Chi̍t tiâu sòaⁿ
|
一條線 |
| Tân Chheng-tiong |
陳清忠 |
|
Ē-bīn só͘ e̍k chit phiⁿ sī Hoat-lân-se ê bûn-ha̍k chiá Guy de Maupassant (1850-1893) só͘ siá--ê, put-chí ū thang chòe lán ê kà-sī, chhiáⁿ tāi-ke m̄-thang khòaⁿ chòe sī sim-sek ê kò͘-sū, in-ūi i siá chit phiⁿ tek-khak m̄-sī beh hō͘ lâng tha̍k sim-sek; i ê bo̍k-tek sī ài tha̍k-chiá ba̍k-chiu tio̍h kim, m̄-thang hō͘ chit ê o͘-àm ê sè-kan ê iáⁿ jia--khì, tì-kàu lâi thàn chit ê sè-kan ê khoán-sit.
|
下面所譯這篇是法蘭西e 文學者Guy de Maupassant﹙1850-1893﹚所寫--ê, 不止有thang做咱ê 教示，請大家m̄ -thang看做是心適 ê 故事，因為伊寫這篇的確m̄是beh hō͘ 人讀心適；伊ê 目的是ài 讀者目珠著金，m̄-thang hō͘ 這個烏暗 ê 世間 ê 影遮去，致到來趁這個世間 ê 款式。 |
|
Chi̍t-pái tī Kho-lia̍p-bí ê só͘-chāi ū chòe seng-lí ê lāu-jia̍t. Lông-hu kap in ê hū jîn-lâng tùi sì-hng chū-chi̍p lâi tī chi̍t ê siâⁿ-chhī. Chòe seng-lī ê só͘-chāi chhiâng-chhiâng-kún,-lâng kiò-lâi kiò-khì, seng-lí lâng tōa-siaⁿ chio-ho͘ lâng lâi bóe in ê mi̍h-kiāⁿ, gû teh háu, káu teh pūi. O͘-sū-kun hiaⁿ tú-chiah kàu chit ê só͘-chāi. I in-ūi hong ê pīⁿ kiâⁿ-lō͘ chin bô chū-iû, chi̍t ê khó-lîn ê lāu-lâng liáu-liáu-á chhiáng khì si̍p-jī lō͘-thâu lāu-jia̍t ê só͘-chāi, tī lō͘-tiong hut-jiân khòaⁿ-kìⁿ chi̍t tiâu sòaⁿ tī thô͘-kha-n̍i̍h. I tú beh àⁿ-lo̍h-khì khioh hit tiâu sòaⁿ ê sî, i khòaⁿ-kìⁿ chòe bé-oaⁿ ê Má-lîn hiaⁿ khiā tī i ê mn̂g-kháu teh khòaⁿ--i. Chit nn̄g ê lâng chiông-chêng sī chin hó ê pêng-iú, chóng--sī ūi-tio̍h sió-khóa put-hēng ê kháu-kak, í-āu kú-kú ê tiong-kan tāi-ke saⁿ siám-pī bô óng-lâi.
|
一擺 tī Kho-lia̍p-bí ê 所在有做生理 ê 鬧熱。農夫kap in ê 婦人人tùi 四方聚集來tī一個城市。做生理 ê 所在chhiâng -chhiâng滾，人叫來叫去，生理人大聲招呼人來買in ê 物件，牛teh哮，狗teh 吠。O͘-sū-kun 兄tú才到這個所在。伊因為瘋 ê 病行路真無自由，一個可憐 ê 老人 liâu-liâu仔chhiáng去十字路頭鬧熱 ê 所在，tī 路中忽然看見一條線tī 塗腳n̍i̍h。伊tú beh àⁿ落去拾hit 條線ê 時，伊看見做馬鞍ê 馬麟兄企tī伊ê 門口teh 看--伊。這兩個人從前是真好ê 朋友，總--是為著小可不幸 ê 口角，以後久久 ê 中間大家相閃避無往來。 |
|
O͘-sū-kun hiaⁿ hō͘ lâng khòaⁿ-kìⁿ teh khioh hiah-n̍i̍h sió-khóa ê mi̍h-kiāⁿ, sim-lāi chin kiàn-siàu. Só͘-í i sûi-sî tē hit tiâu sòaⁿ tī lak-tē-á-n̍i̍h, iā ké-iàⁿ teh chhē pa̍t-hāng mi̍h ê khoán-sit, chóng--sī chhin-chhiūⁿ chhē bô ê khoán. Āu--lâi i chiū koh khí-sin khì seng-lí tiûⁿ, bô kú chiū bô khòaⁿ-kìⁿ--i.
|
O͘-sū-kun 兄hō͘ 人看見teh拾hiah-n̍i̍h 小可 ê 物件，心內真見笑。所以伊隨時袋hit條線tī 落袋仔n̍i̍h,也假影teh chhōe別項物 ê 款式，總--是親像chhōe無ê 款。後--來伊就koh 起身去生理場，無久就無看見--伊。 |
|
Hit chá-khí kè liáu, kàu tàu lâng lóng lī-khui seng-lí tiûⁿ, ek-ji̍p lú-koán beh chia̍h tàu. Lú-koán ê chia̍h-tn̂g, bô lōa-kú chiū hō͘ chiah ê lông-hu chiàm móa. In tāi-ke tâm-lūn in ê bóe-bōe; tâm-lūn thiⁿ-khì; tāi-ke saⁿ-thàm-thiaⁿ siau-sit lūn in ê chèng-choh.
|
Hit早起過了，到晝人攏離開生理場，ek入旅館beh食晝。旅館ê 食堂，無偌久就hō͘ chiah ê 農夫佔滿。In大家談論 in ê 買賣；談論天氣；大家相探聽消息論 in ê 種作。 |
|
Hut-jiân tī mn̂g-kháu-tiâⁿ ū thiaⁿ-kìⁿ lô ê siaⁿ. Teh chia̍h ê lâng lóng peh--khí-lâi cháu-óa khì mn̂g-n̍i̍h. Lô ê siaⁿ soah, iā phah-lô ê lâng chiū tōa siaⁿ hoah kóng,“Lín chèng tāi-ke ah, kin-chá-khí Bú-le̍k hiaⁿ ū phah-m̄-kìⁿ chi̍t ê chîⁿ-tē-á, lāi-bīn ū tóe gō͘-pah kho͘ kap kúi-nā tiuⁿ tiōng-iáu ê su-lūi. Khioh-tio̍h ê lâng chhiáⁿ ti̍t-chiap the̍h khì hêng i, á-sī beh the̍h khì chhī-ia̍h-só͘. Pò-siúⁿ jī-cha̍p kho͘.”
|
忽然tī 門口埕有聽見鑼 ê 聲。Teh食 ê 人攏peh--起來走倚去門n̍i̍h。鑼ê 聲煞，也扑鑼ê 人就大聲喝講︰「Lín眾大家 ah，今早起武陸兄有扑m̄見一個錢袋仔，內面有tóe 500 箍kap幾若張重要ê 書類。拾著 ê 人請直接提去還伊，抑是beh 提去市ia̍h所。報賞20 箍。」 |
|
Phah lô ê lâng tùi koe-bé lo̍h-khì koh khì pò saⁿ-tâng ê siau-sit. Chia̍h tàu ê lâng koh tò-tńg lâi chē toh saⁿ-kap tâm-lūn chit hāng sū. Tú-tú chia̍h pá ū chi̍t ê gō͘-tiúⁿ lâi kàu mn̂g-n̍i̍h mn̄g kóng,“M̄-chai O͘-sū-kun hiaⁿ ū tī-chia bô?”O͘-sū-kun peh-khí-lâi chiū ìn kóng,“Ū, beh chhòng sím-mi̍h.”
|
扑鑼ê 人tùi 街尾落去koh去報相同 ê 消息。食晝ê 人koh 倒轉來坐桌相kap談論這項事。Tú-tú食飽有一個伍長來到門n̍i̍h 問講︰「M̄知O͘-sū-kun兄有tī chia無？」O͘-sū-kun 爬起來就應講︰「有，beh創甚mi̍h？」 |
|
“Lí tio̍h kap góa lâi-khì chhī-ia̍h-só͘, in-ūi chhī-tiúⁿ ài beh kap lí kóng-ōe.”
|
「你著kap我來去市ia̍h所，因為市長ài beh kap你講話。」 |
|
Khó-lîn ê lông-hu tio̍h chi̍t kiaⁿ, chóng-sī tè hit ê gō͘-tiúⁿ kóng, “Hah, lâi-khì.”
|
可憐 ê 農夫著一驚，總--是tè hit 個伍長講︰「Hah，來去。」 |
|
Chhī-tiúⁿ chē tī kau-í-n̍i̍h teh thèng-hāu in kàu. Gō͘-tiúⁿ kap lông-hu ji̍p-lâi ê sî, chhī-tiúⁿ chiū mn̄g kóng,“O͘-sū-kun hiaⁿ, kin-chá-khí ū lâng khòaⁿ-kìⁿ lí khioh chi̍t ê chîⁿ-tē-á, sī Bú-le̍k kun ê.”O͘-sū-kun tōa gông-ngia̍h, tì-kàu chi̍t tia̍p-á-kú bōe kóng-ōe, āu--lâi kui chiàⁿ-khì, chiū kóng,“Góa khioh-tio̍h chi̍t ê chîⁿ-tē-á?”
|
市長坐tī 交椅n̍i̍h teh 聽候in 到。伍長kap農夫入來 ê 時， 市長就問講︰「O͘-sū-kun兄，今早起有人看見你拾一個錢袋仔，是武陸君 ê。」O͘-sū-kun 大gông-ngia̍h,致到一tia̍p仔久bōe講話，後--來歸正去，就講︰「我拾著一個錢袋仔？」 |
|
“Sī, lâng teh kóng.”
|
「是，人teh講。」 |
|
“Chîⁿ-tē-á góa lóng m̄-chai-iáⁿ, lí chit chūn kóng, góa chiah khí-thâu thiaⁿ-tio̍h.”
|
「錢袋仔我攏m̄知影，你這陣講，我才起頭聽著。」 |
|
Chhī-tiúⁿ sòa-chiap kóng,“M̄-kú lí ū hō͘ lâng khòaⁿ-tio̍h.”
|
市長續接講︰「M̄ -kú你有hō͘人看著。」 |
|
“Lâng khòaⁿ-kìⁿ góa khioh-tio̍h chîⁿ-tē-á--ê, sī sím-mi̍h lâng khòaⁿ-kìⁿ?”
|
「人看見我拾著錢袋仔--ê,是甚mi̍h人看見？」 |
|
“Chè-chō bé-oaⁿ hit ê Má-lîn hiaⁿ, khiā tī i ê mn̂g-kháu khòaⁿ-kìⁿ.”
|
「製造馬鞍ê 馬麟兄，企tī伊ê 門口看見。」 |
|
Hit ê lāu-lâng sûi-sî liáu-kái; chiū chhng-chhiú chhiau i ê tē-á, the̍h-chhut chi̍t tiâu sòaⁿ.“Má-lîn hiaⁿ khòaⁿ-kìⁿ góa, chiah pháiⁿ-sim! I khòaⁿ-kìⁿ góa khioh chi̍t tiâu sòaⁿ lah, chhī-tiúⁿ ah; bô pa̍t-hāng.”
|
Hit個老人隨時了解；就chhng手搜伊ê 袋仔，提出一條線。「馬麟兄看見我，chiah歹心﹗伊看見我拾一條線lah，市長ah；無別項。」 |
|
Chhī-tiúⁿ iô i ê thâu-khak, kóng,“Lí m̄-thang phah-sǹg góa ōe sìn Má-lîn hiaⁿ, i sī láu-si̍t koh thang sìn-iōng ê lâng, lâi khòaⁿ m̄-tio̍h chi̍t-tiâu sòaⁿ kap chi̍t ê chîⁿ-tē-á.”
|
市長搖伊ê 頭殼，講︰「你m̄ -thang扑算我會信馬麟兄，伊是老實koh thang信用ê人，來看m̄著一條線kap一個錢袋仔。」 |
|
O͘-sū-kun hiaⁿ giâ i ê chiàⁿ-chhiú oán-jiân beh chiù-chōa i só͘ kóng ê sī chin-si̍t, chiū koh hoan-hù chi̍t-piàn kóng,“M̄-kú si̍t-chāi sī án-ni, chhī-tiúⁿ ah. Góa sī kan-ta khioh-tio̍h chi̍t-tiâu sòaⁿ nā-tiāⁿ.”“Lí án-ni kóng, O͘-sū-kun hiaⁿ, lí khioh chîⁿ-tē-á khí-lâi liáu-āu, lí kiám m̄-sī koh sòa-chiap chhē khòaⁿ ū bān-it tùi chîⁿ-tē-á lak chhut-lâi ê chîⁿ á bô mah?”
|
O͘-sū-kun兄舉伊ê 正手宛然beh 咒詛伊所講--ê是真實，就koh吩咐一遍講，「M̄-kú實在是án-ni，市長ah。我是kan-ta 拾著一條線nā -tiāⁿ。」「你án -ni 講，O͘-sū-kun 兄，你拾錢袋仔起來了後，你kiám m̄是koh續接chhōe看有萬一tùi錢袋仔落出來 ê 錢仔無mah？」 |
|
Khó-lîn ê O͘-sū-kun hiaⁿ! I chha-put-to bōe kóng-ōe. Má-lîn hiaⁿ ji̍p-lâi koh-chài hoan i só͘ pò-kò ê sū, chóng--sī lông-hu m̄-jīn. Chiàu i pún-sin ê só͘-ài, ū chhiau O͘-sū-kun hiaⁿ ê seng-khu, chóng--sī bōe tit-thang chhē chhut chîⁿ-tē-á tī i ê seng-khu.
|
可憐 ê O͘-sū-kun 兄﹗伊差不多bōe講話。馬麟兄入來koh再翻伊所報告ê 事，總--是農夫m̄認。照伊本身 ê 所ài,有搜O͘-sū-kun兄ê 身軀，總--是bōe得thang chhōe出錢袋仔tī 伊ê 身軀。 |
|
Chhī-tiúⁿ put-chí kan-khó͘, kàu lō͘-bé kiò hit ê lông-hu tńg-khì, hoan-hù i kóng, i beh koh kap kiám-sū chiàu-hōe lâi thèng-hāu i ê bēng-lēng.
|
市長不止艱苦，到路尾叫hit個農夫轉去，吩咐伊講，伊beh koh kap檢署照會來聽候伊ê 命令。 |
|
Hit-tia̍p chit ê siau-sit thoân kàu chi̍t sì-kòe, O͘-sū-kun hiaⁿ lī-khui chhī-ia̍h-só͘ ê sî, ho͘N3 kî ê lâng chōe-chōe cháu-óa lâi ûi i ê sin-piⁿ, ài beh chai hit ê siau-sit. I kóng hō͘ in thiaⁿ, chóng--sī bô lâng beh sìn--i; hoán-tńg tōa-siaⁿ lâi chhiò i só͘ kóng--ê. Koh kiâⁿ, koh-chài kóng i ê sū hō͘ só͘ tú-tio̍h ê lâng thiaⁿ, chóng--sī bô thang ǹg-bāng thang chhē chhut chi̍t lâng lâi sìn i ê ōe.
|
Hit-tia̍p這個消息傳到一四界，O͘-sū-kun 兄離開市ia̍h所 ê 時，好奇ê 人濟濟走倚來圍伊ê 身邊，ài beh知hit個消息。伊講 hō͘ in 聽，總--是無人beh信--伊；反轉大聲來笑伊所講--ê。Koh行，koh再講伊ê 事hō͘所tú著 ê人聽，總--是無thang向望thang chhōe出一人來信伊ê 話。 |
|
Chōe-chōe lâng iô in ê thâu-khak chhiò kóng,“Ah! O͘-sū-kun hiaⁿ, lí lāu bóng-lāu, pèng m̄-sī mi̍h neh!”
|
濟濟人搖in ê 頭殼笑講︰「Ah﹗O͘-sū-kun兄，你老罔老，pèng m̄是物neh﹗」 |
|
Kàu àm i chiū kap kúi-nā ê chhù-piⁿ chòe-tīn tńg-khì. In keng-kè si̍p-jī-lō͘-thâu ê sî, O͘-sū-kun hiaⁿ chiū pí hit-jiah i thêng-kha lâi khioh hit tiâu sòaⁿ ê só͘-chāi hō͘ in khòaⁿ, iā kui-lō͘ i lóng bô kóng pòaⁿ-hāng pa̍t-hāng ê sū.
|
到暗伊就kap幾若個厝邊做陣轉去。In經過十字路頭ê 時，O͘-sū-kun兄就比hit跡伊停腳來拾hit 條線ê 所在hō͘ in看，也歸路伊攏無講半項別項ê 事。 |
|
Hit àm hit ê khó-lîn ê lāu-lâng chiū khì se̍h i só͘ tiàm ê hiuⁿ-chng, kóng só͘ tú-tio̍h ê sū; sui-bóng lâng-lâng ū thiaⁿ-kìⁿ chóng--sī bô ū chi̍t lâng hoaⁿ-hí khǹg i ê sìn-iōng tī i só͘ kóng ê ōe. I keng-kè hit àm chin kan-khó͘, hoân-ló kàu chha-put-to beh phòa-pīⁿ.
|
Hit暗hit個可憐 ê 老人就去se̍h伊所tiàm ê 鄉莊，講所tú著ê 事；雖罔人人有聽見總--是無有一人歡喜勸伊ê 信用tī伊所講 ê 話。伊經過hit暗真艱苦，煩惱到差不多beh 破病。 |
|
Kè ji̍t ū chi̍t ê tn̂g-kang the̍h só͘ khioh-tio̍h ê chîⁿ khì hêng hit ê chú-lâng, iā tit-tio̍h só͘ iok-sok ê pò-siúⁿ. Hit ê lâng ū kóng i tī lō͘-n̍i̍h khioh-tio̍h, chóng--sī ūi-tio̍h m̄-bat jī, ū sûi-sî the̍h-khì hō͘ i ê thâu-ke. Tùi án-ni chiah chai hit ê phah-m̄-kìⁿ ê lâng.
|
隔日有一個長工提所拾著 ê 錢去還hit 個主人，也得著所約束ê 報賞。Hit個人有講伊tī 路n̍i̍h拾著，總--是為著m̄-bat字，有隨時提去hō͘伊ê 頭家。Tùi án-ni才知hit個扑m̄見 ê 人。 |
|
Chit ê siau-sit thoân-kàu chi̍t-sì-kòe. O͘-sū-kun hiaⁿ thiaⁿ-tio̍h ê sî i ê sim-koaⁿ chin hoaⁿ-hí.“Taⁿ in tek-khak beh sìn góa lah!”I án-ni kóng,“Sè-kan bô ū chi̍t hāng ōe hō͘ lâng khah kan-khó͘, pí hō͘ lâng hiâm kóng ū kóng pe̍h-chha̍t lah!”
|
這個消息傳到一四界。O͘-sū-kun兄聽著 ê 時伊ê 心肝真歡喜。「今in的確beh信我lah﹗」伊án -ni 講︰「世間無有一項會hō͘人較艱苦，比hō͘人嫌講有講白賊lah﹗」 |
|
I pò i ê pêng-iú chai chit chân sū ê sî, iáu-kú khòaⁿ-kìⁿ ū lâng iáu-bē sìn i sī bô chōe. Chit hāng hō͘ i ê sim-koaⁿ chin thàng-thiàⁿ, koh-chài siⁿ-khí bô pêng-an.
|
伊報伊ê 朋友知這層事ê時，iáu-kú看見有人iáu-bōe信伊是無罪。這項hō͘伊ê 心肝真痛疼，koh再生起無平安。 |
|
Kè lé-pài, i koh khì koe-n̍i̍h ê sî, i koh-chài khòaⁿ-kìⁿ Má-lîn khiā tī i ê mn̂g-kháu ná khòaⁿ--i, ná teh chhiò. Cháiⁿ-iūⁿ?
|
隔禮拜，伊koh去街n̍i̍h ê 時，伊koh再看見馬麟企tī伊ê門口那看--伊，那teh笑。怎樣？ |
|
O͘-sū-kun hiaⁿ ū tú-tio̍h chi̍t ê chin se̍k-sāi ê choh-chhân lâng, kā i kóng lūn chîⁿ-tē-á koh hêng ê sū. Hit ê choh-chhân lâng chhiò-chhiò kā i kóng, “Lí si̍t-chāi sī chiâⁿ m̄-sī lâng oh!”O͘-sū-kun koh-khah ke-thiⁿ bô pêng-an. Cháiⁿ-iūⁿ in iáu-kú teh kiò góa sī“pháiⁿ-lâng?”Hit ê khioh-tio̍h chîⁿ-tē-á ê lâng kiám bô the̍h-khì hêng hit ê chú-lâng liáu mah?
|
O͘-sū-kun 兄有tú著一個真熟似ê 作田人，kā伊講論錢袋仔koh還 ê 事。Hit個作田人笑笑kā伊講︰「你實在是成m̄是人oh﹗」O͘-sū-kun koh較加添無平安。怎樣in iáu -kú teh叫我是「歹人？」Hit個拾著錢袋仔 ê 人kiám無提去還hit個主人了mah？ |
|
Chi̍t ê lâng ìn kóng,“Lí kóng chin hó thiaⁿ lah! Chi̍t ê chhē--tio̍h, chi̍t ê the̍h khì hêng. Goán chai noh!”
|
一個人應講︰「你講真好聽lah﹗一個chhōe --著，一個提去還。阮知noh﹗」 |
|
Kàu lō͘-bé O͘-sū-kun hiaⁿ liáu-kái. Chai lâng ū hiâm i kap lâng kiōng-bô͘ the̍h chîⁿ-tē-á khì hêng. I ti̍t-ti̍t ài beh piān-kái, chóng--sī bô chhái kang, kàu lō͘-bé chia̍h bô kàu pá chiū lī-khui toh.
|
到路尾O͘-sū-kun兄了解。知人有嫌伊kap人共謀提錢袋仔去還。伊直直ài beh辯解，總--是無采工，到路尾食無到飽就離開桌。 |
|
I tńg-khì chhù-n̍i̍h chin sit-chì, chin hoân-ló, sim-koaⁿ kan-khó͘, in-ūi i chai bô hoat-tō͘ thang koh chèng-bêng i ê bô chōe-kòa.
|
伊轉去厝n̍i̍h真失志，真煩惱，心肝艱苦，因為伊知無法度thang koh 證明伊ê無罪過。 |
|
Chit hāng sū éng-hióng-tio̍h i ê sim-koaⁿ kap kiān-khong, tì-kàu phòa-pīⁿ. Tú-tú beh kè-khùi ê sî, ū lâng koh-chài thiaⁿ-kìⁿ i hoah kóng,“Kan-ta chi̍t-tiâu sòaⁿ nā-tiāⁿ, iáu bô pa̍t hāng. Lí khòaⁿ tī-chia, chhī-tiúⁿ ah, chi̍t-tiâu sòe tiâu sòaⁿ.”
|
這項事影響著伊ê 心肝kap 健康，致到破病。Tú-tubeh2 過氣 ê 時，有人koh再聽見伊hoah講︰「Kan-ta一條線nā-tiāⁿ，iáu無別項。你看tī-chia，市長ah，一條細條線。」 |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe-pò tē 518 koàn, 1928 nî 5 ge̍h)
|
(台灣教會報第518卷，1928年5月) |
