Hùn-bông chhián-soat_03
|
訓蒙淺說_03 |
| Bô Chù-bêng |
無注明 |
|
Tē jī-cha̍p khò Bé-ia̍h ê Phì-jū (Ⅱ)
|
第二十課 尾蝶ê譬喻 (II) |
|
Tia̍p-á kú hit ê chiáu-á ê siaⁿ koh thiaⁿ-kìⁿ, thâng chiū hoaⁿ-hí thiàu-thiàu, koh tia̍p-á kú i chiū pe lo̍h tōe, tī hit khu ko-lê-chhài hn̂g kak chiū kóng, “Pêng- iú ah, ū siau-sit lah, chīn hó ê siau-sit, chóng-sī góa nā kóng, lí bô beh sìn.”
|
Tia̍p 仔久hit個鳥仔ê聲koh聽見，蟲就歡喜跳跳，koh tia̍p仔久伊就飛落地，tī hit 區高麗菜園角就講：「朋友--ah!有消息--lah!真好ê消息，總--是我若講，你無beh信。」 |
|
Thâng sûi-sî ìn i kóng, “Nā kā góa kóng, góa ta̍k hāng lóng sìn.”
|
蟲隨時應伊講：「若kā我講，我逐項攏信。」 |
|
Chiáu-á chiū ēng chhùi kí hiah ê nn̄g kóng, “Tio̍h tāi-seng kā lí kóng, in tio̍h chia̍h sím-mi̍h, taⁿ hō͘ lí-ioh khòaⁿ lí phah-sǹg sím-mi̍h.”
|
鳥仔就用嘴指hiah-ê 卵講：「著代先kā你講，in著食甚mi̍h,今hō͘你臆看你扑算甚mi̍h。」 |
|
Thâng chiū ìn i kóng, “Lō͘-chúi kap bi̍t.”
|
蟲就應伊講：「露水kap蜜。」 |
|
“M̄ tio̍h, ū pa̍t mi̍h khah khoài tit-tio̍h, lí ia̍h ōe pún-sin kín-kín tit-tio̍h.”
|
「M̄ 著，有別物較快得--著，你亦會本身緊緊得--著。」 |
|
Thâng kóng, “Góa só͘ ōe tit-tio̍h chiū- sī ko-lê-chhài hio̍h nā-tiāⁿ.”
|
蟲講：「我所會得著就是高麗菜葉nā-tiāⁿ。」 |
|
Chiáu-á kóng, “Hō͘ lí ioh-tio̍h lah.”
|
鳥仔講：「Hō͘你臆--著lah!」 |
|
Thâng kóng, “Tek-khak m̄ sī, in-ūi in lāu-bú ū hoan-hù m̄ thang hō͘ in chia̍h khah chho͘ ê mi̍h.”
|
蟲講：「的確m̄是，因為in老母有吩咐m̄ thang hō͘ in 食較粗ê物。」 |
|
Chiáu-á kóng, “Lāu-bú lóng m̄ chai- iáⁿ, lí siáⁿ-sū lâi mn̄g góa, āu-lâi lí lóng bô beh sìn, lí bē bat keng-kè ê sū chiū m̄ sìn.”
|
鳥仔講：「老母攏m̄知影，你啥事來問我，後--來你攏無beh信，你bē bat經過ê事就m̄信。」 |
|
Thâng ìn kóng,“Só͘ kā góa kóng ê, góa ta̍k hāng beh sìn.”
|
蟲應講：「所kā我講ê我逐項beh信。」 |
|
Chiáu-á chiū kóng, “Bô iáⁿ, góa kā lí kóng chi̍t hāng lí m̄ sìn, iáu ū kúi-nā hāng góa beh cháiⁿ-á kóng, taⁿ thâng ah, lí phah-sǹg chiah ê sió-sió ê nn̄g ōe chhut sím-mi̍h ?” Thâng chiū ìn, “Chū-jiân ōe chhut bé ia̍h.”
|
鳥仔就講：「無影，我kā 你講1項你m̄信，iáu有幾若項我beh cháiⁿ-á講，今蟲--ah!你扑算chiah-ê小小ê卵會出甚mi̍h?」 蟲就講：「自然會出尾蝶。」 |
|
Chiáu-á kóng, “Bōe, ōe chhut thâng, khah thêng lí ōe khòaⁿ-kìⁿ.”
|
鳥仔講：「Bē,會出蟲，較停你會看見。」 |
|
Chiáu-á chiū pe-khì, in-ūi i m̄ ài tiàm- teh, kap i ê pêng-iú saⁿ-chìⁿ.
|
鳥仔就飛起，因為伊m̄-ài tiàm-leh kap伊ê朋友相諍。 |
|
I khì-liáu, hit ê thâng kóng, taⁿ góa phah-sǹg chiáu-á ū tì-sek, ia̍h hó sim, chóng-sī i bô sím-mi̍h gâu, ia̍h ū bú-bān góa, sī góa ū chhò-gō͘, góa phah-sǹg chit pái i pe siuⁿ koâiⁿ sòa kiau-ngō͘. Góa iáu-kú teh siūⁿ i pe khì hia, káⁿ ū khòaⁿ- kìⁿ sím-mi̍h.
|
伊去了，hit個蟲講：「今我扑算鳥仔有智識，亦好心，總--是伊無甚mi̍h gâu,亦有侮慢我，是我有錯誤，我扑算這擺伊飛傷懸煞驕傲。我iáu-kú teh 想伊飛去hia,káⁿ有看見甚mi̍h。」 |
|
Chiáu-á koh lâi gîm kóng, “Lí nā sìn góa, góa chiū koh kóng.” Thâng koh- chài ìn kóng, “Lâng só͘ kā góa kóng, góa ta̍k hāng sìn.”
|
鳥仔koh來吟講：「你若信我，我就koh講。」蟲koh再應講：「人所kā我講，我逐項信。」 |
|
Chiáu-á kóng, “Nā-sī án-ni ū chi̍t ê hó ê siau-sit, góa iáu bē bat kā lí kóng, chiū-sī lí pún-sin khah kú beh pìⁿ chòe bé-ia̍h.”
|
鳥仔講：「若是án-ni有1個好ê消息，我iáu-bē bat kā 你講，就是你本身較久beh變做尾蝶。」 |
|
Thâng chin siū-khì kóng, “Pháiⁿ chiáu- á, lí khòaⁿ góa khah sió-khóa, lí chiū bú- bān góa, lí m̄ nā gōng ia̍h chân-jím. Tio̍h pe-khì-lah, m̄ ài koh-chài kap lí kóng-ōe.” Chiáu-á kóng, “Góa chêng ū kā lí kóng, lí bô beh sìn góa ê siau-sit.”
|
蟲真受氣講：「歹鳥仔，你看我較小可，你就侮慢我，你m̄-nā憨 gia̍h殘忍。著飛去--lah,m̄-ài koh再kap你講話。」鳥仔講：「我前有kā你講，你無beh信我ê消息。」 |
|
Thâng kóng, “Nā kā góa kóng, góa ta̍k hāng sìn, chóng-sī tio̍h ū chêng-lí, nā kóng, bé-ia̍h nn̄g pìⁿ thâng, thâng pìⁿ chòe bé-ia̍h, che sī bô ha̍p lí, lí chòe gâu ê chiáu-á ia̍h m̄ sìn chit kù.”
|
蟲講：「若kā我講，我逐項信，總--是著有情理，若講尾蝶卵變蟲，蟲變做尾蝶，這是無合理，你最gâu ê鳥仔亦m̄信這句。」 |
|
Chiáu-á kóng, “Góa cháiⁿ-iūⁿ m̄ sìn, góa ū sì-kòe pe, ia̍h ū khòaⁿ chin chōe kî-koài ê tāi-chì, só͘-í góa ōe sìn, lí m̄ sìn sī in-ūi lí siông-siông tiàm tī ko-lê-chhài hio̍h kiâⁿ-lâi kiâⁿ-khì nā-tiāⁿ.”
|
鳥仔講：「我怎樣m̄信，我有四界飛，亦有看真濟奇怪ê代誌，所以我會信，你m̄信是因為你常常tiàm tī 高麗菜葉行來行去nā-tiāⁿ。」 |
|
Thâng chiū kóng, “Lí teh gōng, lí phah-sǹg góa m̄ chai sím-mi̍h ōe chiâⁿ ê tāi-chì, sím-mi̍h bōe chiâⁿ ê tāi-chì. Taⁿ khòaⁿ góa ê seng-khu chhiⁿ-chhiⁿ, tn̂g-tn̂g, ia̍h ū chōe-chōe kha, beh pìⁿ chòe ū si̍t koh súi-súi ê bé-ia̍h mah ? Lí chin gōng ah.”
|
蟲就講：「你teh憨，你扑算我m̄知甚mi̍h會成ê代誌。今看我ê身軀青青、長長亦有濟濟腳，beh變做有翅koh súi-súi ê尾蝶--mah?你真憨--ah!」 |
|
Chiáu-á kóng, “Sī lí gōng, ka-kī phah- sǹg ū tì-sek, lí ài gī-lūn só͘ bōe hiáu-tit ê tāi-chì. Góa tùi thiⁿ-téng ū tit-tio̍h chit ê hó ê siau-sit, góa í-keng sìn, lí ia̍h tio̍h sìn.”
|
鳥仔講：「是你憨，家己扑算有智識，你ài議論所bē曉tit ê代誌。我對天頂有得著這個好ê消息，我已經信，你亦著信。」 |
|
Thâng chiū kóng, “Góa bē bat kìⁿ kè, góa cháiⁿ-iūⁿ tio̍h sìn.”
|
蟲就講：「我bē bat 見過，我怎樣著信。」 |
|
Tú-tú teh kóng-ōe ê sî, ū mi̍h kha̍p-tio̍h thâng ê sin-piⁿ, i oa̍t thâu khòaⁿ, ū cha̍p-só͘ bé thâng-á, sī tùi hiah ê bé-ia̍h nn̄g chhut-lâi, teh sô-lâi, sô-khì, teh chia̍h ko-lê-chhài hio̍h.
|
Tú-tuthé講話ê時，有物kha̍p著蟲ê身邊，伊越頭看，有10數尾蟲仔，是對hiah-ê尾蝶卵出來，teh sô來sô去，teh 食高麗菜葉。 |
|
Hit ê thâng chiū kiàn-siàu, ti̍t-ti̍t kî- koài, i siūⁿ thâu chi̍t hāng ê ōe nā ū iáⁿ, tē jī hāng ê sū ia̍h ōe sìn-tit. Chit ê thâng kā chiáu-á kóng, “Chhiáⁿ lí kà-sī góa, án-cháiⁿ-iūⁿ thang sìn, thang óa- khò.” Án-ni chiáu-á chiū chiong thiⁿ-tōe ta̍k hāng kî-koài, ò-biāu ê sū kā i kóng. Tùi hit tia̍p í-āu thâng kā i ê tâng-phōaⁿ kóng, i ōe sí, āu-lâi ōe pìⁿ bé-ia̍h, chóng-sī in m̄ sìn, phah-sǹg i sī hoat kông, beh ji̍p tī kián ê lāi-bīn lâi pìⁿ i ê sin-thé i ti̍t-ti̍t kóng, “Góa pa̍t ji̍t beh pìⁿ bé-ia̍h.” I ê tâng-phōaⁿ phah-sǹg i teh chû-liām.
|
Hit 個蟲就見笑，直直奇怪，伊想頭1項ê 話若有影，第二項ê事亦會信--tit。 這個蟲kā鳥仔講：「請你教示我，án怎樣thang 信，thang倚靠。」 Án-ni鳥仔就將天地逐項奇怪、奧妙ê事kā伊講。 對hit-tia̍p以後蟲kā伊ê同伴講伊會死，後來會變尾蝶，總--是in m̄ 信，扑算伊是發狂，beh入tī繭ê內面來變伊ê身体，伊直直講：「我別日beh變尾蝶。」伊ê同伴扑算伊teh自唸。 |
|
Kàu sî, i chin-chiàⁿ pìⁿ bé-ia̍h, beh koh sí ê sî i chiū kóng, “Góa chi̍t-sì-lâng ū khòaⁿ chin chōe kî-koài ê tāi-chì, taⁿ āu-lâi só͘ beh lâi ê sū góa lóng bô khòa-lū, beh an sim sìn.”
|
到時，伊真正變尾蝶，beh koh死ê時伊就講：「我1世人有看真濟奇怪ê代誌，今後--來所beh來ê事我攏無掛慮，beh安心信。」 |
|
Tē jī-cha̍p-it khò Oa-sèng-thun
|
第二十一課 華盛頓 |
|
Chit ê sī Bí-kok ê kiaⁿ-siâⁿ, tī kok ê tang pêng, Khò͘-lûn-pí-a ê só͘-chāi, khí tī Phó͘-thàu-má hô piⁿ, lī Niú-iok siâⁿ 753 lí.
|
這個是美國ê京城，tī國 ê 東爿，哥倫比亞ê所在，起tī Phó͘-thàu-má 河邊，離紐約城753 哩。 |
|
Chit ê siâⁿ bô ûi chhiûⁿ, chiu-ûi 33 lí sù-hong, sui-jiân án-ni ê tōa nā-sī tû-khì koe-lō͘, hoe-hn̂g, khàng-tōe í-gōa só͘ chhun khah bô chi̍t pòaⁿ ê tōe sī khí chhù. In-ūi siâⁿ-lāi kúi-nā só͘-chāi hoe- hn̂g chám-jiân tōa, siâⁿ-n̍i̍h ê koe-lō͘ ia̍h sī khoah koh chōe tiâu, siat-sú ta̍k tiâu saⁿ-chiap ti̍t-ti̍t ū 567 lí.
|
這個城無圍牆，周圍33 哩四方，雖然án-ni ê大，若是除去街路、花園、khàng地以外，所chhun較無1半ê地是起厝。因為城內幾若所在花園chám然大，城--n̍i̍h ê街路亦是闊koh濟條，設使逐條相接直直有567 哩。 |
|
Chit ê siâⁿ cháiⁿ-iūⁿ ōe khí kàu chiah hó-sè ? Ū chi̍t hāng iân-kò͘, in-ūi chit só͘ chāi bē khí siâⁿ ê sî chit ê tōe sī khòng- iá. Āu-lâi siūⁿ beh chhian-sóa kiaⁿ-siâⁿ chiū tiāⁿ-tio̍h tī chit só͘-chāi khí. Bē khí ê tāi-seng ū hō͘ chi̍t ê Hoat-kok lâng ūi só͘ tio̍h khí ê tô͘; chit ê lâng só͘ ūi ê khoán sī khioh Hoat-kok chīn súi ê siâⁿ ê khoán, só͘ siat-hoat put-chí hó-sè. Hit sî lâng khòaⁿ i só͘ ūi ê tô͘ kap só͘ pun ê tōe chōe-chōe lâng chhiò i gōng. In-ūi hit sî lâng chió, tōe khoah, ta̍k lâng phah-sǹg só͘ khí ê chhù mi̍h-sái tio̍h lī hiah khui; kàu kin-á-ji̍t lâi khòaⁿ siâⁿ-lāi ta̍k hāng ê chhù-sū, koh chhù kap koe-lō͘ lóng bōe siuⁿ khoah, siuⁿ oe̍h, tùi án-ni chèng-lâng o-ló chit ê ūi-tô͘ ê lâng ê tì- sek, chhin-chhiūⁿ ū sian-kiàn ê châi-tiāu.
|
這個城怎樣會起到chiah 好勢？有1項緣故，因為這所在bē起城ê時，這個地是曠野。後--來想beh遷徙京城，就定著tī 這所在起。Bē起ê代先有hō͘ 1個法國人畫所著起ê圖，這個人所畫ê款是khioh法國真súi ê 城ê款，所設法不止好勢。Hit 時人看伊所畫ê圖kap所分ê地，濟濟人笑伊憨。因為hit時人少地闊，逐人扑算beh起ê厝mi̍h使著離hiah開，到今仔日來看，城內逐項ê次序，koh厝kap街路攏bē siuⁿ闊、siuⁿ狹，對án-ni眾人o-ló 這個畫圖ê人ê智識，親像有先見ê才調。 |
|
1892 nî ū bóe chi̍t tè khàng-tōe chha- put-to siâⁿ ê sì hūn chi̍t chòe hoe-hn̂g ê lō͘-ēng. Chit ê tōe ê tiong-ng ū chi̍t tiâu hô thàu kàu chīn hn̄g, siang pêng ū bō͘- sēng ê chhiū-nâ, tùi án-ni ke-thiⁿ chit ê hoe-hn̂g ê kéng-tì, siâⁿ-n̍i̍h bô lūn sím- mi̍h lâng thang kàu chia thit-thô, tiâu- ióng seng-khu.
|
1892年有買1塊khàng地差不多城ê四分一做花園ê路用。這個地ê中央有1條河透到真遠，雙爿有茂盛ê樹林，對án-ni加添這個花園ê景緻，城--n̍i̍h無論甚mi̍h人thang 到chia thit-thô,調養身軀。 |
|
Koh ū Bîn-chú ê chhù ia̍h sī ēng sia̍h-chio̍h khí, gōa-bīn iû-chhat put-chí pe̍h, só͘-í miâ kiò “Pe̍h ê chhù.” Tī chit ê chhù ê lāi-bīn ū chi̍t keng sī Bîn-chú kap gī-oân chū-chi̍p ê só͘-chāi. Ia̍h ū chōe- chōe keng kok-ke ê chhù súi koh hó; ū khí chhin-chhiūⁿ thah ê khoán tī Phó͘-thàu-má hô piⁿ, koâiⁿ 555 chhioh, téng- bīn chhāi Oa-sèng-thun ê siōng, khai gûn 250,0000 gōa kho͘, che sī peh-sìⁿ khí lâi kì-liām Oa-sèng-thun.
|
Koh有民主ê厝亦是用sia̍h石起，外面油漆不止白，所以名叫「白ê 厝。」Tī 這個厝ê內面有1間是民主kap議員聚集ê所在。亦有濟濟間國家ê厝súi koh好，有起親像塔ê款 tī Phó͘-thàu-má 河邊，懸555 呎，頂面chhāi 華盛頓ê像，開銀2,500,000外箍，這是百姓起來紀念華盛頓。 |
|
Tē jī-cha̍p-jī khò Chhim hái kî-koài ê oa̍h mi̍h
|
第二十二課 深海奇怪ê活物 |
|
Tī sè-kan tōa kî-koài ê mi̍h ū chōe- chōe hāng, chiū chiah ê tiàm tī hái-tóe ê oa̍h mi̍h ia̍h thang sǹg chāi-lāi.
|
Tī世間大奇怪ê物有濟濟項，就chiah-ê tiàm tī 海底ê活物亦thang 算在內。 |
|
Hái ê chhim khín bô pîⁿ, ū só͘-chāi khah khín, nā ēng mi̍h lâi tūi-lo̍h chi̍t nn̄g lí chhim nā-tiāⁿ chiū kàu hit ê tóe. Ū só͘-chāi khah chhim tāi-iok kàu jī saⁿ- cha̍p lí ê chhim ia̍h bē kàu tóe. Che sī in-ūi hái-tóe kap ta-tōe lî-á saⁿ-tâng. Tōe ū só͘-chāi sī koâi-soaⁿ, ū só͘-chāi sī chhim-khiⁿ, ū só͘-chāi sī pîⁿ-iûⁿ, koâiⁿ kē bô tâng. Hái-tóe ia̍h sī án-ni, ū ūi chhim, ū ūi khín.
|
海ê深淺無平，有所在較淺，若用物來墜落1、2哩深nā-tiāⁿ就到hit個底。有所在較深大約到2、30哩ê 深亦bē到底。這是因為海底kap礁地平仔相同。地有所在是懸山、有所在是深坑、有所在是平洋，懸低無同。海底亦是án-ni,有位深，有位淺。 |
|
Sì gō͘-cha̍p nî chêng bô lâng phah-sǹg oa̍h mi̍h ōe tiàm tī hái-tóe. Che sī cháiⁿ- iūⁿ? In-ūi in ê seng-khu siū hái-chúi teh put-chí tāng beh thái tòng ōe tiâu.
|
4、50年前無人扑算活物會tiàm tī 海底。這是怎樣？因為in ê 身軀受受海水teh不止重beh thái 擋會tiâu。 |
|
Nā-sī hái-n̍i̍h ê oa̍h mi̍h, ū-ê ōe tiàm tī chúi-n̍i̍h chi̍t chheng poeh pah tn̄g chhim, ia̍h ōe kham-tit, chóng-sī ū-ê bōe kham-tit hiah chhim.
|
若是海--n̍i̍h ê活物，有ê會tiàm tī水--n̍i̍h 1800丈深亦會堪--tit,總--是有ê bē堪tit,總--是有ê bē堪tit hiah 深。 |
|
Hái ê oa̍h mi̍h ōe kham-tit chit hō teh ê la̍t kàu hiah tāng, kiám m̄ sī chīn kî- koài ? Nā-sī chit hō chhim-hái ê hî nā bô siū chúi teh ê la̍t kàu chiah tāng chiū bōe ōe oa̍h, bōe kham-tit kàu chúi-bīn í- keng sí lah. Lūn in ê sí sī in-ūi siû kè- thâu koâiⁿ.
|
海ê活物會堪tit這號the ê力到hiah 重，kiám m̄是真奇怪？若是這號深海ê魚若無受水teh ê力到chiah重就bē會活，bē堪tit到水面已經死--lah!論in ê 死是因為泅過頭懸。 |
|
I ê chhe lâi ê kūi ná tiòng, chiū ná koâiⁿ, ti̍t-ti̍t tiòng kàu piak-khui, chiū i ê ngó͘-chōng, ba̍k-chiu lóng chhut-lâi, che sī in-ūi i siû kè-thâu koâiⁿ ê iân-kò͘, só͘-í hō͘ chúi teh ê la̍t khah khin, pak-tó͘ lāi ê la̍t khah tāng, chiū tì-kàu sit-lo̍h i ê sìⁿ- miâ.
|
伊ê chhe lâi ê kūi 那漲，就那懸，直直漲到piak開，就伊ê五臟、目珠攏出--來，這是因為伊泅過頭懸ê緣故，所以hō͘水the ê力較輕，腹肚內ê力較重，就致到失落伊ê性命。 |
|
Hái-tóe ê hî mi̍h-sái tio̍h ū ba̍k-chiu ? In-ūi tī hia àm-àm, ji̍t ê kng bô chi̍t tiám-á ōe chiò kàu. Si̍t-chāi sī án-ni, sui- jiân ū ba̍k-chiu iah bô lō͘-ēng, só͘-í chōe- chōe hî sī chhiⁿ-mî, bô khòaⁿ-kìⁿ.
|
海底ê魚mi̍h使著有目珠？因為tī hia 暗暗，日ê光無一點仔會照到。實在是án-ni,雖然有目珠亦無路用，所以濟濟魚是青盲，無看--見。 |
|
Chóng-sī ū hō ê hî ka-kī ū kng. Ū chi̍t hō, i ê kng sī tī ka-chiah niā ê só͘-chāi, kui chōa chhin-chhiūⁿ teng ê khoán. Ū hō i ê kng sī tī thâu-khak chhin-chhiūⁿ tì kè ê khoán-sit. Ū hō i ê kng sī tī chhùi- ē-táu. Ia̍h chi̍t hō khah kî-koài, tī i ê ka-chiah-chit ê só͘-chāi ū hoat chi̍t ki, tī i ê ki bé ū kng chhin-chhiūⁿ teng ê khoán, i nā iau ê sî ài chia̍h pa̍t hō ê hî, chiū bi̍h tī soa-n̍i̍h, i ê chhùi chhut-lâi ēng i ka- chiah ê kng lâi ia̍t siâⁿ pa̍t hō ê hî óa, jiân-āu chiū kā i thun lo̍h-khì.
|
總--是有號ê魚家己有光，有1號伊ê光是tī ka-chiah-niā ê所在，歸chōa親像燈ê款。有號伊ê光是tī頭殼親像戴髻ê款式。有號伊ê光是tī嘴下斗。亦1號較奇怪，tī伊ê ka-chiah ê 所在有發1 鰭，tī 伊ê鰭尾有光親像燈ê款，伊若枵ê時ài食別號ê魚，就bi̍h tī沙--n̍i̍h,伊ê嘴出力用伊ka-chiah ê光來ia̍t siâⁿ別號ê魚倚，然後就kā伊吞--落去。 |
|
Hit hō bô ba̍k-chiu ê hî tī siang-pêng kî ê só͘-chāi ū hoat chhì. Chiah ê chhì ê lō͘-ēng sī thang bong hî lâi tit-tio̍h chia̍h.
|
Hit 號無目珠ê魚tī 雙爿鰭ê所在有發翅。Chiah-ê翅ê路用是thang 摸魚來得著食。 |
|
Tē jī-cha̍p-saⁿ khò Kim siâⁿ tī tá-lo̍h ?
|
第二十三課 金城tī tá落 |
|
Bāng-kìⁿ ū nn̄g ê gín-á, chi̍t ê hiaⁿ, chi̍t ê sió-bē, hiaⁿ miâ kiò Thian-sù, sió- bē miâ kiò Siok-tek; hit nn̄g ê gín-á bô pē-bú, ū chi̍t ê peh sī lāu lâng koh khah bô thiàⁿ in. Ū chi̍t ji̍t gín-á hō͘ in peh hiâm koh kóaⁿ in chhut-khì.
|
夢見有兩個囡仔，1個兄，1個小妹，兄名叫天賜，小妹名叫淑德；hit兩個囡仔無父母，有1個伯是老人koh較無疼--in。有1日囡仔hō͘ in伯嫌koh 趕 in出--去。 |
|
Gín-á sim kan-khó͘, chiū saⁿ-kap cháu, cháu kàu chi̍t ê khoe-piⁿ tiàm hia chē- teh iu-būn. Hut-jiân khòaⁿ-kìⁿ chi̍t ê lāu-lâng chhiú the̍h chi̍t tiuⁿ phoe, chiū kūn-óa the̍h khì hō͘ in. Gín-á chiū kî- koài, kóng, “Che káⁿ m̄ sī goán ê, in-ūi bô lâng kap goán saⁿ-bat.” Hit ê lâng chiū kóng, “Sī, Ông kià beh hō͘ lín, chhiáⁿ lín kàu I ê siâⁿ, kap i saⁿ-kap tiàm.” Gín-á chiū thiah-khui lâi khòaⁿ, khòaⁿ-kìⁿ ū kim-kim chīn súi ê jī siá kóng, “Tio̍h chiū-kūn Góa, kìⁿ-nā kui-sūn Góa chiah ōe oa̍h.”
|
囡仔心艱苦，就相kap走，走到1個溪邊tiàm hia 坐teh 憂悶。忽然看見1個老人手提1張批，就近倚提去hō͘ in。囡仔就奇怪，講：「這 káⁿ m̄是阮ê,因為無人kap阮相bat。」Hit 個人就講：「是，王寄beh hō͘ lín,請lín到伊ê城，kap伊相kap tiàm。」囡仔就拆開來看，看見有金金真súi ê字寫講：「著就近我，見若歸順我才會活。」 |
|
Thian-sù tha̍k kúi-nā piàn, kóng, “Chiah ê sím-mi̍h ì-sù ? Ông tī tá-lo̍h ? Lō͘ tī tá-lo̍h ? Ông nā-sī ài goán khì, goán hoaⁿ-hí khì.” Siok-tek ia̍h sī kóng án-ni, chiū kiû hit ê lāu lâng kā in chhōa lō͘; lāu lâng hoaⁿ-hí, kā in chhōa kàu khoe-kîⁿ kóng tio̍h liâu kè-khì, koh pò in khòaⁿ hit pêng ū soaⁿ, ū lâng teh peh, koh soaⁿ-téng ū siâⁿ; siâⁿ mn̂g, siâⁿ chhiûⁿ sī kim ê. Lāu lâng kóng, “Chia chiū-sī Kim siâⁿ, siâⁿ-lāi bô pīⁿ-thiàⁿ, bô kan-khó͘, ia̍h bô chōe.”
|
天賜讀幾若遍，講：「Chiah-ê 甚mi̍h意思？王tī tá落？路tī tá落？王若是ài阮去，阮歡喜去。」淑德亦是講án-ni,就求hit個老人kā in chhōa路；老人歡喜，kā in chhōa到溪墘講著liâu--過去，koh報in看hit爿ê山，有人teh peh,koh山頂有城、城門，城牆是金--ê。老人講：「Chia 就是金城，城內無病痛，無艱苦，亦無罪。」 |
|
Gín-á thiaⁿ-liáu chiū iu-būn, kóng, “Goán sī ū chōe, káⁿ bōe kham-tit ji̍p.” Tī khoe-piⁿ ū chōe-chōe gín-á, ū-ê teh chō kiô, ū-ê teh kò chûn, koh ū kúi-nā lâng í-keng lo̍h chúi, teh-beh liâu kè-khì. Chit nn̄g ê gín-á khòaⁿ-kìⁿ chiū kiaⁿ kóng, “In teh-beh tîm lo̍h-khì.” Lāu lâng kā in kóng, “Lín ia̍h tio̍h chhin-chhiūⁿ án- ni liâu kè-khì, in-ūi Ông ēng chit ê khoe, sī beh hō͘ lâng tùi chia liâu kè, lâi tit- tio̍h chheng-khì.” Tùi hit tia̍p gín-á chiū kóng, “Goán beh liâu kè-khì.” Chiū lo̍h chúi liâu kè-khì. Hit ê khoe bô jōa chhim, bô kú chiū kàu hit pêng hōaⁿ. Gín-á ê saⁿ lóng sóe kàu chheng-khì, chiū liâm-piⁿ peh chiūⁿ soaⁿ. Teh peh soaⁿ ê sî, Siok-tek bô sòe-jī kiâⁿ, chiū poa̍h-tó, i ê saⁿ koh bak lâ-sâm, sim chin kan- khó͘, kóng, “Góa ê saⁿ taⁿ koh bak lâ- sâm, bōe tit thang ji̍p siâⁿ.” Lāu lâng kā gín-á kóng, “Góa chhōa lí kàu chi̍t ê sòe káng lâi sóe. Káng chúi sī tùi tōa khoe tit-tio̍h.” Gín-á sóe-liáu chiū chheng-khì, koh khí-sin kiâⁿ kàu siâⁿ mn̂g. Tī siâⁿ mn̂g ū nn̄g ê thiⁿ-sài teh sûn khòaⁿ ài ji̍p siâⁿ ê lâng saⁿ ū chheng-khì á bô; nā chheng-khì ê lâng chiū tit-tio̍h ji̍p, bô chheng-khì ê lâng bōe tit thang ji̍p. Thian-sù kap Siok-tek ji̍p-khì, thiⁿ-sài khòaⁿ-kìⁿ in ê saⁿ chheng-khì, chiū chhōa in khì kìⁿ Ông. Ông khòaⁿ-kìⁿ chiū chin hoaⁿ-hí, chin thiàⁿ in, hō͘ in tiàm hok-khì ê só͘-chāi.
|
囡仔聽了就憂悶，講：「阮是有罪，káⁿ bē堪tit入。」Tī溪邊有濟濟囡仔，有ê teh 造橋，有ê the 划船，koh 有幾若人已經落水，teh beh liâu--過去。這 2個囡仔看見就驚講：「In teh beh 沉--落去。」老人kā in講：「lín 亦著親像án-ni liâu--過去，因為王用這個溪是beh hō͘人對chia liâu--過，來得著清氣。」對hit-tia̍p 囡仔就講：「阮beh liâu--過去。」就落水liâu過去。Hit 個溪無偌深，無久就到hit 爿岸，囡仔ê 衫攏洗到清氣。就liâm-mi peh上山。Teh peh 山ê時淑德無細膩行，就跋倒，伊ê 衫koh bak lâ-sâm,心艱苦講：「我ê衫今koh bak lâ-sâm,bē tit thang 入城。」老人kā 囡仔講：「我chhōa 你到1個所在來洗。港水是對大溪得--著。」囡仔洗了就清氣，koh 起身行到城門。Tī 城門有兩個天使teh 巡看beh入城ê人衫有清氣抑無；若清氣ê人就得著入，無清氣ê 人betit7 thang 入。天賜kap淑德入--去，天使看見in ê 衫清氣，就chhōa in 去見王。王看見就真歡喜，真疼in,hō͘ in tiàm 福氣ê所在。 |
|
Kim siâⁿ chiū-sī chí sím-mi̍h ? Khoe sī chí sím-mi̍h ? Kiù-chú kóng I sī “Oa̍h-miā ê chúi,” koh kóng, “I ê pó hui̍h oes7oe-tû lâng ê chōe.” Lán tio̍h chiū-kūn Kiù-chú, thang tit-tio̍h sim chheng-khì, chiah ōe ji̍p thiⁿ siâⁿ, kìⁿ-tio̍h Chú, éng-éng kap I tiàm.
|
金城就是指甚mi̍h?溪是指甚mi̍h?救主講伊是：「活命ê水，」koh講：「伊ê寶血會洗除人ê罪。」咱著就近救主，thang 得著心清氣，才會入天城，見著主，往往kap伊tiàm。 |
|
Tē jī-cha̍p-sì khò Chháu-meh
|
第二十四課 草蜢 |
|
Oa̍h-tāng mi̍h ū chōe-chōe hō bô tiàm tiāⁿ-tio̍h só͘-chāi. Ū hō chiàu i ê sî-chūn lâi, chiàu sî-chūn khì. Chháu-meh sī án-ni. Ū kok chháu-meh chin chōe, ōe hāi-tio̍h lâng, lán Tiong-kok bô. In beh khì pa̍t só͘-chāi ê sî siông-siông tàu kui tīn.Ū chi̍t pái Gô-lô-su ê peng tī lō͘-n̍i̍h tú-tio̍h chi̍t tīn, m̄ chai kúi pah bān chiah. Chiong peng bé ê seng-khu thâu bīn lóng khîⁿ ba̍t-ba̍t, só͘-tòa ê mi̍h ia̍h hō͘ in chia̍h-khì, só͘-í goân-sòe chiah bēng-lēng peng-sū chat-iâⁿ lâi thèng-hāu chháu-meh pe siān hioh-khùn ê sî chiah koh khí-sin.Āu-lâi chháu-meh lóng hioh tī thô͘-kha-n̍i̍h, saⁿ-têng saⁿ-tha̍h, chha-put-to tha̍h kàu kúi-nā chhùn kāu, sòa hō͘ peng bé ta̍h-la̍h sí.
|
活動物有濟濟號無tiàm定著所在。有號照伊ê時陣來，照時陣去。草蜢是án-ni。有各草蜢真濟，會害著人，咱中國無。 In beh 去別所在ê時，常常鬥歸陣。有1擺俄羅斯ê兵tī路--n̍i̍h tú著1陣，m̄ 知幾百萬隻。將兵馬ê身軀頭面攏khîⁿ 密密，所tòa ê物亦hō͘ in 食去，所以元帥才命令兵士紮營來聽候草蜢飛siān歇睏ê時才koh起身。後--來草蜢攏歇tī塗腳--n̍i̍h,相重相疊，差不多疊到幾若寸厚，煞hō͘兵馬踏踏--死。 |
|
Chháu-meh tú-tú chhut nn̄g ê sî, sī bô si̍t thang pe, tio̍h ēng sô. Bat chi̍t pái chi̍t lâng khòaⁿ-kìⁿ chháu-meh kui tīn sô lâi, chiū hoah lâng kín-kín khì kā i hāi- sí. Ū hāi-sí kúi cha̍p bān chiah, iû-goân bô chhái kang, in-ūi chháu-meh ū kúi-nā pah bān, hāi-sí bōe liáu, só͘-í só͘ ū ê gō͘- kak kap chhiū-ba̍k lóng hō͘ i chia̍h liáu- liáu. Nā tú-tio̍h ū sím-mi̍h cha̍h-teh put- lūn chhiûⁿ á-sī chhù, koh khah koâiⁿ ia̍h sī pôaⁿ kè-khì. Ū-sî tú-tio̍h o͘-im thiⁿ chiū bô kiâⁿ, hit só͘-chāi chiū hō͘ i chia̍h koh khah chhám.
|
草蜢tú-tú出卵ê時，是無翼thang 飛，著用sô。Bat 1 擺1人看見草蜢歸陣sô來，就喝人緊緊去kā 伊害死。有害死歸十萬隻，猶原無采工，因為草蜢有幾若百萬，害死bē了，所以所有ê五穀kap樹木攏hō͘伊食了了。若tú著有甚mi̍h cha̍h--leh不論牆抑是厝，koh較懸亦是盤過去。有時tú著烏陰天就無行，hit所在就hō͘伊食koh較慘。 |
|
Ku-pí-lō͘ ê hái-sū chháu-meh ia̍h chin chōe. Bat chi̍t pái ū lâng chhiàⁿ lâng lâi châu-bia̍t i, iàu-kín tio̍h hāi-sí i ê nn̄g. I ê nn̄g chhin-chhiūⁿ tāu-ngoeh, chi̍t ngoeh tiāⁿ-tio̍h saⁿ-cha̍p-gō͘ lia̍p. Chhit ge̍h ji̍t kú ê tiong-kan ū siu nn̄g bān tàⁿ nn̄g. Sui-jiân châu-bia̍t kàu án-ni, iáu sī chin chōe.
|
Ku-pí-lō͘ ê 海嶼草蜢亦真濟。Bat 1擺有人倩人來剿滅伊，要緊著害死伊ê卵。伊ê卵親像豆莢，1 莢定著35粒。七月日久ê中間有收兩萬擔卵。雖然剿滅到án-ni,iáu是真濟。 |
|
Chháu-meh ê si̍t sī hoe-tiám, hoe-tiám; si̍t sui-jiân chin tōa, iáu-kú bô sím-mi̍h gâu pe; kui tīn teh pe éng sī sūn hong. Chhut Ai-ki̍p-kì ū kì-chài Siōng-tè kàng chai-ē hō͘ Ai-ki̍p lâng, chiū khí tang hong chhe chháu-meh lâi; Mô͘-se thòe Ai-ki̍p lâng kiû, Siōng-tè chiū ēng sai hong chhe in khì.
|
草蜢ê翼是花點；翼雖然真大，iáu-kú 無甚mi̍h gâu飛；歸陣teh 飛往是順風。出埃及記有記載上帝降知災厄hō͘埃及人，就起東風吹草蜢來，摩西替埃及人求，上帝就用西風吹in去。 |
|
Chháu-meh ōe hāi lâng, ia̍h ōe chòe lō͘- ēng, ū só͘-chāi lâng lia̍h, lâi pē kàu ta-ta, chiū thâu, si̍t, kha, phòa-khì, seng-khu bō chòe hún, kiau bi̍t chia̍h. Ū-ê chiong iâm-chúi hiâⁿ kún-kún oa̍h-oa̍h ê chháu-meh hiat tī chúi; āu-lâi hô͘ khí-lâi, pha̍k ta, siu; beh chia̍h chiū ēng iû chìⁿ; lâng lia̍h i chòe hó chia̍h ê mi̍h.
|
草蜢會害人，亦會做路用，有所在人掠來焙到礁礁，就頭、翼、腳phòa--去，身軀磨做粉，kiau蜜食。有ê將鹽水hiâⁿ滾滾，活活ê草蜢hiat tī水，後--來hô͘--起來，曝礁，beh 食就用油chìⁿ；人掠伊做好食ê物。 |
