Hùn-bông chhián-soat_02
|
訓蒙淺說_02 |
| Bô Chù-bêng |
無注明 |
|
Tē cha̍p-it khò Gâu káng-kiù só͘ khòaⁿ
|
第十一課 Gâu講究所看 |
|
Tī tang-hng ê siáu-soat ū kì-chài kóng, ū chi̍t ê Thó͘-ní-kî ê sian-jîn, toaⁿ-sin kiâⁿ-iû tī khòng-iá. I siông-siông thêng- teh, kūi tī soa-bô͘ kî-tó.
|
Tī東方ê小說有記載，講有1個ê土耳其ê仙人，單身行遊tī曠野。伊常常停--teh,跪tī沙漠祈禱。 |
|
Ū chi̍t ji̍t tú-tio̍h chi̍t tīn chòe seng-lí lâng. In thêng-teh kā i kóng, Sèng-jîn ah, goán ū sit-lo̍h chi̍t chiah lo̍k-tô. Sèng-jîn chiū mn̄g in kóng, Hit chiah lok- tô kiám m̄ sī chiàⁿ pêng ê ba̍k chhiⁿ-mî, tò pêng ê kha teh chhiáng? Chòe seng-lí lâng kóng, Chiàⁿ-sī. Sèng-jîn koh mn̄g, kóng, Kiám m̄ sī chhùi ê thâu-chêng lak chi̍t ki chhùi-khí mah? Chòe seng-lí lâng kóng, Chiàⁿ-sī. Koh mn̄g, Kiám m̄ sī chi̍t pêng chài be̍h? Chòe seng-li lâng koh kóng, Chiàⁿ-sī. Ū chi̍t pêng chài bi̍t á bô? Chòe seng-lí lâng hoaⁿ-hí, phah-sǹg sèng- jîn chai lo̍k-tô tī tá-lo̍h, chiū kóng, Sī, sī, sī. Sèng-jîn chiū kóng, Hó, chóng-sī gōa bô khòaⁿ-kìⁿ lì ê lo̍k-tô. Chòe seng-lí lâng thiaⁿ-kìⁿ án-ni lō͘-khì chhiong-thian, kā i kóng, Lí tek-khak chai lo̍k-tô tī tá-lo̍h, ia̍h giâu-gî phah-sǹg tek-khak ū khioh-tio̍h lo̍k-tô, kap só͘ chài ê hè-mi̍h chîⁿ-châi.
|
有1日tú著 1陣做生理人。In 停teh kā 伊講，聖人ah!阮有失落1隻駱駝。聖人就問in講：「Hit隻駱駝kiám m̄是正爿ê目青盲，倒爿ê腳teh chhiáng?」做生理人講：「正是。」聖人koh問講：「kiám m̄ 是嘴ê頭前落1枝嘴齒--mah?」做生理人講：「正是。」Koh 問：「Kiám m̄ 是1爿載麥？」做生理人koh講「正是。」「有1爿載蜜抑無？」做生理人歡喜，扑算聖人知駱駝tī tá落，就講：「是、是、是。」聖人就講：「好，總--是我無看見你ê駱駝。」做生理人聽見án-ni怒氣沖天，kā伊講：「你的確知駱駝tī tá落，也giâu疑扑算的確有拾著駱駝，kap所載ê貨物錢財。」 |
|
Só͘-í in lia̍h i, tòa kàu chi̍t ê tē it kūn ê siâⁿ, chiūⁿ gê-mn̂g kò i. Koaⁿ-hú thiaⁿ- kìⁿ chòe seng-lí lâng só kóng ê ōe, ia̍h phah-sǹg chha̍t thau khan lo̍k-tô ê tāi- chì, sèng-jîn tek-khak chai, to̍k-to̍k m̄ ài kóng nā-tiāⁿ.
|
所以in掠伊，tòa到1個第一郡ê城，上衙門告伊。官府聽見做生理人所講ê話，亦扑算賊偷牽駱駝ê代誌，聖人的確知，獨獨m̄ ài 講nā-tīⁿ。 |
|
Chóng-sī iáu-bē tēng-àn ê tāi-seng, koaⁿ-hú kah i tio̍h hun-sò͘ siū kò ê in-toaⁿ.
|
總--是iáu-bē定案ê代先，官府教伊著分訴受過ê因端。 |
|
Koaⁿ-hú mn̄g kóng, Lí tùi cháiⁿ-iūⁿ chai lo̍k-tô chi̍t ba̍k chhiⁿ-mî? Sèng-jîn ìn kóng, Góa liāu lo̍k-tô chi̍t ba̍k chhiⁿ- mî iu-ūi tī lō͘-n̍i̍h ê chháu chí-ū chia̍h chi̍t pêng nā-tiāⁿ.
|
官府問講：「你對怎樣知駱駝1目青盲？」聖人應講：「我料駱駝1目青盲，因為tī 路--n̍i̍h ê草只有食1爿nā-tiāⁿ。」 |
|
Koaⁿ-hú koh mn̄g kóng, Lí tùi cháiⁿ- iūⁿ chai lo̍k-tô ê tò kha teh chhiáng? I chiū ìn kóng, Góa liāu lo̍k-tô ê tò kha teh chhiáng, in-ūi góa khòaⁿ hit kha ê jiah pí pa̍t kha khah khin.
|
官府koh問講：「你對怎樣知駱駝ê倒腳teh chhiáng?」伊就應講：「我料駱駝ê倒腳teh chhiáng,因為我看hit腳ê跡比別腳較輕。」 |
|
Koaⁿ-hú koh mn̄g kóng, Lí cháiⁿ-iūⁿ chai hit chiah lo̍k-tô lak chi̍t ki thâu- chêng khí? Sèng-jîn ìn kóng, Góa phah-sǹg hit chiah lo̍k-tô lak chi̍t ki chhùi-khí, in-ūi i chia̍h chháu ê só͘-chāi ê tiong-ng, siông-siông ū lâu chi̍t châng chháu-á bô chia̍h. Chòe seng-lí lâng chiū chhoàn kháu-keng kóng. Chóng-sī lí cháiⁿ-iūⁿ ōe chai lo̍k-tô só͘ chài ê mi̍h; taⁿ tio̍h kā goán kóng. Sèng-jín ìn kóng, Lūn lo̍k- tô só͘ chài ê mi̍h, sī in-ūi góa khòaⁿ chi̍t tiâu lō͘ chi̍t pêng ū káu-hiā teh kiâⁿ, koh chi̍t pêng ū hô͘-sîn teh cham. Tùi án-ni góa ōe chai lo̍k-tô só͘ chài sī be̍h kap bi̍t. Sèng-jîn koh kóng, Pêng-iú ah, m̄ nā án- ni nā-tiāⁿ, góa phah-sǹg lo̍k-tô m̄ sī hō͘ lâng thau khan-khì, put-kò kiâⁿ m̄ tio̍h lō͘ nā-tiāⁿ, in-ūi chêng-āu lóng bô khòaⁿ- kìⁿ lâng ê kha-jiah. Tò-tńg khì chhē lí ê lo̍k-tó.
|
官府koh問講：「你怎樣知hit隻駱駝落1枝頭前齒？」聖人應講：「我扑算hit隻駱駝落1枝嘴齒，因為伊食草ê所在ê中央，常常有留1欉草仔無食。」做生理人講就chhoàn口供講：「總--是你怎樣會知駱駝所載ê 物，今著kā阮講。」聖人應講：「論駱駝所載ê物，是因為我看1 條路1爿有蚼蟻teh行，koh 1爿有葫蠅teh cham。對án-ni我會知駱駝所載是麥kap蜜。」聖人koh講：「朋友ah!M̄是án-ni nā-tiāⁿ，我扑算駱駝m̄是hō͘人偷牽去，不過行m̄著路nā-tiāⁿ，因為前後攏無看見人ê腳跡。倒轉去chhōe你ê駱駝。」 |
|
Koaⁿ-hú ia̍h kóng, Tio̍h tò-tńg hkì chhē lí ê lo̍k-tô, in-ūi sèng-jîn sī thoat- sio̍k ê lâng. Chòe seng-lí lang chiū khì chhē lo̍k-tô, ia̍h chhē-tio̍h tī só͘ phah-m̄- kìⁿ ê só͘-chāi, sio lī-khui kúi-nā lí lō͘ nā-tiāⁿ.
|
官府亦講：「著倒轉去chhōe你ê駱駝，因為聖人是脫俗ê人。」做生理人就去chhōe駱駝，亦chhōe著tī所扑m̄見ê所在，相離開幾若里路nā-tiāⁿ。 |
|
Tē cha̍p-jī khò Má-nî-la
|
第十二課 馬尼拉 |
|
Tùi Hiong-káng kàu Má-nî-la chē chûn nn̄g ji̍t chiū kàu. Má-nî-la sī Hui-lī-pîn ê hái-sū, put-chí lāu-jia̍t ê só͘-chāi, sī Sió Lū-sòng iàu-kín ê siâⁿ. Hui-lī-pîn hái-sū tōa sòe lóng-chóng sǹg, chiū-sī chi̍t-chheng chi̍t-pah ê, tī Tiong-kok hái, tùi lâm kàu pak chha-put-to saⁿ-pah la̍k- cha̍p-la̍k phò͘ lō͘: chûn ti̍t-ti̍t cháu, tio̍h saⁿ ji̍t chiū kè. Má-nî-la hái-oan chin tōa khoah, chûn-chiah chin chōe. Siâⁿ-n̍i̍h ê peh-sìⁿ, sì-cha̍p bān lâng, ū-ê Tāi-bí lâng, ū-ê Se-pan-gâ lâng, ū-ê Hui-lī-pîn pún-tōe lâng, ū-ê Tiong-kok lâng chhut-gōa tī hia. Hui-lī-pîn pún-tōe lâng m̄ ài chòe kang, pîn-tōaⁿ, tì-ì chi̍t hāng, chiū-sī chhī koe-kak lâi saⁿ-phah. Chha-put-to ta̍k lâng ū chi̍t chiah. Chhī i, sioh i, loa̍h i, ài ēng i chòe tàu su-iâⁿ ê lō͘-ēng.
|
對香港到馬尼拉坐船兩日就到。馬尼拉是菲律賓ê海嶼，不止鬧熱ê所在，是小呂宋要緊ê城。菲律賓海嶼大細攏總算，就是1100個，tī中國海對南到北差不多366 舖路：船直直走著3日就過。馬尼拉海灣真大闊，船隻真濟。城--n̍i̍h ê百姓，40萬人，有ê 大美人，有ê西班牙人，有ê菲律賓本地人，有ê中國人出外tī hia。律賓本地人m̄ ài做工、貧憚，致意1項，就是飼雞角來相扑。差不多逐人有1隻。飼伊、惜伊、捋伊，ài用伊做鬥輸贏ê路用。 |
|
Hū-jîn-lâng khah kip-kè ài chòe kang thàn chîⁿ, khòaⁿ in tī koe-lō͘-n̍i̍h kiâⁿ-lâi, kiâⁿ-khì, seng-khu koâiⁿ ti̍t-ti̍t, káⁿ sī tùi tì mi̍h tī thâu-khak téng chiū án-ni, bô tì bō-á, bô chhah hoe. Khah tōa pòaⁿ chha̍i̍h kha, ū-ê thoa ôe, bīn chhiah-sek, thâu- mn̂g o͘-o͘, lâm-lú lóng chia̍h hun-hio̍h.
|
婦人人較急過ài做工趁錢，看in tī 街路--n̍i̍h行來行去，身軀懸直直，káⁿ是對戴物tī頭殼頂án-ni無戴帽仔、無插花。較大半赤腳，有ê拖鞋，面赤色，頭毛烏烏，男女攏食薰葉。 |
|
Chōe-choe lâng sī sio̍k Thian-chú kàu, in-ūi pún Hui-lī-pîn sī sio̍k Se-pan-gâ. Hit sî m̄ chún pa̍t kàu ê lâng khì hia thoân kàu. Gō͘ nî chêng hō͘ Tāi-bí thâi- iâⁿ chiū sio̍k in, í-keng ū siat hó ê hoat- tō͘ lâi lī-ek pún-tōe lâng, chi̍t hāng sī chhe lâng lâi thoân Iâ-so͘ ê chin-lí, taⁿ teh khí lé-pài-tn̂g. Koh chi̍t hāng, chiū- sī ta̍k só͘-chāi ū khui-o̍h,kà ha̍k-seng,í-keng ū chi̍t chheng lâm-lú o̍h ê sian-siⁿ lâi. Ia̍h ū chhòng tōa lō͘, chhòng kiô,chhòng sng chhù thang khǹg tùi pa̍t kok lâi ê bí-niû, chiū m̄ bián pháiⁿ-khì.
|
濟濟人是屬天主教，因為本菲律賓是屬西班牙。Hit時m̄准別教ê人去hia 傳教。5年前hō͘大美thâi贏就屬in,已經有設好ê法度來利益本地人，1項是差人來傳耶穌ê真理，今teh起禮拜堂。Koh一項就是逐所在有開學教學生，已經有1000男女學ê先生來。亦有創大路、創橋、創sng厝thang囥對別國來ê米糧，就m̄免歹去。 |
|
Má-nî-la só͘ chhut ê mi̍h tē it miâ-siaⁿ chiū-sī hun-hio̍h, tē jī sī iû-môa, tē saⁿ sī hó chhâ. Tī chòe hun-hio̍h ê só͘-chāi, ū lâm-lú lâng teh chòe, gâu chòe kang ê, chi̍t ji̍t tiong ōe pau chi̍t pah ki. Chi̍t chiah chûn ū chài la̍k pah tōa pau iû-môa khì pa̍t kok chòe soh.
|
馬尼拉所出ê物第一名聲就是薰葉，第二是油麻，第三是好柴。Tī做薰葉ê所在，有男女人teh做，gâu做工ê一日中會包100支。1隻船有載600大包油麻去別國做索。 |
|
Ū chi̍t hāng chin kì-koài, chiū-sī chi̍t ê bâi-chòng ê só͘-chāi, sī Thian-chú kàu ê pa-lé só͘ koán ê, sī nn̄g têng chhiûⁿ- piah îⁿ-îⁿ, chi̍t ê tī lāi, chi̍t ê tī gōa. Khí chha-put-to tn̄g gōa koâiⁿ, la̍k chhioh khoah, siu sin-si tī piah-n̍i̍h, ū saⁿ chōa ê khang chòe bōng, bōng sè gō͘ ûi kú nā- tiāⁿ, gō͘ nî móa, tio̍h koh sè, nā bô, in chiū chiong kut-thâu chhut-lâi hiat-ka̍k- khì, chiū hit ê bōng koh sè pa̍t lâng. Taⁿ Tāi-bí kok lâng m̄ chún in chhìn-chhìn chhái-chhái hiat-ka̍k kut-thâu, hoan-hù tio̍h páng hé sio khah hó.
|
有1項真奇怪，就是1個埋葬ê所在，是天主教ê pa-lé所管ê,是兩重牆壁圓圓，1個tī內，1個tī外。起差不多丈外懸，6尺闊，收身屍tī壁--n̍i̍h,有3 chōa ê空做墓，墓稅5年久nā-tiāⁿ，5年滿著koh稅，若無，in就將骨頭出來hiat-ka̍k--去，就hit個墓koh稅別人。今大美國人m̄准in chhìn-chhìn chhái-chhái hiat-ka̍k骨頭，吩咐著放火燒較好。 |
|
Tē cha̍p-saⁿ khò Be̍k-ka
|
第十三課 麥加 |
|
Chit ê sī A-lat-pek ê tōa siâⁿ. Hôe-hôe kàu ê lâng lia̍h chit ê chòe sèng siâⁿ, in- ūi chia sī Hôe-hôe kàu-chú Mô͘-hán-be̍k- tek chhut-sì ê só͘-chāi.
|
這個是阿拉伯ê大城。回回教ê人掠這個做聖城，因為chia是回回教主穆罕默德出世ê所在。 |
|
Chit ê siâⁿ tī A-lat-pek ê sai-sì, lī Âng- hái 13 phò͘ pòaⁿ, nā tùi thong-siong ê po͘-thâu kiâⁿ kàu chia tio̍h 22 phò͘. Siâⁿ khí tī soaⁿ-kok lāi, sì-ûi ū bô chhiū-ba̍k ê soaⁿ ûi i; lâng beh kàu chit ê siâⁿ, chí-ū nn̄g ê niá thang keng-kè, só͘-í tio̍h kiâⁿ kàu chīn kūn, chiah ōe khòaⁿ-kìⁿ chit ê siâⁿ. Chhâ-khó A-lat-pek ê kó͘ siâⁿ, chit ê sī tē it chá ê chi̍t ê. Lūn siâⁿ-lāi ê tōe sī chin sán, bô chhut sím-mi̍h, siâⁿ-lāi ê peh-sìⁿ tio̍h khì siâⁿ-gōa sì-bīn bóe-bōe chiah thang tit-tio̍h chia̍h, só͘-í tī chit ê siâⁿ ê lō͘ tùi tang kàu sai, tùi lâm kàu pak, lóng sī chhut-ji̍p ê lō͘-chām, ia̍h chōe-chōe seng-lí lâng lāu-jia̍t ê só͘-chāi.
|
這個城it7阿拉伯ê西勢，離紅海13 舖半，若對通商ê埠頭行到chia 著22 舖。城起tī山谷內，四圍有無樹木ê山圍伊，人beh到這個城只有兩個嶺thang 經過，所以著行到盡近，才會看見這個城。查考阿拉伯ê古城，這個是第一早ê 一個。論城內ê 地是真散，無出甚mi̍h,城內ê百姓著去城外四面買賣才thang得著食，所以tī 這個城ê路對東到西，對南到北攏是出入ê路站，亦濟濟生理人鬧熱ê所在。 |
|
Chiah ê peh-sìⁿ só͘ khiā ê chhù lóng is khí tī soaⁿ-kok-n̍i̍h ê soaⁿ-phiâⁿ, só͘-í in ê chhù tio̍h khí chin ióng, in-ūi nā lo̍h hō͘ ê sî soaⁿ-téng ê kau lâu chúi chin tōa, chhiâng-lo̍h tī chiah ê chhù, ū-sî siông- siông tó, tì-kàu siâⁿ sui-jiân sī kū, chhù siông-siông sin. In ê chhù khoán, chhù-téng lóng sī chng-pîⁿ, pang pun keh chòe kúi-nā keng, thang-á thóng-chhut, chhiûⁿ piah kúi-nā chhioh, chhù ê lāi-bīn ta̍k hāng iáu chhù-sū, khó-sioh koe-lō͘ chin m̄ hó, lóng bô pho͘ chio̍h, bô lo̍h hō͘ ê sî thô͘-soa sì-kòe pe; lo̍h hō͘ ê sî thô͘-bê chin lâu-siông, kau-lō͘ ê chúi bô tháu, chek-chū chīn chhàu.
|
Chiah ê百姓所企ê厝攏是起tī山谷--n̍i̍h ê山坪，所以in ê厝著起真勇，因為若落雨ê時山頂ê溝流水真大，沖落tī chiah-ê厝，有時常常倒，致到城雖然是舊，厝常常新。In ê厝款，厝頂攏是chng平，枋分隔做幾若間，窗仔thóng出，牆壁幾若尺，厝ê內面逐項iáu次序，可惜街路真m̄好，攏無舖石，無落雨ê時塗砂四界飛；落雨ê時塗糜真流siông,溝路ê水無tháu,積聚盡臭。 |
|
Hôe-hôe kàu ê lâng lia̍h chit só͘-chāi chòe sèng, chi̍t-sì-lâng nā chi̍t pái kàu chia, in sī siūⁿ put-chí ū kong-tek.
|
回回教ê人掠這所在做聖，1世人若1擺到chia,in是想不止有功德。 |
|
Siâⁿ-n̍i̍h só͘ khí Hôe-kàu ê lé-pài-sī put-chí tōa, ōe iông-ún-tit saⁿ bān gōa lâng. Chit ê lāi-bīn ū kúi-nā ūi Hôe-kàu ê lâng chīn tùi-tiōng, chiū-sī chi̍t keng li̍p-hong ê chhù, lāi-bīn ū o͘-chio̍h-pi. Chit ê chio̍h-pi in lia̍h chòe ke̍k sèng, tiâu-kò͘-ì ji̍p tī piah-tiong hō͘ lâng ê chhùi chim ōe tio̍h; só͘ hē ê só͘-chāi sī tī chit keng chhù ê tang-lâm kak. Tī chit ê lāi-bīn koh ū chi̍t tè lâm-sì chioh, chiàu in siūⁿ chit ê pí o͘ ê khah su tām-po̍h. Lâng nā lâi chia kèng-pài tio̍h se̍h chit keng chhù chhit khoân, ji̍p lāi-bīn chhùi chim o͘-chio̍h, chhiú bong lâm-chio̍h.
|
城--n̍i̍h所起回教ê禮拜寺不止大，會容允tit 3萬外人。這個內面有幾若位回教ê 人真tùi重，就是1間入封ê厝，內面有烏石埤。這個石埤in 掠做極聖，刁故意入tī壁中hō͘人ê嘴chim會著，所hē ê所在是tī這間厝ê 東南角。Tī 這個內面koh有1塊南勢石，照in想這個比烏ê較輸淡薄。人若來chia 敬拜，著se̍h這間厝7環，入內面嘴chim烏石，手摸南石。 |
|
Bē ū Mô͘-hán-be̍k-tek chīn chá ê sî, chit keng sī ngó͘-siōng ê biō, lâng put- chí chun-kèng, tùi chōe-chōe só͘-chāi lâi chia hiàn-chè. Āu-lâi ê lâng káng-kiù chit ê o͘-chio̍h sī thiⁿ ê chhiⁿ ka-la̍uh lo̍h- lâi, i ê miâ sī tūi-se̍k.
|
Bē有穆罕默德盡早ê時，這間是偶像ê廟，人不止尊敬，對濟濟所在來獻祭。後來ê 人講究這個烏石是天ê星ka落--落來，伊ê名是墜石。 |
|
Kàu Mô͘-hán-be̍k-tek ê chhúi chiū hòe chiah ê ngó͘-siōng, lâu chit ê chio̍h, kóng, chit keng sī A-pek-lia̍p-hán kóaⁿ- chhut Í-si̍t-má-lī ê sî só͘ khí.
|
到穆罕默德ê手就廢chiah ê偶像，留這個石，講這間是亞伯拉罕趕出以實馬利ê時所起。 |
|
Chit keng chhù ê piah sī ēng chīn súi ê tiû-toān lâi kham kàu ba̍t-ba̍t, chí ū ji̍p o͘-chio̍h, kap lâm-sì ê chio̍h bô khàm nā- tiāⁿ. Chiah ê toān múi nî tio̍h ōaⁿ sin, chiū-sī Thó͘-ní-kî ông ta̍k nî lâi hiàn ê, lāi-bīn put-sî chīn chéng-tùn.
|
這間厝ê壁是用盡súi ê綢緞來khàm 到密密，只有入烏石kap南勢ê石無khàm nā-tiāⁿ。Chiah ê緞每年著換新，就是土耳其王逐年來獻ê,內面不時盡整頓。 |
|
Tiâⁿ ê lāi-bīn koh ū chi̍t ê chíⁿ, in kiò chòe sèng chíⁿ, in-ūi chit ê chúi ōe tām- po̍h sio, chiàu lâng káng-kiù ū chio̍h ê chit tī chúi-lāi, nā-sī hiān-kim lâng káng- kiù chit ê chíⁿ, kàu chit tia̍p i ê chúi lóng ū chhàu ê chit, chóng-sī Hôe-kàu ê lâng in siūⁿ chit ê chíⁿ ê chúi ōe kiâⁿ sîn- jiah, só͘-í put-chí kèng-tiōng. Koh ū chi̍t só͘-chāi, in kóng sī Hā-kah kap I-si̍t-má- lī ê bōng. Hoān-nā lâi kèng-pài ê lâng ia̍h tio̍h se̍h chit ê só͘-chāi. Ū chi̍t só͘- chāi miâ kiò A-pek-lia̍p-hán khiā ê só͘- chāi, chit ê ūi khàm-ba̍t bô hō͘ lâng khòaⁿ. Chiàu in kóng hia ū i ê kha-jiah tiâu tī chio̍h-n̍i̍h. Chiah ê só͘-chāi lóng tī lé-pài-sī ê lāi-bīn.
|
埕ê內面koh有1個井，in 叫做聖井，因為這個水會淡薄燒，照人講究有石ê 這池水內，若是現今人講究這個井，到這 tia̍p,伊ê水攏有臭ê質，總--是回教ê人因為這個井ê水會行神跡，所以不止敬重。Koh有1所在，in講是夏甲kap以實馬利ê 墓，凡若來敬拜ê人，亦著se̍h這個所在。有1所在名叫亞伯拉罕企ê所在，這個位khàm密無hō͘人看。照in講hia 有伊ê腳跡tiâu tī 石--n̍i̍h。Chiah ê所在攏tī 禮拜寺ê內面。 |
|
Chit ê Be̍k-ka siâⁿ Hôe-kàu ê lâng chòe put-chí sèng ê tōe, m̄ ài pa̍t kàu ê lâng kàu hia, kiaⁿ-liáu phah lâ-sâm. Só͘-í giâm-kín pé-siú, siat-sú ū pa̍t kàu ê lâng ài kàu hia sī put-chí oh.
|
這個麥加城回教ê人做不止聖ê地，m̄ ài別教ê 人到hia,驚了扑lâ-sâm。所以嚴謹把守，設使有別教ê 人ài到hia 是不止oh。 |
|
Tē cha̍p-sì khò Pe̍h Hîm
|
第十四課 白熊 |
|
Tī pak-sì chin kôaⁿ, siông-siông ū seh tī tōe-n̍i̍h, sui-bóng hē thiⁿ ia̍h put-chí kôaⁿ, ū tōa tè peng phû tī hái-n̍i̍h. Tī hia ū chhut pe̍h hîm, in bô kiaⁿ kôaⁿ, in-ūi Siōng-tè hō͘ in kāu-kāu ê mn̂g ōe sio, in hoaⁿ-hí léng khì, chhin-chhiūⁿ lán hoaⁿ-hí ji̍t ê sio. In kiâⁿ tī peng-n̍i̍h bōe ku̍t, in- ūi i ê kha-pê ū tn̂g-tn̂g ê mn̂g, kiâⁿ lō͘ chin khin chhin-chhiūⁿ chhēng chit siang ū mn̂g ê ôe. Chit hō hîm khiā-khí kūn hái, in-ūi in ài siû chúi, tī chúi-n̍i̍h ia̍h thang tit-tio̍h chōe-chōe chia̍h mi̍h. In tē it ài chia̍h ê sī hái-káu, in kiâⁿ tī peng téng ti̍t-ti̍t chhē kàu chi̍t só͘-chāi khòaⁿ-kìⁿ peng iûⁿ, chiū chai sī hái-káu chhun thâu ê só͘-chāi. I chiū chē-teh thèng- hāu kàu hái-káu ê thâu-khak koh chhun chhut-lâi, liâm-piⁿ thoa i chhut-lâi, thiah chhùi-chhùi lâi chia̍h. Ū-sî i chǹg-ji̍p chúi khì lia̍h hî, put-chí kín-khoài, hî cháu bōe lī hō͘ i lia̍h-tio̍h. Ū-sî i nā khioh-tio̍h chi̍t tè keng-hî ê bah, chiū lia̍h chòe chin hó chia̍h ê mi̍h. Chit hō hîm tī hái-piⁿ nā bô thang chia̍h ê sî, i ōe kàu seh iûⁿ ê só͘-chāi cha̍i̍h8 chháu-chí, nā-sī iau kàu-ke̍k i ia̍h ài chia̍h hái-chháu.
|
Tī北勢真寒，常常有雪tī地--n̍i̍h,雖罔夏天亦不止寒，有大塊冰浮tī海--n̍i̍h。Tī hia有出白熊，in 無驚寒，因為上帝hō͘ in 厚厚ê毛會燒，in 歡喜冷氣，親像咱歡喜日ê燒。In行tī冰--n̍i̍h bōe滑，因為伊ê腳pê有長長ê毛，行路真輕，親像穿1雙有毛ê鞋。這號熊企起近海，因為in ài泅水，tī水--n̍i̍h亦thang得著濟濟食物。In 第一ài食ê是海狗，in行tī冰頂直直chhōe到1所在看見平洋就知是海狗伸頭ê所在。伊就坐the聽候到海狗ê頭殼koh伸--出來，liâm-piⁿ拖伊出--來，拆碎碎來食。有時伊鑽入水去掠魚，不止緊快，魚走bōe離hō͘伊掠--著。有時伊若拾著1塊鯨魚ê肉，就掠做真好食ê物。這號熊tī海邊若無thang食ê 時，伊會到雪溶ê所在食草籽，若是枵到極伊亦ài食海草。 |
|
Tē cha̍p-gō͘ khò Kiû Hok-khì
|
第十五課 求福氣 |
|
Siông-siông thiaⁿ chi̍t kù ōe, chiū-sī “Kiong-hí,” koh mn̂g-liân siông-siông siá Hoh jī, An jī, chiū chai lâng-lâng ê sim só͘ tōa ì-ài chiū-sī hok-khì, pêng-an. Lín sòe-kiáⁿ ài hok-khì, ū chin hó ê lō͘ thang tit-tio̍h, chiū-sī sím-mi̍h lō͘? Chiū-sī tio̍h thiàⁿ pa̍t lâng khah kè-thâu thiàⁿ ka-kī.
|
常常聽1句話，就是「恭喜」，koh 門聯常常寫福--字、安--字，就知人人ê心所大意愛就是福氣、平安。Lín細子ài福氣，有真好ê路thang得著，就是甚mi̍h路？就是著疼別人較過頭疼家己。 |
|
Bat ū chi̍t ê cha-bó͘ gín-á, mià kiò Bí- lī, chit ê gín-á chin kó͘-chui, chin koai, tit lâng thiàⁿ. Khó-sioh chi̍t ji̍t khì kap ha̍k-seng phōaⁿ thit-thô, hut-jiân tùi chhian-chhiu poa̍h-tó hiám-hiám sí, siang- kha kut chi̍h8, kú-kú bōe khí chhn̂g, bōe tín-tāng, chin khó-lîn. Bí-lī hoaⁿ-hí ê bīn-sek taⁿ lóng piàn-ōaⁿ, gín-á ta̍uh-ta̍uh liām i ê bô hok-khì, hiâm tang, hiâm sai. Pē-bú hiaⁿ-tī, chí-bē sui chin thiàⁿ i, hoaⁿ-hí ho̍k-sāi i, in-ūi siông-siông hō͘ i hiâm, hō͘ i mē, sim chin kan-khó͘. Bí-lī pún-sin bô pêng-an, liân in tau chèng- lâng sòa bô pêng-an. Kai-chài ū chi̍t ji̍t in saⁿ î lâi thàm i, chai gín-á ê pháiⁿ sèng-tē chin chōe, sī tùi siông siūⁿ ka-kī ê kan-khó͘, bô thé-thiap pa̍t lâng, chiū kā i kóng, “Bí-lī, goán chhu-piⁿ ū chi̍t ê pái-kha ê cha-bó͘ gín-á, i pí lí koh khah loán-jio̍k, chóng-sī i ū hoaⁿ-hí ê bīn-māu ta̍k lâng ài chhin-kūn i. I ta̍k ji̍t teh chhē ki-hōe thang pang-chān lâng.” Bí-lī kóng, “Pái-kha ê beh thái-ōe pang-chān lâng?” In saⁿ î kóng, “Ōe, ū-sî chhiah bō-á hō͘ sòe-kiáⁿ, ū-sî khòaⁿ lâng saⁿ phòa hoaⁿ-hí pó͘-thīⁿ, ū-sî gín-á bô koai, chiū ūi ang- á-tô͘ hō͘ i thit-thô, tha̍k chheh hō͘ i thiaⁿ, án-ni hō͘ in lāu-bú khah êng. Chèng-lâng lóng o-ló i chin hó lú-tek.” In saⁿ î tò- khî, Bí-lī koh siūⁿ i só͘ kóng ê ōe sim hoaⁿ-hí o̍h hit ê pái-kha gín-á ê khoán. Tùi hit sî hán-tit liām ka-kī ê kan-khó͘, ji̍t-ji̍t thàn ki-hōe pang-chān lâng. Bô kú Bí-lī ê pâng-keng ná chhin-chhiūⁿ sió thian-tông, in-ūi sī chin pêng-an ê só͘- chāi. In chhin-lâng í-ki̍p gín-á lóng ài chhē i chē. Pún-sin hoaⁿ-hí, chèng-lâng tè i hoaⁿ-hí. Hok-khì, kan-khó͘, khah chōe m̄ sī tùi gōa-bīn tit-tio̍h, sī tùi lāi- sim chhut.
|
Bat 有1個查某囡仔，名叫美莉，這個囡仔古錐、真乖、得人疼。可惜1日去kap學生伴thit-thô,忽然對韆鞦跋倒險險死，雙腳骨折，久久bōe起床、bōe 振動、真可憐。美莉歡喜ê面色今攏變換，囡仔ta̍uh-ta̍uh唸伊ê無福氣，嫌東嫌西。父母、兄弟、姊妹雖然疼伊、歡喜服事伊，因為常常hō͘ 伊嫌、hō͘伊罵，心真艱苦。美莉本身無平安，連in兜眾人續無平安。佳哉有1日in三姨來探伊，知囡仔ê歹性地真濟，是對常想家己ê艱苦，無体貼別人，就kā伊講：「美莉，阮厝邊有1個跛腳ê查某囡仔，伊比你koh較軟弱，總是伊有歡喜ê面貌，逐人ài親近伊。伊逐日teh chhōe機會thang幫贊--人。」美莉講：「跛腳ê beh thái 會幫贊人？」In三姨講：「會，有時刺帽仔hō͘細子，有時看人衫破歡喜補thīⁿ，有時囡仔無乖，就畫?仔圖hō͘伊thit-thô,讀冊hō͘伊聽，án-ni ho͘ in老母較閒。眾人攏o-ló伊真好女德。」In 三姨倒--去，美莉koh想伊所講ê話，心歡喜學hit個跛腳囡仔ê款。對hit時罕tit唸家己ê艱苦，日日趁機會幫贊--人。無久美莉ê房間ná親像小天堂，因為是真平安ê所在。In 親人以及囡仔攏ài chhōe 伊坐。本身歡喜，眾人tòe 伊歡喜。福氣、艱苦較濟m̄是對外面得著，是對內心出。 |
|
Tē cha̍p-la̍k khò Lūn Bán Hái-jiông
|
第16課 論挽海茸 |
|
Joa̍h thiⁿ ê sî-chūn tī Ai-ki̍p kok káng-kháu, í-ki̍p hit só͘-chāi ê hái-oan, hái-kó͘, hái-kîⁿ, siông-siông ū khòaⁿ-kìⁿ sòe chiah chûn-á, siám tī chēng-ba̍t ê ūi, in-ūi hia khah siông ū sai-pak hong, só͘-í chûn tio̍h siám-bi̍h tī hia. Hiah ê chûn ū lâng teh lo̍h hái bán hái-jiông thang khì bōe. Hiān-sî lâng nā beh lo̍h chúi khioh hái- jiông, tio̍h chhēng bī-chúi ê saⁿ, nā-sī sòng-hiong ê, bô chîⁿ thang bóe hit hō ê saⁿ, chiū chiàu chá-chêng lâng ê khoán- sit, thǹg-theh lo̍h chúi. Lâng koh lo̍h-khì bán hái-jiông, i ê ām-kún tio̍h kòa chi̍t khia bāng-tē thang tóe só͘ khioh ê mi̍h. Hong chēng, chúi chheng ê sî lâng lo̍h- khì jī-cha̍p siâm ê chhim, chúi-bīn ê lâng iáu-kú khòaⁿ ōe kìⁿ. Lo̍h chúi teh kiâⁿ ê khoán-sit m̄ sī chhin-chhiūⁿ pêng-siông kiâⁿ ta tōe ēng nn̄g kha thêng-sin kiâⁿ, sī chhin-chhiūⁿ sì-kha káu àⁿ-lo̍h lâi pê; ia̍h ōe chhòng hoat-tō͘ kap chúi-bīn ê lâng saⁿ thong-chêng. Chit ê hoat-tō͘ chiū-sī ēng po̍h thi̍h pán lâi chòe chi̍t lia̍p khang-khak ê tōa lia̍p kiû ê khoán-sit, hō͘ thâu-khak kui ê nǹg-ji̍p tī lāi-bīn: koh chhòng nn̄g phìⁿ po-lê chòe tōa tùi ê ba̍k-kiàⁿ, hō͘ ba̍k-chiu ōe khòaⁿ chhut-lâi; ia̍h ū chhòng chi̍t tiâu chhiū-leng-kńg tùi āu-bīn thàu kàu chúi-bīn chòe chhoán- khùi thong khì ê lō͘-ēng. Koh, ū chi̍t tiâu soh thàu tī chúi-bīn, hō͘ chúi-bīn ê lâng thang thiu-pui̍h8 hō͘ i khí-lâi. Nā-sī beh chiūⁿ khí-lâi, tī ē-tóe chiong hit tiâu soh-á iô hō͘ i tín-tāng, hō͘ téng-bīn ê lâng thang chai pui̍h8 i khí-lâi; koh tio̍h chiong hit tiâu thong khì ê chhiū-leng- kńg choān ân piⁿ-thâu ê sng, hō͘ khì tiùⁿ- móa, bōe sia̍p-chhut, hō͘ saⁿ phòng-tōa, chān lâng khah khin phû-khí-lâi. Chiūⁿ chúi liáu kín-kín chiong bī-chúi saⁿ thǹg- khí-lâi, seng-khu tio̍h hioh-siān.
|
熱天ê時陣tī埃及國港口，以及hit所在ê海灣、海口、海墘，常常有看見細隻船仔，閃tī 靜密ê位，因為hia較常有西北風，所以船著閃bi̍h tī hia。Hiah ê船有人teh落海挽海茸，thang 去賣。現時人若beh落水拾海茸，著穿bī水ê衫，若是散hiong--ê,無錢thang買hit 號ê衫。就照早前人ê款式，褪theh落水。人koh 落去挽海茸，伊ê頷頸著掛1 khia網袋thang tóe所拾ê物。風靜水清ê時，人落去20 siâm ê深，水面ê 人iáu-kú看會見。落水teh行ê款式，m̄是親像平常行礁地用兩腳挺身行，是親像四腳狗àⁿ落來爬。亦會創法度kap面ê相通情。這個法度就是用薄鐵板來做1粒空殼ê大粒球ê款式，hō͘頭殼歸個nǹg入tī內面，koh創兩片玻璃做大對ê目鏡，hō͘目珠會看出來，亦有創1條樹奶管，對後面透到水面，做喘氣通氣ê路用。Koh 有1條索透tī水面，hō͘ 水面ê人thang 抽拔hō͘伊起--來。若是beh上起來，tī下底將hit 條索仔搖hō͘伊振動，hō͘頂面ê人thang知拔伊起來，koh 著將hit條通氣ê樹奶管choān ân 邊頭ê栓，hō͘氣漲滿，bē洩出，hō͘衫膨大，贊人較輕浮--起來。上水了緊緊將bī水衫褪--起來，身軀著歇siān。 |
|
Hái-jiông sī kiat tī hái tóe chio̍h-thâu téng; tú-tú bán chiūⁿ chúi ê sî sek-tī o͘-o͘, ia̍h sī liâm, koh ū jiû-n̂g ê bī. Beh pī- pān hō͘ lâng hó-ēng, tio̍h ēng kúi hāng ê hoat-tō͘ hō͘ i chheng-khì. Hái-jiông khioh-lâi tio̍h lok tī soa-n̍i̍h lâi pha̍k ji̍t, chhin-chhiūⁿ teh phiò ê khoán, jiân-āu tio̍h kâⁿ chúi lâi tûi, ti̍t nóa ti̍t sóe hō͘ i chheng-khì, thêng kúi lé-pài kú o͘ sek chiū thè, liâm-liâm ê siau-bô-khì, chiah ōe hó ēng.
|
海茸是結tī海底石頭頂，tú-tú挽上水ê 時色緻烏烏，亦是粘，koh有硫磺ê味。Beh備辦hō͘人好用、著用幾項ê法度hō͘ 伊清氣。海茸拾來就lok tī 沙--n̍i̍h來曝日，親像teh 漂ê款，然後著kâⁿ水來捶，直nóa直洗hō͘伊清氣，停幾禮拜久烏色就退，粘粘ê消無--去，才會好用。 |
|
Tē cha̍p-chhit khò Pek-lîm
|
第十七課 柏林 |
|
Tek-kok ê kiaⁿ-siâⁿ miâ Pek-lîm, sī Au- chiu tē sāⁿ toa ê siâⁿ, tī Pho͘-lō͘-su séng, khí tī Si̍t-put-lí hô. Chit tiâu hô khaoh 20 tn̄g, tn̂g thàu-kè siâⁿ. I ê chúi teh kiâⁿ lâng lím-lím ōe khòaⁿ-kìⁿ, in-ūi chit ê siâⁿ kiàn tī soaⁿ ê pîⁿ-iûⁿ, tōe-sè bô koâiⁿ, só͘-í hô chiah bô sím-mi̍h lâu. Chit tiâu hô tùi siâⁿ tiong-ng chǹg-kè, pun hō͘ siâⁿ ê siang-pêng pîⁿ tōa, lâng tùi chia khui hô- kau thàu kàu O-ta hô kap Pho-lô hái, hō͘ chûn-chiah óng-lâi lī-piān.
|
德國ê京城名柏林，是歐洲第三大ê城，tī 普路斯省，起tī Si̍t-put-lí 河。這條河闊20丈，長透過城。伊ê水teh 行，人lím-lím會看見，因為這個城建tī山ê平洋，地勢無懸，所以河才無甚mi̍h流。這條河對城ê中央鑽過，本hō͘城ê雙爿平大，人對chia 開壕溝透到O-ta 河kap 波羅海，hō͘船隻往來利便。 |
|
Hông-tè só͘ khiā ê chhù khí tī siâⁿ tiong, chha-put-to ū 700 keng pâng, só͘- khí chīn súi chīn hó khòaⁿ, lāi-bīn só͘ pâi ê ke-si ia̍h chīn pâi-chhiâng, ta̍t chîⁿ ê mi̍h. Kūn chit só͘-chāi koh nn̄g keng hông- kiong sī chá ê hông-tè só͘ khiā-khí ê. Ū hông-tè ê chheh-pâng, lāi-tiong 100,0000 phō ìn-pán ê, 3,0000 phō chhiú-chhau ê.
|
皇帝所企ê 厝起tī 城中，差不多有700間房，所起盡súi盡好看，內面所排ê ke-si亦盡排場，值錢ê物。近這所在koh兩間皇宮，是早ê皇帝所企起ê。有皇帝ê冊房，內中1,000,000 phō 印版ê,3,0000 phō 手抄ê。 |
|
Ū gō͘ só͘-chāi hōe-hn̂g, lāi-bīn chīn chheng-sóng, chōe-chōe hoe-ba̍k, hō͘ lâng thang kiâⁿ-sóa, hioh-khùn. Ū phok-but-īⁿ, lāi-bīn khîm-siù ta̍k hāng mi̍h thang khui lâng ê gán-kài. Ū khǹg chhiū-ba̍k, hoe- chháu ê só͘-chāi thang hō͘ lâng káng-kiù ke-thiⁿ kiàn-sek.
|
有5所在花園，內面盡清爽，濟濟花木，hō͘人thang行徙、歇睏。有博物院，內面禽獸逐項物thang開人ê眼界。有囥樹木、花草ê所在thang hō͘人講究加添見識。 |
|
Siâⁿ-lāi ê seng-lí, khui hâng, khui tiàm, kap chè-chō ê só͘-chāi, kūn-lâi pû-chí heng-ōng, chiū-sī tùi Sit-put-lí hô ōe thàu Chōe-chōe hô-kau, koh ū 14 tiâu kong-si ê thi̍h-lō͘, só͘-í hō͘ seng-lí óng-lâi lī-piān,tì-kàu chit ê siâⁿ chòe Au-chiu tōa seng-lí ê só͘-chāi.
|
城內ê生理，開行、開店、kap製造ê所在，近來不止興旺，就是對Sit-put-lí河會透濟濟河溝，koh有14條公司ê鐵路，所以hō͘ 生理往來利便，致到這個城做歐洲大生理ê所在。 |
|
Só͘ chhut ê chè-chō chiū-sī nî, hoe-á, sai-iûⁿ, ki-khì, hé-hun-chhia, tōa chhèng, thi̍h-khì, hûi-khì, ga̍k-khì,chóa,soat-bûn, phê, sî-cheng, pio-á, thi̍h-pit kap lâm-lú chng-thāⁿ ê mi̍h; koh chhut chiam-chhia, tiān-pò ê khì-kū, kek-tì ê ke-si.
|
所出ê製造就是棉、hoe-á,sai-iûⁿ、機器、火薰車、大銃、鐵器、瓷器、樂器、紙、雪文、皮、時鐘、錶仔、鐵筆kap男女妝飾ê物；koh出針車、電報ê器具，kek-tì ê ke-si。 |
|
Tē cha̍p-poeh khò Lūn Hoe-taiû-bé
|
第十八課 論花條馬 |
|
Hoe-tiâu-bé sī chhin-chhiūⁿ lû, siù ê tiong-kan tē it hó khòaⁿ ê, chhut tī A- hui-lī-ka, i ê phê kng chhin-chhiūⁿ tiû- toān, thong seng-khu ū o͘ hûn ti̍t-ti̍t kàu kha. I khah ài tiàm tī soaⁿ-téng, i sī put- chí sió-táⁿ ê cheng-siⁿ, nā khòaⁿ-kìⁿ sím- mi̍h kî-koài ê mi̍h chiū kiaⁿ, cháu kàu i ê só͘-chāi. Kiâⁿ lō͘ ê lâng bat kóng, tī A-hui-lī-ka,hoe-tiâu-bé kui-tīn chhut-lâi lim chúi. In khah siông tī ji̍t lo̍h á-sī ji̍t chhut ê sî kàu chúi-chôaⁿ ê só͘-chāi lim chúi, tī hia in siông-siông tú-tio̍h sai tui-jip, liam-liam beh hāi in. Hoe-tiâu-bé chi̍t ē chai, chiū tōa kiaⁿ, pháu-cháu khì soaⁿ-n̍i̍h. Ū lâng kóng, ge̍h kng ê sî, sai m̄ kàu chúi- chôaⁿ ê só͘-chāi, in-ūi khoài hō͘ in khòaⁿ- kìⁿ, in khah ài àm, in-ūi àm ê sî khah khoài kā-tio̍h hoe-tiâu-bé. Beh chhī chit hō hó khòaⁿ ê cheng-siⁿ bōe ōe. Hoe-tiâu- bé bōe thang kà i chòe kang, chhin- chhiūⁿ bé kap lû, án-ni Siōng-tè chhòng- chō i hō͘ i it-seng chhut-chāi ì-sù pháu- cháu tī soaⁿ-iá.
|
花條馬是親像驢，獸ê中間第一好看ê,出tī阿非利加，伊ê皮光親像綢?，通身軀有烏痕直直到腳。伊較愛tòa tī 山頂，伊是不止小膽ê精牲，若看見甚mi̍h奇怪ê物就驚，走到伊ê所在。行路ê人bat講，tī 阿非利加，花條馬歸陣出來lim水。In較常tī日落抑是日出ê時到水泉ê所在lim水，tī hia in常常tú著獅隊jiok,連連beh害--in。花條馬一下知，就大驚，跑走去山--n̍i̍h。有人講月光ê時，獅m̄到水泉ê所在，因為快hō͘ in看見。In 較ài暗，因為暗ê時較快咬著花條馬。Beh飼這號好看ê精牲bē-ē,花條馬bē thang教伊做工，親像馬kap驢，án-ni上帝創造伊hō͘伊一生出在意思跑走tī山野。 |
|
Tē cha̍p-káu khò Bé-ia̍h ê phì-jū (Ⅰ)
|
第十九課 尾蝶ê譬喻 (I) |
|
Ū súi-súi ê bé-ia̍h siⁿ nn̄g tī ko-lê-chhài hio̍h ê téng-bīn. Ū chi̍t ji̍t i khòaⁿ-kìⁿ chi̍t bé thâng teh sô, i chiū tùi i kóng, “ Góa ài chhiáⁿ lí chòe bú-á, chiàu-kò͘ góa ê kiáⁿ, lí khòaⁿ chiah ê nn̄g góa m̄ chai lōa kú ōe chhut-sì, góa taⁿ phòa-pīⁿ, nā sí chī-chūi-á ōe chiàu-kò͘ góa ê kiáⁿ. Chhiⁿ-sek, un-jiû, hó sim ê thâng ah ! m̄ chai lí hoaⁿ-hí bô ? Lí tio̍h sòe-jī hō͘ in chia̍h, in chū-jiân bōe ōe chhin-chhiūⁿ lí chia̍h chho͘-chho͘ ê mi̍h, in tio̍h chia̍h chá-khí sî ê lō͘-chúi kap phang-bi̍t. Lūn pe ê tāi-chì tio̍h kà in ûn-ûn-á o̍h. Khó-sioh lí pún-sin bōe hiáu pe, chóng-sī góa bô sim thang chhiáⁿ pa̍t lâng, ǹg-bāng lí chīn lí ê pún-hūn khì kiâⁿ, khó-lîn tāi ah ! góa m̄ chai cháiⁿ-iūⁿ siⁿ-nn̄g tī ko-lê-chhài hio̍h, chit ê só͘-chāi chīn m̄ ha̍p-gî, hó sim ê thâng ah, tùi góa ê si̍t-ē lâi the̍h kim-tiám, chòe lí ê kang-chîⁿ, góa chīn hîn ah !” Chiū sòe siaⁿ kóng, “M̄ thang bōe kì-tit ēng sím-mi̍h hō͘ in chia̍h.” Kóng-liáu, bé-ia̍h ê si̍t chiū nńg, chiū kè- óng. Hit ê thâng lóng bô phāng thang ìn i, bô tùi i kóng, beh á m̄, to̍k-to̍k lâu i tī hiah ê nn̄g sin-piⁿ.
|
有súi-súi ê 尾蝶生卵tī高麗菜葉ê頂面。有1 日伊看見1尾蟲teh sô,伊就對伊講：「我ài請你做母仔，照顧我ê子，你看chiah-ê卵我m̄知偌久會出世，我今破病，若死是誰仔會照顧我ê子。青色、溫柔、好心ê蟲--ah!M̄知你歡喜--無？你著細膩hō͘ in 食，in自然bē ē親像你食粗粗ê物，in著食早起時ê露水kap芳蜜。論飛ê代誌著教in 勻勻仔學。可惜你本身bē曉飛，總--是我無心thang請別人，向望你盡你ê本份去行，可憐代--ah!我m̄知怎樣生卵tī高麗菜葉，這個所在真m̄合宜，好心ê蟲--ah!對我ê翅下來提金點，做你ê工錢，我真暈--ah!」就細聲講：「M̄-thang bē記tit用甚mi̍h hō͘ in食。」講了尾蝶ê翅就軟，就過往。Hit個蟲攏無縫thang 應--伊，無對伊講boeh抑m̄,獨獨留伊tī hiah-ê卵身邊。 |
|
Hit ê thâng ka-kī kóng, “Chit ê súi- súi ê bé-ia̍h káⁿ ū sit sim, chiah lâi kéng góa hā-chiān ê thâng chòe bú-á. Chiah ê kiáⁿ i ū si̍t kiám beh thiaⁿ góa ê chhùi mah ? Phah-sǹg in kín-kín pe-khì, chiàu in só͘ ì-ài khì pe, hit ê bé-ia̍h sui-bóng ū súi-súi ê saⁿ, ia̍h ū kim, iáu-kú i ê tì-sek bô kàu-gia̍h, chiah ū kéng góa.” Sui-jiân án-ni bé-ia̍h í-keng sí, lâu i ê nn̄g tī ko- lê-chhài hio̍h, chit ê chhiⁿ thâng ū hó sim, phah-sǹg i tio̍h chiàu i só͘ ōe ê lâi chòe.
|
Hit 個蟲家己講：「súi-súi ê 尾蝶káⁿ有失心，才來揀我下賤ê蟲做母--仔。Chiah-ê子伊有翅kiám beh聽我ê嘴--mah?扑算in緊緊飛--去，照in所意愛去飛，hit 個尾蝶雖罔有súi-súi ê 衫，亦有金，iáu-kú 伊ê智識無夠額，才有揀我。」雖然án-ni 尾蝶已經死，留伊ê卵tī高麗菜葉。這個青蟲有好心，扑算伊著照伊所會ê來做。 |
|
Chiong mî i lóng m̄ káⁿ khùn, ti̍t-ti̍t ûi hiah ê nn̄g, ûi kàu ka-chiah thiàⁿ, sī in-ūi kiaⁿ pa̍t mi̍h lâi hāi in.
|
將暝伊攏m̄敢睏，直直圍hiah-ê卵，圍到ka-chiah痛，是因為驚別物來害--in。 |
|
Chá-khí sî i chiū ka-kī siūⁿ kóng, “Chi̍t lâng chú-tiuⁿ m̄ ta̍t nn̄g lâng su-niû, góa tio̍h chhē chi̍t ê tì-sek ê oa̍h mi̍h, kap i gī-lūn, góa sī teh sô ê thâng, án-cháiⁿ-iūⁿ ōe chai tāi-chì, tek-khak tio̍h mn̄g chi̍t ê khah tōa góa ê, chóng-sī oh-tit, m̄ chai beh kap chī-chūi gī-lūn. Tī chia ū chi̍t chiah hiông ê káu, nā kiò i lâi gī-lūn i ê bé nā chi̍t ē tín-tāng chiū ōe hām-hāi hiah ê nn̄g, góa ê sim cháiⁿ-iūⁿ ōe thun- lún tit: ia̍h ū chi̍t chiah niau, i siông- siông chē tī chhiū-ē, ji̍t nā chhut i sì kha ti̍t-ti̍t teh pha̍k ji̍t, chóng-sī i bô iàu-kín pa̍t lâng ê tāi-chì, nā beh kap i kóng, i m̄ ài thiaⁿ. Taⁿ góa tio̍h siūⁿ só͘ bat ê oa̍h-mi̍h, tá-lo̍h chi̍t ê khah gâu ōe pang- chān góa.” I chiū ti̍t-ti̍t siūⁿ, siūⁿ-chhut chi̍t ê po͘-tiuh-á, i ōe pe koâiⁿ-koâiⁿ, án-ni ōe khòaⁿ chin chōe mi̍h, phah-sǹg i tek- khak khah gâu, in-ūi i chiàu thâng ê só͘ siūⁿ nā ōe pe koâiⁿ-koâiⁿ sī chòe tē it êng-kng ê tāi-chì.
|
早起時伊就家己想講：「1 人主張m̄值2人思量，我著chhōe一個智識ê活物，kap伊議論，我是teh sô ê蟲，án怎樣會知代誌，的確著問1 個較大我ê,總--是oh-tit,m̄ 知beh kap是誰議論。Tī chia 有1隻雄ê狗，若叫伊來議論伊ê尾若一下振動 就會陷害hiah-ê卵，我ê心怎樣會吞忍--tit;亦有1隻貓，伊常常坐tī 樹下，日若出，伊4腳直直teh曝日，總--是伊無要緊別人ê代誌，若beh kap伊講，伊 m̄愛聽。今我著想所bat ê活物tá落1個較gâu會幫贊我。」伊就直直想，想出1個po͘-tiuh仔，伊會飛懸懸，án-ni會看真濟物，扑算伊的確較gâu,因為伊照蟲ê所想，若會飛懸懸是最第一榮光ê代誌。 |
|
Óa hia ū chi̍t khu be̍h chhân, tī hia ū chi̍t ê po͘-tiuh-á, thâng chhē mi̍h chhiáⁿ i lâi, chiū chiong i só͘ oh pān ê sū lâi mn̄g i, ia̍h mn̄g i tio̍h cháiⁿ-iūⁿ chiàu-kò͘ sòe- sòe ê bé-ia̍h, in-ūi i kap in bô saⁿ-tâng. Koh kóng, ǹg-bāng lí nā pe koâiⁿ-koâiⁿ tī hia ū ê thang mn̄g i. Chiáu-á chiū ìn, “Kiám-chhái ōe.”
|
倚hia有一區麥田，tī hia 有1個po͘-tiuh仔，蟲chhōe物請伊來，就將伊所oh辦ê事來問伊，亦問伊著怎樣照顧細細ê尾蝶，因為伊kap in無相同。Koh講，向望你若飛懸懸tī hia 有ê thang 問伊。鳥仔就應：「Kiám-chhái 會。」 |
|
Āu-lâi i pe-khì chheng thian ê só͘-chāi, i teh pe ê sî ná pe, ná gîm si, ná koâiⁿ ná bô thiaⁿ-kìⁿ i ê siaⁿ. Hit bé thâng kia̍h thâu teh khòaⁿ, khòaⁿ kàu bô kìⁿ, chiū chhun khah tn̂g lâi khòaⁿ ia̍h khòaⁿ bô, án-ni chiū khì ûi hiah ê nn̄g, koh chia̍h tām-po̍h ko-lê-chhài hio̍h, an sim thèng-hāu.
|
後來伊飛起青天ê所在，伊teh飛ê時，那飛那吟詩，那懸那無聽見伊ê聲，hit尾蟲kia̍h頭teh看，看到無見，就伸較長來看亦看無，án-ni就去圍hia ê 卵，koh食淡薄高麗菜葉，安心聽候。 |
|
Thèng-hāu chīn kú, chiáu-á lóng bô tò-lâi, i chiū thó͘-khùi kóng, góa ài chai, i tá-lo̍h khì, nā ū ê ōe kā góa kóng, góa beh góa lóng-chóng ê kha hō͘ i, góa phah-sǹg i chit pái ū pe koh khah koâiⁿ, góa chin ài chai i tá-lo̍h khì, tī hit ê kî- koài chhiⁿ-chhiⁿ ê thiⁿ ū thiaⁿ-kìⁿ sím- mi̍h. I pe-lâi pe-khì ê sî siông-siông gîm si, hia káⁿ sī hoaⁿ-hí ê só͘-chāi, i lo̍h-lâi ê sî bô beh kā góa kóng sím-mi̍h, i chīn gâu khǹg sū. Chit ê thâng koh-chài kiâⁿ lâi ûi tī chiah ê nn̄g.
|
聽候真久，鳥仔攏無倒--來，伊就吐氣講：「我愛知，伊佗落去，若有ê話kā我講，我beh我攏總ê腳hō͘--伊，我扑算伊這擺有飛koh較懸，我真愛知伊tá落去，tī hit個奇怪青青ê天有聽見甚mi̍h。伊飛來飛去ê時常常吟詩，hia 敢是歡喜ê所在，伊落--來ê 時無beh kā 我講甚mi̍h,伊真gâu 囥事。這個蟲koh再行來圍tī chiah-ê卵。 |
