Si̍p-jī-kè ê kì-hō_06
|
十字架 ê 記號_06 |
|---|---|
| Lōa Jîn-seng | 賴仁聲 |
|
16 Tē 2 Kong-Phòaⁿ
|
16.第二公判 |
|
Lâu-chú chiū kóng, Chiàu góa só͘-chai, Ek-sam peng-sî sī gâu chia̍h-chiú ê lâng, pa̍t-hāng i khiok khah m̄-ài; put-kò be̍h-á chiú chám-jiân ē-lim, óa pòaⁿ-táⁿ; góa iā bat khòaⁿ i lim; iā hit-mê chiah lim óa 2 kan, nā-tiāⁿ. Kóng liáu chiū chē--lo̍h-khì. Kiám-chhat-koaⁿ chiū kóng, Taⁿ chiàu Sài-hoe-lâu lâu-chú ê ōe, Ek-sam hit-mê chí-ū lim óa 2 kan, taⁿ ài ūi-tio̍h khah khak-si̍t ê in-toaⁿ, ài chhiáⁿ sím-phòaⁿ koaⁿ-tiúⁿ lí koh mn̄g i chi̍t-piàn, khòaⁿ khak-si̍t sī án-ni nā-tiāⁿ á-m̄-sī. Sím-phòaⁿ koaⁿ-tiúⁿ chiū koh mn̄g, lâu-chú, Ek-sam khì lí hia kó-chin lim hiah-ê nā-tiāⁿ: Sī, Kiám bô koh lim pa̍t-mi̍h? Bô. Chiū koh chē--lo̍h-khì. Kiám-chhat-koaⁿ chiū kóng, Taⁿ lia̍t-ūi chiàu lín só͘ thiaⁿ, Ek-sam pêng-sî ē kham-tit lim pòaⁿ-táⁿ be̍h-chiú ê lâng, hit-àm lim bô 2 koàn, chái-iūⁿ ē chùi, án-ni bêng-bêng sī pe̍h-chha̍t. Piān-hō͘-sū chiū khí-lâi tōa-siaⁿ hoah kóng, án-ni kiám-chhat-koaⁿ bē-bián-tit kòe-hūn, lí sī kiám-chha̍t, kiám ē sái-tit chò kàm-tēng-jîn? Lí iā bô chhin-sin kap i chò-hóe kiâⁿ, lí iā chai i kó-chin sī bô chùi. Án-chóaⁿ i pún-lâng kóng ū chùi, iā lí kóng bô chùi? Kiám-chhat kóng, Nā-sī án-ni, góa ài sím-phòaⁿ koaⁿ-tiúⁿ, chhiáⁿ Lâm-kiaⁿ ê īⁿ-tiúⁿ lâi giām. Khòaⁿ chit-ê lang ê khì-chit, kó-jiân chia̍h 2 koàn be̍h-chiú chiū ē-chùi kàu hái sí-lâng sòa m̄-chai á-bē. Tùi án-ni chek-sî khì chhiáⁿ īⁿ-tiúⁿ lâi. īⁿ-tiúⁿ sī chin chhut-miâ ê I-ha̍k pho̍k-sū, bat kòe Tek-kok liû-ha̍k kú-kú. Ek-sam chai, chhám lah, hō͘ chit-ê pho̍k-sū lâi giām, ún-tàng liâm-piⁿ chai. Īⁿ-tiúⁿ sèⁿ Gô͘ miâ Chài-seng, ji̍p-lâi liâm-piⁿ kā i giām, giām-liáu hoat-piáu kóng, chiàu i-ha̍k chiūⁿ lâi kóng, chiàu i ê thé-chit kì-jiân sī siông chia̍h-chiú ê lâng, koh bat siông-siông chia̍h 6 koàn, iā chit-pang chia̍h 2 koàn sī bô chùi ê lí-khì; koh góa ū chhiam i ê hoeh chhì-giām, chai i ê hoeh í-keng ū hit-hō jím-nāi chia̍h chē chiú iā bô hiah khoài chùi ê sèng. Kiám-chhat-koaⁿ chiū koh mn̄g kóng, Iā lâng nā í-keng chùi, kàu liân hāi-sí lâng iā bē-kì-tit, án-ni ê chùi hit-sî náu kap sim-chōng ê khoán seⁿ-chò cháiⁿ-iūⁿ? Lâng nā kó-jiân chùi kàu án-ni, chiū náu lóng loān, ū-sî ū náu-kin pia̍k-li̍h8 ê gûi-hiám: in-ūi hit-sî hoeh lóng kiâⁿ chin kín, ta̍k-ūi ê hoeh-kin lóng ōe chin tōa-tiâu, sim-chōng iā chhéng, seng-khu bô-lat, khōng-khōng-phiân bē chū-iû. Iā nā-sī án-ni hit-sî ê sim-lí cháiⁿ-iūⁿ? Hit-sî nā phó͘-thong ê chùi, sim sī iáu chāi-chāi, khah siông chhùi-poe-poe; M̄-kú tāi-chì iáu chai, kóng liáu chiū chē--lo̍h-khì. Kiám-chhat-koaⁿ chiū kóng, Taⁿ kì-jiân chiáu I-ha̍k pho̍k-sū ê ōe, lâng nā sió chùi, sim chiū iáu chāi-chāi, nā kì-jiân tōa-chùi chiū chùi tio̍h só͘-chò ê sū, liáu-āu bē-kì-tit. Taⁿ chiàu Ek-sam ê ōe, i chùi-āu iáu ē-kì-tit i ū lám i ê kha, án-ni bêng-bêng sī sió-chùi koh si̍t-chāi sî bô sió-chùi, in-ūi i ê thé-chit kap pêng-sî ê chiú-liōng, tek-khak m̄-si 2 kan be̍h-chiú ē chùi ê lâng. Só͘-í bêng-bêng sī thiau--ì-kò͘ lâi chò. Piān-hō͘-sū kàu-chia iā siūⁿ bô lō͘ thang piān. Ek-sam ê bīn chi̍t-chūn-chheⁿ chi̍t-chūn-le̍k, thâu-khak chhi̍h-chhi̍h. Kiám-chhat-koaⁿ kóng, Chiáu chi̍t khoán ê chōe-chōng, kì-jiân bô ōe thang piān-kái, góa kiû bêng tio̍h sí-hêng: in-ūi sī ok-ì ê sat-jîn sū-kiāⁿ. Phòaⁿ-koaⁿ-tiúⁿ toh-téng chiū tah-lo̍h-khì, kóng, Ek-sam, lí iáu-ū sím-mi̍h ōe thang piān-kái; nā bô koh 10-hun kan beh kā lí sí-heng soan-kò. Ek-sam kap piān-hō͘-sū lóng tiām-tiām, boán-tiûⁿ ê lâng iā lóng tiām-tiām, sim chin kan-khó͘, oán-jiân tē-ge̍k. Sî-cheng ti̍t-tia̍k, ti̍t-tia̍k siaⁿ tit-tit kòe, chhun 5 hun, chhun 4 hun, chun 3 hun. Ah! Ek-sam ê sèⁿ-miā, kàu tī kin-á-ji̍t, nā tēng sí-hêng liáu-āu chiū bô lâng ē tit kái-e̍k. Ah! Ek-sam ê sèⁿ-miā, chhun 3 hun kan. Ek-sam ê ba̍k-sái chhē-chhē tò. Pông-têng ê lâng tāi-ke sim lóng teh siūⁿ, tī chit sî kiám lóng bô lâng thang kóng kúi-kù lâi kiù i mah? Ek-sam ê sim-tiong ti̍t-ti̍t kiû Siōng-tè tio̍h kiù i ê lêng-hûn. Hit sî Ek-sam ê tiūⁿ-ḿ, iā lâi tī hia khòaⁿ, sui-bóng i sī hài sí cha-bó͘ kiáⁿ, sī tùi-te̍k; m̄-kú khah pháiⁿ iā sī kiáⁿ-sài, ba̍k-sái ni̍h-ni̍h lâu. Siù-jîn tī hia chē, iā sī m̄-kam. Ah! 2 hun-cheng. Sím-phòaⁿ koaⁿ-tiúⁿ tōa siaⁿ hoah kóng, Ek-sam, chhun 2 hun-cheng, lí kiám lóng bô thang kóng? Sím-phòaⁿ koaⁿ-tiúⁿ tú kóng soah. Tiûⁿ-āu ū chi̍t-ê siaⁿ hoah kóng, Chit-ê lâng nā pān sí-hêng sī bô kong-tō. I ê tāi-chì thâu-káu-bóe góa lóng chai. Tāi-ke chú-ba̍k khòaⁿ--i, sī chi̍t-ê cha-bó͘ gín-ná, kin-nî óa 20 hòe ê chó-iū, chhēng o͘-hoe-á saⁿ sī phó͘-thong-lâng. Kiám-chhat kiò-chiáng hoat-têng ê lâng kā i kóaⁿ chhut-khì. Kóng hit-ê cha-bó͘ gín-ná sī siáu cha-bó͘. Tùi án-ni hit-ê cha-bó͘ gín-ná hō͘-lâng thoa chhut-khì, cha-bó͘ gín-ná ba̍k-sái ni̍h-ni̍h-lâu. Chia án-hā.
|
樓主就講：「照我所知，益三平時是 gâu 食酒 ê 人，別項伊卻較m̄ 愛；麥仔酒嶄然會lim，倚半打；我也bat 看伊 lim ; 也hit 暝才lim 倚2矸nā-tiāⁿ。」講了就坐--落去。檢察官就講：「今照賽花樓樓主 ê 話，益三 hit 暝只有lim 倚兩矸，今愛為著較確實 ê 因端，愛請審判官長你 koh 問伊一遍，看確實是 án-ni 若定抑 m̄ 是。」 審判官長就 koh 問：「樓主，益三去你 hia 果真lim hia ê nā-tiāⁿ。」「是」，「敢無 koh lim 別物？」「無」，就 koh 坐--落去。檢察官就講：「今列位照 lin 所聽，益三平時會堪得 lim 半打麥酒 ê 人，hit 暗lim 無兩罐，怎樣會醉，án-ni 明明是白賊。」辯護士就起來大聲喝講：「Án-ni 檢察官 bē 免得過分，你是檢察官敢會使得做鑑定人？你也無親身 kap 伊做伙行，你也知伊果真是無醉。Àn-chóaⁿ 伊本身講有醉，也你講無醉？」檢察官講：「若是 án-ni，我ài審判官長請南京 ê 院長來驗，看這個人 ê 氣質，果然食兩罐麥酒就會醉到害死人續m̄ 知抑 bē。」對 án-ni 即時去請院長來。院長是真出名 ê醫學博士，bat 過德國留學久久。益三知「慘--lah，hō͘ 這個博士來驗，穩當 liâm-piⁿ 知。」院長姓吳名再生，入--來 liâm-piⁿ kā 伊驗，驗了發表講：「照醫學上來講，照伊 ê 體質既然是常食酒 ê 人，koh bat 常常食六罐，也這 pang 食兩罐是無醉 ê 理氣；koh 我有chhiám 伊 ê 血試驗，知伊ê 血已經有 hit 號忍耐食濟酒也無 hiah 快醉 ê 性。」檢察官就koh 問講：「也人若已經醉，到 liān害死人也 bē 記得，án-ni ê 醉 hit 時腦kap 心臟 ê 款生做怎樣？」「人若果然醉到 án-ni，就腦攏亂，有時有腦筋爆裂 ê 危險：因為hit 時血攏行真緊，逐位 ê 血筋攏會真大條，心臟也 chhéng ，身軀無力，khōng-khōng phiân bē 自由。」「也若是 án-ni hit 時心理怎樣？」「Hit 時若普通 ê 醉，心是iáu 在在，較常嘴飛飛；m̄-kú 事誌 iáu 知」講了就坐--落去。檢察官就講：「今既然照醫學博士 ê話，人若小醉，心就 iáu 在在，若既然大醉就醉著所做 ê 事，了後bē記--得。今照益三 ê 話，伊醉後 iáu 會記得伊有攬伊 ê 腳，án-ni 明明是小醉 koh實在是無小醉，因為伊 ê 體質 kap 平時 ê 酒量，的確 m̄ 是兩矸麥酒會醉ê 人。所以明明是挑意故來做。」辯護士到 chia 也想無路thang辯。益三ê 面一陣青一陣綠，頭殼 chhi̍h-chhi̍h。檢察官講：「照這款 ê罪狀，既然無話thang辯解，我求明著死刑：因為是惡意 ê 殺人事件。」判官長桌頂就貼--落去講：「益三，你 iáu 有甚物話thang辯解；若無 koh十分間beh kā 你死刑宣告。」益三 kap 辯護士攏恬恬，滿場 ê 人也攏恬恬，心真艱苦，宛然地獄。時鐘 ti̍t-tia̍k,ti̍t-tia̍k 聲直直過，偆5分，偆4分，偆3分。Ah！益三 ê 性命，到 tī 今仔日，若定死刑了後就無人會得改易。Ah！益三 ê 性命偆3分間。益三 ê 目屎濟濟倒。旁聽 ê 人逐家心攏 teh 想，tī 這時敢攏無人thang講幾句來救--伊mah？益三 ê 心中直直求上帝著救伊 ê 靈魂。Hit 時益三 ê 丈姆，也來 tī hia 看，雖罔伊是害死查某子，是對敵，m̄-kú 較歹--也是子婿，目屎 ni̍h-ni̍h流。守仁 tī hia 坐，也是 m̄ 甘。Ah！2分鐘。審判官長大聲 hoah 講：「益三，偆2分鐘，你敢攏無thang講？」審判官長抵講煞。場後有一個聲喝講：「這個人若辦死刑是無公道。伊 ê 事誌頭到尾我攏知。」逐家注目看--伊，是一個查某囡仔，今年倚20歲ê 左右，穿烏花仔衫，是普通人。檢察叫掌法庭 ê 人 kā 伊趕--出去。講 hit個查某囡仔是痟查某。對 án-ni hit 個查某囡仔 hō͘ 人拖--出去，查某囡仔目屎ni̍h-ni̍h 流。Chia 按下。 |
|
Kóng Piān-hō͘-sū khòaⁿ chit-chân sū chek-sî peh khí-lâi, kóng, Chit-ê cha-bó͘ gín-ná chiū-sī Ek-sam ê sèⁿ-miā, i sī Ek-sam chòe-hó ê piān-kái. Cháiⁿ-iūⁿ kiám-chhat-koaⁿ kóaⁿ i chhut-khì? Án-ni bē-bián-tit ū oan-óng ê ūi. Lán ê hoat-lu̍t kiám m̄-sī beh heng-hoa̍t pháiⁿ-lâng lâi pó-ho͘ hó-lâng? Ek-sam bô hit-hō chōe, siū khut, iā chit-tia̍p thiⁿ thè i khui-lō͘, án-chóaⁿ Kiám-chhat-koaⁿ ēng ok-ì lâi at-chi̍t chit-ê hó ê oa̍h-lō͘? Kiám-chhat-koaⁿ kóng, bô, i bêng-bêng sī siáu-lâng, nā-sī hó-hó ê lâng, i kiám m̄-chai hoat-têng sī sin-sèng. Kui-kí chhiú-sio̍k i kiám m̄-chai? I nā ài chò piān-hō͘ ê chèng-jîn, i ū siong-tong ê chhiú-sio̍k, cháiⁿ-iūⁿ bô thàn. Bô, i-sī cha-bó͘-gín-ná-lâng bē bián-tit khah m̄-chai, góa sìn i sī tùi chit-kiāⁿ sū-kiāⁿ, tōa ū koan-hē thàu-thiat ê lâng; nā bô, i cha-bó͘-gín-ná-lâng tī chiah-chē lâng ê tiong-kan, i tek-khak bô khí-lâi kóng i lóng chai. Bô, hit-ê cha-bó͘-gín-ná sī nńg-sim, iā chi̍t-sî ê kám-chêng nā-tiāⁿ. Án-ni chin bô lí-khì, góa chhéng chit-kiāⁿ sū iân-kàu bîn-á-ji̍t, hō͘ góa lâi khì chhōe chi̍t-ê hū-jîn-lâng kàu tio̍h, thang lâi chò hó ê piān-hō͘-jîn. Kiám-chhat-koaⁿ kóng bē-ēng-tit, chèng-kú í-keng chhiong-hun, m̄-thang koh chhiân; koh chhiân ài ū pê-pēng: Piān-hō͘-sū kóng, Nā-sī án-ni tōa bô kong-tō, án-ni lán ê lu̍t-hoat sī lo͘-bāng, oa̍h-tauh, sī hīn-bē-tit lâng sí; nā sī án-ni ū oa̍h-lō͘ thang kiù-lâng, iā lán m̄ chhái-iōng, nā m̄ iân-kàu bîn-ná-ji̍t, bô, tī chit-tia̍p iā chhiáⁿ liōng 3 tiám-cheng hō͘ góa lâi-khì chhōe. Hit-tia̍p chē-tī tâi-āu ê pôe-sím-oân, tiong-kan chi̍t-lâng peh khì-lâi kóng, Nā-sī án-ni chiáu góa siūⁿ, lán í-keng chū-chi̍p kòe ē-pō͘ ê tiám-gōa lah, lóng bô hioh-khùn. Taⁿ tio̍h hioh-khùn, iā chiong chit-ê sî-kan óa 2 tiám-cheng kú hō͘ piān-hō͘-sū khì chhōe; chhōe nā ū, chiah koh lâi phah-sǹg, nā bô, chiah chū án-ni kái-koat. Sím-phòaⁿ koaⁿ-tiúⁿ ìn, hó. Tùi án-ni bêng-lēng chiām-sî hiu-têng, ē-po͘ 3 tiám pòaⁿ koh khui-têng. Tai-ke hioh-khùn. Chia àn-hā.
|
講辯護士看這層事即時 peh起來講：「這個查某囡仔就是益三ê 性命，伊是益三最好 ê 辯解。怎樣檢察官趕伊出去？Án-ni bē免得有冤枉 ê 位。咱 ê 法律敢m̄ 是beh刑罰歹人來保護好人？益三無 hit 號罪，受屈，也這tia̍p 天替伊開路，àn-chóaⁿ 檢察官用惡意來at折這個好 ê 活路？」檢察官講：「無，伊明明是痟人，若是好好 ê人，伊 敢m̄ 知法庭是神聖。規矩手續伊敢 m̄ 知？伊若愛做辯護 ê證人，伊有相當 ê 手續，怎樣無趁。」「無，伊是查某囡仔人 bē 免得較m̄ 知，我信伊是對這件事件，大有關係透徹 ê 人；若無，伊查某囡仔人tī 才濟人 ê 中間，伊的確無起來講伊攏知。」「無，hit 個查某囡仔是軟心，也一時 ê 感情nā-tiāⁿ。」「Án-ni 真無理氣，我請這件事延到明仔日，hō͘ 我來去 chhōe 這個婦人人到著，thang來做好 ê 辯護人。」檢察官講：「bē 免得，證據已經充分，m̄-thang koh chhiân;koh chhiân ài有弊病。」辯護士講：「若是 án-ni 大無公道，án-ni 咱ê 律法是羅網，活--tauh，是恨 bē 得人死，若 m̄ 是 án-ni 有活路thang救人，也咱 m̄採用，若 m̄ 延到明仔日，無，tī 這 tia̍p也請量三點鐘 hō͘ 我來去chhōe。」Hit-tia̍p 坐 tī 台後 ê 陪審員，中間一人 peh 起來講：「若是 án-ni 照我想，咱已經聚集過e晡 ê 點外--lah，攏無歇睏。今著歇睏，也將這個時間倚2點鐘久 hō͘ 辯護士去 chhōe;chhōe 若有，才 koh 來扑損，若無，才自 án-ni 解決。」 審判官長應；「好」。對 án-ni 命令暫時休庭，e晡三點半 koh 開庭。逐家歇睏。Chia 按下。 |
|
Piān-hō͘-sū kín chē chū-tōng-chhia sì-kè chhōe, mn̄g hoat-īⁿ mn̂g-kháu ê thoa jîn-le̍k-chhia--ê khòaⁿ ū khòaⁿ i kiâⁿ tùi tó-ūi khì, tāi-ke pò kóng, Oat-tùi tò-chhiú-pêng ê tōa-ke khì. Kàu hia chhōe bô, chhōe-lâi-chhōe-khì, kàu 3 tiám pòaⁿ koh khui-têng. Sím-phòaⁿ koaⁿ-tiúⁿ mn̄g kóng, Taⁿ chhōe ū á-bô?
|
辯護士緊坐自動車四界 chhōe,問法院門口 ê 拖人力車--ê 看有看伊行對佗位去，逐家講，斡對倒手爿ê 大街去。到 hia chhōe 無，chhōe來 chhōe 去，到3點半 koh 開庭。審判官長問講：「今chhōe 有抑無？」 |
|
17 Kiù-Chheⁿ
|
17.救星 |
|
Piān-hō͘-sū khí-lâi hôe-tap, kóng chhōe bô. Chiap-sòa koh kóng, Án-ni góa chin m̄-goān. Kiám-chhat-koaⁿ háng-hoah hit-ê hū-jîn-lâng, hū-jîn-lâng sī lú-sèng, loán-jio̍k, i tǹg-toh hoah lâng thoa i chhut, án-ni chin-chiàⁿ oan-óng. Kiám-chhat-koaⁿ kóng, Bô, hit-ê hū-jîn-lâng chiáu góa ê ì-kiàn sī piān-hō͘-sū chhiàⁿ--ê: in-ūi siông-siông ū piān-hō͘-sū ēng tām-po̍h chîⁿ lâi chhiàⁿ hit-hō bû-nāi-hàn, lóng nā i piān bô-ōe ê sî, chiah chhiáⁿ i jiáng chi̍t-kù, hō͘ i ū ki-hōe thang koh piān; nā m̄-sī án-ni, i nā kó-chin chai, tek-khak ē lâi chū-siú. Piān-hō͘-sū chin siū-khì, kóng, Kiám-chat-koaⁿ ná kóng ná bô chêng-lí, án-chóaⁿ kóng sī góa khì chhiàⁿ hit-ê hū-jîn-lâng lâi jiáng-ê?
|
辯護士起來回答講 chhoe 無。接續koh 講：「Án-ni 我真 m̄ 願，檢察官哄喝 hit ê 婦人人，婦人人是女性，軟弱，伊 tǹg 桌喝人拖伊出，án-ni 真正冤枉。」檢察官講：「無，hit ê 婦人人照我意見是辯護士倩--ê:因為常常有辯護士用淡薄錢來請 hit 號無賴漢，講若伊辯無話 ê 時，才請伊嚷一句，hō͘伊有機會thang koh 辯；若m̄ 是 án-ni，伊若果真知，的確會來自首。」辯護士真受氣，講：「檢察官那講那無情理，àn-chóaⁿ 講是我去倩 hit ê 婦人人來嚷--ê?」 |
|
Tú-tú cheng-lūn ê sî, Tek-bū tham-cheng Chhòa Thian-phêng ji̍p-lâi, peh chiūⁿ tâi, phak tī Sím-phòaⁿ koaⁿ-tiúⁿ ê hīⁿ-khang teh kóng-ōe, chin sè-siaⁿ, iā sím-phòaⁿ koaⁿ-tiúⁿ chin giâu-gî, chhùi chi̍p-chi̍p-kiò, piān-hō͘-sū sim teh siūⁿ phah-sǹg ū ǹg-bāng ê lō͘. Ek-sam chin kiaⁿ, i ê ì-sù kan-ta siūⁿ taⁿ ē sí lah, lâi khì n̂g-chôaⁿ kìⁿ Hūi-bí. Chhòa Sian-siⁿ tùi phòaⁿ-koaⁿ kóng, Kiám-chat-koaⁿ iā sī chin giâu-gî ê khoán, goân-in chiū-sī Chhòa Sian-siⁿ chhōa 2-ê hū-jîn-lâng lâi, chi̍t-ê kóng sī Sò͘-lân, chi̍t-ê kóng sī Hūi-bí, 2 lâng ka-tī lâi chū-siú. Ah! chin-chiàⁿ kî-koài, thái ū chit-hō sū ah! Phòaⁿ-koaⁿ-tiúⁿ chiū kiò 2 lâng chhut-lâi, tāi-seng kiò Hūi-bí chhut-lâi, hō͘ Ek-sam jīn, khòaⁿ chit-ê kó-chin sī Hūi-bí á-m̄-sī. Ek-sam khòaⁿ chi̍t-bīn chin kiaⁿ, sim-koaⁿ àm-àm teh siūⁿ sī Hūi-bí ê lêng-hûn hián-sèng. Ti̍t-ti̍t jiáng, Hūi-bí, Hūi-bí lí tio̍h sià-bián góa. Thèng-chiòng tāi-ke chin kiaⁿ, ū-ê peh-peh khí-lâi khòaⁿ, in-ūi tāi-ke lóng siūⁿ kóng, Hūi-bí sí, cháiⁿ-iūⁿ kin-á-ji̍t iáu tī-chia. Phòa-koaⁿ chiū mn̄g, lí kó-chin sī Hūi-bí á-m̄-sī? Hūi-bí ìn kóng, Sī. Lí kiám m̄-sī í-keng sí? Bô, góa kóng lín chiū chai. Taⁿ chhiáⁿ lí kóng.”
|
抵抵 teh 爭論 ê 時，特務探偵蔡天鵬入--來，peh 上台，仆tī審判官長 ê 耳空 teh 講話，真細聲，也審判官長真僥疑，嘴 chi̍p-chi̍p 叫，辯護士心 teh 想扑算有向望 ê 路。益三真驚，伊 ê 意思 kan-ta 想今會死--lah，來去黃泉見惠美。蔡--先--生對判官講，檢察官也是真僥疑 ê款，原因就是蔡--先--生 chhōa 2個婦人人來，一個講是素蘭，一個講是惠美，兩人家己自首。Ah！真正奇怪，thái--有這號事--ah！判官長就叫兩人出--來，第先叫惠美出--來，hō͘益三認，看這個果真是惠美抑 m̄ 是，益三看一面真驚，心肝暗暗teh 想是惠美 ê 靈魂顯聖。直直嚷：「惠美，惠美你著赦免--我。」聽眾逐家真驚，有 ê peh-peh 起來看，因為逐家攏想講：「惠美死，怎樣今仔日 iáu tī chia。」判官就問：「你果真是惠美抑 m̄ 是？」惠美應講：「是」「你敢 m̄ 是已經死？」「無，我講你就知。」「今請你講。」 |
|
“Góa 11 goe̍h chhe 2 àm, tī tî-piⁿ, góa chhōa góa ê lú-pī Só͘-lân chò-hóe khì tī-hia kî-tó, in-ūi góa kap Sò͘-lân lóng-sī ki-tok-tō͘. Sò͘-lân khòaⁿ i ê tiōng-hu kap 2-ê sè-î lâi, chiū bi-cháu, chhun góa tī-hia, iā góa lám tiōng-hu ê kha, i kā góa that-khì. Hit-sî góa ū tǹg-lap-chē; chóng-si bô tì-kàu siak-lo̍h tî. Góa ē siak-lo̍h tî, m̄-sī tiōng-hu ê kha that góa, sī Siù-chhun ê kha that góa, kap kî-thaⁿ iáu chi̍t-ê hū-jîn-lâng ê chhiú sak góa, nā bô, góa bô hiah khoài lo̍h tî. Taⁿ Siù-chhun that lí, lí kiám ū sím-mi̍h chèng-kù. Ū, i that góa, góa beh siak-lo̍h tî ê sî, góa ū giú tio̍h i ê phôe-ê-chiam, iā i ê phôe-ê-chiam ū ēng kim-ê hoe lâi ji̍p Ek-sam ê siōng (che sī hiān-tāi gōa-kok chòe liū-hêng-sek ê ê chiū-sī chiong siōng chun-kèng, só͘ thiàⁿ ê lâng ê siōng lâi ji̍p-tī ê-bóe ê hoe) hiān-sî tī-chia. Chiū tùi tē-á jîm khí-lâi, iā góa siak-lo̍h-khì ê sî, chhiú iáu pan-tī tî-piⁿ ê chio̍h-thâu beh liòng khí-lâi, hit-sî Ek-sam cháu khì jiáng kiù-lâng, iā Ge̍k-chu kā góa pak chhiú sòa chhia lo̍h-khì. Hit-sî góa beh tîm lo̍h-khì, ū sa-tio̍h i ê chhiú-tê bóe, só͘-í i ê chhiú-chí ū chi̍t-lia̍p, kim-kong-chio̍h hō͘ goa giú tio̍h, la̍k tī góa chhiú-ni̍h, hit kha chhiú-chhí pêng-sî sī góa teh ēng, chio̍h ku̍t-ku̍t siông-siông ka-la̍uh, tùi i lâi, Ek-sam kā góa pak hō͘ i kòa. Só͘-í hit-mê hit-lia̍p chio̍h-á chiah ē lak-tī góa ê chhiú, taⁿ lóng tī chia chò chèng-kù. Iā góa poa̍h-lo̍h-khì ê sî, chháu-se phè-teh tîm-lo̍h-khì ê sî ū koh phû khí-lâi, hit-sî Siù-chhun kap Gek-chu nn̄g-lâng í-keng cháu-khì. Góa phû khí-lâi ū khîⁿ-tio̍h chi̍t-chiah bán lêng-kak ê chûn-á. In-ūi goán ê tî-té ū pàng lêng-kak, góa khîⁿ-khí-lâi chûn-á-téng ê sî, kiò Sò͘-lân, i bi̍h-tī tōa-chhiū āu, kín chhut-lâi, ēng chi̍t-tiâu gín-ná hìⁿ-chhân-chhiu tn̄g-tī chhiū-kha ê soh-á, chi̍t-thâu hiat hō͘ góa, góa kā i pa̍k-tī chûn-á, chi̍t-thâu hō͘ Só͘-lân thoa, án-ni giú chiūⁿ hōaⁿ, tùi hit-tia̍p góa ū tô-cháu, iā So͘-lân tèⁿ m̄-chai tò-khì iā tùi hit-sî góa cháu-tùi Siōng-hái khì sì-kè kā-lâng chú-chia̍h, lóng-sī tú-tio̍h pháiⁿ-thâu-ke. Só͘-kí khì chhōe chi̍t-ê Bo̍k-su. Bo̍k-su siông-siông khì kaⁿ-lāi kong tō-lí. Só͘-í ín-chin góa ji̍p kaⁿ-ga̍k ê peⁿ-īⁿ chò khàn-hō͘-hū. Hit-tia̍p góa kái-miâ chò Lîm sī Siok-cheng só͘-í bô lâng chai. Ū-chi̍t-mê Ek-sam beh chū-chin, tī kaⁿ-pâng góa khòaⁿ i jiok chhut-lâi, āu-lâi siak-tó tī chháu-po͘-á, góa kā i chhah teh tī góa ê chhiú. Hit-sî i pēⁿ-āu náu pîn-hiat put-séng-jîn-sū, góa kap kó͘-kaⁿ--ê kā i chhah ji̍p-khì khùn, hit-tia̍p góa ū khioh-tio̍h i ê ûi-giân-sū, chit-tia̍p tī-chia, chiū the̍h kau phòaⁿ-koaⁿ. Kóng kàu chia Ek-sam ê sim hui-siông ê hoaⁿ-hí, iā kiaⁿ, chiah koh siūⁿ-kìⁿ hit-mê tī Siōng-hái ū-sím kaⁿ-pâng ê sū. Iā góa ūi-tio̍h tha̍k chit-tiuⁿ ûi-giân-chn̄g. Chai kó-chin m̄-sī i chûn ok-ì beh hāi góa, só͘-í, góa chiah thiau-kang beh lâi ūi i piān-kái. Siat-sú nā bô chit-tiuⁿ ûi-giân-su, góa koat-toàn siūⁿ m̄-ài koh ji̍p i ê mn̂g, só͘-í chò góa cháu. Kóng kàu chia Sím-phòaⁿ koaⁿ-tiúⁿ kóng, Án-ni hó, chhiáⁿ chē. Chiū kiò Su-kì lâi tha̍k ûi-giân-chn̄g, tha̍k liáu kó-jiân ū-iáⁿ, Ek-sam sī iáu chûn thiàⁿ Hūi-bí ê sim, chiū koh kiò Sò͘-lân lâi mn̄g.
|
「我11月初2暗，tī 池邊，我 chhōa 我 ê女婢素蘭做伙去 tī hia 祈禱，因為我 kap 素蘭攏是基督徒。素蘭看伊 ê 丈夫 kap 2個細姨來，就 bi 走，偆我 tī hia，也我攬丈夫 ê 腳，伊 kā 我踢--去。Hit 時我有 tǹg-lap坐；總是無致到摔落池。我會摔落池，m̄ 是丈夫 ê 腳踢--我，是秀春 ê 腳踢我， kap 其他 iáu 一個婦人人 ê 手 sak--我，若無，我無 hiah快落池。」「今秀春踢你，你敢有甚物證據。」「有，伊踢我，我beh摔落池 ê時，我有 giú 著伊 ê 皮鞋尖，也伊 ê 皮鞋尖有用金 ê 花來入益三 ê 像（che是現代外國最流行式 ê 鞋，就是將上尊敬，所疼 ê 人 ê 像來入 tī 鞋尾 ê 花）現時 tī chia」就對袋仔 jîm--起--來，「也我摔--落去 ê 時，手 iáu 扳tī池邊 ê 石頭beh liòng --起--來，hit 時益三走去嚷救人，也玉珠 kā 我剝手續chhia--落去。Hit 時我beh沉--落去，有sa 著伊 ê 手蹄尾，所以伊 ê 手指有一粒，金鋼石 hō͘ 我 giú --著，la̍k tī 我手--裡，hit kha 手指平時是我 teh 用，石滑滑常常ka落，對伊來，益三 kā 我剝hō͘ 伊掛。所以hit 暝 hit 粒石仔才會落tī 我 ê 手，今攏 tī chia 做證據。也我跋--落去 ê 時，草紗 phè--teh，沉--落去ê 時有 koh 浮--起--來，hit 時秀春 kap 玉珠，兩人已經走--去。我浮--起--來，有擒著一隻挽菱角 ê 船仔。因為阮 ê 池底有放菱角，我擒起來船仔頂 ê 時，叫素蘭，伊bi̍h tī 大樹後，緊出--來，用一條囡仔hìⁿ 韆鞦斷tī 樹腳 ê 索仔，一頭 hiat hō͘ 我，我 kā伊縛 tī 船仔，一頭 hō͘ 素蘭拖，án-ni giú 上岸，對 hit tia̍p 我有逃走，也素蘭tèⁿ m̄ 知倒--去，也對 hit 時我走對上海去四界kā 人煮食，攏是抵著歹頭家。所以去 chhōe 一個牧師。牧師常常去監內講道理。所以引進我入監獄 ê 病院做看護婦。Hit-tia̍p 我改名做林--氏淑貞所以無人知。有一暝益三beh自盡，tī 監房我看伊 jiok--出--來，後--來摔倒 tī 草埔仔，我 kā 伊插撐 tī 我 ê 手。Hit 時伊病後腦貧血不省人事，我 kap 顧監--ê kā 伊插入去睏，hit tia̍p 我有拾著伊 ê 遺言書，這tia̍p tī chia。」就提交判官。講到 chia 益三 ê 心非常 ê 歡喜，也驚，才koh 想見 hit 暝 tī 上海預審監房 ê 事。「也我為著讀這張遺言狀，知果真 m̄ 是伊存惡意beh害我，所以，我才挑工beh來為伊辯解。設使若無這張遺言書，我決斷想m̄ 愛koh 入伊 ê 門，所以做我走。」講到 chia 審判官長講：「Án-ni 好，請坐。」就叫書記來讀遺言狀，讀了果然有影，益三是 iáu 存疼惠美ê 心，就koh 叫素蘭來問。 |
|
18. Hoaⁿ-hí ê ba̍k-sái
|
18.歡喜 ê 目屎 |
|
Sò͘-lân chiū kóng, Hit-mê góa kap goán a-niû tī tî-piⁿ kî-tó, iā góa khòaⁿ goán a-koaⁿ kap hit-ê sè-î lâi, góa ū khì bi̍h-tī chhiū-āu, khòaⁿ góa A-niû hō͘-lâng chhia lo̍h-khì, góa chin kiaⁿ; chóng-sī m̄-káⁿ jiáng, kiaⁿ-liáu góa iā ē siū-hāi. Goán a-koaⁿ khì hoah kiù-lâng ê sî, Siù-chhun chiū khan Ge̍k-chu ê chhiú ná kiâⁿ sè-sè siaⁿ kóng, Taⁿ thò-tòng lah, bô chit-ê chhá-ke, lí góa thang am-sim; chiū koh kóng, Góa kā i that chi̍t-ê bô sím-mi̍h lo̍h-khì, iā lí ū kā i sak-kàu tîm lo̍h-khì bô? Ge̍k-chu ìn kóng, Ū. Taⁿ hó, taⁿ hó, m̄-thang hō͘-lâng chai, ē-hng o͘-àm thiⁿ-tē, só͘-í bô iàu-kín.
|
素蘭就講：「Hit 暝我 kap 阮阿娘tī池邊祈禱，也我看阮阿官 kap hit個細姨來，我有去bi̍h tī 樹後，看阮阿娘 hō͘人chhia--落去，我真驚，總是m̄ 敢嚷，驚了我也會受害。阮阿官去喝救人 ê 時，秀春就牽玉珠ê 手那行細細聲講：『今妥當--lah，無這個吵家，你我thang安心』就 koh 講：『我 kā 伊踢一下無甚物落去，也你有 kā伊 sak 到沉--落去--無？』玉珠應講：『有』『今好，今好，m̄-thang hō͘ 人知，e昏烏暗天地，所以無要緊。』 |
|
Nn̄g-ê ná-kóng ná khì, chiū góa kín siat-hoat kiù goán a-niû, keh 2-3 ji̍t, góa liâm-piⁿ hō͘ Siù-chhun kóaⁿ chhut-lâi, taⁿ góa koh kap lâng tòa, iā téng-po͘ góa ū lâi khòaⁿ lâng kong-phòaⁿ, hit-sî góa chin hó-táⁿ, khí-lâi pó A-koaⁿ; chóng-sī hō͘-lâng kā-góa chhia chhut-khì, iā khì kàu lō͘-ni̍h, koh gū-tio̍h goán a-niû, chiū chò-hóe tò-khì goán sin thâu-ke hia chia̍h-pn̄g. Chia̍h-pn̄g pá chiah chhōa-lâi kìⁿ Chhòa sin-seⁿ. Sím-phòaⁿ-koaⁿ thiaⁿ-liáu chiū kóng, Taⁿ chiáu i só͘-kóng, i ū giú-tio̍h Siù-chhun ê ê-bóe ê hoe, ū ji̍p siōng, taⁿ khì tiàu Siù-chhun lâi. Siù-chhun chū Ek-sam hō͘-lâng lia̍h-khì Lâm-kiaⁿ ê sî, chiū chin kiaⁿ, sòa chhin-chhiūⁿ siáu-ê tiāⁿ gōng-gōng, bōe-hiáu hoân-ló, in-ūi kòe-thâu kiaⁿ, iā sòa chiong ê the̍h-lâi tùi, kó-chin ū-iáⁿ, Siù-chhun kàu-chia iā láu-si̍t jīn, koh kiò lâng the̍h Ek-sam khì Siōng-hái só͘ ēng ê lú-hêng phôe-pau lâi, Phôe-pau ēng hong-tiâu hong-teh, sī Siōng-hái ê û-sím phòaⁿ-koaⁿ kā i hong.
|
兩個那講那去，就我緊設法救阮阿娘，隔2、3日，我liâm-piⁿ hō͘ 秀春趕--出--來，今我 koh kap 人 tòa,也頂晡我有來看人公判，hit 時我真好膽，起來保阿官；總是hō͘ 人 kā 我車出去，也去到路--ni̍h，koh 遇著阮阿娘，就做伙倒去阮新頭家 hia 食飯。食飯飽才 chhōa 來見蔡--先--生。」審判官聽了就講：「今照伊所講，伊有 giú 著秀春 ê 鞋尾 ê 花，有入像，今去召秀春來。」秀春自益三 hō͘ 人掠去南京 ê 時，就真驚，續親像痟--ê 定憨憨，bōe 曉煩惱，因為過頭驚，也續將鞋提來對，果真有影，秀春到 chia 也老實認，koh 叫人提益三去上海所用ê 旅行皮包來，皮包用封條封--teh，是上海 ê 預審判官 kā 伊封。 |
|
Ge̍k-chu beh bâi-chông ê sî, kim-khì lī lóng pak khí-lâi siu tī phôe-pau lāi. Kōaⁿ lâi, chiū mn̄g Ek-sam chit kha sī lí-ê á m̄-sī? Sī. Taⁿ bô lâng kā lí khui. Ge̍k-chu hit-ji̍t bâi-chòng, kim-khì ū lóng pak khí-lâi tī chia á-bô? Ū, hit-ji̍t kòa kúi kha chhiú-chí? Kòa 6 kha. Ū kòa soān-chio̍h ê chhiú-chí bô? Ū kòa tī tò-chhiú ê tiong-cháiⁿ, ū siu-ji̍p tī chit siuⁿ-lāi á-bô? Ū, só-sî Ek-sam ka-tī kòa tī khò͘-tòa. Chiū the̍h-lâi khui. Khui liáu tiám kim-khì chin-chu ko-jiân lóng tī-teh, chhiú-chí iā 6 kha; tiong-kan chi̍t-kha só͘ ji̍p ê chio̍h á lak-khì, bêng-bêng sī pian la̍k-khì ê kì-hō. Chiū kiò Hūi-bí, sī chit-kha chhiú-chí á-m̄-si? Sī. Ji̍p khòaⁿ māi, lí só͘ the̍h ê pó-chio̍h ū bô chit-ê khang á bô? The̍h-lâi ji̍p, kó-jiân ū.
|
玉珠beh埋葬 ê 時，金器 lī 攏剝起來收 tī 皮包內。Kōaⁿ--來，就問益三：「這kha 是你ê 抑m̄ 是 ？」「是」「今無人kā 你開。玉珠 hit 日埋葬，金器有攏剝起來 tichiā 抑無？」「有 」「Hit 日掛幾 kha 手指？」「掛六 kha。」「有掛鑽石 ê 手指--無？」「有掛tī倒 手 ê 中指」「有收入 tī 這箱內抑無？」「有」鎖匙益三家己掛 tī 褲帶。就提來開。開了點金器真珠果然攏tī--teh，手指也六 kha；中間一kha 所入 ê 石仔落--去，明明是扳落--去 ê 記號。就叫惠美，「是這 kha 手指抑 m̄ 是？」「是」「入看 bāi,你所提 ê 寶石有無這個空抑無？」提來入，果然有。 |
|
Siù-chhun iā í-keng chū-jīn, koh chéng-kù chhiong-hun, tùi án-ni soan-kò Siù-chhun têng-ek 7 nî, āu-lâi pēⁿ-sí tī kaⁿ-lāi. Iā Ek-sam siū sià bô chōe, thong tiûⁿ ê thêng-chiòng lóng tah-chhiú hoah bān-sòe. Ek-sam chhin-chhek pêng-iú tōa hoaⁿ-hí. Hit-sî Ek-sam kap Hūi-bí kap Lîm tiuⁿ-ló-niû kóng, Kiáⁿ-ah chin-chiàⁿ sī Án-niá ê chōe, kā lí kè hō͘ bô sìn-Chú ê lâng, chiah-ē lâi tì-kàu kin-á-ji̍t ē chiah chhám. Ek-sam tùi chhùi ìn kóng, Án-niâ m̄ sī án-ni; lóng-sī góa ê chōe, góa nā chū hit-sî jia̍t-sim thiaⁿ tō-lí, bô léng-sim lâi chhōa sè-î iā bô án-ni, chin-chiàⁿ sī góa léng-sim chhōa sé-î m̄-tio̍h. Hūi-bí kóng, Taⁿ lín 2 lâng bián kòe-thâu iu-būn, sī góa ê miā. Taⁿ tāi-ke tò-lâi. Túi hit-tia̍p khì, chiong tiūⁿ-ḿ poaⁿ-lâi Lâm-kiaⁿ, chū Sū-liông-chng ê gia̍p khì hō͘ Siú-jîn, iā tāi-ke tiūⁿ-ḿ kiáⁿ-sài, lāu-bó, cha-bó͘-kiaⁿ lâi tiàm Lâm-kiaⁿ, hióng-siū hô-lo̍k saⁿ-thiàⁿ jia̍t-sim kèng Chú ê ka-têng. Taⁿ í-keng koh seⁿ 3 ê hāu-seⁿ 2 ê cha-bó͘ kiáⁿ, ta̍k ji̍t hoaⁿ-hí gîm-si o-ló Siōng-tè lâi kòe-ji̍t. (Ah! Chiong cha-bó͘-kiáⁿ kè hō͘ bô sìn Chú ê ka-têng, kap chhōa sè-î ê ka-têng chin-chiàⁿ thang kiaⁿ)
|
秀春也已經自認，koh 證據充分，對 án-ni 宣告秀春庭役7年，後--來病死 tī 監內，也益三受赦無罪，通場 ê 聽眾攏貼手喝萬歲。益三親情朋友大歡喜。Hit時益三 kap 惠美 kap 林長老娘講：「子--ah，真正是阿娘 ê 罪，kā 你嫁 hō͘ 無信主 ê 人，才會來致到今仔日會才慘。」益三對嘴應講：「阿娘 m̄ 是 án-ni ; 攏是我 ê 罪，我若自hit 時熱心聽道理，無冷心來娶細姨也無 án-ni，真正是我冷心娶細姨 ê m̄ 著。」惠美講：「今lín 兩人免過頭憂悶，是我 ê 命。今逐家倒--來。」對 hit-tia̍p 起，將丈姆搬來南京，自士隆庄 ê 業器 hō͘ 守仁，也逐家丈姆、子婿、老母、查某子來 tiàm 南京，享受和樂相疼熱心敬主 ê 家庭。今已經 koh生3個後生2個查某子，逐日歡喜吟詩o-lo上帝來過日。(Ah！將查某子嫁 hō͘ 無信主 ê 家庭， kap 娶細姨 ê 家庭真正thang驚) |
|
Ko-hiông 裾野逸人 Lōa jîn-seng tù. A.D. 1924: 11:1~8 |
高雄 裾野逸人 賴仁聲 著 主後 1924，11：1~8 |
