Mûi Bo̍k-su ê Phoe
|
梅牧師ê批 |
| Mûi Kam-bū |
梅監務 |
|
Phoe kià hō͘ Tâi-lâm Ki-tok-kàu ê Tiong-hōe kap chèng hiaⁿ-tī chí-mōe siu. Goān lín tāi-ke tit-tio̍h lán ê Thiⁿ Pē Siōng-tè ê thiàⁿ-thàng kap Chú Iâ-so͘ ê in-tián, í-kip Sèng Sîn khé-sī khùi-la̍t ê chhiong-móa.
|
批寄hō͘台南基督教ê中會佮眾兄弟姊妹收。願lín 大家得著咱ê天父上帝ê疼痛佮主耶穌ê恩典，以及聖神啟示氣力ê充滿。 |
|
Tùi saⁿ-lī-pia̍t kàu taⁿ í-keng ū keng- kòe 5 nî khah chiok. Sī góa kap góa ê hū-jîn-lâng tòa tī Tāi-ngá ê sî, ài tàu- siat kàu-hōe, ū jiám-tio̍h chi̍t téng-hō khah tāng ê jia̍t-pīⁿ; hit ê pīⁿ siông- siông koh khí hō͘ góa seng-khu khah lám, bô la̍t thang tī chit pêng thoân Chú-tō, ia̍h lóng bē tit thang koh lâi Tâi-oân. Nā-sī goán bô làng ji̍t ta̍uh- ta̍uh thè lín tāi-ke kî-tó kám-siā Siōng- tè, koh kiû Chú khui lō͘ hō͘ goán ē kap só͘ siàu-liām ê sìn-chiá saⁿ-kìⁿ-bīn.
|
Tùi 相離別到今已經有經過5年較足。是我佮我ê 婦人人tòa tī 大雅ê 時，ài鬥設教會，有染著1等號較重ê熱病；hit 個病常常koh 起hō͘我身軀較lám,無力thang tī 這爿傳主道，亦攏bē得thang koh 來台灣。若是阮無làng 日ta̍uh-ta̍uh替lín 逐家祈禱感謝上帝，koh 求主開路hō͘阮會佮所數念ê信者相見面。 |
|
Chi̍t goe̍h-ji̍t chêng góa ū chi̍h-tio̍h tiān-pò kóng, Tiong-hōe (chiū-sī Tiong- hōe ê Gī-tiúⁿ) thok góa khì hù So͘-kiat- lân Kàu-hōe ê Chóng-hōe, thang kóng kúi-nā pah nî ê tiong-kan bōe bat tú- tio̍h chhin-chhiūⁿ chit pang ê khoán-sit.
|
1月日前我有接著電報講，中會（就是中會ê議長）託我去赴蘇格蘭教會ê總會，thang 講幾若百年ê中間bōe bat抵著親像這pang ê款式。 |
|
Khah bô sì pah nî chêng kok-lāi ê peh-sìⁿ ū tâng-sim kui-chèng chiâⁿ-chò Tiúⁿ-ló-kàu. Chin bô chhái, Hông-tè ài bián-kióng Kàu-hōe pìⁿ chò Kam-tok- kàu. Kàu-hōe m̄-káⁿ hâng-ho̍k, ài thàn Siōng-tè ê bēng-lēng. Hông-tè ia̍h bat hù Chóng-hōe, ì-sù sī beh ap-chè chèng bo̍k-su tiúⁿ-ló; in lóng m̄ jīn Hông-tè chò kàu-ông. In só͘ gī-tiāⁿ bô chiàu i ê chí-ì, Hông-tè chiū bēng-lēng Chóng- hōe tio̍h sì-sòaⁿ; in koat-toàn m̄.
|
較無400年前國內ê百姓有同心歸正成做長老教。真無采，皇帝ài勉強教會變做Kam-tok教。教會m̄ 敢降服，ài趁上帝ê命令。皇帝亦bat 赴總會，意思是beh壓制眾牧師長老；in攏m̄ 認皇帝做教王。In所議定無照伊ê 旨意，皇帝就命令總會著四散；in決斷m̄ 。 |
|
Kàu-hōe nā tâng-sim chiū khah m̄- bián kiaⁿ Hông-tè ê háng-hoah. Chiong- tiong ū bo̍k-su khah léng-tām, khah sió-táⁿ, koh tī gī-īⁿ ū kok-gī-oân bô tùi- tiōng tō-lí, ài sè-kan ê êng-kng, hoaⁿ-hí thàn Hông-tè ê bēng-lēng. Tùi án-ni nn̄g pah gōa nî chêng So͘-kiat-lân ê Kàu-hōe ū siū tōa khún-tio̍k chhiⁿ-chhám. Chú-āu 1662 nî, kôaⁿ-thiⁿ-sî chèng-hú ū chhut bēng-lēng, kóng tùi jī-cha̍p nî chêng í-āu chiūⁿ-jīm ê bo̍k-su tio̍h jīn hiah-ê kam-tok chò chú, koh tio̍h hō͘ tē-hng ê gia̍p-chú kú-chiàn, chiah ē kham-tit tng-chit; nā bô tio̍h lut-chit, koh m̄-chún in khiā-khí tī hit tē-hng, chiū-sī in éng-kòe só͘ tòa ê pài-tn̂g ê kīn-ūi. Hit-sî kok-lāi ê bo̍k-su óa 1200 miâ, chiong-tiong siāng jia̍t-sim--ê sī hiah ê 20 nî kú í-hā tng-chit--ê. Bô phah-sǹg 400 ê koat-toàn m̄ hâng-ho̍k, kam-goān pàng-sak lé-pài-tn̂g, chhù- the̍h, bó͘-kiáⁿ, khì sì-kè liû, sì-kè bi̍h. Lé-pài-ji̍t pài-tn̂g chē-chē keng lóng koaiⁿ--teh, sìn-chiá chiū cháu khì lāi-soaⁿ khah siám-phiah ê só͘-chāi, chū-chi̍p tī soaⁿ-khiⁿ, thiaⁿ chīn-tiong bo̍k-su ê tō-lí; chē-chē lâng sòa chhéⁿ-gō͘, hoán-hóe, chiap-la̍p Iâ-so͘ chò in ê Kiù-chú.
|
教會若同心就較m̄ 免驚皇帝ê哄喝。從中有牧師較冷淡、較小膽，koh tī 議院有國議員無tùi 重道理，ài世間ê榮光、歡喜趁皇帝ê命令。Tùi án-ni 200外年前蘇格蘭ê教會有受大窘逐悽慘。主後1662年，寒天時政府有出命令，講tùi 20年前以後上任ê牧師著認hiah-ê kam-tok做主，koh 著hō͘地方ê業主舉薦，才會堪得當職；若無著lut 職，koh m̄ 准in企起tī hit 地方，就是in往過所tòa ê拜堂ê近圍。Hit 時國內ê牧師倚1200名，從中上熱心--ê是hiah-ê 20年久以下當職--ê。無扑算400個決斷m̄ 降服，甘願放sak 禮拜堂、厝宅、某子，去四界流，四界bi̍h。禮拜日拜堂濟濟間攏關--teh，信者就走去內山較閃避ê所在，聚集tī 山坑，聽盡忠牧師ê道理；濟濟人煞醒悟、反悔，接納耶穌做in ê救主。 |
|
Hit sî-tāi ê bo̍k-su, sìn-chiá chin kan- khó͘ kàu ke̍k. Tī soaⁿ--n̍i̍h kóng tō-lí thiaⁿ tō-lí lóng sī hoān kok-hoat ê chōe. Jī-cha̍p-peh nî ê tiong-kan hông koaiⁿ- lo̍h kaⁿ, gí-liû, tēng sí-chōe, í-ki̍p hiah- ê ūi tō-lí cháu khì gōa-kok, á-sī tī pún- kok cháu khì bi̍h tī soaⁿ-hia̍t sòa kôaⁿ--sí, gō--sí ê bo̍k-su kap hiaⁿ-tī chí-mōe kiōng ū óa nn̄g bān lâng(18,000).
|
Hit 時代ê牧師、信者真艱苦到極。Tī 山--n̍i̍h講道理聽道理攏是犯國法ê罪。28年ê中間hông關落監、gí流 、定死罪，以及hiah-ê 為道理走去外國，抑是tī 本國走去bi̍h tī 山穴煞寒--死、餓--死ê牧師佮兄弟姊妹共有倚2萬人（18,000）。 |
|
Hit-ê chai-ē í-keng kòe-khì. Kàu-hōe khiok ū khah an-chēng, iáu-kú ū-sî siū ap-chè; tē-it chó͘-tòng tō-lí sī hiaⁿ-tī bô sím-mi̍h chū-iû thang kéng-soán bo̍k-su. Chèng-hú iû-goân ài chhap, chiong hit- ê kéng bo̍k-su ê koân kau-tāi ū ke-gia̍p ê lâng. Hù-hō͘ ê lâng, nā bô tùi-tiōng tō-lí, ū-sî kéng chu-keh bô ha̍h ê lâng chò bo̍k-su. Sìn-chiá m̄-goān lé-pài, lâi thiaⁿ hit hō ê bok-su, chiū to̍k-li̍p khí pài-tn̂g chhiáⁿ bo̍k-su. Tùi án-ni chi̍t-tāi kòe chi̍t-tāi Kàu-hōe ū ná hun-khui, hiah ê ài chū-iû ê lâng chiâⁿ chò sin ê kàu-phài. Hit hō ê kàu-phài m̄-sī Chū- iû-kàu, iû-goân sī Tiúⁿ-ló-hōe, kap Kok- kàu bô koh-iūⁿ.
|
Hit 個災厄已經過--去。教會卻有較安靜，iáu-kú有時受壓制；第一阻擋道理是兄弟無甚物自由thang 揀選牧師。政府猶原ài chhap ，將hit 個揀牧師ê權交代有家業ê人。富戶ê人，若無tùi 重道理，有時揀資格無合ê人做牧師。信者m̄ 願禮拜，來聽hit 號ê 牧師，就獨立起拜堂請牧師。Tùi án-ni一代過一代教會有那分開，hiah-ê ài自由ê人成做新ê教派。Hit 號ê教派m̄ 是自由教，猶原是長老會，佮國教無各樣。 |
|
Taⁿ kám-siā Siōng-tè, chit kúi cha̍p nî ê tiong-kan kok-lāi ê Ki-tok-tô͘ ná ū khǹg saⁿ-hô saⁿ-thiàⁿ saⁿ-niū ê sim; chū-iû ê kàu-phài kúi-nā ê ū chiām- chiām ha̍p chò chi̍t thé, kàu Chú-āu 1900 nî kok-lāi khah iàu-kín ê kàu-phài chhun nn̄g ê nā-tiāⁿ, chiū-sī Kok-kàu (Established Church) kap Ha̍p-it-chū- iû-kàu (United Free Church); chit nn̄g ê lóng sī Tiúⁿ-ló-kàu, tō-lí, kàu-hoat, lé- pài saⁿ-tâng. Tī Kok-kàu pôe-chhan- chiá ū óa 700,000 miâ, tī Chū-iû--ê ū óa 500,000 miâ.
|
今感謝上帝，這幾10年ê中間國內ê基督徒那有囥相和相疼相讓ê心；自由ê教派幾若個有漸漸合做一體，到主後1900年國內較要緊ê教派偆2個nā-tiāⁿ，就是國教（Established Church）佮合一自由教(United Free Church)；這2個攏是長老教，道理、教法、禮拜相同。Tī 國教陪餐者有倚700,000名，tī 自由--ê有倚500,000名。 |
|
Tùi jī-cha̍p nî chêng Kok-kàu ê bo̍k- su tiúⁿ-ló kúi-nā lâng tōa him-bō͘ beh kap Chū-iû--ê liân-ha̍p chi̍t-ê thoân-thé, chiū kap in hit-pêng ê bo̍k-su, tiúⁿ-ló ti̍t-ti̍t gī-lūn chit chân sū. M̄-nā án-ni, in ū kap chèng-hú cháiⁿ-siòng chham- siông, kiû in tio̍h siat-hoat bián-tit pa̍t- ji̍t koaⁿ-hú chhap Kàu-hōe ê sū. Kó͘- chá Kàu-hōe thê-khí chit chân sū, chèng-hú lóng m̄-thiaⁿ. Kai-chài chit kīn-lâi chha chin-chē; Hā-gī-īⁿ, Siōng- gī-īⁿ tâng-sim chi̍t-ì gī-koat tùi taⁿ í-āu bô lūn Hông-tè, chèng-hú, koaⁿ-hú tio̍h m̄-thang chhap Kàu-hōe ê sū, sòa jīn kóng Kàu-hōe ū chū-iû koân. Hông-tè chún. Án-ni-siⁿ Kok-kàu kàu éng-oán bē-ē koh siū sím-mi̍h chèng-hú ê kiông- chè chhiú-tōaⁿ, ia̍h Chū-iû--ê thang hó- táⁿ kap Kok-kàu ha̍p-it.
|
Tùi 20年前國教ê牧師長老幾若人大欣慕beh 佮自由--ê聯合一個團體，就佮in hit 爿ê牧師、長老直直議論這層事。M̄-nā án-ni，in有佮政府宰相參詳，求in著設法免tit別日官府chhap 教會ê事。古早教會提起這層事，政府攏m̄ 聽。佳哉這近來差真濟；下議院、上議院同心一意議決tùi 今以後無論皇帝、政府、官府著m̄-thang chhap 教會ê事，煞認講教會有自由權。皇帝准。Án-ni-siⁿ 國教到永遠bē 會koh 受甚物政府ê強制手段，抑自由--ê thang 好膽佮國教合一。 |
|
Só͘-í kin-nî, chiū-sī Chú-āu 1929 nî 10 goe̍h chhe, Kok-kàu ê Chóng-hōe ū chū-chi̍p, gī-tiāⁿ beh kap Chū-iû--ê ha̍p-kûn, Chū-iû--ê ê Chóng-hōe tâng-sî iā gī-tiāⁿ beh kap Kok-kàu ha̍p-kûn. Jiân-āu Kok-kàu ê chèng bo̍k-su, tiúⁿ-ló chiâⁿ-tīn chhut gōa-kháu kiâⁿ kiaⁿ-siâⁿ ê ke-lō͘, nn̄g-lâng nn̄g-lâng lia̍h- pâi tāi-ke saⁿ-tòe. Tú-hó kàu hit-sî Chū-iû--ê ê chèng bo̍k-su, tiúⁿ-ló iû- goân chiâⁿ-tīn chhut-mn̂g kiâⁿ ke-lō͘, kiâⁿ kàu khah khoah ê só͘-chāi chiū kap Kok-kàu--ê tàu-tīn, tāi-ke tìm-thâu tùn- chhiú. Thong siâⁿ ê peh-sèⁿ e-e tīn-tīn ûi teh khòaⁿ, koh gîm Si-phian hoaⁿ-hí o-ló Siōng-tè. Í-keng tàu-tīn hiah-ê liân- ha̍p ê bo̍k-su, tiúⁿ-ló chiū koh kiâⁿ ke-lō͘, sì-lâng sì-lâng lia̍h-pài tāi-ke saⁿ-tòe, kiâⁿ kàu tōa keng pài-tn̂g kám-siā Chú.
|
所以今年，就是主後1929年10月初，國教ê總會有聚集，議定beh佮自由--ê合群，自由--ê ê總會同時也議定beh佮國教合群。然後國教ê眾牧師、長老成陣出外口行京城ê街路，兩人兩人掠排逐家相tòe 。抵好到hit 時自由--ê 眾牧師、長老猶原成陣出門行街路，行到較闊ê所在就佮國教--ê鬥陣，大家tìm 頭tùn手。通城ê百姓e-e 陣陣圍teh 看，koh 吟詩篇歡喜o-ló 上帝。已經鬥陣hiah-ê 聯合ê牧師、長老就koh 行街路，4人4人掠排大家相tòe ，行到大間拜堂感謝主。 |
|
Kàu ē-po͘ liân-ha̍p ê Chóng-hōe chū- chi̍p tī chi̍t keng kong-tn̂g, hit keng ē chē-tit bān-jī lâng. Tī-hia bo̍k-su, tiúⁿ-ló, siū-thok ê gōa-kok-lâng, kap siū-chhiáⁿ ê koaⁿ-oân, kok-gī-oân, tāi-ha̍k ê sian-siⁿ, í-ki̍p pa̍t kàu-phài só͘ phài ê bo̍k-su, kam-tok, thài-kam-tok lóng ū lâi hù. Sìn-chiá kúi-nā chheng ia̍h chū-chi̍p chē kàu móa-tn̂g. Hông-tè chin ài lâi hù Chóng-hōe, tú-tio̍h phòa-pēⁿ ê chó͘-tòng chiū phài Hông-chú, m̄-sī chhin-chhiūⁿ kó͘-chá ê khoán-sit ài koán Chóng-hōe, sī ài kap ji̍p-kàu ê lâng jīn hiaⁿ-tī. Hit-sî tāi-ke ū chū-chi̍p kúi-nā tiám cheng kú, thiaⁿ Hông-chú kap Chóng-hōe ê Gī-tiúⁿ í-ki̍p chē-chē chhut-miâ ê lâng ián-soat. Kì-sū ia̍h tha̍k kúi-nā lâng kiong-hō ê phoe, tiān-pò, Tâi-oân Kàu-hōe Tāi-hōe ê tiān-pò ia̍h chāi-lāi.
|
到下晡聯合ê總會聚集tī 一間公堂，hit 間會坐得萬二人。Tī hia 牧師、長老、受託ê外國人佮受請ê官員、國議員、大學ê先生，以及別教派所派ê牧師、kam-tok、太kam-tok攏有來赴。信者幾若千亦聚集坐到滿堂。皇帝真ài來赴總會，抵著破病ê阻擋就派皇子，m̄ 是親像古早ê款式ài管總會，是ài佮入教ê人認兄弟。Hit 時逐家有聚集幾若點鐘久，聽皇子佮總會ê議長以及濟濟出名ê人演說。Kì-sū亦讀幾若人恭賀ê批、電報，台灣教會大會ê電報亦在內。 |
|
Goán ia̍h chi̍t àm bat hō͘ Kiaⁿ-siâⁿ ê Koaⁿ-hú chhiáⁿ; iū-koh chi̍t ji̍t tiong- tàu Chóng-hōe ê Gī-tiúⁿ kap Kì-sū ū chhiáⁿ Tâi-oân, Ìn-tō͘, Chi-ná, Tek, Sūi- sū, Sūi-tián, Bí kap kî-û hiah ê kok ê kàu-hōe só͘ phài ê lâng.
|
阮亦1暗bat hō͘京城ê官府請；又koh一日中晝總會ê議長佮Kì-sū有請台灣、印度、支那、德、瑞士、瑞典、米佮其餘hiah ê國ê教會所派ê人。 |
|
Chèng peh-sèⁿ tōa hoaⁿ-hí kám-siā Siōng-tè, siūⁿ kóng kàu chit-sî ū tit-tio̍h khah sin-khoán ê Kàu-hōe, chiū-sī Chū- iû ê Kok-kàu, koh kok-lāi ê sìn-chiá khah chē lóng chò chi̍t ê thoân-thé. Tāi-ke tōa ǹg-bāng kiû Siōng-tè si-in hō͘ sìn-chiá, án-ni ha̍p-it ē sòa ha̍p-le̍k lâi pī-pān Chú ê lō͘ tī pún-kok kap gōa-kok.
|
眾百姓大歡喜感謝上帝，想講到這時有得著較新款ê教會，就是自由ê國教，koh 國內ê信者較濟攏做一個團體。大家大向望求上帝施恩hō͘信者，án-ni 合一下續合力來備辦主ê路tī 本國佮外國。 |
|
Hiān-sî So͘-kiat-lân Kàu-hōe ê Pôe-chhan-chiá ū 1,300,000 lâng.
|
現時蘇格蘭教會ê陪餐者 有1,300,000人。 |
|
Bo̍k-su ū 3,000 lâng.
|
牧師 有 3,000人。 |
|
Tiúⁿ-ló ū 34,000 lâng.
|
長老 有 34,000人。 |
|
Soan-tō-su, ta-po͘ kap cha-bó͘ óa 800 lâng. Koh ū 48 lâng chò Chú ê kang tī Iû-thài lâng ê tiong-kan.
|
宣道師，查甫佮查某倚800人。Koh 有48人做主ê工tī 猶太人ê中間。 |
|
Chhiáⁿ Tâi-oân ê chèng sìn-chiá kiû Siōng-tè si-in hō͘ So͘-kiat-lân ê Kàu-hōe, ē siū Sèng Sîn ê kám-kek, tāi-ke sim jia̍t-jia̍t, gâu êng-kng Chú, gâu ín-chhōa léng-tām, pōe-ge̍k, m̄-ài thiaⁿ tō-lí ê lâng lâi sìn-khò Iâ-so͘.
|
請台灣ê眾信者求上帝施恩hō͘蘇格蘭ê教會，會受聖神ê感激，逐家心熱熱，gâu 榮光主，gâu 引chhōa 冷淡、背逆、m̄ ài聽道理ê人來信靠耶穌。 |
|
1929 nî 10 goe̍h 15 hō, Mûi Kam-bū ti Leⁿoxtown Scotland siá.
|
1929年10月15號，梅監務 tī Leⁿoxtown Scotland 寫。 |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe-pò tē 537 koàn, 1929 nî 12 ge̍h)
|
(台灣教會報第537卷，1929年12月) |
