Sin-ko-soaⁿ
|
新高山 |
|---|---|
| Kai Jōe-liâm | 偕睿廉 |
|
Kú-kú him-bō͘ ài peh Sin-ko-soaⁿ,ài khòaⁿ Tâi-oân tē-it koân ê soaⁿ-chiam. Kin-nî tī hioh-joa̍h-tiong góa kap góa ê ke-koàn kiōng 7 lâng, saⁿ-kap chòe- tīn khì Ka-gī. Tit-tio̍h koaⁿ-thiaⁿ ê hú- khó, kè-ji̍t khí-sin khì A-lí-san. Tùi Ka- gī kàu A-lí-san tio̍h chē hé-chhia 7 tiám gōa cheng-kú. Lō͘-tiong ê kéng-tì chin hó khòaⁿ, ū tōa-soaⁿ, chhim-khiⁿ kap tōa- chhiū. Tùi Ka-gī kàu A-lí-san hé-chhia tio̍h peh 7558 chhioh koân, só͘-í tī lō͘- tiong khì-hāu chiām-chiām léng. Kàu lí-san ê sî ná chhin-chhiūⁿ chhiu-thiⁿ ê khoán-sit.
|
久久欣慕ài peh 新高山，ài 看台灣第一懸ê 山尖。今年tī 歇熱中我佮我ê 家眷共7 人，相佮做陣去嘉義。得著官廳ê 許可，過日起身去阿里山。Tùi 嘉義到阿里山著坐火車7點外鐘久。路中ê 景致真好看，有大山、深坑佮大樹。Tùi 嘉義到阿里山火車著peh 7558尺 懸，所以tī 路中氣候漸漸冷。到阿里山ê 時若親像秋天ê 款式。 |
|
Tú-tú beh kàu A-lí-san ê sî tī lō͘- tiong ū khòaⁿ-kìⁿ kúi-nā châng tōa- chhiū, lóng sī siōng-ngô͘, kî-tiong tē-it tōa-châng ê hō-chòe Sîn-chhiū, chiū-sī thong tang-iûⁿ tē-it tōa-châng--ê. I ê chiu-ûi (lī-thô͘ 5 chhioh ) ū 66 chhioh; nā kūn-óa thô͘-bīn lâi niû ū 103 chhioh. Nā-sī kóng hit châng chhiū ū 13 lâng lám, tāi-ke khah khoài liáu-kái. Iâ-so͘ tī Ka-lī-lī hái teh chio-ho͘ ha̍k-seng ê sî chit châng chhiū í-keng ū 1000 nî.
|
抵抵beh 到阿里山ê 時tī 路中有看見幾若欉大樹，攏是siōng-ngô͘,其中第一大欉ê 號做神樹，就是通東洋第一大欉--ê。伊ê 周圍（離塗5 尺）有66尺；若近倚塗面來量有103尺。若是講hit 欉樹有13人攬，逐家較快了解。耶穌tī 加利利海teh 招呼學生ê 時這欉樹已經有1000年。 |
|
Goán tī A-lí-san lú-koán hioh-àm; thiⁿ-kng 8 tiám koh khí-sin. Ū A-lí-san ê kéng-koaⁿ 4 lâng hó-ì kā goán chhōa- lō͘, tiong-kan 3 lâng ū kia̍h chhèng, koh ū 2 ê ài-ióng kā goán phāiⁿ hêng-lí.
|
阮tī 阿里山旅館歇暗；天光8點koh 起身。有阿里山ê 警官4人好意kā 阮chhōa 路，中間3 人有舉銃，koh 有2個隘勇kā 阮揹行李。 |
|
Chit 2 lâng lóng sī A-lí-san ê chhiⁿ-hoan; put-chí hó siⁿ-chòe iā chin ióng. Kiâⁿ 4 tiám cheng-kú, keng-kè tōa chhiū-nâ; chhiū khah chōe sī siōng-ngô͘, tōa châng ê chiu-ûi tāi-iok ū 3 tn̄g. Ia ū chōe- chōe khoán ê hoe tī lō͘-tiong, n̂g--ê, chí-sek--ê, pe̍h--ê, lóng ū; khah súi, khah tōa-lúi ê chiū-sī pek-ha̍p-hoe. Iā ū tek-á hoat kui-soaⁿ, hō͘ hong siàn kàu bōe tōa, khòaⁿ-liáu chhin-chhiūⁿ chháu ê khoán. Tī chit só͘-chāi lo̍k-á kap soaⁿ-ti chin chōe, chhiⁿ-hoan chi̍t ji̍t bat phah 50 chiah.
|
這2人攏是阿里山ê 生番；不止好生做也真勇。行4點鐘久，經過大樹林；樹較濟是siōng-ngô͘,大欉ê 周圍大約有3 丈。也有濟濟款ê 花tī 路中，黃--ê、紫色--ê、白--ê,攏有；較súi,較大蕊ê 就是百合花。也有竹仔發歸山，hō͘ 風siàn 到bōe 大，看了親像草ê 款。Tī 這所在鹿仔佮山豬真濟，生番1日bat 扑50隻。 |
|
Kiâⁿ kàu hit ē-po͘ 2 tiám cheng kàu Tha-tha-kah ê Chū-chāi-só͘. Tī chia ū 4 ê kéng-chhat, kap 4 ê ài-ióng. Kiâⁿ chi̍t ji̍t lō͘-chām, lō͘-tiong bô tú-tio̍h chi̍t ê lâng, iā bô khòaⁿ-kìⁿ chi̍t keng chhù. Goán tī Tha-tha-kah hioh-mî tit-tio̍h kéng-chhat ê hó khoán-thāi. Tī chit só͘-chāi mî-sî chin léng, chí-ū 55 tō͘, chhin-chhiūⁿ Tâi-pak tang-thiⁿ chi̍t-poaⁿ-iūⁿ. Tha-tha-kah khah koân hái tāi-iok 9000 chhioh.
|
行到hit e晡2點鐘到塔塔加 ê 駐在所。Tī chia 有4 個警察，佮4 個隘勇。行1日路chām,路中無抵著1個人，也無看見1間厝。阮tī 塔塔加歇暝得著警察ê 好款待。Tī 這所在暝時真冷，只有55度，親像台北冬天一般樣。塔塔加較懸海大約9000尺。 |
|
Thiⁿ-kng tùi Tha-tha-kah koh khí-sin, ū 3 ê kéng-chhat kia̍h chhèng koh kā goán chhōa lō͘. Chit ji̍t só͘ kiâⁿ ê lō͘- chām chin hn̄g, soaⁿ chin kiā, ū só͘-chāi chhin-chhiūⁿ lâu-thui; só͘-í tāi-ke kiâⁿ liáu khah thiám, iā in-ūi tī koân-soaⁿ ê só͘-chāi khong-khì khah po̍h, chhoán- khùi khah ûi-lân, beh kóaⁿ-kín iā sī bōe ēng-tit.
|
天光tùi 塔塔加koh 起身，有3個警察舉銃koh kā 阮chhōa 路。這日所行ê 路chām真遠，山真崎，有所在親像樓梯；所以逐家行了較 thiám,也因為tī 懸山ê 所在空氣較薄，喘氣較為難，beh 趕緊也是bōe 用得。 |
|
Hit ē-po͘, peh kàu Se-san ê soaⁿ-chiam, koân 11698 chhioh. Tī chit ji̍t ê lō͘-chām lóng bô koh khòaⁿ-kìⁿ siōng-ngô͘. In-ūi khah koân, tōe-thô͘ khah léng, só͘ khaòⁿ ê chhiū tāi-khài kap Au-bi ê chhiū siâng-khóaⁿ. Kéng-tì iā chhin-chhiūⁿ Ka-ná-tāi ê Lo̍k-kí-san. Hit ē-po͘ kàu Sin-ko-soaⁿ-kha, 10500 chhioh koân. Tī chiah ê koân-soaⁿ ê só͘-chāi ta̍k ē-po͘ lóng sī hō͘. Nā-sī chá- khí sî thiⁿ put-chí chheng. Sin-ko-soaⁿ- kha ū chū-chāi-só͘ Kúi-nā ê kéng- chhat tiàm tī hia. In chiong só͘-chāi chioh goán, tit-tio̍h in é hó khoán-thāi. Goán tī hia hioh-àm. Mî-sî chin léng, 43 tō͘ nā-tiāⁿ, só͘-í tī chhù-lāi tio̍h hang-hé.
|
Hit 下晡，peh 到西山ê 山尖，懸11698尺 ，tī 這日ê 路chām攏無koh 看見siōng-ngô͘。因為較懸，地塗較冷，所看ê 樹大概佮歐美ê 樹像款。景致也親像加拿大ê 洛磯山。Hit 下晡到新高山，10500尺懸。Tī chiah ê 懸山ê 所在逐下晡攏是雨。若是早起時天不止清。新高山腳有駐在所。幾若個警察tiàm tī hia。In 將所在借阮，得著in ê 好款待。阮tī hia 歇暗。暝時真冷，43度nā-tiāⁿ，所以tī 厝內著烘火。 |
|
Keh-ji̍t thàu-chá koh khí-sin peh Sin- ko-soaⁿ-chiam. Sì ê kéng-chhat kia̍h chhèng kap goán chòe-tīn. Lō͘-tiong ū chhiū-nâ, soaⁿ-phiâⁿ ū chōe-chōe khoán ê hoe, iā ū khoe-á, chúi chin chheng . Beh kàu soaⁿ-chiam ê só͘-chāi lóng sī tōa-chio̍h, lō͘ chin pháiⁿ kiâⁿ. Sui-jiân tī chia ū tām-po̍h chhiū-á, hō͘ hong só͘ siàn iā sī sòe-sòe châng. Liân-liân peh kiā 3 tiám cheng-kú chiū kàu Sin-ko- soaⁿ-chiam 13072 chhioh, chiū-sī Tâi- oân tē-it koân ê só͘-chāi. Tùi soaⁿ-téng khòaⁿ--lo̍h-lâi kéng-tì si̍t-chāi chin súi. Tī sai-pêng ōe khòaⁿ-kìⁿ hái, iā ōe khòaⁿ- kìⁿ Lâm-pō͘ Tām-chúi-hô ê goân-thâu. Koh ōe khòaⁿ-kìⁿ Se-san 11698 chhioh koân, Tang-soaⁿ 12816 chhioh koân, Pak- soaⁿ 12760 chhioh koân, Lâm-soaⁿ 12786 chhioh koân. Chiah ê lóng sī Tâi-oân ê koân-soaⁿ. Tùi téng-bīn khòaⁿ-lo̍h-lâi, khòaⁿ-kìⁿ koân-soaⁿ chi̍t-bīn koh chi̍t-bīn; lâm, le̍k, chí-sek, hn̄g-hn̄g ū hái, hū-kūn ū chhiū-nâ, ū chhim-khiⁿ, tōa-chio̍h, Sin- ko-soaⁿ ê kéng-tì súi bô pí. Goán chē tī chio̍h-pôaⁿ-téng, tī chit tiām-chēng ê só͘-chāi, saⁿ-kap gîm-si o-ló Siōng-tè. Chiū chiong kó͘-chá ê Pêⁿ-po-tiāu saⁿ-kap gîm:---
|
隔日透早koh 起身peh 新高山尖。4個警察舉銃佮阮做陣。路中有樹林，山坪有濟濟款ê 花，也有溪仔，水真清。Beh 到山尖ê 所在攏是大石，路真歹行。雖然tī chia 有淡薄樹仔，hō͘ 風所siàn 也是細細欉。連連peh 崎3 點鐘久就到新高山尖13072尺 ，就是台灣第一懸ê 所在。Tùi 山頂看--落-來景致實在真súi。Tī西爿會看見海，也會看見南部淡水河ê 源頭。Koh會看見西山11698 尺懸、東山12816尺 懸 、北山12760尺 懸、南山12786尺 懸。Chiah ê 攏是台灣ê 懸山。Tùi 頂面看--落來，看見懸山一面koh 一面；藍、綠、紫色，遠遠有海，附近有樹林、有深坑、大石，新高山ê 景致súi 無比。阮坐tī 石磐頂，tī 這恬靜ê 所在，相佮吟詩o-ló 上帝。就將古早ê 平埔調相佮吟： |
|
Siōng-tè peh-sìⁿ tī khòng-iá, Bô thang lim-chia̍h bô thang khiā, Thiⁿ-pē àm-lo̍h khòaⁿ kan-khó͘, Lîm-bín pang-chān khui oa̍h-lō͘. |
上帝百姓tī 曠野， 無thang lim 食無thang 企， 天父暗落看艱苦， 憐憫幫贊開活路。 |
|
Āu-lâi koh-chài lo̍h-soaⁿ, tò-tńg kàu Sin-ko-soaⁿ-kha. Tī hia koh-chài keh- mî; āu-lâi koh kiâⁿ chi̍t ji̍t lō͘ kàu Tha- tha-kah. Hit ji̍t chhiⁿ-hoan ū phah tio̍h chi̍t chiah lo̍k, só͘-í hit àm ū lo̍k-bah. Thiⁿ-kng tùi Tha-tha-kah khí-sin, koh kiâⁿpòaⁿ-ji̍t lō͘ chiū tò-tńg kàu A-lí-san. Tī lō͘-tiong lóng ū tit-tio̍h kéng-chhat ê pó-hō͘. Kàu A-lí-san koh hioh-kha chi̍t ji̍t, āu-lâi koh chē hé-chhia kàu Ka-gī, tùi hia tò-tńg kàu Tām-chúi.
|
後--來koh 再落山，倒轉到新高山腳。Tī hia koh 再過暝；後--來koh 行1日路到塔塔加。Hit 日生番有扑著1隻鹿，所以hit 暗有鹿肉。天光tùi 塔塔加起身，koh 行半日路就倒轉到阿里山。Tī路中攏有得著警察ê 保護。到阿里山koh 歇腳1日，後--來koh 坐火車到嘉義，tùi hia 倒轉到淡水。 |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe-pò tē 535 koàn,1929 nî 5 ge̍h)
|
(台灣教會報第535卷，1929年5月) |
