Tē thài ē tín-tāng
|
地thài會振動？ |
| Phian-chip-sek |
編輯室 |
|
Kiàn-ha̍k
|
見學 |
|
Pún eng-kai tio̍h liâm-piⁿ ìn chheng-chhó, chóng-sī ūi-tio̍h beh hō só͘ ìn-tap ê khan bêng, khah ū chhù-bī. Só͘-í tio̍h seng kóng hiah-ê kap tē-tāng ū kan- sia̍p--ê kì tī chia.
|
本應該著liâm-piⁿ印清楚，總是為著 beh hō͘ 所應答ê刊明，較有趣味。所以著先講hiah-ê kap地動有干涉--ê記 tī chia。 |
|
Téng-bīn ū kóng, “Tē-chín tài” hit kù ōe, ài lâi kóng khah siông-sè. Tē- kiû bīn ū chi̍t-chōa ke̍k tōa ê pit-li̍h8, tī-sî chiah pit, bē thang khe-khó. Chit- chōa ê pit-li̍h8, chha-put-to tī tē-kiû ê pòaⁿ-bīn oe̍h chi̍t-chōa, tú-hó chiâⁿ-chò chi̍t-tiâu tōa kau. Chit-ê pit-li̍h8 ê só͘-chāi, múi-pái nā pang lo̍k-khì, tē-khak tek-khak in-ūi án-ni lâi iô-choah. Koh ta̍k pái, hit-tiâu kau ê choân-thé, chiū- sī tùi tē-kiû ê pòaⁿ-bīn, thoân i ê tín-tāng kàu pa̍t só͘-chāi. Tē-chín ha̍k ê sian-siⁿ, chheng chit-tiâu tōa-kau hō-chò tē-chín-tài.
|
頂面有講：「地震帶」hit 句話，ài來講較詳細。地球面有一chōa極大ê pit 裂，tī時才pit，bē thang 稽考。這chōa ê pit裂，差不多tī地球ê半面劃一chōa,tú 好成做一條大溝。這個pit裂ê 所在，每擺若崩--落去，地殼的確因為án-ni來搖choah。Koh逐擺，hit條溝ê全体，就是tùi 地球ê半面，傳伊ê 振動到別所在。地震學ê先生，稱這條大溝號做地震帶。 |
|
Chit-chōa tē-chín-tài, iân-tn̂g kàu sím-mi̍h só͘-chāi? Chiū-sī sūn Lâm A- bí-lī-ka ê sai-hái-hōaⁿ, kàu Pak A-bí-lī-ka ê A-lah-su-ka, keng-kòe hái-té chiūⁿ pak, tùi tò-pêng oat-kòe, keng-kòe Pí- lēng hái-kiap ê A-ni-iû-hiong kûn-tó, koh keng-kòe Chhian-tó, lo̍h lâm, thong-kòe Pông-chóng ê pòaⁿ-tó, I-tō͘ ê pòaⁿ-tó, Kí-i ê pòaⁿ-tó, kap Sù-kok ê hái-bīn. Jiân-āu keng-kòe Tâi-oân kàu Kńg-tang. Koh-chài siōng-lio̍k, keng-kòe Se-chōng, Hi-má-lia̍p-a ê soaⁿ-kha. Iū-koh ji̍p tī hái--n̍i̍h, keng-kòe Tē-tiong-hái, chhut- sai kàu Au-chiu ê tāi-lio̍k ûi-chí.
|
這chōa地震帶，延長到甚mi̍h所在？就是順南阿美利加ê西海岸，到北阿美利加 ê阿拉斯加，經過海底上北，tùi倒爿越--過，經過Pí-lēng海峽ê A-ni-iû-hiong 群島，koh經過千島，落南，通過Pông-chóng ê 半島，伊豆ê半島，紀伊ê半島，kap四國ê海面。然後經過台灣到廣東。Koh再上陸，經過西藏，喜馬拉亞ê山腳。又koh入 tī海--n̍i̍h,經過地中海，出西到歐洲ê大陸為止。 |
|
Tē-chín ha̍k ê sian-siⁿ, hun-piat cháu tī hái--n̍i̍h ê tōa-kau, hō-chò Thài-pêng-iûⁿ ê Tē-chín-tài: cháu tī lio̍k-tē ê tōa-kau, hō-chò Au, A. ê Tē-chín-tài. Miâ, sui-sī án-ni hō, chóng-sī nn̄g-tiâu lóng sio-liân. Tī 1923 nî, 9 goe̍h it ji̍t, Tang-kiaⁿ tōa tē-tāng, tī Ò-kok ê kiaⁿ-siâⁿ Bí-ian-ná iā ū kám-tōng--tio̍h, lī Tang-kiaⁿ nn̄g-bān lí ê hn̄g. Án-ni, sī chèng-bêng hái-té ê tōa-kau kap lio̍k-tē ê tōa-kau ū liân-lo̍k. Tī siāng chi̍t-tiâu sòaⁿ ê téng-bīn, tē-tāng nā lio̍h-á tōa, iô-choah ê la̍t, chi̍t-biáu kú, ē kiâⁿ nn̄g-lí gōa, thoân kàu kui-tiâu ê tē-chín-tài.
|
地震學ê先生，分別走tī海--n̍i̍h ê大溝，號做太平洋ê地震帶；走tī陸地ê 大溝，號做歐亞ê 地震帶。名，雖是án-ni號，總是兩條攏相連。Tī 1923年9 月1日，東京大地動，tī奧國ê京城維也納也有感動--著，離東京兩萬里ê遠。Án-ni，是証明海底ê大溝kap陸地ê大溝有連絡。Tī 像一條線ê頂面，地動若略仔大，搖choah ê力，一秒久，會行兩里外，傳到歸條ê 地震帶。 |
|
1.Tē-kiû teh kiu.
|
1.地球teh kiu。 |
|
Ke̍k kó͘-chá, tē-kiû sī jia̍t phok-phok, chhin-chhiūⁿ hóe-lô͘. Āu-lâi chiām-chiām léng, chiū piàn chò nn̄g-khoán, chiū-sī thô͘ kap chúi. Thô͘, ûn-ûn-á tēng. Thô͘ tēng, chiū chiâⁿ-chò chi̍t-iân chi̍t-iân, che hō-chò tē-chân. Kian-tēng ê thô͘, pau tē-kiû, kiò-chò tē-khak.
|
極古早，地球是熱phok-phok，親像火爐。後來漸漸冷，就變做兩款，就是塗kap水。塗，勻勻仔tēng。塗tēng,就成做一iân一iân,che號做地層。堅tēng ê塗，包地球，叫做地殼。. |
|
Tē-kiû léng, chiū ē kiu, hō͘ tē-khak jiâu koh pit-li̍h8. Tē-chân, sūn pit-li̍h8 ê chōa, ū-ê chhèng koân, ū-ê lo̍h kē, á-sī pit-chōa sio-kha̍p, lóng ē tín-tāng, tùi án-ni, chiah ū tē-tāng. Í-āu tē nā koh kiu, ē koh pit-li̍h8, tē-tāng chiū koh khí.
|
地球冷，就會kiu，hō͘地殼皺koh pit裂。地層順pit裂ê chōa,有ê chhèng 懸，有ê落低，抑是pit-chōa 相磕，攏會振動，tùi án-ni，才有地動。以後地若koh kiu，會koh pit裂，地動就koh 起。 |
|
2.Tōng-khang lap--lo̍h-khì.
|
2.洞空lap--落去。 |
|
Tī tē-chân lāi, ū tōa ê tōng-khang.
|
Tī 地層內，有大ê洞空。 |
|
Tē-bīn ê chúi chìm ji̍p tōng-khang; tōng iûⁿ--khì, téng-bīn ê tē, tōa-la̍t teh lo̍h--khì, tōng-khak bē thìⁿ la̍t, tùi án-ni tōng-khak lap, tē chiū tín-tāng.
|
地面ê水，浸入洞空。洞溶--去。頂面ê 地，大力teh--落去，洞殼bē thìⁿ力，tùi án-ni 洞殼lap，地就振動。 |
|
3.Hóe-soaⁿ piak-li̍h8.
|
3.火山爆裂。 |
|
Tē-kiû ê lāi-bīn, ū hóe, iā ū chúi. Ē-lāi ê chúi-ian chek--the, I ê tiòng-la̍t ē piak-phòa, tē-khak ê chi̍t-pō͘-hūn, khū-khū háu, khí tē-tāng.
|
地球ê 內面，有火，也有水。地內ê 水ian積--teh，伊ê tiòng力會爆破，地殼ê一部份，khū-khū哮，起地動。 |
|
Chiah ê hún-chhùi ê chio̍h kap phòa-phìⁿ, chham tī chúi-iân, koân-koân pûn chhut tī khong-tiong. Tiān-kng, chio̍h-thâu ê kng, poe móa thiⁿ. Koh in-ūi sio-iûⁿ ê chio̍h pûn-chhut, hóe-ian ê tîn-ai káng bān-tn̄g, hóe-hu ê hûn hoán-siā ê chêng-hêng, tì-kàu àm, bô khòaⁿ-tio̍h ji̍t-kng. Só͘-í hiah ê poe-hóe cháu-chio̍h só͘ kàu ê só͘-chāi, chiū khí hóe-chai, sio kàu kng-kng.
|
Chiah ê粉碎ê石kap破片，摻 tī 水 iân ，懸懸pûn 出tī 空中。電光、石頭ê光，飛滿天。Koh因為燒熔ê石pûn出，火煙ê塵埃降萬丈，火灰ê雲反射ê情形，致到暗，無看著日光。所以hiah ê飛火走石所到ê所在，就起火災，燒到光光。 |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe Kong-pò tē 700-701 hō, 1947 nî 4-5 ge̍h)
|
(台灣教會公報第700-701號，1947年4-5月) |
