Hiān-chāi ê A-mi-cho̍k
|
現在ê阿美族 |
| Lîm Chheng-liâm |
林清廉 |
|
A-mi-cho̍k, chiū-sī tiàm tī tang Tâi-oân khiā-khí ê goân-chū-bîn, in goân-bún bīn bô chhiah-jī, iā bô thâi lâng ê hong-sio̍k; in só͘ tiàm, sī tī pîⁿ-iûⁿ soaⁿ-kha ê só͘-chāi, só͘-í lâng kā in hun-bia̍t sī “kē-soaⁿ hoan.” (Pa̍t khoán, goân-pún lâm-lú, bīn lóng tio̍h chhiah-jī, iā siông-siông ài thâi lâng, seng-oa̍h sī tiàm tī soaⁿ-lāi, só͘-í lâng kā i hun-bia̍t sī “koân-soaⁿ hoan”).
|
阿美族，就是tiàm tī東台灣企起ê原住民，in 原本面無刺字，也無thâi 人ê風俗；in 所tiàm,是tī平洋山腳ê所在，所以人kā in 分別是「低山番」（別款，原本男女，面攏著刺字，也常常愛thâi 人，生活是tiàm tī山內，所以人kā 伊分別是「懸山番」 ）。 |
|
Taⁿ góa só͘ teh kóng--ê, sī choan kóng “kē-soaⁿ hoan (A-mi-cho̍k”). Tùi Hoe-liân-káng kàu Tâi-tang, chi̍t chōa pîⁿ-iûⁿ, í-ki̍p iân hái-piⁿ, sì-kòe lóng ū A-mi-cho̍k teh khiā-khí (tāi-iok ū óa 5 bān). Lūn in ê seng-oa̍h, choân-pō͘ sī keng-lông, bōe-hiáu chòe seng-lí, ta-po͘--ê,ū-sî ài lia̍h; cha-bó͘--ê, lóng tio̍h choh-sit.
|
今我所teh 講--ê,是專講「低山番」（阿美族）；tùi洄瀾港 到台東，一chōa 平洋以及沿海邊，四界攏有阿美族teh 企起（大約有倚5萬），論in ê生活，全部是耕農，bē 曉做生理，查甫--ê,有時愛掠；查某--ê,攏著做穡。 |
|
Lūn kàu-io̍k, koaⁿ-hú tī ta̍k só͘-chāi lóng ū kā in siat kong-ha̍k-hāu. Koh tī ta̍k ê hoan-siā ū siat ia-ha̍k, hō͘ siàu-lân ê lâm-lú o̍h kok-gú, in chin hoaⁿ-hí o̍h kok-gú, ōe kóng kok-gú ê siàu-lân lâng khah chōe, ōe kóng hàn-ōe--ê chin chió.
|
論教育，官府tī逐所在攏有kā in 設公學校，koh tī逐個番社有設夜學，hō͘少年ê男女學國語，in 真歡喜學國語，會講國語ê少年人較濟，會講漢話--ê真少。 |
|
Lūn in ê khí-chhù, pún sī sòe-á-keng, chhù-lāi ēng tîn, koaⁿ-chin pa̍k pín-á chòe khòng-chhn̂g, tiong-ng lâu chi̍t ê khang-tōe thang khí hé hang sio. Hiān-chāi teh kái-chèng, chiām-chiām teh khí Tang-iûⁿ-sek, thang-á-mn̂g, po-lê-tó͘ thoah-mn̂g, chóng-sī gōa-bīn khòaⁿ chhin-chhiūⁿ Tang-iûⁿ-sek, lāi-bīn khiok bô siāng. Chóng-sī kàu chit chām, chiū teh-beh gûi-hiám lah, in pêng-sî sī chin khiām, chóng-sī í-keng ū lâng chhù khí chin sóng, chia̍h, chhēng ke̍k iu-téng--ê, bô kúi-nî ê tiong-kan, chhân lóng bōe--khì, chhù iā sòa bōe--khì, ke-hé lóng khai liáu-liáu. Kiaⁿ-liáu āu-lâi iā ōe chōe-chōe lâng chhin-chhiūⁿ án-ni.
|
論in ê起厝，本是細仔間，厝內用藤、菅榛縛箄仔做炕床，中央留一個空地通起火烘燒；現在teh 改正，漸漸teh 起東洋式，窗仔門，玻璃肚拖門，總是外面看親像東洋式，內面卻無像。總--是到這chām 就teh-beh 危險啦，in 平時是真儉，總--是已經有人厝起真爽，食、穿極優等--ê,無幾年ê中間，田攏賣--去，厝也續賣--去，家伙攏開了了，驚了後來也會濟濟人親像án-ni。 |
|
Lūn chong-kàu. In só͘ ho̍k-sāi--ê, khah iàu-kín sī chó͘-kong, ta̍k-pái nā siu-tang liáu-āu, chiū thong siā liân-ha̍p chia̍h chiú thiàu-bú, kì-liām in ê chó͘-kong, iā piáu-bêng kám-siā chō-bu̍t Chú, ū-ê ū ho̍k-sāi lo̍k-thâu á-sī tī-thâu. Tī Gio̍k-lí chi-thiaⁿ koán-lāi ê A-mi-cho̍k in ê chhù-lāi khah chōe ū chhāi sîn-siā, iā tī chōe-chōe ê chng-thâu ū khí sîn-siā, kè-chhōa ê sî,chiū khì sîn-siā chham-pài, kèng-chhatmkôaⁿ li̍p-hōe, chhin-cho̍k iā lóng tè khì khòaⁿ, án-ni chòe kiat-hun-sek. Chòng-sek iā ū-ê chhiáⁿ hê-siūⁿ lâi liām-keng, í-keng ū A-mi-cho̍k ê lâng chòe Tang-iuⁿ-sek ê hê-siūⁿ, siông-siông hō͘ lâng chhiáⁿ khì hù chòng-sek.
|
論宗教，in 所服事--ê,較要緊是祖公，逐擺若收冬了後，就通社聯合食酒跳舞，紀念in ê祖公，也表明感謝造物主，有ê有服事鹿頭抑是豬頭。Tī玉里支廳管內ê阿美族，in ê厝內較濟有祀神社，也tī濟濟ê庄頭有起神社，嫁娶ê時，就去神社參拜，警察官立會，親族也攏tè 去看，án-ni做結婚式；葬式也有ê請和尚來唸經，已經有阿美族ê人做東洋式ê和尚，常常hō͘人請去赴葬式。 |
|
Lūn thoân-kàu tī A-mi-cho̍k ê tiong-kan, chit-tia̍p tú teh khai-chiàn, sêng-chek hó, í-keng ū tit-tio̍h kúi-nā lâng lâi sìn. Hiān-sî nā pò͘-tō tī in tiong-kan, he̍k-sī kò-jîn á-sī thoân-thé, lóng hó ki-hōe. Kū-nî 12 ge̍h, Pò͘-tō-thoân lâi Koan-im-soaⁿ ê sî, góa ū chhōa in khì thàm hoan-siā. Hit-sî ū kúi-nā ê hū-jîn-lâng chòe-tīn, chiông-tiong chi̍t lâng Phoaⁿ--sī A-móe. Lâu Thian-lâi Tiúⁿ-ló chhiáⁿ i chòe thong-e̍k, chiū ji̍p-khì in ê chhù-lāi, keng-kè kúi-nakē, kóng tō-lí hō͘ in thiaⁿ, in thiaⁿ-liáu chin hoaⁿ-hí, lóng bô hoán-tùi, o-ló goán só͘ kóng--ê, sī chin ū-iáⁿ, iā hián-bêng kám-siā ê khoán, kóng, Kai-chài lín lâi pò goán chai, sī kiò-chhíⁿ goán ê sim. Lūn thoân-thé ê pò͘-tō, khòaⁿ Khó͘ Lâm-bián sàng só͘ pò--ê, chiū chai. Lūn thoân-kàu tī A-mi-cho̍k, chiong-lâi tio̍h cháiⁿ-iūⁿ chìn-hêng, phí-jîn siông teh gián-kiù, ǹg-bāng āu-ge̍h beh chiap-sòa koh siá tām-po̍h hō͘ lia̍t-ūi chòe chham-khó.
|
論傳教tī阿美族ê中間，這tia̍p抵teh 開戰，成績好，已經有得著幾若人來信。現時若佈道tiīn 中間，或是個人抑是團體，攏好機會。舊年12月，佈道團來觀音山ê時，我有chhōa in 去探番社，hit時有幾若個婦人人做陣，從中一人潘--氏阿妹，劉天來長老請伊做通譯，就入去in ê厝內，經過幾若家，講道理hō͘ in 聽，in 聽了真歡喜，攏無反對，o-ló阮所講--ê,是真有影，也顯明感謝ê款，講：「佳哉 lín來報阮知，是叫醒阮ê心。」論團體ê佈道，看許南勉sàng 所報--ê,就知。論傳教tī阿美族，將來著怎樣進行，鄙人常teh 研究，向望後月beh 會接續koh寫淡薄hō͘列位做參考。 |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe Kong-pò Tē 602 Hō, ‘Kòa-chhài-chí Pò’ Tē 112 Hō, 1935 nî 5 goe̍h)
|
[台灣教會公報第602號（芥菜子第112號），1935年5月] |
