Lūn Kiat-hun
|
論結婚 |
| Tân Khêng-ku |
陳瓊琚 |
|
Lâng tiàm tī chit sè-kan, tû-khí ū te̍k-pia̍t sū-chêng ê lâng í-gōa bōe-ōe to̍k-sin seng-oa̍h, chiū-sī tio̍h kiàn-siat chi̍t ê ka-têng chiah ōe ēng-tit. Kóng khah-bêng, chiū-sī ta̍k-lâng tio̍h ū chi̍t ê hó tâng-phōaⁿ thang saⁿ-kap khiā-khí, saⁿ pang-chān. Ū tāi-chì saⁿ-kap chim- chiok, tâng-tiⁿ tâng-khó͘, ū hó saⁿ chióng-lē, ū pháiⁿ saⁿ tiong-khok, chiū-sī só͘ kóng īⁿ-sin tâng-chêng, tâng-sim kap tâng-ì ê hó tâng-phōaⁿ, chiah thang an-sim khoài-lo̍k keng-kè chit ê sè-kan.
|
人tiàm tī 這世間，除起有特別事情ê人以外，bōe會獨身生活，就是著建設一個家庭才會用--得。講較明，就是逐人著有一個好同伴相佮企起，相幫贊。有事誌相佮斟酌，同甜同苦，有好相獎勵，有歹相忠告，就是所講異身同情，同心佮同意ê好同伴，才thang 安心快樂經過這個世間。 |
|
Lán nā kā i khòaⁿ, hit khoán ko͘-to̍k seng-oa̍h ê lâng ê chêng-hêng chiū chai hit ê bô chhù-bī, bô sim-sek, bô hoaⁿ-hí kap chhi-chhám ê só͘-chāi. Só͘-í ū pē- bú, hiaⁿ-tī, chí-bē, chhin-chhek kap pêng-iú ê lâng sī chin hēng-hok, in-ūi ōe tit-tio̍h chōe-chōe hāng ê lī-piān kap hok-khì. Chóng-sī nā kan-ta án-ni, kî- si̍t sī iáu bô kàu-gia̍h, in-ūi téng-bīn só͘ kóng hiah ê lâng ta̍k-ê ū in ê kéng-gū, gī-bū, koân-lī kap sù-bēng, só͘-í tek- khak bô thang ǹg-bāng in ōe-tit thang kap lán tiàm kàu kui-sì-lâng, thang lâi saⁿ pang-chān; só͘-í Siōng-tè beh pó͘- chiok chit hāng, chiah siat chit ê kiat- hun ê hoat-tō͘. Só͘-í lūn chit ê hun-in ê sū sī chin iàu-kín kap sîn-sèng, tek- khak m̄-thang bô tì-ì kap hut-lio̍k lâi khòaⁿ-khin i.
|
咱若kā伊看，hit款孤獨生活ê人ê情形就知hit個無趣味，無心適，無歡喜佮淒慘ê所在。所以有父母兄弟，姊妹，親戚佮朋友ê人是真幸福，因為會得著濟濟項ê利便佮福氣。總--是若kan-ta án-ni，其實是無夠額，因為頂面所講hiah ê人逐個有in ê境遇，義務，權利佮使命，所以的確無thang向望in會得thang佮咱tiàm到歸世人，thang來相幫贊；所以上帝beh補足這項，才設這個結婚ê法度。所以論這個婚姻ê事是真要緊佮神聖，的確 m̄ thang無致意佮忽略來看輕伊。 |
|
Taⁿ, lūn tī lán Tâi-oân khah-siông ū teh kiâⁿ ê kiat-hun-hoat, iok-lio̍k ū sì- khoán, chiàu ē-tóe:
|
今，論tī 台灣較常有teh行ê結婚法，約略有4款，照下底： |
|
(1) Chí-pak ûi-hun.
|
(1)指腹為婚。 |
|
(2) Sim-pū-á io.
|
(2)新婦仔io。 |
|
(3) Hó-pháiⁿ mn̄g sîn-pu̍t ê kiat-hun.
|
(3)好歹問神佛ê結婚。 |
|
(4) Pē-bú chí-tēng ê kiat-hun.
|
(4)父母指定ê結婚。 |
|
Thâu chi̍t-hāng ê kiat-hun-hoat chiū-sī iáu tī pak-tó͘-lāi chiū kā i tiāⁿ-tio̍h; chiū-sī pē-bú kap pē-bú lióng-pêng chin siong-hó, koh tú-tio̍h siāng-ge̍h beh siⁿ-kiáⁿ; só͘-í lióng-pêng ê pē-bú iok-sok, kóng, nā chi̍t-ê siⁿ ta-po͘, ia̍h chi̍t-ê siⁿcha-bó͘--ê, chiah tāi-ke lâi saⁿ phit-phòe.
|
頭一項ê結婚法就是iáu tī 腹肚內就kā伊定著；就是父母佮父母兩爿真相好，koh抵著像月beh生子；所以兩爿ê父母約束，講：「若一個生查甫，亦一個生查某--ê,才大家相匹配。」 |
|
Tē-jī hāng ê kiat-hun, sī tī ka-kī ê kiáⁿ iáu sòe-hàn ê sî chiū thòe i siat- hoat lâi io chi̍t ê cha-bó͘-gín-ná, tāi-iok kap ka-kī ê ta-po͘-kiáⁿ nî-hè beh siāng- khoán. Tī iáu sòe-hàn ê sî chiū kā i chhōa lâi ka-kī ê ke-lāi iúⁿ-chhī. Chi̍t- hāng thang chhe-ēng, ia̍h kàu tōa-hàn chiū thang kā in sak chòe-tui, thang khah séng só͘-hùi.
|
第2項ê結婚，是tī 家己ê子iáu細漢ê 時就替伊設法來育一個查某囡仔，大約佮家己ê查甫子年歲beh像款。Tī iáu 細漢ê 時就kā伊娶來家己ê家內養飼。一項thang差用，亦到大漢就thang kā in sak做堆，thang較省所費。 |
|
Tē-saⁿ hāng, sī ūi-tio̍h bê-sìn ê pē-bú khì kā i ê kiáⁿ thiu-chhiam, khòaⁿ-miā, pok-kòa kap poa̍h-poe, mn̄g sîn-pu̍t; chiū-sī beh hō͘ sîn-pu̍t lâi thòe in ê kiáⁿ-jî chhē bó͘. Só͘-í nā sîn-bêng kā in kóng, tio̍h khì chhōa chi̍t ê oai-chhùi koh pái- kha ê cha-bó͘-gín-ná lâi chòe bó͘; sui- jiân m̄-ài, iáu-kú m̄-káⁿ ke̍h sîn-pu̍t ê bēng-lēng, iû-goân ko͘-put-chiong ia̍h tio̍h khì chhōa, chiū-sī choan-choan hō͘ sîn-pu̍t chú-ì ê kiat-hun-hoat.
|
第3項，是為著迷信ê父母去kā伊ê 子抽籤、看命、卜卦佮跋杯，問神佛；就是beh hō͘ 神佛來替in ê子兒chhē某。所以那若神明kā in講，著去娶一個歪嘴koh跛腳ê查某囡仔來做某；雖然 m̄ 愛，iáu-kú m̄ 敢ke̍h神佛ê命令，猶原姑不chiong亦著去娶，就是專專hō͘神佛主意ê結婚法。 |
|
Tē-sì khoán ê, chiū-sī chhut-chāi pē- bú chú-ì. Pē-bú nā kóng hó, chiū hó; nā pē-bú m̄-ài chiū bōe sêng. Só͘-í ū lâng teh pâi-thek, kóng Tâi-oân lâng ê kiat-hun sī chhin-ke kap chhin-ke, ia̍h chhiⁿ-ḿ kap chhiⁿ-ḿ teh kiat-hun, m̄-sī kiáⁿ-jî teh kiat-hun!
|
第4款--ê,就是出在父母主意。父母若講好，就好；若父母 m̄ 愛就bōe成。所以有人teh排斥，講台灣人ê結婚是親家佮親家，亦親姆佮親姆teh結婚，m̄ 是子兒teh結婚！ |
|
Lūn í-siōng só͘ kóng thâu hit saⁿ- hāng ê kiat-hun-hoat tio̍h pâi-thek, ia̍h chit ê tē-sì hāng ê kiat-hun-hoat tio̍h tōa kái-liông chiah ōe ēng-tit. Cháiⁿ-iūⁿ góa kóng tio̍h tōa kái-liông? In-ūi chāi- lâi ê kè-chhōa tōa-pō͘-hūn thang kóng sī bô chiàu kiat-hun ê cheng-sîn teh kiâⁿ. Pē-bú nā khòaⁿ hó, chiū kiáⁿ-jî lóng m̄- káⁿ ûi-ke̍h. Thèng-hāu kàu chhōa lâi liáu-āu nā m̄-hó, chiah khòaⁿ sī beh kā i lī-iân, á-sī kā i lok-khǹg tiàm tī āu- pâng chiah koh chhōa sòe-î. Só͘-í sìn- chiá tio̍h sòe-jī, in-ūi bē-sìn tō-lí ê lâng kè-chhōa chhìn-chhái ōe ēng-tit. In khòaⁿ chhōa bó͘, sī ná teh bóe ôe chi̍t- iūⁿ; nā bōe ha̍h-chhēng, sûi-piān piàn- ōaⁿ koh bóe pa̍t-khoán--ê ōe ēng-tit. Chóng-sī sìn tō-lí lâng sī bô siāng-khoán, in-ūi lán khòaⁿ ka-kī ê hū-jîn- lâng sī ná ka-kī ê kha-chhiú, só͘-í bōe chhìn-chhái-tit kán-piān kā i chám hiat- ka̍k koh ōaⁿ sin ê kha-chhiú.
|
論以上所講頭hit 3項ê結婚法著排斥，亦這個第4項ê結婚法著大改良才會用得。怎樣我講著大改良？因為在來ê嫁娶大部份thang講是無照結婚ê精神teh行。父母若看好，就子兒攏 m̄敢違ke̍h。聽候到娶--來了後若 m̄ 好，才看是beh kā伊離緣，抑是kā伊lok囥tī 後房才koh娶細姨。所以信者著細膩，因為bē信道理ê人嫁娶chhìn-chhái會用--得。In看娶某，是那teh買鞋一樣；若bōe合穿，隨便變換koh買別款--ê會用--得。總--是信道理人是無像款，因為咱看家己ê婦人人是那家己ê腳手，所以bōe chhìn-chhái--得簡便kā伊斬hiatka̍k koh換新ê腳手。 |
|
Khóng-hu-chú kóng, kun-chú ê tō- lí sī tùi hu-hū khí-tiám; koh-chài Sèng-keng-lāi ia̍h ū kóng, tio̍h lī-khui pē-bú khì kap i ê bó͘ kiat-liân chòe chi̍t- thé. Án-ni hō͘ lán chai-iáⁿ kè-chhōa só͘ iàu-kín ê sī tio̍h tùi-tiōng hit nn̄g ê beh kiat-chòe ang-bó͘ ê lâng. Chóng-sī lán ê lâng khah-siông m̄-sī án-ni. Ū-ê m̄-sī teh thòe kiáⁿ-jî kéng hó koh gâu ê bó͘, sī teh iàu-kín lâng ê gia̍p-sán. Koh- chài lú-chú hit-pêng ia̍h sī án-ni. Ū hit-khoán ê pē-bú lóng bô teh thòe in ê cha- bó͘-kiáⁿ kéng hó ê tiōng-hu, kan-ta nā hó-gia̍h ê chú-tē chiū hó, in-ūi phèng- kim thang siu chōe-chōe, ná chhin- chhiūⁿ teh bōe mi̍h-kiāⁿ chi̍t-iūⁿ.
|
孔夫子講：「君子ê道理是對夫婦起點」；koh再聖經內亦有講：「著離開父母去佮伊ê 某結連做一体。」Án-ni hō͘ 咱知影嫁娶所要緊ê是著對重hit兩個beh結做翁某ê人。總--是咱ê 人較常 m̄ 是án-ni。有ê m̄ 是teh替子兒揀好koh gâu ê某，是teh要緊人ê業產。Koh再女子hit爿亦是án-ni。有hit款ê父母攏無teh替in ê查某子揀好ê丈夫，kan-ta若好額ê子弟就好，因為聘金thang收濟濟，那親像teh賣物件一樣。 |
|
Taⁿ lán chai nā sī ēng chîⁿ teh kè- chhōa, chū-jiân sī tùi-tiōng chîⁿ, bô tùi- tiōng lâng. Nā án-ni, chū-jiân chîⁿ nā khai-liáu chiū bô ài ti̍h lâng. Chîⁿ-châi sui-jiân sī chin ū lō͘-ēng, koh iàu-kín ê mi̍h, iáu-kú m̄-thang khòaⁿ chîⁿ khah- tāng kè lâng; nā án-ni chiū chin m̄-tio̍h.
|
今咱知若是用錢teh嫁娶，自然是對重錢，無對重人。若án-ni，自然錢若開了就無愛ti̍h --人。錢財雖然是真有路用，koh要緊ê物，iáu-kú m̄ thang看錢較重過人，若án-ni就真 m̄ 著。 |
|
Kó͘-chá tī Lô-má-kok kóng khí chi̍t- pái ū kúi-nā ê hū-jîn-lâng teh chū-hōe ê sî, ia̍h ta̍k lâng teh tián in ê kim-gûn pó-khì ê ta̍t-chîⁿ. Tiong-kan chi̍t ê chòe lāu-bú ê lâng, chhōa i nn̄g ê kiáⁿ óa tī sin-piⁿ kā in tāi-ke kóng, i só͘ tē-it pó- pòe ê sī hit nn̄g ê kiáⁿ. Si̍t-chāi chin ū- iáⁿ; koh-khah kùi-khì ê soān-chio̍h á-sī sím-mi̍h pó-pòe ê mi̍h ia̍h-sī sí--ê; kiat- kio̍k m̄-ta̍t-tio̍h teh oa̍h ê sòe-kiáⁿ bān- hun ê chi̍t-hun. Lâng nā ōe hiáu tùi- tiōng kiáⁿ-jî chhin-chhiūⁿ hit ê hū-jîn- lâng, m̄ chiah thang chèng-bêng kóng lâng ū chòe bān-mi̍h ê thâu ê chu-keh. Só͘-í lán chòe pē-bú ê lâng nā beh kā kiáⁿ-jî chhōa-chhin, á-sī kè cha-bó͘-kiáⁿ ê sî, tek-khak tio̍h chin tì-ì chi̍t hāng, chiū-sī tek-khak m̄-thang ēng lán só͘ thiàⁿ, só͘ kùi-tiōng, oa̍h-oa̍h ê hāu-siⁿ á-sī cha-bó͘-kiáⁿ, khì chhōa á-sī khì kè hit-khoán sí-sí bōe tín-tāng ê chhân-thô͘.
|
古早tī 羅馬國講起一擺有幾若個婦人人teh聚會ê 時，亦逐人teh展in ê金銀寶器ê值錢。中間一個做老母ê人，chhōa伊兩個子倚tī身邊kā in逐家講，伊所第一寶貝ê是hit兩個子。實在真有影；koh較貴氣ê鑽石抑是甚物寶貝ê物亦是死--ê;結局 m̄ 值著teh活ê細子萬分ê一分。人若會曉對重子兒親像hit個婦人人，m̄ 才thang證明講人有做萬物ê頭ê資格。所以咱做父母ê人若 beh kā子兒娶親，抑是嫁查某子ê 時，的確著真致意一項，就是的確 m̄-thang用咱所疼，所貴重，活活ê後生抑是查某子，去娶抑是去嫁hit款死死bōe振動ê田塗。 |
|
Lán tio̍h chai beh chō-chiâⁿ lí-sióng ê siā-hōe, hit ê kun-pún sī chāi kiat-hun; in-ūi kiat-hun sī chòe ka-têng ê ki-chhó͘, ia̍h ka-têng sī kok-ka kap siā-hōe ê kun- goân. Taⁿ lí-sióng ê ka-têng sím-mi̍h lâng ū kiàn-siat? Sèng-keng kóng, "U tì-sek ê hū-jîn-lâng ōe kiàn-tì ka-têng; gû-gōng ê hū-jîn-lâng tian-tò pāi-hoāi. Lâng nā beh chō-chiâⁿ lí-sióng ê siā-hōe, tio̍h tāi-seng kiàn-siat lí-sióng ê ka-têng; ia̍h lí-sióng ê ka-têng ê iàu-sò͘ chiū-sī lí-sióng ê hu-hū. Sèng-keng kóng, "Hó ê hū-jîn-lâng chòe tiōng-hu ê êng-kng, ná thâu-khak tì bián-liû; pháiⁿ--ê sī hō͘ tiōng-hu kiàn-siàu, chhin-chhiūⁿ kut í-keng hiú-nōa." Si̍t-chāi chin ū-iáⁿ; chhin-chhiūⁿ chit-khoán put-hiân koh pháiⁿ ê hū-jîn-lâng, m̄-nā i pún-sin tio̍h siū thí-chhiò, chiū i ê tiōng-hu kap ke- lāi ê tōa-sòe to sòa ōe siū liân-lūi lâi siū phoe-phêng. Só͘-í lūn hó-pháiⁿ ê hū-jîn- lâng hit ê éng-hióng, tùi ba̍k-chêng lâi khòaⁿ, tú-tú chhin-chhiūⁿ Sèng-keng só͘ kóng, chiū-sī tōa koan-hē tī i ê tiōng-hu kap ka-têng, chóng-sī nā kā i khòaⁿ khah-hn̄g, si̍t-chāi ū tōa koan-hē tī kok- ka kap siā-hōe ê heng-bông.
|
咱著知beh造成理想ê社會，hit 個根本是在結婚；因為結婚是做家庭ê基礎，亦家庭是國家佮社會ê根源。今理想ê家庭甚物人有建設？聖經講：「有智識ê婦人人會建致家庭；愚戇ê婦人人顛倒敗壞。人若beh造成理想ê社會，著第先建設理想ê家庭；亦理想ê家庭ê要素就是理想ê夫婦。聖經講：「好ê 婦人人做丈夫ê榮光，那頭殼戴冕旒；歹--ê是hō͘丈夫見笑，親像骨已經朽爛。」實在真有影；親像這款不賢koh歹ê婦人人，不但本身著受恥笑，就伊ê 丈夫佮家內ê大細都續會受連累來受批評。所以論好歹ê婦人人hit個影響，對目前來看，抵抵親像聖經所講，就是大關係tī 伊ê 丈夫佮家庭，總--是若kā伊看較遠，實在有大關係tī 國家佮社會ê興亡。 |
|
Lūn ūi-tio̍h pháiⁿ bó͘ lâi pāi-hoāi kok kap bia̍t-bô ka-kī ê sìⁿ-miā-ê chin-chōe kóng bōe liáu. Phì-jū lâi kóng chhin- chhiūⁿ Iûⁿ Kùi-hui pāi-hoāi Tông-tiâu, ia̍h Thán-kí pāi Tiū-ông, koh Po-sū pāi Chiu Hiu-ông. Sio̍k-gú kóng, "Chha chi hô-lî, sit chi chhian-lí," si̍t-chāi ū-iáⁿ.
|
論為著歹某來敗壞國佮滅亡家己ê性命ê真濟講未了。譬喻來講親像楊貴妃敗壞唐朝，亦妲己敗紂王，koh褒姒敗周幽王。俗語講：「差之毫釐，失之千里」實在有影。 |
|
Tī beh chhōa-chhin ê sî nā bô chin sòe-jī chim-chiok ta̍k-hāng, kan-ta thàn su-io̍k só͘ iau-kiû ê, chiū-sī chhin-chhiūⁿ kan-ta kóng súi-bó͘ ê lâng āu-lâi tek- khak ōe ūi-tio̍h bó͘ ê súi lâi tú-tio̍h chhiⁿ-chhám. Sèng-keng kóng, "Súi- bó͘ sī hō͘ ba̍k-chiu hoaⁿ-hí." Chhōa bó͘ nā- sī kan-ta beh chhōa lâi hō͘ ba̍k-chiu hoaⁿ- hí ê lâng, chiū eng-kai tio̍h ài khì choan- bûn chhē chin súi-ê chòe bó͘. Chóng-sī kiat-hun ê cheng-sîn m̄-kú m̄-sī kan-ta ūi-tio̍h ba̍k-chiu ê in-toaⁿ. Góa khiok m̄-sī teh khó͘-khǹg lâng chhōa bái-bó͘, só͘-í ǹg-bāng khòaⁿ Pò ê hiaⁿ-chí tek- khak m̄-thang gō͘-kái góa ê chin-ì. Tio̍h tùi thâu khòaⁿ kàu bé, koh ia̍h tio̍h chhú hit ê hó ê só͘-chāi lâi tit-tio̍h lī-ek chiah hó; koat-toàn m̄-thang khòaⁿ chi̍t-pòaⁿ- kù lâi jiá siū-khì, tì-kàu khòaⁿ kap siá ê lâng lóng bô lī-ek.
|
Tī beh娶親ê 時若無真細膩斟酌逐項，kan-ta趁私慾所要求--ê,就是親像kan-ta講súi 某ê人後--來的確會為著某ê súi來抵著淒慘。聖經講：「Súi某是hō͘目珠歡喜。」娶某若是kan-ta beh娶來hō͘ 目珠歡喜ê 人，就應該著愛去專門chhē真súi--ê做某。總--是結婚ê精神 m̄-kú m̄ 是kan-ta為著目珠ê因端。我卻m̄ 是teh苦勸人娶bái某，所以向望看報ê兄姊的確 m̄-thang誤解我ê 真意。著對頭看到尾，koh亦著取hit個好ê所在來得著利益才好；決斷 m̄-thang看一半句來惹受氣，致到看佮寫ê人攏無利益。 |
|
Góa tī téng-bīn ū kóng m̄-thang hō͘ ka-kī ê kiáⁿ kap cha-bó͘-kiáⁿ kan-ta khì chhōa gia̍p-sán á-sī khì kè hó-gia̍h lâng ê ì-sù, bû-kò͘ sī khó͘-khǹg lán chòe pē- bú ê lâng tio̍h ōe-hiáu tì-ì lia̍h lâng chòe chú (master) ia̍h ēng chîⁿ-châi chòe pin (servant) án-ni nā-tiāⁿ, choân-jiân m̄-sī tiâu-tî khó͘-khǹg lâng m̄-thang kap hó- gia̍h-lâng kè-chhōa ê ì-sù, só͘-í chhiáⁿ lán tio̍h liáu-kái.
|
我tī 頂面有講 m̄-thang hō͘家己ê子佮查某子kan-ta去娶業產抑是去嫁好額人ê意思，無夠是苦勸咱做父母ê人著會曉致意掠人做主 ( master ) 亦用錢財做賓( servant ) án-ni nā-tiāⁿ，全然 m̄ 是刁持苦勸人m̄-thang佮好額人嫁娶ê意思，所以請咱著了解。 |
|
Kóng khah-bêng chiū-sī lūn kè-chhōa tē-it tio̍h chun-tiōng jîn-keh, tì-tiōng lāi-châi koh tio̍h chhú lú-tek kap ta-po͘ ê phín-hēng lâng-châi. Nā-sī lūn kàu hó-gia̍h á-sī sàn-hiong, chit khoán sī hù- sio̍k ê būn-tôe, koat-toàn m̄-sī kiat-hun ê kun-pún ê būn-tôe. Chîⁿ ê lāi sī chhin-chhiūⁿ to, só͘-í nā ū lâng gâu kā i oa̍h-ēng khiok sī chin ū lī-ek lâng, koh ia̍h ōe pang-chān tōe-hng, kok-ka kap siā-hōe ê hoat-ta̍t. Chóng-sī nā kā i lām-sám ēng chiū m̄-nā ōe hāi-sí ka-kī ê sìⁿ-miā, koh ia̍h ōe pāi-hoāi hong-sio̍k kap hāi-tio̍h kok-ka chham siā-hōe.
|
講較明就是論嫁娶第一著尊重人格，致重內才koh著取女德佮查甫ê品行人材。若是論到好額抑是散hiong，這款是附屬ê問題，決斷 m̄ 是結婚ê根本ê問題。錢ê利是親像刀，所以若有人gâu kā伊活用卻是真有利益人，koh亦會幫贊地方，國家佮社會ê發達。總--是若kā伊濫糝用就 m̄ 但會害死家己ê性命，koh亦會敗壞風俗佮害著國家參社會。 |
|
Sio̍k-gú kóng, "Ū chîⁿ sái kúi, ōe oe- bō;" chóng-sī góa kóng, Bô-iáⁿ. Chhì-siūⁿ lâng nā ài tit-tio̍h hó ê kiáⁿ, nā m̄-sī ōe- hiáu ēng hó ê hoat-tō͘ lâi ín-chhōa kà- sī, koh-chài ōe hiáu hō͘ kiáⁿ-jî chiū-kūn hó koh gâu ê sian-siⁿ lâi tit-tio̍h hó ê kàu-io̍k, chham tit-tio̍h hó ê kám-hòa- la̍t, kan-ta óa-khò lán ê hó-gia̍h; chhin- chhiūⁿ án-ni, ōe tit-tio̍h gâu koh hó ê kiáⁿ-jî mah? Án-ni chèng-bêng chîⁿ m̄- sī bān-lêng, só͘-í kan-ta óa-khò chîⁿ ê khùi-la̍t beh lâi tit-tio̍h lí-sióng ê kè- chhōa, kiám-chhái khah-oh. Chóng kóng, lí-sióng-tek ê kiat-hun sī jîn-keh kap jîn-keh ê kiat-ha̍p, hu-hū ê seng-oa̍h sī ài ê seng-oa̍h. Lâng tiàm tī sè-kan chòe tē-it kong-êng--ê, m̄-sī hit khoán ōe koán-hat chōe-chōe lâng á-sī ōe hō͘ chōe-chōe lâi ho̍k-sāi kap kun-sûi i ê, tian-tò sī hit khoán ōe ho̍k-sāi chèng-lâng--ê.
|
俗語講：「有錢使鬼會挨磨」；總--是我講無影。試想人若愛得著好ê子，若 m̄ 是會曉用好ê法度來引chhōa教示，koh再會曉hō͘ 子兒就近好koh gâu ê先生來得著好 ê教育，參得著好ê感化力，kan-ta倚靠咱ê 好額；親像án-ni，會得著gâu koh好ê子兒--mah ? Án-ni證明錢 m̄ 是萬能，所以kan-ta倚靠錢ê氣力beh來得著理想ê嫁娶，kiám-chhái較oh。總講，理想的ê結婚是人格佮人格ê結合，夫婦ê生活是愛--ê生活。人tiàm tī 世間做第一光榮--ê,m̄ 是hit款會管轄濟濟人抑是會hō͘ 濟濟來服事佮跟隨伊--ê ，顛倒是hit款會服事眾人--ê。 |
|
Kóng khah-bêng chiū-sī gâu chòe lâng ê chhe-ēng, gâu ūi-tio̍h pa̍t-lâng ê hēng-hok kap hiòng-siōng lâi chhut-la̍t ê lâng, chiah thang kóng ū ta̍t jîn-seng ê bo̍k-tek, koh-chài chit khoán ê cheng- sîn tú-tú sī lán Ki-tok-kàu ê chin-chhóe. Só͘-í lâng nā ōe-hiáu chiàu Ki-tok-kàu ê cheng-sîn lâi kiàn-siat sin-ka-têng, chiū tú-tú sī chhin-chhiūⁿ hit khoán gâu ê lâng khí-chhù tī chio̍h-pôaⁿ-téng ê khoán. In-ūi hu-hū ōe-hiáu saⁿ ho̍k- sāi, chiū-sī bān-hāng tāi-chì chòe tiōng- hu ê lâng ōe-hiáu thiàⁿ bó͘, ia̍h bó͘ ōe- hiáu thé-thiap tiōng-hu, ta̍k hāng saⁿ chiàu-kò͘ saⁿ hōng-sū. Nā kó-jiân ōe án-ni, beh chō-chiâⁿ lí-sióng ê ka-têng sī bô oh.
|
講較明就是gâu做人ê差用，gâu 為著別人ê幸福佮向上來出力ê人，才thang講有達人生ê目的，koh再這款ê精神抵抵是咱基督教ê真髓。所以人若會曉照基督教ê精神來建設新家庭，就抵抵是親像hit款gâoe 人起厝tī 石磐頂ê款。因為夫婦會曉相服事，就是萬項事誌做丈夫ê人會曉疼某，亦某會曉體貼丈夫，逐項相照顧相奉事。若果然會án-ni beh造成理想ê家庭是無oh。 |
|
Chiàu hiān-sî Lōe-tē ê thóng-kè-piáu kā i khòaⁿ, lūn tùi lú-o̍h chut-gia̍p liáu-āu khòaⁿ ài kap sím-mi̍h téng-hō ê lâng kiat-hun, cha̍p-lâng ê tiong-kan ū óa poeh, káu lâng hi-bōng ài kap hó-gia̍p lâng kiat-hun.
|
照現時內地ê統計表kā伊看，論tùi女學卒業了後看愛佮甚物等號ê人結婚，10人ê中間有倚8、9人希望愛佮好額人結婚。 |
|
Tùi án-ni kā i khòaⁿ chiū chai-iáⁿ, hiān-tāi tī Lōe-tē ê lú-chú tōa-pō͘-hūn lóng iáu bô si̍t-chāi ê kak-chhíⁿ. Só͘-í beh kap lâm-chú pîⁿ-téng iáu bô hiah-n̍i̍h khoài, in-ūi chōe-chōe lâng iáu put-chí ài chòe lâng ê thit-thô mi̍h, siūⁿ ài m̄- bián chòe kang, ū thang chhia-hôa iàn-lo̍k. Chóng-sī lūn lú-chú ê su-sióng, m̄-nā kan-ta Ji̍t-pún án-ni, phah-sǹg lán Tâi- oân káⁿ ia̍h sī chha iú-hiān. Lūn m̄-bián chòe kang, ū thang chia̍h koh ōe-tit thang phèng ka-kī ê ì-sù lâi chhia-chhí, ēng chîⁿ lī-piān, ū cha-bó͘-kán thang chhe; chit-khoán ê só͘-chāi khah-chōe lâng ài khì, khiok sī bô kî-koài. Chóng-sī nā koh chim-chiok kā i siūⁿ, āu-lâi ōe tú-tio̍h chhiⁿ-chhám, kan-khó͘, oan-óng, bô tè thang kóng. Àm-chīⁿ ka-kī thî- khàu lâu ba̍k-sái hō͘-hóe (regret) ê hū- jîn-lâng, khah chōe ia̍h sī tī chit khoán só͘ kóng siōng-liû siā-hōe ê ka-têng-lāi.
|
對án-nī kā伊看就知影，現代tī 內地ê女子大部分攏iáu無實在ê覺醒。所以beh佮男子平等iáu無hiah n̍i̍h快，因為濟濟人iáu不止愛做人ê thit-thô物，想愛 m̄ 免做工，有thang奢華宴樂。總--是論女子ê思想，m̄ 但kan-ta日本án-ni，扑算咱台灣敢亦是差有限。論 m̄ 免做工，有thang食koh會得thang碰家己ê意思來奢侈，用錢利便，有查某kán thang差；這款ê所在較濟人愛去，卻是無奇怪。總--是若koh斟酌kā伊想，後--來會抵著淒慘、艱苦、冤枉、無tè thang講。暗靜家己啼哭流目屎後悔 ( regret ) ê婦人人，較濟亦是tī 這款所講上流社會ê家庭內。 |
|
Nā bô si̍t-chāi tit-tio̍h Ki-tok-kàu ê chin-lí ê kà-sī ê hó-gia̍h chú-tē, khah chōe chhōa-bó͘ ná chhin-chhiūⁿ teh ōaⁿ-saⁿ chi̍t-iūⁿ; chi̍t-ê ōaⁿ kè chi̍t-ê, put-sî khì-kū ōaⁿ-sin. Só͘-í kè hó-gia̍h ê lâng sī ná chhin-chhiūⁿ teh liam-khau chi̍t-iūⁿ, chiū-sī i ê ūn-bēng put-tēng. Nā tú- tio̍h hō͘ tiōng-hu tek-thióng sī bān-hēng; nā bô, sī oán-jiân chhin-chhiūⁿ kó͘-chá ê hông-hō͘ teh kìm-lo̍h léng-keng chi̍t-iūⁿ. Nā tú-tio̍h chit khoán kéng-gū ê chí-bē chiū chai-iáⁿ hit ê chhiⁿ-chhám kàu cháiⁿ-iūⁿ. Nā bô, mā bat khòaⁿ tio̍h hì teh poaⁿ.
|
若無實在得著基督教ê真理ê教示ê好額子弟，較濟娶某那親像teh換衫一樣；一個換過一個，不時棄舊換新。所以嫁好額ê人是那親像teh拈鬮一樣，就是伊ê 運命不定。若抵著hō͘ 丈夫得寵是萬幸；若無，是宛然親像古早ê皇后teh禁落冷宮一樣。若抵著這款境遇ê姊妹就知影hit個淒慘到怎樣。若無，mā bat看著戲teh搬。 |
|
Tang-iûⁿ lâng lóng sī ūi-tio̍h hō͘ chit ê ka-cho̍k chú-gī hāi-tio̍h, chiū-sī ūi-tio̍h chit ê kū-koàn (Conventionalism) tì-kàu ka-têng bōe kái-liông, in-ūi koh khah chōe lâng to sī lóng tiàm chòe-hóe, ia̍h sui-jiân ū sì-cha̍p hè ê kiáⁿ-jî ia̍h í- keng chhōa-bó͘ siⁿ-kiáⁿ, liân i ê kiáⁿ chha-put- to í-keng óa tī beh hó chhōa-chhin lah, chóng-sī nā-sī pē-bú iáu tī-teh ê sî, sui- jiân sī poeh-cha̍p-hè ia̍h sī ta̍k-hāng tāi- chì tio̍h hō͘ i chú-ì siat-hoat.
|
東洋人攏是為著hō͘ 這個家族主義害--著，就是為著這個舊款 ( Conventionalism ) 致到家庭bōe改良，因為koh較濟人都是攏tiàm做伙，亦雖然有四十歲ê子兒亦已經娶某生子，連伊ê 子差不多已經倚tī beh好娶親--lah，總--是若是父母iáu tī--teh ê 時，雖然是80歲亦是逐項事誌著hō͘ 伊主意設法。 |
|
Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê chú-gī ê siā-hōe beh- thái ū ǹg-bāng thang tit-tio̍h lí-sióng ê ka-têng? Khah-hó chiū sī nā kiáⁿ-jî tōa- hàn í-keng kiat-hun liáu tio̍h sòa hō͘ in khì ka-kī chhì tiàm-bāi-teh, chiū-sī chòe pē-bú ê lâng tio̍h ōe-hiáu chō-chiâⁿ chheng-liân lâng ê ì-khì, hō͘ in thang khì kiàn-siat chi̍t ê sin ê ka-têng, ia̍h ta̍k-hāng tāi-chì chòe pē-bú ê lâng khah- hó bo̍h-tit khì kan-sia̍p--in, chiū-sī kan- ta chòe ún-ku ê lâng. Nā ōe án-ni chiah ū thang ǹg-bāng Tâi-oân ê ka-têng ū chìn-pō͘ hoat-ta̍t ê ji̍t-chí. Sèng-keng ia̍h ū kóng, sin-chiú tek-khah tio̍h ēng sin ê phê-lông té chiah ōe ēng-tit; só͘-í tī sin ê ka-têng nā beh lâi ēng kū su- sióng ê lâng chòe chú, tek-khak hit ê ka-têng ōe phòa-hoāi, ná chhin-chhiūⁿ sin-chiú ēng kū ê phê-lông tóe chi̍t-iūⁿ. Chóng-sī kóng án-ni m̄-sī teh biáu-sī á-sī khòaⁿ-khin ló-pòe ê lâng ê ì-sù, in-ūi nā tio̍h khì chhéng-kàu ê só͘-chāi, sûi-jiân sī lēng-gōa tòa ê sin ka-têng ê hu-hū, in ia̍h tek-khak ōe tńg-lâi chhéng-mn̄g ka-kī ê sī-tōa lâng. Só͘-í tek-khak m̄-sī kóng khiā-ke bô tâng chiū-sī put-hàu, tian-tò nā án-ni siat- hoat koh-khah ōe iú-hàu, in-ūi lâng nā bô hit-tiám hàu-sim tī-teh, chiū sûi-bóng chòe-tui tiàm, tian-tò sī ta̍k-ji̍t teh hō͘ sī-tōa-lâng kek-sim. Nā án-ni m̄ ta̍t- tio̍h saⁿ-lī ná hn̄g ná hó.
|
親像這款ê主義ê社會beh thái有向望thang得著理想ê家庭？較好就是若子兒大漢已經結婚了著續hō͘ in去家己試tiàm-bāi--teh，就是做父母ê人著會曉造成青年人ê意氣，hō͘ in thang去建設一個新ê家庭，亦逐項事誌做父母ê人較好莫得去干涉--in，就是kan-ta做隱居ê人。若會án-ni才有thang向望台灣ê家庭有進步發達ê日子。聖經亦有講，新酒的確著用新ê皮囊té才會用--得；所以tī 新ê家庭若beh來用舊思想ê人做主，的確hit個家庭會破壞，那親像新酒用舊ê皮囊tóe一樣。總是講án-ni m̄ 是teh藐視抑是看輕老輩ê人ê意思，因為若著去請教ê所在，雖然是另外tòa ê新家庭ê夫婦，in亦的確會轉來請問家己ê序大人。所以的確 m̄ 是講企家無同就是不孝，顛倒若án-ni設法koh較會有孝，因為人若無hit點孝心tī--teh，就雖罔做堆tiàm,顛倒是逐日teh hō͘序大人激心。若án-ni m̄ 達著相離那遠那好。 |
|
Lán chai thán-hoâiⁿ kiâⁿ ê mô͘-hē-bú (crab) tek-khah bōe kà i ê kiáⁿ tio̍h thán-ti̍t kiâⁿ, só͘-í lán Tang-iûⁿ chit khoán "Conventional Family System" (kò͘-chip ê siú-kū ê ka-têng chè-tō͘), nā bô seng kái-liông, beh chō-chiâⁿ lí-sióng ê sin ka-têng tek-khak bô ǹg-bāng, in-ūi sī sî-tāi piàn-chhian, ia̍h bûn-bêng ê chìn-pō͘ sī ná chhin-chhiūⁿ chá-khí-sî ê ji̍t teh peh-chiūⁿ koân chi̍t-iūⁿ, só͘-í iáu chhin-chhiūⁿ suh a-phiàn-hun teh tōa- khùn ê lâng tek-khak khòaⁿ ji̍t teh chhut ê kong-kéng bōe-tio̍h.
|
咱知坦橫行ê毛蟹母( crab ) 的確bōe教伊ê 子teh坦直行，所以咱東洋這款 ( Conventional Family System ) ( 固執ê守舊ê家庭制度 )，若無先改良，beh造成理想ê新家庭的確無向望，因為是時代變遷，亦文明ê進步是那親像早起時ê日teh peh上懸一樣，所以iáu親像suh鴉片薰teh大睏ê人的確看日teh出ê光景bōe著。 |
|
Taⁿ chóng kóng, lūn kiat-hun só͘ iàu-kín ê sī chun-tiōng kiáⁿ-jî ê ì-kiàn, m̄-thang kan-ta tiāⁿ-tiāⁿ siūⁿ kóng kiáⁿ-jî sī lán siⁿ, lán chhī i tōa-hàn, só͘-í tì-kàu sí ta̍k-hāng lóng tio̍h thiaⁿ lán ê ōe. Tio̍h chai-iáⁿ kiáⁿ-jî sī Siōng-tè ê, só͘-í lán chòe pē-bú ê lâng bô-kàu sī chòe Siōng-tè ê lô͘-po̍k lú-pi teh thòe i chiàu-kò͘ nā-tiāⁿ, só͘-í bān-hāng tāi-chì tio̍h thàn chú-lâng ê ì-sù, chòe lô͘-po̍k lú-pī ê lâng tio̍h sòe-jī ta̍k-hāng sū m̄-thang phèng ka-kī ê ì-sù lâi-chòe chiah bōe tek-chōe chú-lâng.
|
今總講，論結婚所要緊ê是著尊重子兒ê意見，m̄-thang kan-ta定定想講子兒是咱生，咱飼伊大漢，所以到死逐項攏著聽咱ê話。著知影子兒是上帝ê,所以咱做父母ê人無夠是做上帝ê奴僕女婢teh替伊照顧nā-tiāⁿ，所以萬項事誌著趁主人ê意思，做奴僕女婢ê人著細膩逐項事 m̄-thang碰家己ê意思來做才bōe得罪主人。 |
|
Goān tāi-ke tit-tio̍h pêng-an.
|
願大家得著平安。 |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe-pò tē 500~501 koàn,1926 nî 11~12 ge̍h)
|
(台灣教會報第500~501卷，1926年11~12月) |
