Kai Bo̍k-su ê Toān-kì_04
|
偕牧師ê傳記_04 |
|---|---|
| Tân Khêng-ku | 陳瓊琚 |
|
Tē 5 Chiuⁿ
|
第5章 |
|
Lūn Siā-hōe Sū-gia̍p Kai Bo̍k-su it-seng ê tōa sū-gia̍p, sī Tâi-oân thoân tō-lí ê sū, chóng-sī í-gōa iáu ū saⁿ khoán ê tōa sū-gia̍p :--- (1) Chhòng-siat ióng-sêng thoân-tō-chiá ê ha̍k-hāu. (2) Ióng-sêng lú thoân-tō ê ha̍k-hāu. (3) Siat I-koán.
|
論社會事業偕牧師一生ê 大事業，是台灣傳道理ê 事，總--是以外iáu 有3 款ê 大事業：（1）創設養成傳道者ê 學校。（2）養成女傳道ê 學校。（3 ）設醫館。 |
|
Lūn phó͘-ki̍p kàu-io̍k kap chióng-lē Lô-má-jī chham kó͘-bú kìm-chiú toān- ian, koh chióng-lē lú-chú liû-kha kap í-gōa chióng-chióng siā-hōe kái-liông ê sū-gia̍p, chit khoán sī Ki-tok sìn-tô͘ chū-jiân tio̍h chòe ê kang-tiâⁿ, chóng-sī tī-chia siūⁿ sòe hāng ê sū pàng chi̍t piⁿ, kan-ta ài lūn tām-po̍h chiàu téng-bīn só͘ kóng hit saⁿ-hāng tōa sū-gia̍p chiū hó :---
|
論普及教育kap獎勵羅馬字chham鼓舞禁酒斷煙，koh 獎勵女子留腳kap以外種種社會改良ê 事業，這款是基督信徒自然著做ê 工程，總--是tī chia siūⁿ細項ê 事放一邊，kan-ta ài 論淡薄照頂面所講hit 3項大事業就好： |
|
(1) Lūn ióng-sêng thoân-tō-chiá ê sū-gia̍p. Chit hāng sū-gia̍p tùi thoân tō-lí chit hong-bīn lâi khòaⁿ sī bōe bián bô tit ê. In-ūi gōa-kok lâng tú-tú lâi Tâi-oân ê sî ū chióng-chióng ê khùn-lân, chhin-chhiūⁿ pún-tōe ê jîn-chêng, hong-sio̍k ê bô koàn-ài, ia̍h thiⁿ-khì chúi-thó͘ ê bô ha̍p, khah siông ài phòa-pīⁿ, só͘-í nā-sī pún-tōe lâng chū-jiân khah m̄ bián kiaⁿ chiah ê sū. Koh gōa-kok lâng sui-bóng koh khah thong-ta̍t pún-tōe ōe, ia̍h sī m̄-ta̍t-tio̍h pún- tōe lâng ê chū-iû chū-chāi. Kai Bo̍k-su ū chhim-chhim siuⁿ kàu chia, só͘-í tek-khak tio̍h seng kàu-io̍k pún-tōe lâng, hō͘ in chiah lâi thoân tō-lí khah ū kong-hāu, in-ūi in khah chai-iáⁿ tâng-cho̍k ê sèng-chit kap siā-hōe seng-oa̍h ê chōng-thāi, só͘-í khah chai-iáⁿ thang ēng tek- tong ê hoat-tō͘ lâi chi-tō kà-sī tông-pau.
|
(1)論養成傳道者ê 事業。這項事業tùi 傳道理這方面來看是bōe 免無tit--ê。因為外國人tú-tú來台灣ê 時有種種ê 困難，親像本地ê 人情、風俗ê 無慣勢，抑天氣水土ê 無合，較常ài 破病，所以若是本地人自然較m̄ 免驚chiah ê 事。Koh 外國人雖罔koh 較通達本地話，亦是m̄ 達著本地人ê 自由自在。偕牧師有深深想到chia，所以的確著先教育本地人，hō͘ in 才來傳道理較有功效，因為in 較知影同族ê 性質kap社會生活ê 狀態，所以較知影thang 用得當ê 法度來指導教示同胞。 |
|
Koh lūn keng-hùi mā-sī ke chin séng, in-ūi nā-sī se-iûⁿ lâng hùi- iōng khah siong-tiōng, pún-tōe lâng chiū ke chin séng, só͘-í lūn chit hāng put-chí ū koan-hē tī thoân-tō siōng ê keng-hùi. Kai Bo̍k-su bô mî bô ji̍t un- khûn kà-sī pún-tōe lâng ê in-toaⁿ, chiū-sī chiàu téng-bīn só͘ kóng hiah ê. Taⁿ chòe ióng-sêng thoân-tō-chiá ê tiong-sim tōe sī Tām-súi. Hit keng Lí-ha̍k-tông Tāi-chu-īⁿ (Oxford College), sī āu- lâi chiah khí ê, nā sī tē-it khí-thâu sī kan-ta tiàm tī tōa-châng chhiū-kha teh kà-sī ha̍k-seng, chiū-sī kiâⁿ kàu hia chiū tī hia kà (The Peripatetic Scho͘l), thang kóng lóng bô tiāⁿ-tio̍h ê kàu-sek. Hit sî ê ha̍k-seng ia̍h ū gō͘-cha̍p-gōa lâng. Lūn kà ha̍k-seng, Kai Bo̍k-su chin tì-ì, sui-bóng sī chhut-gōa kiâⁿ-lō͘ ê tiong- kan, ia̍h sī the̍h chhut būn-tôe ná kiâⁿ ná káng-lūn, bô lūn sī teh chhái-chhú si̍t- bu̍t, hoe-chháu, tōng-bu̍t, thâng-thōa, á-sī khòng-bu̍t, nā kàu hioh-khùn ê só͘- chāi chiū si̍t-giām ,kàu-siū, só͘-í hiah ê ha̍k-seng chū-jiân ōe tit-tio̍h chōe-chōe khoán ê tì-sek, chhin-chhiūⁿ Phok-bu̍t-ha̍k, Khòng-bu̍t-ha̍k, Tē-chit-ha̍k téng-téng ê ha̍k-būn, koh chhin-chhiūⁿ tī Koe-lâng káng ê sî, ēng chia̍h mi̍h khǹg tī chûn-n̍i̍h, chiū kò tùi káng-gōa khì, kàu beh chia̍h ê sî, chiū chiong só͘-chhái-chhú ê hái-chhài chi̍t-pō͘-hūn chhòng-chòe mi̍h-phè, chi̍t-pō͘-hūn the̍h tńg-lâi chòe phiau-pún. I koh ū siat chi̍t-keng ê Phok-bu̍t-sek teh tóe ta̍k hāng ê phiau-pún, chhin-chhiūⁿ án-ni, in tāi-ke ná gián-kiù Sèng-keng í-gōa, chū-jiân it-poaⁿ ê tì-sek ia̍h ná ōe ke-thiⁿ. Án-ni Kai Bo̍k-su ū ióng-sêng chin chōe ū sè-le̍k ê pún-tōe bo̍k-su.
|
Koh 論經費mā 是加真省，因為若是西洋人費用較siong重，本地人就加真省，所以論這項不止有關係tī 傳道上ê 經費。偕牧師無暝無日殷勤教示本地人ê 因端，就是照頂面所講hiah-- ê。今做養成傳道者ê 中心地是淡水。Hit 間理學堂大書院（Oxford College)，是後--來才起--ê,但是第一起頭是kan-ta tiàm tī 大欉樹腳teh 教示學生，就是行到hia 就tī hia 教（The Peripatetic Scho͘l)，thang 講攏無定著ê 教室。Hit 時ê 學生亦有50 外人。論教學生，偕牧師真致意，雖罔是出外行路ê 中間，亦是提出問題那行那講論，無論是teh 採取植物、花草、動物、虫thoa，抑是礦物，若到歇睏ê 所在就實驗、教授，所以hiah ê 學生自然會得著濟濟款ê智識，親像博物學、礦物學、地質學等等ê 學問，koh 親像tī 雞籠港ê 時，用食物囥tī 船--n̍i̍h,就kò tùi 港外去，到beh 食ê 時，就將所採取ê 海菜一部分創做物配，一部分提轉來做標本。伊koh 有設1間ê 博物室teh tóe 逐項ê 標本，親像án-ni，in 逐家那研究聖經以外，自然一般ê 智識亦那會加添。Án-ni 偕牧師有養成真濟有勢力ê 本地牧師。 |
|
Lūn só͘ teh kà ê kho-bo̍k, Sèng-keng í-gōa iáu ū chhin-chhiūⁿ Le̍k-sú, Tē-lí, Tōng-bu̍t-ha̍k, Si̍t-bu̍t-ha̍k, Khòng-bu̍t- ha̍k, Tē-chit-ha̍k, Sò͘-ha̍k, Thian-bûn- ha̍k téng-téng ê ko-téng phó͘-thong ê ha̍k-khò. Ji̍t-sî tha̍k-chheh, àm-sî chū- hōe tī tōa káng-tn̂g. Tī chit ê chi̍p- hōe ū lú ha̍k-seng, su-li̍p ê sió ha̍k-seng kap it-poaⁿ ê sìn-chiá, chham Lí-ha̍k- tông Tāi-chu-īⁿ ê lâm ha̍k-seng. Ta̍k- àm tùi poeh-tiám khí, chèng-lâng chiū lóng chiâu-kàu, lú ha̍k-seng chē tiong- ng, lâm ha̍k-seng chē tī āu-bīn kap siang-pêng-piⁿ ê só͘-chāi, sió ha̍k-seng chē tī lú ha̍k-seng ê bīn-chêng, í-gōa ê sìn-chiá lóng chē tī te-it āu-bīn, chē liáu-āu chiū gîm-si, kî-tó, khui-hōe, āu- lâi chiū thó-lūn kap ián-soat téng-téng, che lóng sī lâm-lú ha̍k-seng teh chòe, ián-soat sī gō͘-hun kan nā-tiāⁿ, lūn giân-gú, thé-thài, kú-tōng téng-téng, nā ū bô tú-hó ê só͘-chāi, bô lūn sím-mi̍h lâng sûi-piān thang khí-lâi kóng, khí- thâu kóng ê lâng khòaⁿ-kìⁿ hiah-n̍i̍h chōe ê thèng-chiòng chin kiaⁿ, bô pòaⁿ kù ōe thang kóng, m̄-kú án-ni thoàn-liān kàu chi̍t ge̍h gōa ji̍t liáu, chiū ta̍k- lâng ián-soat put-chí ū khah chū-jiân. Koh ū sî ia̍h ū khui piān-lūn-hōe kap chiò iáⁿ-teng hō͘ in khòaⁿ.
|
論所teh 教ê 科目，聖經以外iáu 有親像歷史、地理、動物學、植物學、礦物學、地質學、數學、天文學等等ê 高等普通ê 學課。日時讀冊，暗時聚會tī 大講堂。Tī 這個集會有女學生，私立ê 小學生kap一般ê 信者，chham理學堂大書院ê 男學生。逐暗tùi 8點起，眾人就攏齊到，女學生坐中央，男學生坐tī 後面kap雙爿邊ê 所在，小學生坐tī 女學生ê 面前，以外ê 信者攏坐tī 第一後面，坐了後就吟詩、祈禱、開會，後--來就討論kap演說等等，che 攏是男女學生teh 做，演說是5 分間nā-tiāⁿ，論言語、體態、舉動等等，若有無tú好ê 所在，無論甚mi̍h人隨便thang 起來講，起頭講ê 人看見hiah-n̍i̍h 濟ê 聽眾真驚，無半句話thang 講，m̄-kú án-ni 鍛練到1月外日了，就逐人演說不止有較自然。Koh 有時亦有開辯論會kap照影燈hō͘ in 看。 |
|
Lūn Siā-hōe Sū-gia̍p
|
論社會事業 |
|
2. Lūn ióng-sêng lú thoân-tō ê sū. Tī hū-jîn ê tiong-kan ê thoân-tō, nā bô ū lú thoân-tō-chiá chin bô lī-piān, in-ūi hit-sî ê lâm-lú ê kéng-gū choân-jiân bô siâng khoán, in-ūi Tâi-oân ê hong-sio̍k sī “lâm-lú siū-siū put chhin” ê chú-gī. Lâm-lú nā kàu chhit-hè khí, chiū m̄-chún in saⁿ-kap chē chòe-hóe, só͘-í tiāⁿ-tio̍h ū khiàm-ēng lú thoân-tō ê pit-iàu.
|
(2)論養成女傳道ê事。Tī婦人ê中間ê傳道，若無有女傳道者真無利便，因為 hit時ê男女ê境遇全然無像款，因為台灣ê風俗是「男女授受不親」ê主義。男女若到7歲起，就m̄准in相kap坐做伙，所以定著有欠用女傳道ê必要。 |
|
Taⁿ lūn hū-jîn-lâng chhut-khì thoân tō-lí, chòe tē-it thâu chi̍t-ê sian-hong-chiá ê, sī Gō͘-kó͘-khiⁿ hit ê Thah-só. Tiong-kok ê si-jîn Pe̍k Lo̍k-thian kóng, “Jîn-seng bo̍k-cho̍k hū-jîn sin.” Tī Tâi-oân chá sî nā siⁿ cha-bó͘ gín-ná, in ê pē-bú khah bô hoaⁿ-hí, só͘-í khah-siông sī hō͘ lâng, ū-sî sòa kā i phah-sí, á-sī kā in hiat-ka̍k tī tek-kha, koh nā kàu 5, 6 hè ê sî, chiū kā in pa̍k-kha, kàu 7, 8 hè ê sî, liân ka-kī ê hiaⁿ-tī-á chòe-tīn thit-thô, ia̍h bōe ēng-tit, koh lâng-kheh lâi, mā m̄ chún in chhut-khì èng-chiap i, kan-ta ōe-tit-thang tùi thang-á-mn̂g thau khòaⁿ nā-tiāⁿ. Khah-siông lóng sī tio̍h tiàm tī ba̍t-pâng, ū-ê chhiah-siù á-sī thoàn-liān soe-chng, nā kàu tióng-sêng beh chòe chhin ê sî, i ê lāu-bú chiū pài-thok môe-lâng-pô sì-kòe soan-thoân kóng, bó͘ lâng ê cha-bó͘-kiáⁿ cháiⁿ-iūⁿ súi, koh cháiⁿ-iūⁿ gâu. Án-ni chiah ōe tit-tio̍h chōe-chōe ê phèng-kim, hit sî-tāi sī tùi 100 kho͘ kàu 300 kho͘ chòe tē-it chōe. Lú-chú nā kè liáu, chiū pìⁿ-chòe ta-po͘ lâng ê lô͘-lē, ná chhin-chhiūⁿ si--n̍i̍h ū kóng, “pek-liân khó͘-lo̍k iû tha-jîn,” si̍t-chāi bô chhò.
|
今論婦人人出去傳道理，做第一頭一個先鋒者--ê,是五股坑hit個塔嫂。中國ê詩人白樂天講：「人生莫作婦人身。」Tī台灣早時若生查某囡仔，in ê父母較無歡喜，所以較常是hō͘人，有時續kā伊扑死，或是kā in hiat-ka̍k tī竹腳，koh若到5、6歲ê時，就kā in縛腳，到7、8歲ê時，連家己ê兄弟仔做陣thit-thô 亦bōe用tit，koh人客來，mā m̄準in出去應接伊，kan-ta會tit thang tùi窗仔門偷看nā-tiāⁿ。較常攏是著tiàm tī密房，有ê刺繡或是鍛練梳妝，若到長成beh做親ê時，伊ê老母就拜託媒人婆四界宣傳講，某人ê查某囝怎樣súi,koh怎樣gâu。Án-ni 才會得著濟濟ê聘金，hit時代是tùi 100箍到300箍做第一濟。女子若嫁了，就變做查甫人ê奴隸，若親像詩--n̍i̍h有講：「百年苦樂猶他人，」實在無錯。 |
|
Kai Bo̍k-su khòaⁿ hū-jîn-lâng chit khoán ê kéng-gū, i put-chí thòe in khó-lîn, só͘-í tì-ì ióng-sêng lú thoân-tō, só͘-í āu-lâi ū siat Lú-ha̍k-tông. Hit-sî ê Lú-ha̍k-tông khiok kap hiān-sî ê chè-tō͘ bô siâng, hit lāi-bīn kàu-io̍k ê hong-hoat, kap hiān-sî ê Lú-o̍h ū koh-iūⁿ, in-ūi tī hit tiong-kan m̄-nā ū cha-bó͘ gín-ná teh tha̍k, koh ia̍h ū tōa-hàn ê hū-jîn-lâng, chhin-chhiūⁿ thoân-tō-niû, á-sī bo̍k-su-niû, ū-ê ia̍h-sī ū saⁿ-kap tī-teh tha̍k. Teh kà ê lâng, ū ta-po͘ sian-siⁿ, koh ū cha-bó͘ sian-siⁿ. Só͘ kà ê kho-bo̍k, ū tha̍k-chheh, si̍p-jī, chhiùⁿ-koa, Sèng-chheh, le̍k-sú, tē-lí, kap būn-tap téng-téng. Nā keng-kè chiah ê khò-thêng lâi chut-gia̍p ê, chiū thang chòe lú thoân-tō, thang siū phài khì sì-kòe thoân tō-lí hō͘ hū-jîn-lâng thiaⁿ. Só͘-í lūn kàu-hōe ê hoat-ta̍t, chi̍t-pō͘-hūn sī tùi lú-chú tàu thoân tō-lí ê tì-ìm.
|
偕牧師看婦人人這款ê境遇，伊不止替in可憐，所以致意養成女傳道，所以後來有設女學堂。Hit 時ê女學堂卻 kap現時 ê制度無siâng,hit內面教育ê方法，kap現時ê女學有各樣，因為tī hit中間m̄若有查某囡仔teh讀，koh亦有大漢ê婦人人，親像傳道娘，或是牧師娘，有ê也是有相kap tī-teh讀。Teh教ê人，有查甫先生，koh有查某先生。所教ê科目，有讀冊、習字、唱歌、聖冊、歷史、地理、kap問答等等。若經過chiah ê課程來卒業--ê,就thang做女傳道，thang受派去四界傳道理hō͘婦人人聽。所以論教會ê發達，一部分是tùi女子鬥傳道理ê致蔭。 |
|
3. Lūn siat Pīⁿ-īⁿ. Lūn Tâi-oân lâng kū lâi ê i-liâu-hoat, sī chin khó-lîn. Nā ū lâng phòa-pīⁿ, ēng ko-io̍h, chháu-io̍h-á, kap kiò hàn-i lâi khòaⁿ, á-sī ū-sî khì mn̄g pu̍t, kap chhiáⁿ tō-sū. Lūn hàn-i, ū-ê khiok sī put-chí gâu, chóng-sī khah chōe lóng-sī nā kan-ta ū nn̄g-saⁿ pún io̍h-chheh, chiū teh choán-chia̍h. Só͘-í nā ū lâng phòa-pīⁿ, ū-ê ēng chióng-chióng kî-kî koài-koài ê hoat-tō͘, in-ūi bê-sìn chin chhim, ū-ê hē sîn thok pu̍t, á-sī khan ang-î téng-téng, kóng bōe liáu.
|
(3)論設病院。論台灣人俱來ê醫療法，是真可憐。若有人破病，用膏藥、草藥仔，kap叫漢醫來看，或是有時去問佛，kap請道士。論漢醫，有ê卻是不止gâu。總是較濟攏是若kan-ta有兩三本藥冊，就teh賺食。所以若有人破病，有ê用種種奇奇怪ê法度，因為迷信真深，有ê下神託佛，或是牽尪姨等等，講bōe了。 |
|
Taⁿ Kai Bo̍k-su khòaⁿ-tio̍h Tâi-oân lâng nā tú-tio̍h phòa-pīⁿ sī chin khó-lîn, só͘-í tì-ì siat I-koán, ia̍h hit ê miâ kiò-chòe Kai I-koán (Mackay Hospital ). Chiàu hit sî-chūn, sī thang chheng chòe tē-it súi ê, koh tē-it tōa keng ê I-koán, ia̍h koh sī ēng Thài-se chìn-pō͘ ê liâu-hoat lâi i-pīⁿ. Kai Bo̍k-su iû-goân ū kà tng-sî ê thoân-tō-su ê i-hoat, só͘-í nā-sī chá-sî ê thoân-tō-chiá khah chōe lóng ōe kā lâng táⁿ-tia̍p pīⁿ. Koh Kai Bo̍k-su chin gâu kā lâng bán chhùi-khí, tùi i lâi Tâi-oân, só͘ ū kā lâng bán ê chhùi-khí, iok ū chi̍t bān khí í-siōng. Hit-sî tī Tâi-oân tē-it liû-hêng ê pīⁿ, sī “malaria” kap chhùi-khí thiàⁿ. Kai Bo̍k-su tùi i-pīⁿ tōa-tōa ū pang-chān i ê thoân-tō sū-gia̍p, in-ūi sui-bóng lâng chin siū-khì Iâ-so͘ kàu, m̄-kú ūi-tio̍h hō͘ i táⁿ-tia̍p pīⁿ hó ê lâng, kám-tio̍h un-chêng lâi hoán-hóe kóe-pìⁿ ê lâng chin-chōe.
|
今偕牧師看著台灣人若tú著破病是真可憐，所以致意設醫館，亦hit ê名叫做偕醫館（Mackay Hospital)。照hit時陣，是thang稱做第一súi--ê,koh第一大間ê醫館，亦koh是用thài-se進步ê療法來醫病。偕牧師猶原有教當時ê傳道師ê醫法，所以若是早時ê傳道者較濟攏會kā人打tia̍p病。Koh偕牧師真gâu kā人挽嘴齒，tùi伊來台灣，所有kā人挽ê嘴齒，約有一萬齒以上。Hit時 tī台灣第一流行ê病，是「Malaria」kap嘴齒疼。該牧師tùi醫病大大有幫贊伊ê傳道事業，因為雖罔人真受氣耶穌教，m̄-kú為著hō͘伊打tia̍p病好ê人，感著溫情來反悔改變ê人真濟。 |
|
Taⁿ kiat-bé lâi kóng, Kai Bo̍k-su tī 50 gōa nî chêng sī tan-sin to̍k-má lâi Tâi-oân, i ê chiu-ûi lóng bô chhin, bô chhek, bô pêng-iú, bô saⁿ-bat ê lâng, i só͘ tn̄g-tio̍h ê, khah chōe sī tùi-te̍k, ài thí-chhiò i, khún-tio̍k i, hām-hāi i, phah-sí i ê lâng liáu-liáu. Taⁿ chhin-chhiūⁿ hit khoán kéng-gū, cháiⁿ-iūⁿ kàu-bé i ōe kiàn-tì chhin-chhiūⁿ kin-ná-ji̍t chiah-n̍i̍h tōa ê chong-kàu sū-gia̍p mah? Si̍t-chāi sī chin Sîn Siōng-tè sî-sî khek-khek ū pang-chān i, ia̍h lán ê Chú Iâ-so͘ put-sî kap i saⁿ-kap tī-teh, koh tùi i pún-sin ū chiâu-chn̂g ê jím-nāi la̍t kap un-khûn ê cheng-sîn, ōaⁿ ōe lâi kóng, chiū-sī ū chiong Ki-tok ê sim chòe i ê sim, lâi o̍h Ki-tok ê hi-seng, kam-goān ūi-tio̍h Tâi-oân ê peh-sìⁿ pàng-sak i ê sin-thé, koh tùi i ū hit khoán ê cheng-sîn lâi kám-tōng-tio̍h chōe-chōe ê soan-kàu-su lâi chiap-sòa i ê kha-pō͘, thàu kàu kin-ná-ji̍t, só͘-í hō͘ Pak-pō͘ ê kàu-hōe ōe-tit-thang chiām-chiām chìn-pō͘.
|
今結尾來講，該牧師tī 50外年前是單身獨馬來台灣，伊ê周圍攏無親、無戚、無朋友、無相bat ê人，伊所tn̄g著--ê,較濟是對敵，ài恥笑伊，窘逐伊，陷害伊，扑死伊ê人了了。今親像hit款境遇，怎樣到尾伊會建置親像今若日chiah-n̍i̍h大ê宗教事業嗎？實在是真神上帝時時刻刻有幫贊伊，亦咱ê主耶穌不時kap伊相kap tī-teh，koh tùi伊本身有齊全 ê忍耐力kap慇勤 ê精神，換話來講，就是有將基督ê心做伊 ê心，來學基督ê犧牲，甘願為著台灣ê百姓放sak伊ê身體，koh tùi伊有hit款ê精神來感動著濟濟ê宣教師來接續伊ê腳步，thàu到今若日，所以hō͘北部ê教會會tit thang漸漸進步。 |
|
Lán chòe sìn-tô͘ ê lâng, si̍t-chāi tio̍h kám-siā Siōng-tè ê tōa un, in-ūi I ū chhe I chīn-tiong ê lô͘-po̍k lú-pī lâi thoân chit ê chin-lí hō͘ lán thiaⁿ. Taⁿ lūn Kai Bo̍k-su ê lio̍k-toān kàu chia sī chheng-chhó. Chòe āu, góa ài koh chiong Kai Bo̍k-su só͘ tit-tio̍h thâu-hôe ê ké-chí, tiong-kan ê chi̍t lâng só͘ chòe lâi o-ló Kai Bo̍k-su ê Pe̍h-ōe-jī gí, lâi chòe kiat-bé :---
|
咱做信徒ê人，實在著感謝上帝ê大恩，因為伊有差伊盡忠ê奴僕女婢來傳這ê真理hō͘咱聽。今論偕牧師ê略傳到chia是清楚。最後，我ài koh將偕牧師所得著頭回ê果子，中間ê一人所做來o-ló該牧師ê白話字語，來做結尾：-- |
|
Kì-liām Kai Bo̍k-su ê Koa
|
紀念偕牧師ê歌 |
|
Kò͘ Gô͘ khoan-jū Thoân-tō
|
故吳寬裕傳道 |
|
1.Tē-it hān-châi Kai Jōe-lí, Chho͘-ha̍k thó͘-ìm Pe̍h-ōe-jī; Sin-kū Sèng-keng lóng-chóng ōe, Kà lâng chin-lí bat Thiⁿ Pē . |
1.第一翰才偕睿理， 初學土音 白話字； 新舊聖經攏總會， 教人真理bat 天父。 |
|
2.Khui-thiah tō-lí ì-sù chhim, Lâm-lú bêng-pe̍k kám-kek sim; Siaⁿ-im koân-kē lóng kah-phah, Kú-chhiú hô-ūn kha ná ta̍h . |
2.開拆道理意思深， 男女明白感激心； 聲音懸低攏kah 扑， 舉手和韻腳那踏。 |
|
3.Gîm-si hoaⁿ-hí ha̍p chhiú phah, Só͘ kóng pek-chhiat chīn-la̍t tah; Kóng Chú chhiⁿ-chhám bīn chhiⁿ âng, Chiong Chú bô͘-iūⁿ bián-lē lâng . |
3.吟詩歡喜合手扑， 所講迫切盡力tah； 講主悽慘面青紅， 將主模樣勉勵人。 |
|
4.Ū sî ui-giâm ài lī-ek, Hō͘ lâng koan-sim ū tō-tek; Ū sì khó͘-khǹg kiam chek-pī, Chīn-chêng an-ùi gâu kà-sī. |
4.有時威嚴ài利益， Hō͘人關心有道德； 有時苦勸兼責備， 盡情安慰gâu 教示。 |
|
5.Thiaⁿ-chiong hu-chú ûi bo̍k-to̍k, Khui lâng sim-mn̂g chai hâng-ho̍k; Tùi lâi kàu-taⁿ sò͘-cha̍p nî, Thoân-pò tō-lí bô hioh sî . |
5.天將夫子為木鐸， 開人心門知降服； Tùi來到今數10年， 傳報道理無歇時。 |
|
6.It-seng hián-chhut hó-kú-chí, Só͘ chòe ta̍k hāng Chú hoaⁿ-hí; I o̍h Pó-lô kap Sian-ti, Kà-sī ha̍k-seng têng-thâu-siⁿ. |
6.一生顯出好舉止， 所做逐項主歡喜； 伊學保羅kap先知， 教示學生重頭生。 |
|
7.Kú-chí hêng-tōng lóng sì-chiàⁿ, Kàu-lāi, kàu-gōa lâng-lâng thiàⁿ; Iâ-so͘ tō-lí hoaⁿ-hí kóng, Ka-kī ha̍k-būn bô phín-phóng. |
7.舉止行動攏四正， 教內、教外人人疼； 耶穌道理歡喜講， 家己學問無品捧。 |
|
8.Ta̍k hāng kong-pîⁿ khoán-thāi lâng, Só͘ kiâⁿ jîn-ài kap Chú tâng; Kau-pôe pêng-iú giân-gú hó, Tiong-sìn hô-pêng thang o-ló . |
8.逐項公平款待人， 所行仁愛kap主同； 交陪朋友言語好， 忠信和平thang o-ló。 |
|
9.Góa ê Sian-siⁿ Kai Jōe-lí, Khó-sioh i oa̍h bô tn̂g-siū, Nā-sī sū-gia̍p ū sêng chiū . 10.Châi ko ha̍k chhim thong kó͘ kim, |
9.我ê 先生偕睿理， 逐人歡喜伊教示； 可惜伊活無長壽， 若是事業有成就。 |
|
I chiong tō-lí chòe tiong-sim; Chit chéng ê lâng tōa tì-sek, Kūn i lâi o̍h tōa lī-ek. 11.Ki-tok tiong-po̍k pia̍t-sè khì, |
10.才高學深通古今， 伊將道理做中心； 這種ê人大智識， 近伊來學大利益。 |
|
Hut-jiân tâng-phōaⁿ saⁿ pun-lī; Si̍t-chāi lán chin bô hok-khì, Bōe ōe koh thiaⁿ i kà-sī. 12.Sian-siⁿ hióng-siū gō͘-cha̍p-gōa. |
11.基督忠僕別世去， 忽然同伴相分離； 實在咱真無福氣， Bōe會koh聽伊教示。 |
|
12.Sian-siⁿ hiáng-siū gō͘-cha̍p gōa, Tō-lí, miâ-siaⁿ thoân khui-khoah; Taⁿ chòe kúi-kù ti sim si, Ū sî lâi gîm siàu-liām i. |
12.先生享壽50外， 道理、名聲傳開闊； 今做幾句知心詩， 有時來吟數念伊。 |
|
13.Sian-siⁿ bô͘-iūⁿ lán tio̍h o̍h, Kiù-chú ê kang koan-sim chò; Kàu sí eng-hôa it só͘ khong, M̄ ta̍k saⁿ-kìⁿ tī Thian-tông. |
13.先生模樣咱著學， 救主ê工關心做； 到死榮華一só͘ 空， M̄值相見tī 天堂。 |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe-pò tē 542~556 koàn, 1930 nî 5 ge̍h~1931 nî 7 ge̍h)
|
（台灣教會報第542~556卷，1930年5月~1931年7月） |
