首頁 >文學作品
文學作品
回上一頁
本篇文章總共有9個段落,30個語句,699個語詞,1021個音節
Lūn Hū-jîn chiong-lâi ê 論婦人將來ê使命
Tân Khêng-ku 陳瓊琚
Taⁿ lâi lūn tām-po̍h Tang-iûⁿ ê hū- jîn-lâng ê chōng-hóng. Sui-jiân sī Ìn- tō͘, tī kó͘-chá lú-chú sī chòe ka-têng tiong ê lú-ông, chīn ū koân, chin chū-iû, kap lâm-chú lóng pîⁿ-pîⁿ, koh lú-chú ê kàu-io̍k ia̍h chin tì-ì. Nā khòaⁿ hit pún chū-chi̍p chhut-miâ ê lú-ông, á-sī gâu ê lú-sū só͘ teh chhiùⁿ ê koa-chi̍p ‘Veda’ chiū chai-iáⁿ. Sui-sī án-ni, lú-chú ê tōe-ūi kàu āu-lâi chiām-chiām kē, koh ūi-tio̍h hō͘ Pho-lô-bûn kàu ê cheng-lû ê choan-chè ap-pek, tì-kàu hū-lú ê chū- iû kap koân-lī chiām-chiām bô--khì, kàu āu-lâi chiâu-chn̂g pìⁿ-chòe lâm-chú ê lô͘-lē. Nā khòaⁿ hit pún ‘Maun’ Sèng- tián chiū chai-iáⁿ, ū kì-chài chin-chōe khòaⁿ-khin lú-chú ê sū tī-teh. 今來論淡薄東洋ê婦人人ê狀況。雖然tī印度,tī古早女子是做家庭中ê女王,真有權、真自由,佮男女攏平平,koh女子ê教育亦真致意。若看hit本聚集出名ê女王,抑是gâu ê女士所the唱ê歌集「Veda」就知影。雖是án-ni,女子ê地位到後來漸漸低,koh為著hō͘波羅門教ê僧侶ê專制壓迫,致到婦女ê自由佮權利漸漸無--去,到後來齊全變做男子ê奴隸。若看hit本《Maun》聖典就知影,有記載真濟看輕女子ê事tī-teh。
Koh tī Pho-su-kok ūi-tio̍h siū Hôe-hôe-kàu kui-chek ê sok-pa̍k, hiān-sî iû- goân lūn lú-chú lóng bô chi̍t-su̍t-á ê koân-lī, koh chi̍t-sì-lâng i choa̍t-tùi bōe-tit-thang tī siā-hōe tiong lâi oa̍h- tāng. Koh tī波斯國,為著受回教規則ê束縛,現時猶原論女子攏無一肖仔ê權利,koh一世人伊絕對bōe得thang tī社會中來活動。
Tī Tiong-kok tùi chá-chá chiū ū hit khoán “Sam-chiông chhit-khì” ê kà-sī, koh chhin-chhiūⁿ kóng, “Lú-chú bô kong-sū.” Lūn Tiong-kok bûn-bêng ê iàu-sò͘ ê tiong-ng, Jû-kàu sī chiàm tōa pō͘-hūn. Só͘-í nā beh lūn Tiong-kok hū-lú būn-tôe ê sū, tek-khak tio̍h tùi Sù-sú Ngó͘-keng lâi the̍h châi-liāu. Chóng-sī lūn Jû-kàu ê lú-sèng-koan í- chêng góa bat chhut chi̍t pái lah, só͘-í chêng só͘ ū kóng--ê, tī-chia bô ài koh kóng. Taⁿ tī-chia kan-ta ài ke-thiⁿ tām- po̍h chá-chêng bô kóng ê só͘-chāi, chiū- sī tī Lūn-gú lāi-bīn ū kóng, “Chú ūi Kong-iá Tiông khó chhè--iá, sui chāi lûi-siat chi tiong, hui kî chōe--iá, í kî chú chhè--chi.” Koh tī pa̍t-ūi ū kóng, “Chú ūi Lâm-iông pang iú-tō put-hòe, pang bû-tō bián ū hêng-lio̍k, í kî heng chi chú chhè--chi.” Tùi án-ni thang khòaⁿ chhut Tiong-kok ê sèng-hiân lia̍h lú-chú chòe lé-mi̍h, á-sī chióng-lē phín ê chèng-kù. Tī中國tùi早早就有hit款「三從chhit-it」ê教示,koh親像講:「女子無公事。」論中國文明ê要素ê中央,儒教是佔大部份。所以若beh論中國婦女問題ê事,的確著tùi四書五經來提材料。總是論儒教ê女性觀以前我bat出一擺lah,所以前所有講--ê,tī chia無ài koh講。今tī chia kan-ta ài加添淡薄早前無講ê所在,就是tī論語內面有講:「子謂公治長可妻也,雖在縲非其罪也,以其子妻之。」koh tī別位有講:「子謂南容邦有道不廢,邦無道免於刑戮,以其兄之子妻之。」Tùi án-ni thang看出中國ê聖賢掠女子做一種ê禮物,抑是獎勵品ê證據。
Ia̍h lūn lâm-lú kan ê lé-gî chok-hoat tēng chin siông-sè. Taⁿ tùi giân-gú- siōng, tī Lé-kì ū kì, kóng, “Ta-po͘-lâng bô kóng chhù-lāi sū, cha-bó͘ lâng bô kóng gōa-bīn tāi;” koh, “Gōa-kháu ê sū bô ji̍p kàu hō͘-tēng lāi, ia̍h lāi-bīn ê sū bô thoân-chhut kàu hō͘-tēng gōa.” Koh tùi siā-kau siōng kà-sī kóng, “Lâm-lú nā m̄-sī keng-kè beh tiāⁿ-tio̍h, m̄-thang saⁿ-kap chai-miâ, m̄-thang siū sàng mi̍h, koh ia̍h m̄-thang saⁿ kau-pôe.” “Kiâⁿ- lō͘ ê sî lâm-chú tùi chiàⁿ-pêng, lú-chú tùi tò-pêng; chhia chiah tùi tiong-ng.” 亦論男女間ê禮儀做法定真詳細。今tùi言語上,tī禮記有記,講:「查甫人無講厝內事,查某人無講外面事」;koh「外口ê事無入到戶限內,ia̍h內面ê事無傳出到戶限外」。Koh tùi社交上教示講:「男女若m̄是經過beh定著,m̄-thang相佮知名,m̄-thang受送物,koh亦m̄-thang相交陪」。「行路ê時男子tùi正爿,女子tùi倒爿;車才tùi中央」。
Koh lūn tī ka-têng tiong ê kà-sī kóng, “Lāi-bīn kap gōa-kháu m̄-thang siāng kó͘-chíⁿ, m̄-thang saⁿ-kap sóe e̍k- tháng, bô saⁿ thong-óng pâng-keng, koh saⁿ, bô saⁿ-kap ēng, koh lâm-chú ji̍p lāi-bīn m̄-thang kí. Àm-sî ji̍p--lâi tio̍h kia̍h hé, nā bô hé chiū m̄-thang; ia̍h lú-chú chhut-mn̂g tek-khak tio̍h jia-bīn; àm-sî kiâⁿ-lō͘ ê sî iû-goân tio̍h kia̍h-hé, nā bô chiū m̄-thang. Koh論tī家庭中ê教示講:「內面佮外口m̄-thang siān古井,m̄-thang相佮洗浴桶,無相通往房間,koh衫,無相佮用,koh男子入內面m̄-thang指。暗時入--來著舉火,若無火就m̄-thang;亦女子出門的確著遮面;暗時行路ê時猶原業舉火,若無就m̄-thang。」
Koh lūn tùi chhin-chhek ê kà-sī kóng, “Bô-lūn sī ka-kī ê tōa-chí á-sī sió-bē, nā í-keng kè-liáu koh tò-tńg lâi thit-thô ê sî, sui-sī hiaⁿ-tī ia̍h m̄-thang saⁿ-kap chē, ia̍h m̄-thang saⁿ-kap chia̍h-pn̄g.” “Koh sió-chek sí ê sî, hiaⁿ-só m̄-thang óa-tio̍h i ê sin-si; sió-chek tùi hiaⁿ-só ê sin-si ia̍h sī án-ni.” Koh論tùi親戚ê教示講:「無論是家己ê大姊抑是小妹,若己經嫁了koh倒轉來thit-thô ê時,雖是兄弟亦m̄-thang相佮坐,亦m̄-thang相佮食飯。」「koh小叔死ê時,兄嫂m̄-thang倚著伊ê身屍;小叔tùi兄嫂ê身屍亦是án-ni」。
Lūn Tiong-kok kó͘-lâi tùi chit ê lâm- lú ê kà-sī sī chin-giâm, chóng-sī góa m̄- sī kóng chit khoán kà-sī lóng m̄-hó, put-kò hō͘ lán thang siūⁿ, lūn chit khoán ê kà-sī, thang kóng sī chhin- chhiūⁿ hoat-lu̍t chi̍t-poaⁿ-iūⁿ, lóng bô chi̍t-su̍t-á ê thiàⁿ-chêng. Sui-sī ka-kī ê chì-chhin ê chí-bē, á-sī ka-cho̍k-tiong ê chhin-lâng ia̍h tio̍h kap it-poaⁿ ê gōa- lâng ēng siāng-khoán ê khoán-thāi-hoat. Lūn Jû-kàu ê kà-sī si̍t-chāi ū chōe-chōe hāng hō͘ lâng thang chim-chiok siūⁿ ê só͘-chāi tī-teh. Só͘-í lūn Tiong-kok ê hū-lú tùi cheng-sîn ê hoat-ta̍t kap kàu- hòa lóng bô chìn-pō͘, kan-ta sī ióng-sêng chiâu-chn̂g ê ho̍k-chiông. 論中國古來tùi這個男女ê教示是真嚴,總是我m̄是講這款教示攏m̄好,不過hō͘咱thang想,論這款ê教示,thang講是親像法律一般樣,攏無一屑仔ê疼情。雖是家己ê至親ê姊妹,抑是家族中ê親人著佮一般ê外人用像款ê款待法。論儒教ê教示實在有濟濟項hō͘人thang斟酌想ê所在tī--teh。所以論中國ê婦女tùi精神ê發達佮教化攏無進步,kan-ta是養成齊全ê服從。
Chóng-sī tùi Tiong-kok tē-it kek- bēng ê sî khí, chiū ū hoat-chhut hit khoán. “Lú-koân khóng-tiong ê ūn- tōng.” Koh tī 1919 nî, tī Tiong-hoa Bîn-kok 8 nî, chiū hoat-chhut “Lú-chú ê chham-chèng-koân;” kàu 1921 nî-bé tī ô͘-lâm-séng ê hiàn-hoat ū bêng-bêng kì-chài sêng-jīn lú-chú ū chham-chèng ê koân-lī, koh bô jōa-kú tī Séng-gī-hōe chiū ū soán-chhut lú-chú ê gī-oân. Tī 1923 nî 1 ge̍h 1 ji̍t tī Tiong-hoa Bîn- kok-tóng ê soan-giân tiong ū bêng-bêng kì “Lâm-lú pêng-téng” ê kò-tiâu tī-teh. Chhin-chhiūⁿ án-ni, hiān-sî tī Tiong-kok, lūn lú-chú ê koân-lī kap chū-kak chham kó͘-tāi lâi saⁿ-pí ū thian-ian ê cheng- chha. 總--是tùi中國第一革命ê時起,就有發生hit款「女權擴張ê運動」。Koh tī 1919年,tī中華民國8年,就發出「女子ê參政權」;到1921年尾tī湖南省ê憲法有明明記載承認女子有參政ê權利,koh無偌久tī省議會就有選出女子ê議員。Tī 1923年1月1日tī中華民國黨ê宣言中有明明記「男女平等」ê告條tī teh。親像án-ni,現時tī中國,論女子ê權利佮自覺參古代來相比有天淵ê增差。
(Tâi-oân Kàu-hōe-pò tē 509-511 koàn,1927 nî 8-10 ge̍h) (台灣教會報第509~511卷,1927年8~10月)
回上一頁    日治時期,   1927年,   散文