
|
聖神Ê 火燒山地 |
|
Lí bat khòaⁿ-kìⁿ hé sio soaⁿ bô? Tī o͘-àm ê mî-sî tùi hn̄g ê só͘-chāi lán bat khòaⁿ-kìⁿ soaⁿ-téng kui-phiàn teh to̍h ê hé. Khí-seng sī chi̍t só͘-chāi, āu-lâi hé ka-kī sio kàu pa̍t-ūi, chi̍t-tia̍p-á kú chiū móa-soaⁿ lóng sī hé. Sèng Sîn tī san-tē chòe kang tú-tú chhin-chhiūⁿ án-ni. Tek-pia̍t tī chit ê o͘-àm m̄-sìn ê sî-tāi lán tùi hn̄g-hn̄g ê pîⁿ-tōe lâi khòaⁿ Sèng Sîn ê hé tī soaⁿ-téng teh to̍h ê khoán-sit, bōe-bián-tit hō͘ lán ê sim ōe kám-kak sio.
|
你bat 看見火燒山--無？Tī 烏暗ê 暝時tùi 遠ê 所在咱bat 看見山頂歸遍teh 著ê 火。起先是1所在，後--來火家己燒到別位，一tia̍p仔久就滿山攏是火。聖神tī 山地做工tú-tú親像án-ni。特別tī 這個烏暗m̄信ê 時代咱tùi遠遠ê 平地來看聖神ê 火tī 山頂teh 著ê 款式，bōe免得 hō͘ 咱ê 心會感覺燒。 |
|
Tī 1949 nî chhun-thiⁿ tī Gio̍k-lí khui ê Sèng-keng káng-si̍p-hōe khak-si̍t ū chin tōa ê hāu-kó. Lâi hù-hōe 12 ê Bunun ê chheng-liân ū siū tōa ê kám-kek, khǹg tōa ê ǹg-bāng tī in ê sim-lāi sòaⁿ-hōe. Hit-sî in ê sìn-gióng í-keng ū Sèng Sîn ê hé teh to̍h, chhin-chhiūⁿ gō͘-sûn-choeh hit-sî ê ha̍k-seng, in ê sim nā bô kan-chèng tō-lí chiū tòng-bōe-tiâu. Tī káng-si̍p-hōe soah hit àm, in tiong-kan 3 lâng chiū khì Chheng-chúi chòe kiàn-chèng, kóng khí in tī Gio̍k-lí só͘ tit-tio̍h ê tō-lí.
|
Tī 1949 年春天tī 玉里開ê 聖經講習會確實有真大ê 效果。來赴會12 個 Bunun ê 青年有受大ê 感激，囥大ê 向望tī in ê 心內散會。Hit時in ê 信仰已經有聖神ê 火teh 著，親像5 旬節hit時ê 學生，in ê 心若無干證道理就擋bōe-tiâu。Tī 講習會煞hit 暗，in 中間3 人就去清水做見證，講起in tī 玉里所得著ê道理。 |
|
Lâi hù Káng-si̍p-hōe ê lâng tē-it chhut-tioh ê chiū-sī Kó͘-hong ê chhoan-tiúⁿ Taliban. I tńg-khì liáu-āu tī chi̍t nî āu ū ín-chhōa 70 lâng lâi sìn Chú, koh ū khí Bunun thâu chi̍t-keng ê pài-tn̂g. Hiàn-tn̂g-sek ê sî chin sēng-hóng, Sun Bo̍k-su tiau-kang tùi Tâi-pak lâi hù sek. In tāi-ke iā chin hoaⁿ-hí, thâi-ti pān toh lâi chhiáⁿ pîⁿ-tōe san-tōe iok ū 200 lâng ê hiaⁿ-tī. Koh iā tah-pîⁿ tī gōa-kháu, thiàu-bú kap chòe-hì, lâi piáu-hiān in ê hoaⁿ-hí.
|
來赴講習會ê 人第一出著 ê 就是Kó͘-hong ê 村長Taliban。伊轉去了後tī 1年後有引chhōa 70 人來信主，koh有起Bunun 頭一間ê 拜堂。獻堂式ê時真盛況，孫牧師tiau-kang tùi 台北來赴式。In 逐家也真歡喜，thâi豬辦桌來請平地山地約有200 人ê 兄弟。Koh 也搭棚 tī 外口，跳舞kap做戲，來表現in ê 歡喜。 |
|
Í-gōa lâi hù káng-si̍p-hōe ê lâng tńg-khì iā lóng ū chòe chin hó ê kang tī ka-kī ê hoan-siā. 2 nî āu tī Lun-thian, Takimi, Chheng-chúi iā ū khí pài-tn̂g. Toh-khe ū 70 lâng ê chū-hōe tī Gio̍k-lí ê pài-tn̂g, Lûn-san iā ū 60 lâng ê chū-hōe tī Taiyal ê pài-tn̂g. Chiah ê Bunun ê sìn-tô͘ ū ê ū khì pat ê hoan-siā chòe kiàn-chèng, kàu 1952 nî Toh-khe hiong ê Tiong-pêng kap Ban-lí hiong ê Má-oán iā ū khí pài-tn̂g.
|
以外來赴講習會ê 人轉--去也攏有做真好ê 工tī 家己ê 番社。2 年後tī崙天、 Takimi、清水也有起拜堂。卓溪有70 人ê 聚會tī 玉里ê 拜堂，崙山也有60 人ê 聚會tī Taiyal ê 拜堂。Chiah ê Bunun ê 信徒有ê 有去別ê 番社做見證，到1952 年卓溪鄉ê 中平kap Ban-lí 鄉ê 馬遠也有起拜堂。 |
|
Saⁿ-chiⁿ Thian-kok
|
相 Chiⁿ 天國 |
|
Tī 1951 nî ê nî bé, tùi Tang-pō͘ ū nn̄g ê chheng-liân kiâⁿ 3 ji̍t ê lō͘ pôaⁿ-soaⁿ peh-niá kàu Sin-ko-soaⁿ kha tē-it koân ê Tong-po͘ ê hoan-siā. In ê miâ sī Topas kap Laong. In ū tòa tōa-pak ê ang-á-tô͘, chiàu chit ê lâi kóng Kū-iok kap Iâ-so͘ ê kò͘-sū hō͘ Bunun thiaⁿ. Iā ū kaìn Bunun ê Lô-má-jī kap Sèng-si. Chiah ê lóng sī in tùi kó͘-chá kàu hiān-kim lóng m̄-bat thiaⁿ, m̄-bat khòaⁿ tio̍h ê sin ê tāi-chì. Hit àm ê chū-hōe ū 300 lâng. In tùi àm-thâu chiū chū-chi̍p, ná chhiùⁿ Sèng-si ná khòaⁿ ang-á-tô͘ thiaⁿ tō-lí kap o̍h jī. In-ūi ta̍k hāng lóng sī sin ê, só͘-í hōe-chiòng lóng bōe siān, kóng ê lâng koh-khah sī án-ni. Kàu koe thî ê sî in chiah chai í-keng chin òaⁿ. Hit-sî Topas kóng, Taⁿ tio̍h hioh-khùn, kiaⁿ-liáu siuⁿ àm ōe éng-hióng lín bîn-á-ji̍t ê kang.”
|
Tī 1951 年ê 年尾，tùi 東部有2個青年行3 日ê 路盤山peh嶺到新高山腳第一懸ê 東埔ê 番社。In ê 名是Topas kap Laong。In 有tòa 大幅 ê 尪仔圖，照這個來講舊約kap耶穌ê 故事hō͘ Bunun 聽。也有教in Bunun ê 羅馬字kap聖詩。Chiah ê 攏是in tùi古早到現今攏m̄-bat 聽、m̄-bat 看著ê 新ê 代誌。Hit 暗ê 聚會有300 人。In tùi暗頭就聚集，那唱聖詩那看尪仔圖聽道理kap學字。因為逐項攏是新--ê,所以會眾攏bōe siān,講ê 人koh較是án-ni。到雞啼ê 時in 才知已經真晏。Hit時Topas 講：「今著歇睏，驚了傷暗會影響lín 明仔日ê 工。」 |
|
“Bōe, bōe, goán lóng bōe ài-khùn, tio̍h koh kà goán, goán m̄ sì-sòaⁿ, bîn-á-chài ê tāi-chì bô iàu-kín.”
|
「Bōe,bōe,阮攏bōe ài睏，著koh 教阮，阮m̄ 四散，明仔再ê 代誌無要緊。」 |
|
“Goán iáu beh tī chia nn̄g àm, m̄-sī bô ki-hōe, só͘-í tio̍h hō͘ goán hioh-khùn.”
|
「阮iáu beh tī chia 兩暗，m̄是無機會，所以著hō͘ 阮歇睏。」 |
|
“Kàu bîn-á àm siuⁿ kú,” ū kúi-nā lâng tōa-siaⁿkóng. “Tio̍h thé-thiap goán kiâⁿ-lō͘ chin siān. Tio̍h hō͘ goán hioh-khùn kàu bîn-á chá-khí chiah koh kóng.”
|
「到明仔暗siuⁿ久」，有幾若人大聲講：「著體貼阮行路真siān。著hō͘阮歇睏到明仔早起才koh 講。」 |
|
Tùi án-ni hōe-chiòng chiah kam-goān sòaⁿ. Kàu kè chá-khí chá-chá chiū chin chōe koh chù-chi̍p lâi beh thiaⁿ. Chhin-chhiūⁿ án-ni ê jia̍t-sim in thiaⁿ 2 ji̍t 3àm chiū lóng koat-sim beh sìn Chú.
|
Tùi án-ni 會眾才甘願散。到隔早起早早就真濟koh 聚集來beh聽。親像án-ni ê 熱心in 聽2 日3暗就攏決心beh 信主。 |
|
In tiong-kan chi̍t ê 50 hòe ê hū-jîn-lâng miâ kiò Oli, thiaⁿ tio̍h kóng lán lâng ê chōe kap Iâ-so͘ ê chín-kiù, siū chin tōa ê kám-kek. I tùi siàu-liân chiū siông-siông kàu pîⁿ-tōe kap Tâi-oân lâng chòe pháiⁿ, só͘-í Tâi-oân-ōe chin gâu kóng. I siū sià-bián tē-it chōe só͘-í tē-it thiàⁿ Chú, iáu chi̍t nn̄g ê sian-siⁿ tòa tī i ê chhù, chin hó khoán-thāi in.
|
In 中間1個50 歲ê 婦人人名叫Oli ，聽著講咱人ê 罪kap耶穌ê 拯救，受真大ê 感激。伊tùi 少年就常常到平地kap台灣人做歹，所以台灣話真gâu 講。伊受赦免第一濟所以第一疼主，iáu 1、2個先生tòa tī 伊ê厝，真好款待--in 。 |
|
Tùi chia lī saⁿ tiám-cheng ê lō͘ ê pa̍t só͘-chāi kiò Bōng-hiong ê chhoan-tiúⁿ ū thiaⁿ-tio̍h chit ê siau-sit, tī tē-saⁿ ji̍t chiū phài lâng lâi ngiâ-chi̍h Topas kap Laong. Hit àm tī hia ū 200 lâng lâi thiaⁿ in ê kà-sī. Kàu thiⁿ beh kng koe thî ê sî 2 ê sian-siⁿ ū siūⁿ beh hioh-khùn, nā-sī chhoan-tiúⁿ kap lāu-lâng lóng m̄ hō͘ in hioh. In nn̄g lâng khòaⁿ-kìⁿ 200 lâng ê jia̍t-sim, ko͘-put-chiong koh sòa-chiap kóng tō-lí kàu thiⁿ-kng.
|
Tùi chia 離3點鐘ê 路ê 別所在叫Bōng-hiong ê 村長有聽著這個消息，tī 第3 日就派人來迎接Topas kap Laong。Hit 暗tī hia 有200 人來聽 in ê 教示。到天beh 光雞啼ê 時兩個先生有想beh歇睏，若是村長kap老人攏m̄ hō͘ in歇。In 兩人看見200 人ê 熱心，姑不chiong koh 續接講道理到天光。 |
|
Tng-sî Sìn-gī-hiong ê ta̍k só͘-chāi í-keng o̍h Tâi-oân-lâng pài kong-má-pâi. Keh-ji̍t chhoan-tiúⁿ Kulisima tùi in kóng, “Cha-mî goán ū thiaⁿ lín kà-sī chin Sîn ê tō-lí, taⁿ í-keng chai goán tùi pîⁿ-tōe-lâng o̍h ê pang ê sîn sī m̄-tio̍h ê. Taⁿ lí khòaⁿ pang-á ê sîn tī chia, chhiáⁿ lín kā góa the̍h hiat-ka̍k.”
|
當時信義鄉ê 逐所在已經學台灣人拜公媽牌。隔日村長Kulisima tùi in 講：「Cha暝阮有聽lín 教示真神ê 道理，今已經知阮tùi 平地人學ê pang ê 神是m̄著--ê 。今你看pang仔ê 神tī chia，請lín kā 我提hiat-ka̍k。」 |
|
Tùi án-ni Laong chiū chhut chhiú the̍h hit-tè kong-má-pâi kiâⁿ kàu khah hn̄g tek-phō ê só͘-chāi hiat tī hia. Ū chi̍t ê lāu-lâng tùi lâng kóng án-ni chòe Laong ê pak-tó͘ tek-khak ōe thiàⁿ. Chóng-sī khòaⁿ Laong lóng bô án-chóaⁿ chiū kóng, “Si̍t-chāi ū chin ê Sîn teh pó-hō͘ in.” Tùi án-ni hit chhoan choân-pō͘ tit-tio̍h kiù.
|
Tùi án-ni Laong 就出手提hit-tè 公媽牌行到較遠竹phō ê 所在hiat tī hia。有一個老人tùi 人講 án-ni 做Laong ê 腹肚的確會疼。總--是看Laong攏無án-chóaⁿ 就講：「實在有真ê 神teh保護in 。」Tùi án-ni hit 村全部得著救。 |
|
Tī khah kē ê só͘-chāi, tāi-iok chi̍t-tiám-cheng ê lō͘ ê Kiú-bí ê lâng iā ū thiaⁿ-kìⁿ hó ê siau-sit, chai-iáⁿ tē-saⁿ-ji̍t beh khì in ê só͘-chāi, chiū chá-chá phài kúi-nā ê chheng-liân lâi ngiâ-chi̍h in nn̄g lâng. Nā-sī Bōng-hiong ê Bunun lú-chú chheng-liân kúi-nā lâng thiaⁿ-kìⁿ in ê sian-siⁿ, lâng beh chhōa-khì chiū kóaⁿ-kín cháu-khì, the̍h sian-siⁿ ê hêng-lí khì chhàng tī pa̍t-ūi. Tùi án-ni nn̄g pêng teh saⁿ-chiⁿ thian-kok. (Má-thài 11:12)
|
Tī 較低ê 所在，大約1點鐘ê路 ê Kiú-bí ê 人也有聽見好ê 消息，知影第3 日beh 去in ê 所在，就早早派幾若個青年來迎接in兩人。若是Bōng-hiong ê Bunun 女子青年幾若人聽見in ê 先生，人beh chhōa--去就趕緊走--去，提先生ê 行李去藏tī 別位。Tùi án-ni 兩爿teh 相chiⁿ 天國。（馬太11:12） |
|
In koh tī Kiú-bí, Sìn-gī, Sin-hiong, Hong-kong, chiah ê só͘-chāi chhin-chhiūⁿ án-ni pò-thoân chín-kiù ê hok-im.
|
In koh tī Kiú-bí 、信義、Sin-hiong、Hong-kong、chiah ê 所在親像án-ni 播傳拯救ê 福音。 |
|
Ta̍k-ūi ū 200 lâng ê chū-hōe, ta̍k-àm nā bô koe-thî bô thang khùn. Soan-tō-su nā beh khì pa̍t só͘-chāi ê sî, tiāⁿ-tio̍h ū kúi-nā lâng tòe in khì pa̍t-ūi koh thiaⁿin ê kà-sī.
|
逐位有200 人ê 聚會，逐暗若無雞啼無thang 睏。宣道師若beh 去別所在ê 時，定著有幾若人tòe in 去別位koh 聽in ê 教示。 |
|
In tī Hong-kong (Toyoka) ê sî ū chi̍t ê Bunun ê tāi-jîn miâ kiò Laong chū-chi̍p chèng-lâng lâi phài-chhut-só͘ thiaⁿ tō-lí. I thiaⁿ tō-lí liáu-āu ū mn̄g Soan-tō-su kóng, “Í-chêng lán ê chó͘-kong ū kā lán kongl2ang sī tùi sè-sè ê thâng lâi piàn, ū ê kóng sī ka-cháu lâi piàn, án-ni lán lâng chin bô kè-ta̍t. Taⁿ ū thiaⁿ lí kóng sī Siōng-tè chhòng-chō, sī I ê kiáⁿ, góa ê sim chin hoaⁿ-hí. Chóng-sī lí só͘ kóng ê m̄-chai sī chin-si̍t á-m̄-sī? Sī lí ka-kī siūⁿ ê á-sī le̍k-sú ê chheh ū siá?’’ Hit-sî Soan-tō-su chiū ēng Chhòng-sè-kì hō͘ i khòaⁿ. I chin hoaⁿ-hí, chiū sìn in ê chhùi só͘ chhut ta̍k-kù ê ōe. Hit-àm in m̄-khéng hō͘ Soan-tō-su khùn, thiaⁿ tō-lí kàu thiⁿ-kng. Kàu beh sì-sòaⁿ ê sî, thâu-lâng Tiban chiū kóng, “Taⁿ goán koat-tēng beh ho̍k-sāi Siōng-tè, tùi bîn-á-ji̍t khí chiū beh khí pài-tn̂g, kàu lín khì pa̍t-ūi koh tńg-lâi chia chiū ōe hó.” Kó-jiân in tùi kè-ji̍t chiū khì chhò chhiū-á lâi khí pài-tn̂g. Chit ê chiâⁿ-chòe Se-pō͘ thâu-chi̍t-keng Bunun ê pài-tn̂g.
|
In tī Hong-kong (Toyoka) ê 時有1個Bunun ê大人名叫 Laong 聚集眾人來派出所聽道理。伊聽道理了後有問宣道師講：「以前咱ê 祖公有kā 咱講人是tùi 細細ê 虫來變，有--ê 講是ka蚤來變，án-ni 咱人真無價值。今有聽你講是上帝創造，是伊ê 子，我ê 心真歡喜。總--是你所講ê m̄-知是真實抑m̄是？是你家己想ê 抑是歷史ê 冊有寫？」Hit時宣道師就用創世記hō͘ 伊看。伊真歡喜，就信in ê 嘴所出逐句ê話。Hit-暗in m̄肯hō͘ 宣道師睏，聽道理到天光。到beh 四散ê 時，頭人Tiban就講：「今阮決定beh 服事上帝，tùi明仔日起就beh 起拜堂，到lín 去別位koh 轉來chia 就會好。」果然in tùi 隔日就去chhò 樹仔來起拜堂。這個成做西部頭一間Bunun ê 拜堂。 |
|
In nn̄g-lâng koh lo̍h khah kē ê só͘-chāi, Lāi-hm̂-po͘ ê hoan-siā. Tī hia iû-goân siū siāng-khoán ê hoan-gêng. Kè-ji̍t in-ūi in 20 ji̍t kú bô-mî bô-ji̍t kè-thâu chòe kang ê koan-hē Topas í-keng peh bōe khí-lâi. I ê sin-khu chin sio ná kún-chúi, choân-sin lóng thiàⁿ. In ū lâng chiū khì kiò i-seng, nā-sī i-seng khì pa̍t-ūi tio̍h kúi-nā-ji̍t chiah ōe tńg-lâi. In chin hoân-ló kiaⁿ-liáu sian-siⁿ ōe sí, siūⁿ kàu bô hoat-tō͘ chiū khì kiò in ê tâng-ki lâi beh kóaⁿ-kúi. Tâng-ki lâi ê sî chiū kiò Topas khí-lâi, beh kā i kóaⁿ-kúi. Topas tio̍h-chi̍t-kiaⁿ, chiū kā in kóng lán bô sìn chit-khoán, tio̍h kî-tó Thiⁿ Pē. I tōa-siaⁿ kî-tó chiū koh khùn. Kàu hit-àm i ê jia̍t lóng thè, koh khiā tī chèng-lâng ê bīn-chêng kóng tō-lí. Chèng-lâng tōa gông-ngia̍h kóng, “Ch*+-chiàⁿ Sîn ū pang-chān i.” Chhin-chhiūⁿ Boa̍t-tāi-lia̍p ê Má-lī-a tòe Chú, ū chi̍t ê hū-jîn-lâng tùi Sìn-gī tòe in lâi ê Obao khòaⁿ-kìⁿ chit ê sîn-jiah chiū tńg-khì chêng só͘ thoân tō-lí ê ta̍k ê hiuⁿ-siā pò-kò chit ê sū, hō͘ chèng-lâng ê sìn-sim ke-thiⁿ chi̍t-pōe ê jia̍t.
|
In 兩人koh 落較低ê 所在，Lāi-hm̂-po͘ ê 番社。Tī hia 猶原受像款ê 歡迎。隔日因為in 20 日久無暝無日過頭做工ê 關係Topas 已經peh bōe 起--來。伊ê 身軀真燒那滾水，全身攏疼。In有人就去叫醫生，但是醫生去別位著幾若日才會 轉--來。In 真煩惱驚了先生會死，想到無法度就去叫in ê童乩來beh 趕鬼。童乩來ê 時就叫Topas 起--來，beh kā 伊趕鬼。Topas 著一驚，就kā in 講咱無信這款，著祈禱天父。伊大聲祈禱就koh 睏。到hit 暗伊ê 熱攏退，koh 企tī 眾人ê 面前講道理。眾人大gông-ngia̍h 講：「真正神有幫贊伊。」親像抹大拉 ê 馬利亞tòe 主，有一個婦人人tùi 信義tòe in 來ê Obao 看見這個神蹟就轉去眾所傳道理ê 逐個鄉社報告這個事，hō͘ 眾人ê 信心加添一倍ê 熱。 |
|
Tng-sî Bunun cho̍k ê Iâ-lō͘-sat-léng Kó͘-hong kàu-hōe ū thiaⁿ-kìⁿ Sèng Sîn ū tōa iô-tāng, Sìn-gī hiong ê lâng chiū koh nn̄g ê lâng kóaⁿ-kín khì beh pang-chān-thoân-tó-lí ê kang. Chi̍t ê chiū-sī Bunun ê Pó-lô, miâ Taliban, koh chi̍t ê chiū-sī Talima. Chit nn̄g ê lūn sìn-gióng kap lêng-le̍k sī iâⁿ-kè chêng ê lâng kúi-nā pōe. Lâu-thoân sī tī chit cho̍k tē-it hiông-piān, Talima sī Sèng-keng tē-it chai, só͘-í in nn̄g lâng hō͘ lâng hoan-gêng chhin-chhiūⁿ thiⁿ-sài. In kàu Lāi-hm̂-po͘ bô kúi-ji̍t chiū siau-sit thoân kàu ta̍k ê hiuⁿ-siā. Tùi ta̍k ê só͘-chāi chiū phài lâng lâi chhiáⁿ, nā bô lâi chhiáⁿ ê só͘-chāi in chiū bô thang khì. Ū chi̍t pái tùi Langlun ū phài tāi-piáu lâi Lāi-hm̂-po͘ ê só͘-chāi, kàu ê sî chin siū-khì mē hia ê Bunun kóng, “Lín chin pháiⁿ-sim, ū hó ê mi̍h khǹg-ba̍t kiaⁿ lâng chai, tùi Kó͘-hong lâi ê sian-siⁿ tiāⁿ-tiāⁿ khǹg tī lín chia kà-sī iā bô pò goán chai.” Chhin-chhiūⁿ án-ni in siông-siông saⁿ-chiⁿ ài chhiáⁿ sian-siⁿ. Tùi in khì hia chòe kang liáu-āu tī Langlun ū tit-tio̍h 500 lâng, tī Isengan ū tit-tio̍h 300 lâng Tam-adoan ū 400 lâng, Walabi iā ū 200 miâ sìn Chú. Ta̍k-só͘-chāi chêng ū sìn ê, sìn-gióng ná kian-kò͘, sìn ê lâng iā ná ke-thiⁿ.
|
當時Bunun 族ê 耶路撒冷Kó͘-hong 教會有聽見聖神有大搖動，信義鄉ê人就koh兩個人趕緊去beh 幫贊傳道理ê 工。1個就是Bunun ê 保羅，名Taliban，koh 1個就是Talima。這兩個論信仰kap能力是贏過前ê 人幾若倍。流傳是tī 這族第一雄辯，Talima是聖經第一知，所以in 兩人hō͘ 人歡迎親像天使。In 到Lāi-hm̂-po͘ 無幾日就消息傳到逐個鄉社。Tùi 逐個所在就派人來請，若無來請ê 所在in 就無thang去。有一擺tùi Langlun 有派代表來Lāi-hm̂-po͘ ê 所在，到ê 時真受氣罵hia ê Bunun 講：「Lín 真歹心，有好ê 物囥密驚人知，tùi Kó͘-hong 來ê先生定定囥tī lín chia 教示也無報阮知。」親像án-ni in 常常相chiⁿ ài 請先生。Tùi in 去hia 做工了後tī Langlun 有得著500 人、tī Isengan 有得著300 人Tam-adoan 有400 人、Walabi 也有200 名信主。逐所在前有信--ê,信仰那堅固，信--ê 人也那加添。 |
