Si̍p-jī-kè ê kì-hō_05
|
十字架 ê 記號_05 |
| Lōa Jîn-seng |
賴仁聲 |
|
13 Siōng-Hái Ê Ū-Sím
|
13.上海 ê 預審 |
|
Keh-ji̍t 8 tiám, chiū tī Siōng-hái ê tē-hng hoat-īⁿ khui-têng kóng-phòaⁿ. Hit-sî mn̄g hoān-chōe-jîn kúi-kù, chiū kiò Hok-choàn chhut-lâi chò chèng-jîn, liâm-piⁿ bû kî-tô͘-hêng soan-kò. Tú beh pì-têng ê sî, ū chi̍t-ê lâng hut-jiân khiā khí-lâi kiò chèng-lâng bān-chiah sòaⁿ. Kiám-chhat-koaⁿ tú beh kiò chiáng sím-phòaⁿ-tiúⁿ ê lâng hoah i tiām-tiām, chi̍t-ê khòaⁿ, to-sī choân-kok tī-bêng ê to̍k-bū thàm-cheng Chhòa Thian-phêng sin-seⁿ, chiū tāi-ke koh chē lo̍h-lâi thiaⁿ i kóng. Hit-sî Tân Hok-choân ê bīn chi̍t-chūn-chheⁿ, chi̍t-chūn-âng, lóng gōng-khì. Te̍k-bū thàm-cheng chiū kóng, Lia̍t-ūi kin-á-ji̍t chit-ê chèng-jîn, goân-lâi m̄-sī hō-chò Tân Hok-choân, sī Tân Ek-sam, tāi-ke thiaⁿ chi̍t-ê tōa-kiaⁿ; in-ūi Tân Ek-sam Lian-hoe-tî ê sū-kiāⁿ, chiah-kú tiāⁿ-tī sin-bûn-chóa khòaⁿ-kìⁿ, só͘-í miâ chin tháu, (chōe teh lâng) thèng-chiòng káng chheng-lâng chú-ba̍k khòaⁿ i. Ek-sam chi̍t-sî chin kiaⁿ, bīn lóng pìⁿ sí-lâng sek. Te̍k-bū thàm-cheng chiū chiap-sòa kóng, chit-lâng chiū-sī sin-bûn-chóa só͘ kì Lian-hoe-tî sū-kiāⁿ ê lâng, góa thiaⁿ i cháu tùi Siōng-hái lâi, siông-sè thàm-cha kok hong-bīn ê kheh-koán. Kàu Kûn-eng koán ū chhâ-tio̍h chit-ê kî-koâi ê sū-kiāⁿ, só͘-kí thiâu-kang lâi pông-theng, kàu-ūi kó͘-jiân khòaⁿ i tī-chia. Só͘-í chit-tia̍p ài chū-án-ni lâu i tī-chia, bān chiah thè-tiûⁿ. Kóng liáu-āu chiū chìn-chêng óa-khì tùi chhiú kā i khan teh, iā chhiáⁿ chèng-lâng sì-sòaⁿ, iā in-ūi i ū tng khu-tiúⁿ ê chi̍t, só͘-í m̄-ài tī tng-tiûⁿ lia̍h i.
|
隔日8點，就 tī 上海 ê 地方法院開庭公判。Hit 時問犯罪人幾句，就叫福全出來做證人，liâm-piⁿ 無其徒刑宣告。對beh閉庭 ê時，有一個人忽然企起來叫眾人慢 chiah 散。檢察官抵beh叫掌審判 ê 人喝伊恬恬，一下看，都是全國知名 ê 特務探偵蔡天鵬先生，就逐家 koh 坐落來聽伊講。Hit 時陳福全 ê 面一陣青，一陣紅，攏憨--去。特務探偵就講：「列位今仔日這個證人，原來 m̄ 是號做陳福全，是陳益三」，逐家聽一下大驚：因為陳益三蓮花池 ê 事件，才久定 tī 新聞紙看--見，所以名真透，（罪 teh 人）聽眾講千人注目看伊。益三一時真驚，面攏變死人色。特務探偵就接續講：「這人就是新聞紙所記蓮花池事件 ê 人，我聽伊走對上海來，詳細探查各方面 ê 客館。到群英館有查著這個奇怪 ê 事件，所以 thiau 工來旁聽，到位果然看伊 tī chia。所以這 tia̍p 愛自 án-ni 留伊 tī chia，慢即退場。」講了就進前倚去對手kā 伊牽--teh，也請眾人四散，也因為伊有當區長 ê 職，所以m̄ 愛 tī 當場掠--伊。 |
|
Hit-àm te̍k-pia̍t Chhòa sin-seⁿ tit-chiap hoah thè kiám-chhat-koaⁿ kap su-kì. Kan-ta kò-jîn chò chhin-chhiūⁿ pêng-iú lâi teh thàm i ê hi-si̍t. In-ūi Chhòa tek-bū chin tông-chêng i, chai i sī chò khu-tiúⁿ, bêng-bōng-lâng, só͘-í chin ài kiù i. Chiū mn̄g i kóng, Ek-sam lí ùi-chiáⁿ-iūⁿ thái tô-cháu? Góa m̄-sī tô-cháu, sī ūi ū sū-kò͘ lâi Siōng-hái. Lí nā m̄-sī chûn tô-cháu ê ì-sù, án-chóaⁿ tiàm lú-koán thái tio̍h ōaⁿ-miâ? Góa to ài pī hiâm-gî. Ài pī siáⁿ-mi̍h hiâm-gî? Kiaⁿ lâng phe-phêng góa chhōa Ge̍k-chu chhut-lâi. Chhōa Ge̍k-chu chhut-lâi kiám ū sáⁿ iáu-kín, thài tio̍h ōaⁿ-miâ? Góa siūⁿ lí m̄-sī ūi án-ni, sī ū khah chhim ê kè-ōe. Bô, bô, Lí cháiⁿ-iūⁿ khì bé lō͘-chiò? Góa to siūⁿ beh kòe gōa-kok. Lí thâu-tú-á kóng sī ū tām-po̍h tāi-chì lâi-kàu Siōng-hái nā-thiāⁿ, iā chit-tia̍p kóng beh khì gōa-kok? Góa to lâi chia, chiah siūⁿ ài khì. Iā siūⁿ ài khì thái bô ēng lí ê miâ khì kip lo͘-chiō, thái ēng pa̍t-ê lâng ê miâ? Án-ni lí sī beh thau-cháu. Taⁿ lí na chûn-sim beh khì gōa-kok pān tāi-chī chò seng-lí, iā ún-tàng ū che-chió ê hêng-lí, hêng-lí tī tó-ūi? Góa to bô khoán hêng-lí, án-choaⁿ bô? To khoán bē-hù. Ū sím-mi̍h sū hō͘ lí khoán bē-hù; Kiaⁿ hù-chûn bē-tio̍h. Lí nā hiah chim-chiok kiaⁿ hū-chûn bē-tio̍h? Cháiⁿ-iūⁿ bô liōng-chá pī-pān? Góa to hut-jiân siūⁿ beh chhut-gōa-ê. Lí kiám m̄-chai lí sī tng khu-tiúⁿ, ta̍k-ji̍t ài chhut-se̍k pān-sū, án-chóaⁿ ū tāi-chì tio̍h khì gōa-kok, bô liōng-chá thê-chhut khoat-khîn-kài, iā beh chhut-hoat bô lâng chai? Án-ni lí ún-tàng chûn beh cháu-thoat sím-mi̍h chōe-chōng ê táⁿ-sǹg, nā bô, chiū bô hiah chheⁿ-kông, iā hiah káu-koài ê pō͘-sò͘. Chin ngē-chhùi, lóng m̄-jīn.
|
Hit 暗特別蔡--先--生直接喝退檢察官 kap 書記，kan-ta 個人做親像朋友來 teh 探伊 ê 虛實。因為蔡特務真同情--伊，知伊是做區長，名望人，所以真愛救--伊。就問伊講：「益三你為怎樣 thái 逃走？」「我 m̄ 是逃走，是為有事故來上海。」「你若 m̄ 是存逃走 ê 意思，àn-chóaⁿ tiàm 旅館 thái著換名？」「我都愛避嫌疑。」「愛避啥物嫌疑？」「驚人批評我 chhōa 玉珠出--來。」「Chhōa 玉珠出--來敢有啥要緊，thái 著換名？我想你 m̄ 是為 án-ni，是有較深 ê 計畫。」「無。」「無，你怎樣去買路照？」「我都想beh過外國。」「你thau抵仔講是有淡薄事誌愛來到上海nā-tiāⁿ，也這 tia̍p 講beh去外國？」「我都來 chia，才想愛去。」「也想愛去 thái無用你 ê 名去給路照，thái 用別 ê人 ê 名？Án-ni 你是beh偷走。今你若存心beh去外國辦事誌做生理，也穩當有濟少 ê 行李，行李 tī 佗位？」「我都無款行李」「Àn-chóaⁿ 無？」「都款 bē赴。」「有甚物事 hō͘ 你款 bē 赴」「驚赴船 bē 著。」「你若 hiah 斟酌驚赴船bē 著，怎樣無量早備辦？」「我都忽然想beh出外--ê。」「你敢 m̄ 知你新當區長，逐日愛出席辦事，àn-chóaⁿ有事誌著去外國，無量早提出缺勤蓋，也beh出發無人知？Án-ni 你穩當存beh走脫甚物罪狀 ê 打算，若無，就無 hiah 青狂，也 hiah 狡獪 ê 步數。」真硬嘴，攏m̄ 認。 |
|
Tùi án-ni chiū kā i sàng-lo̍h ū-sím ka-ga̍k. Ah! chi̍t-sì lâng lóng sī hó-miā, kàu kin-á-ji̍t tio̍h siù kaⁿ-ga̍k, chit-mê chin m̄-goān, chia̍p-chia̍p siūⁿ beh sí; m̄-kú siūⁿ m̄-goān, ē-kì-tit góa chàm Hūi-bí to ná-chún chàm bô sím-mi̍h tio̍h, koh góa m̄-sī chûn pháiⁿ-ì beh lâi i sí, án-ni góa nā chū-chin soah chū án-ni hō͘-lâng kóng cha-po͘-kiáⁿ ùi-sū, iā tāi-chì bô-bêng chiū kiaⁿ kàu sí. Ah! chi̍t-sim siūⁿ beh kap i piān chit-ē ō͘-pe̍h, tùi án-ni chiū tó lo̍h-khì khùn. Ba̍k-chiu kheh-khì, chiū koh khòaⁿ Hūi-bí khiā-tī bīn-chêng, phīⁿ, ba̍k, chhùi choân lo͘-kô͘-moâi. Ah! chin kiaⁿ, khah thêng-tī chhn̂g-chêng khah-thêng tī chhn̂g-āu. Peh khí-lâi ba̍k-chiu thí-khui iū bô khòaⁿ-kìⁿ, ka-kī siūⁿ tek-khak sī Hūi-bí pìⁿ-kúi beh lâi lia̍h i. Ba̍k-chiu kheh khì chiū koh lâi, tùi án-ni soah ná chhin-chhiūⁿ siáu-ê. Koh hoân-ló bîn-á-ji̍t beh koh chi̍t-piàn chèng-sek ê ū-sím, soah khí-kông ê khoán, kui-mê peh khí-lâi loān-loān kiâⁿ.
|
對 án-ni 就 kā 伊送落預審監獄ah！一世人攏是好命，到今仔日著受監獄，這暝真 m̄ 願，捷捷想beh死；m̄ kú 想 m̄ 願，「會記得我 chàm 惠美都那準chàm 無甚物著，koh 我 m̄ 是存歹意beh害伊死，án-ni 我若自盡續自án-ni hō͘ 人講查甫子畏事，也事誌無明就驚到死。」Ah！一心想beh kap 伊辯一下烏白，對 án-ni 就倒落去睏。目珠 kheh 去，就 koh 看惠美企 tī 面前，鼻、目、嘴全路糊糜。Ah！真驚，較停 tī 床前、較停 tī 床後。Peh--起來目珠thí開又無看見，家己想的確是惠美變鬼beh來掠--伊。目珠 kheh 去就koh 來，對 án-ni 續那親像痟--ê,koh煩惱明仔日beh koh 一遍正式 ê 預審，續起狂ê 款，歸暝 peh 起來亂亂行。 |
|
Chông chhut-khì kaⁿ-ga̍k ê chháu-po͘-á lōng-lōng-kiâⁿ. Kàu thiⁿ-phú-kng sûn-kaⁿ ê lâi kā thoa ji̍p-khì, chhùi nga̍uh-nga̍uh-liām, ū hoat-jia̍t. Kò͘-kaⁿ ê lâng pín û-sím koaⁿ-tiúⁿ, iā chhiáⁿ ga̍k-i lâi khòaⁿ, chiah siat-hoat hō͘ i khì kaⁿ-ga̍k e peⁿ-īⁿ, keh chiâⁿ lé-pài chiū khah hó. Túi án-ni chiū chèng-sek ê û-sím, ū kiám-chhat, su-kì lâi kì i ê kháu-keng. Chiū mn̄g i ê miâ-sìⁿ, chū-só͘, iā tī-sî kàu Siōng-hái, it-it ê keng-kòe mn̄g chheng-chhó. Chiū kóng, lí tī 11 goeh chhe 2 àm, cháiⁿ-iūⁿ chiong Hūi-bí kā i that tùi Liân-hoe tî-té lo̍h-khì sí? Bô, góa m̄-sī chûn pháiⁿ-ì, góa m̄-chai kā i that ū-tio̍h á bô; nā ū, iā-sī tǹg-lap-chē nā-tiāⁿ. Put tì-kàu siak-lo̍h tî. Nā sī án-ni chiáu lí siūⁿ sím-mi̍h-lâng kā i that lo̍h-khì? Góa m̄-chai. Bē án-ni kóng-tit, in-ūi hit-sî kap lí khì ê lâng lóng sī cha-bó͘-lâng, koh i iā-sī bêng-bêng lám-tī lí ê kha teh khàu. Lí chò û-sím-koaⁿ ê lâng, kiám ū khiā-tī hia khòaⁿ i í-keng tiāu-cha Siù-chhun, i chi̍t-lâng thang-chò chèng-jîn, i kóng-bêng sī lí that-ê, in-ūi hit-sî lám lí ê kha, iā lí cha-po͘-lâng chiah ū-la̍t thang sak i kàu lo̍h-khì, iā-sī tòe lí ê siaⁿ lo̍h-khì.
|
Chông 出去監獄 ê 草埔仔踉踉行。到天昲光巡監--ê來kā 拖--入去，嘴 nga̍uh-nga̍uh 唸，有發熱。顧監 ê 人稟預審官長，也請獄醫來看，就設法 hō͘ 伊去監獄 ê 病院，隔成禮拜就較好。對 án-ni 就正式 ê 預審，有檢察，書記來記伊 ê口供。就問伊 ê 名姓，住所，也 tī 時到上海，一一 ê 經過問清楚。就講：「你 tī 11月初二暗，怎樣將惠美 kā 伊踢對蓮花池底落去死？」「無，我 m̄ 是存歹意，我 m̄ 知 kā 伊踢有著抑無；那有，也是 tǹg-lap坐nā-tiāⁿ，不致到摔落池。」「若是 án-ni 照你想甚物人 kā伊踢--落去？」「我 m̄ 知。」「Bē án-ni 講--得，因為 hit 時 kap 你去 ê 人攏是查某人，koh 伊也是明明攬 tī 你 ê 腳 teh 哭。」「你做預審官 ê 人，敢有企 tī hia 看伊已經調查秀春，伊一人thang做證人」，「伊講明是你踢--ê,因為 hit 時攬你 ê 腳，也你查甫人才有力thang sak伊到落去，也是tòe 你 ê 聲落去。」 |
|
14 Ûi-Giân-Su
|
14.遺言書 |
|
Mn̄g kàu-chia, sòa tiām-tiām bô-ōe, in-ūi sim-bâng-bâng, sòa bē-hiáu ìn. Û-sím-koaⁿ kóng, Lí nā m̄ ìn, chiū beh kā lí chò sū-si̍t lâi kè-sàng lah. Iú-goân tiām-tiām, hit-mê chiū kā i sàng-ji̍p û-sím kaⁿ-pâng, koaiⁿ-tī tē 4 hō sek. Keh chá-khì beh tah chá-chhia lo̍h-lâi Lâm-kiaⁿ, hù 12 goe̍h chhe ê kong-phòaⁿ, in-ūi khah oān, kiaⁿ-liáu ná khì nî-bóe ná bô-êng. Hit-mê Ek-sam ka-tī ê liông-sim chū-chek, hoán-hóe i ê chhò-gō͘. Ah! kin-ná-ji̍t góa sī tông-tông chi̍t-ê ū chu-keh ê sin-sū, tio̍h lâi siū koaⁿ-kaⁿ, siū sím-mn̄g, kiám-chhái tio̍h kàu sí-hêng ê tē-pō͘, iā tī 2,3 ji̍t chêng tùi sim-bûn iā khòaⁿ-tio̍h in lāu-bú tiàu-tāu chū-sat lâi sí. Ah liông-sim it-hoat kan-khó͘, siūⁿ kóng góa kin-ná-ji̍t ê oa̍h, oa̍h-tit bô lō͘-ēng. Koh siāng kan-khó͘, chiū-sī koh siūⁿ-kìⁿ chêng i kap Hūi-bí ê saⁿ-thiàⁿ, khí-thâu i m̄-kè-i, iā i ti̍t-kiû, iā tùi ji̍p i ê chhu-mn̂g, iā sī chin koai, sū-sū lóng sī thun-lún, un-jiû sióng-sè, iā kin-ná-ji̍t ē lâi sí, koh sī sí-tī hui-bēng. Ah! ná siūⁿ ná m̄-kam, kòe Hūi-bí chin bē-tit-khì. Chiū khui-siaⁿ ka-tī háu, iā tī kan-khó͘ ê ke̍k-thâu chiū koh siūⁿ-tio̍h Siōng-tè, chiū kūi-lo̍h tī ga̍k-pâng ê thô͘-kha khui-siaⁿ kî-tó. Ah! Siōng-tè ah, kiù leh ò͘! Sim ná kan-khó͘. Chiū siūⁿ koat-ì beh chū-chīn; in-ūi nā kàu thiⁿ-kng, tò-khì Lâm-kiaⁿ, hia ū chhin-chiâⁿ pêng-iú, ún-tàng tōa thí-chhiò, khòaⁿ-khin.
|
問到 chia，sòa 恬恬無話，因為心茫茫，續bē 曉--應。預審官講：「你若 m̄應，就beh kā 你做事實來假送--lah。」猶原恬恬，hit 暝就 kā 伊送入預審監房，關 tī 第四號室。隔早起beh搭早車落來南京，赴12月初 ê公判，因為較緩，驚了那去年尾那無閒。Hit 暝益三家己 ê 良心自責，反悔伊 ê 錯誤。「Ah！今仔日我是堂堂一下有資格 ê 紳士，著來受關監，受審問，kiám-chhái著到死刑 ê 地步」，也tī 2、3日前對新聞也看著 in 老母吊 tāu 自殺來死。Ah！良心一發艱苦、想講我今仔日 ê 活，活得無路用。Koh上艱苦，就是 koh 想見伊 kap 惠美 ê 相疼，起頭伊m̄ 嫁--伊，也伊直求，也對入伊 ê 厝門，也是真乖，事事攏是吞忍，溫柔詳細，也今仔日會來死，koh 是死 tī 非命。Ah！那想那 m̄ 甘，過惠美真bē 得去。就開聲家己哮，也 tī 艱苦 ê 極頭，就 koh 想著上帝，就跪落 tī 獄房 ê 土腳開聲祈禱。「Ah！上帝--ah，救--leh ò͘!」心那艱苦。就想決意beh自盡：因為若到天光，倒去南京，hia 有親情朋友，穩當大恥笑看輕。 |
|
In-ūi sin-chiūⁿ ū hāi-sí bó͘, khì-sí lāu-bú, si̍t-chāi sī put-hàu ê chōe-khoe, siūⁿ-liáu bô bīn thang kiⁿ-lâng. Tùi án-ni chiū siūⁿ beh tháu khò͘-tòa khí-lâi chhui hō͘ i sí. Āu-lâi koh siūⁿ-tio̍h sí, sí-tit m̄-ta̍t; in-ūi ka-tī ê sim-tiong bô 10-hun kam-goān, kóng ū hāi-sí Hūi-bí, in-ūi góa to kì-tit kā i chàm bô sím-mi̍h tio̍h, án-chóaⁿ ē liàn lo̍h-khì. Tùi án-ni chiū kā kó͘-kaⁿ ê lâng, thó chi̍t-tè chóa kap pit, chiū ka-tī chēng-chēng phak-tī bîn-chhn̂g, lâi siá chi̍t-tiuⁿ ûi-giân-chn̄g, āu-lâi chiah beh lâi sí. Siá-kóng, Ah! Kàu-chia góa sī chin kiàn-siàu, sī ū-chōe ê lâng; chóng-sī Hūi-bí ah! góa ê sim kàu-taⁿ si̍t-chāi iáu-ū chûn thiàⁿ lí ê sim, góa chêng ê só͘-chò si̍t-chāi ū tōa chhò-gō͘, góa chit-tia̍p koh siūⁿ-tio̍h lán chêng khì bán pek-ha̍p-hoe, á-sī chò-hóe kò͘ A-pa ê phòa-pēⁿ, á-sī tī Lâm-iông ê chêng-hêng. Ah! góa chin-chiàⁿ chai lí sī chin thiàⁿ-góa. Góa chit-tia̍p nā koh siūⁿ tio̍h lí ê bīn,chin-chiàⁿ ta̍k sî ū hô-pêng, thiàⁿ-thàng, thun-lún, ê khoán-sit. Ah! lūn jîn-keh, góa chin-chiàⁿ m̄-ta̍t-tio̍h lí. Lí chin-chiàⁿ sī chin ê Ki-tok-lú-tô͘, iā góa si̍t-chāi kóng, góa ê sim m̄-káⁿ bē-kì-tit lí ê thiàⁿ-chêng. Góa iā si̍t-chāi thiàⁿ-lí. Ah! mô͘-kúi ê khùi-la̍t ah! Lí chái-iūⁿ bê góa kàu-tī chhim-kheⁿ, hām-hāi góa kàu chiah-chhám ah! Ah! Siù-chhun ah! Ge̍k-chu ah! Lín chin-chiàⁿ sī mô͘-kúi ê khì-khū, hāi góa kin-á-ji̍t kap góa só͘ chì chhin-ài ê kut-tiong ê kut bah-tiong ê bah ê Hūi-bí lâi pun-khui. Ah! Hūi-bí ah! Lí nā kó-jiân thiàⁿ--góa, kiû lí sià-bián góa, thé-thiap góa chi̍t-sî ê chhò-gō͘, tông-chêng góa chin-si̍t ê hoán-hóe. Ah! góa chin-chiàⁿ tek-chōe tī thiⁿ kap tek-chōe tī lí. Ah! Siōng-tè ah, Lí nā sià-bián kiù góa ê lêng-hûn, kàu tī lí ê kok, góa tī-hia tek-khak beh koh tùi só͘-thiàⁿ ê Hūi-bí jīn-chhò. Ah! Hit-sî tī-hia, góa beh koh éng-oán kap i saⁿ-thiàⁿ: Ah! góa só͘-thiàⁿ ê Hūi-bí ah! Lí tio̍h sià-bián góa, lí tio̍h thè góa kiû Siōng-tè sià-bián góa hoān chhit-kài ê chōe, í-ki̍p só͘-chò ta̍k-hāng ê m̄-tio̍h. Ah! lūn lí ê sí, góa chin m̄-kam, góa chin-chiàⁿ bô chûn hit-hō sim, góa khòaⁿ góa that lí bô tio̍h. Chú-ah, kiû Lí kàm-chhat!
|
因為身上有害死某，氣死老母，實在是不孝 ê 罪魁，想了無面thang見人。對 án-ni 就想beh tháu 褲帶起來摧 hō͘ 伊死。後--來koh 想著死，死得 m̄ 值：因為家己 ê 心中無十分甘願，講伊有害死惠美，因為我都記得 kā 伊 chàm 無甚物著，án-chóaⁿ 會 liàn --落去。對 án-ni 就 kā 顧監 ê 人，討一塊紙 kap 筆，就家己靜靜仆tī眠床，來寫一張遺言狀，後--來才beh來死。寫講：「Ah！到 chia 我是真見笑，是有罪--ê 人；總是惠美ah！我ê 心到今實在 iáu 有存疼你 ê 心，我前 ê 所做實在有大錯誤，我這tia̍p koh 想著咱前去挽百合花。抑是做伙顧阿爸 ê 破病，抑是 tī 南陽ê 情形。Ah！我真正知你是真疼--我。我這 tia̍p 若koh 想著你 ê 面，真正逐時有和平、疼痛、吞忍，ê 款式。Ah！論人格，我真正 m̄ 值著你。你真正是真 ê 基督女徒。也我實在講，我 ê 心m̄ 敢 bē 記得你ê 疼情。我也實在疼--你，ah！魔鬼 ê 氣力啊！你怎樣迷我到 tī 深坑，陷害我到 chiah thiám --ah ! 啊！秀春--ah！玉珠--ah！Lín 真正是魔鬼 ê器具，害我今仔日 kap 我所至親愛ê 骨中ê 骨，肉中 ê 肉 ê 惠美來分開。Ah！惠美--ah！你若果然疼--我，求你赦免--我，體貼我一時 ê 錯誤，同情我真實 ê 反悔。ah！我真正得罪 tī 天 kap 得罪 tī 你。Ah！上帝--ah，你若赦免救我 ê 靈魂，到tī 你 ê國，我 tī hia 的確beh koh 對所疼--ê 惠美認錯。Ah！hit 時 tī hia，我beh koh 永遠 kap 伊相疼；Ah！我所疼--ê 惠美--ah！你著赦免--我，你著替我求上帝赦免我犯七界 ê 罪，以及所做逐項 ê m̄ 著。Ah！論你 ê 死，我真 m̄ 甘，我真正無存hit 號心，我記得我踢你無著。主--ah，求你鑑察！」 |
|
Siá kàu chia, sim chin tōa kan-khó͘, khui-siaⁿ háu. Hut-jiân khòaⁿ thang-á mn̄g-gōa chi̍t-ê lâng kiâⁿ-kòe, chin sêng Hūi-bí. Ah! Hūi-bí ah! Kín khui-mn̂g, jiok chhut-lâi. Hit-sî sī goe̍h-àm-mî àm-bîn-bong, khì that-tio̍h chio̍h-thâu soah poa̍h-tó. Kàu-chia siông-siông bô chia̍h, hoân-ló, koh bat pēⁿ chiâⁿ lé-pài tī kaⁿ-ga̍k ê pēⁿ-īⁿ, lâng tú pēⁿ hó chin hi-jio̍k, tó lo̍h-khì soah náu pîn-hiat. Hit-sî kiâⁿ-kòe thang-á-mn̂g gôa ê hū-jîn-lâng óa-lâi kā i chhah, hō͘ i the-teh, teh kā i loa̍h, i ba̍k-chiu koh thí-khui khòaⁿ, bêng-bêng sī Hūi-bí chiū khui-siaⁿ kóng, Hūi-bí ah! Lí kiám m̄ sī Hūi-bí. Taⁿ chit-tia̍p lán tī chia sī hiān-sè, á-sī n̂g-chôaⁿ ah! Lán taⁿ sī sí, á iáu oa̍h leh? Ek-sam ah! Chhiáⁿ lí an-sim, chia sī chháu-po͘, tio̍h ji̍p-lâi khì lāi-bīn. Hit-ê hū-jîn-lâng kiò kò͘-kaⁿ-ê lâi, tàu chhah-ji̍p ga̍k-pâng, hō͘ i khùn chiū chhut-khì.
|
寫到 chia，心真大艱苦，開聲哮。忽然看窗仔門外一個人行--過，真 sêng 惠美。Ah！惠美--ah！緊開門，jiok--出--來。Hit 時是月暗暝暗眠摸，去踢著石頭續跋倒，到chia 常常無食，煩惱，koh bat 病成禮拜 tī 監獄 ê 病院，人抵病好真虛弱，倒--落去續腦貧血。Hit 時行過窗仔門外 ê 婦人人倚來 kā 伊插hō͘ 伊撐--teh，teh kā 伊捋，伊目珠 koh thí 開看，明明是惠美就開聲講：「惠美--ah！你敢m̄ 是惠美。 今這 tia̍p 咱 tī chia 是現世，抑是黃泉--ah！咱今是死，抑iáu 活--leh ?」「益三--ah ! 請你安心，chia 是草埔，著入來去內面。」Hit 個婦人人叫顧監--ê 來，鬥插入獄房，hō͘ 伊睏就出去。 |
|
15 Lâm-Kian Ê Tē-It Kong-Phòaⁿ
|
15.南京 ê 第一公判 |
|
Hit-mê chin-siān, chū án-ni khùn-khì, kàu thiⁿ-kng kap Chhòa te̍k-bū, chiū chē bé-chhia khì chhia-thâu tah hóe-chhia lo̍h khì Lâm-kiaⁿ. Koaiⁿ-tī û-sím kaⁿ-pâng tē 15 hō. Hit-àm ū pêng-iú lâi thàm--i, chiū mn̄g i ū beh chhiáⁿ piān-hō͘-sū á-bô? I kóng boeh, boeh chhiáⁿ sím-mi̍h lâng? Siūⁿ-siūⁿ leh, kóng beh chhiáⁿ Tân Pek-him, chit-ê sī chin chhut-miâ ê piān-hō͘-sū, bat kòe-khì Ji̍t-pún liû-ha̍k, ū tit-tio̍h hoat-ha̍k-sū ê ha̍k-ūi. Sî-ji̍t tiāⁿ-tio̍h 12 goe̍h 5 ji̍t beh kong-phòaⁿ, in kàu Lâm-kiaⁿ sī 11 goe̍h 30, án-ni iáu-ū 5 ji̍t kú ê iû-ū, si̍t-chāi sī lóng m̄-chún lâng lâi saⁿ-kìⁿ; chóng-sī tián-ga̍k-koaⁿ chia̍h chîⁿ, chiū thau-chún lâng lâi àm-chīⁿ chhōe i. Keh-ji̍t pêng-iú chiū chhōa Tân Pek-him piān-hō͘-sū lâi chhōe--i, iā kìⁿ-bīn ê sî, Ek-sam chin hoaⁿ-hí, put-chí pek-chhiat tì-ì pài-thok i, chêng-thâu it-lí kóng hō͘ i thiaⁿ. Chóng-sī Pek-him ê ì-sù, sī chin oh-tit piān: in-ūi bêng-bêng sī tòe lí teh-mē i ê siaⁿ, siak lo̍h--khì Iā hit-sî iā bô pa̍t-lâng tī-hia thang chhia i lo̍h-khì. Tân Pek-him chiū koh mn̄g i, Lí khì tî-piⁿ ê í-chêng khì tó-ūi? Bōe-khì tî-piⁿ ê í-chêng, góa khì Sài-hoe-lâu. Khì hia chhòng sím-mi̍h? Khì hia the̍h Ji̍t-phiò 1000kho͘ khì hō͘ lâu-chú. Thái the̍h hia-ê chîⁿ khì hō͘ i? Góa tō tùi in sio̍k Ge̍k-chu chhut-lâi, só͘-í the̍h-chîⁿ khì hō͘ in. Hit-sî lí ū kap sím-mi̍h lâng khì? Kap Siù-chhun kap Ge̍k-chu khì. Khì, in ū iōng chiú chhiáⁿ--lí á-bô? Ū. Án-nī hó, án-ni hó. Taⁿ lí tio̍h lâi án-ni kóng. Beh kóng án-chóaⁿ, chhiaⁿ lí kà--góa? Lí tio̍h kóng 11 goe̍h chhe 2 àm, lí chhōa Siù-chhun, Ge̍k-chu khì Sài-hoe-lâu, iā khì kap lâu-chú sǹg-chîⁿ, hit-sî lí ū hō͘ in chhiáⁿ. Kóng án-ni kiám ē-ēng-tit? Ē, ē, lí kóng hit-mê chia̍h chiú liáu hui-siông chùi, iā chiú-chùi khōng-khōng-phiân, khiā bē tiâu-tē, cheng-sîn lóng hūn-loān, hō͘ Siù-chhun, kap Ge̍k-chu chhah tò-lâi. Iā kóng án-ni kiám ū lī-ek? Ū, ū, iā kóng lí lâi-kàu hia, gū-tio̍h Hūi-bí teh khàu, iā lí khōng-khōng-phiân, phiân lâi-kau hia, Hūi-bí cháu óa-lâi, kā lí lám tiâu tī kha-ni̍h, iā lí khiā bē tiâu-tē, sòa hō͘ i lám tó-lo̍h-khì, iā e̍h-e̍h-thò͘, iā Hūi-bí kā lí lám-tiâu-tiâu, ti̍t-ti̍t khàu, lí hit-sî chùi-bâng-bâng, só͘-í m̄-chai si Hūi-bí iā put-kò ti̍t-ti̍t phún chiū-sī. Iā beh koh kóng án-chóaⁿ? Koh kóng, Teh phún ê sî, sòa phiân tùi tî-piⁿ khì, iā Hūi-bí iáu kā lí khiú teh, lí khōng-khōng-phiân, hit-mê goe̍h-àm, só͘-í m̄-chai tî ê gûi-hiám, Hūi-bí sòa hō͘ góa kā i táⁿ-tó, liàn tùi tî-ni̍h lo̍h-khì, si̍t-chāi m̄-sī thiau-í-kò͘, sī chiú-chùi ê bû-ì-tiong. Lí nā kóng án-ni, góa chū-jiân chiū ū lí-khì thang piān. M̄-kú góa nā kóng án-nī sī pe̍h-chha̍t: in-ūi hit-mê góa bô chiú-chùi, in-ūi chiú, sī lim sió-khóa nā-tiāⁿ. M-kú lí nā bô kóng án-ni, lí ài chò thiau-ì-kò͘ ê chōe lâi pān, kiaⁿ-liáu khah tāng; iā nā kóng chiú-chùi, án-ni sī cheng-sîn bô tiāⁿ, ǹg-bāng khah ē sià-bián--tit. Chóng-sī Ek-sam ê sim-koaⁿ chin kan-khó͘: in-ūi hiān-hiān ē kì-tit i bô kā i that hiah tōa-ē, lâi tì-kàu ē hō͘ i lo̍h-tî, sim-tiong tiāⁿ chú-tiuⁿ ū sím-mi̍h pa̍t-lâng ê só͘-chò, m̄-sī i pún-sin. Só͘-í beh kóng án-ni sī chin m̄-goān, iā nā kóng án-ni, sòa bē-ēng-tit, hit-sî beh cháiⁿ-iūⁿ? Che góa m̄-káⁿ kā lí pau; put-kò, góa sī kóng án-ni khah hó piān, nā bô khah oh-piān. Ah! siūⁿ-liáu sim chin kan-khó͘.
|
Hit 暝真倦，自án-ni 睏--去，到天光 kap 蔡特務，就坐馬車去車頭搭火車落去南京。關 tī 預審監房第15號。Hit 暗有朋友來探--伊，就問伊有beh請辯護士抑無？伊講：「beh」「beh請甚物人？」想想--leh 講：「beh請陳百欣」，這個是真出名ê 辯護士，bat 過去日本留學，有得著法學士 ê 學位。時日定著12月5日beh公判，in 到南京是11月30，án-ni iáu有5日久ê iû-ū,實在是攏 m̄ 准人來相見；總是典獄官食錢，就偷准人來暗靜 chhōe 伊。隔日朋友就 chhōa 陳百欣辯護士來 chhōe--伊，也見面 ê 時，益三真歡喜，不止迫切致意拜託--伊，從頭一理講 hō͘ 伊聽。總是百欣 ê 意思，是真oh 得辯：因為明明是 tòe 你teh 罵伊 ê 聲，摔--落--去。也 hit 時也無別人 tī hia thang車伊落去。陳百欣就 koh 問伊：「你去池邊 ê 以前去佗位？」「Bōe 去池邊 ê 以前，我去賽花樓。」「去 hia 創甚物？」「去 hia 提￥一千箍去 hō͘ 樓主。」「Thái提 hiah ê 錢去 hō͘ 伊？」「我 to 對 in 贖玉珠出--來，所以提錢去 hō͘ in。」「Hit 時你有 kap 甚物人去？」「 kap 秀春 kap 玉珠去。」「去 in 有用酒請--你抑無？」「有辦一桌酒請--我。」「你有食酒--無？」「有」「Án-ni 好，án-ni 好。今你著來 án-ni 講。」「beh講 àn-chóaⁿ，請你教--我？」「你著講11月初2暗，你 chhōa 秀春、玉珠去賽花樓，也去 kap 樓主算錢，hit 時你有 hō͘ in 請。」「講 án-ni 敢會用得？」「會，會，你講 hit 暝食酒了非常醉，也酒醉khōng-khōng phiân,企bē tiâu 地，精神攏混亂，hō͘ 秀春 kap 玉珠插--倒--來」「也講 án-ni 敢有利益」「有，有，也講你來到 hia，遇著惠美teh 哭，也你khōng-khōng phiân,phiân 來到 hia，惠美走倚--來，kā 你攬 tiâu tī 腳--裡，也你企 bē tiâu 地，續hō͘ 伊攬倒--落起，也 e̍h e̍h 吐，也惠美kā 你攬 tiâu-tiâu,直直哭，你 hit 時醉茫茫，所以 m̄ 知是惠美也不過直直 phún就是。」「也beh koh 講 àn-chóaⁿ？」「Koh 講teh phún ê 時，sòa phiân 對池邊去，也惠美iáu kā 你 khiú--teh，你khōng-khōng phiân,hit 暝月暗，所以m̄ 知池 ê 危險，惠美續hō͘ 我kā 伊打倒，liàn 對池--裡落去，實在 m̄ 是挑意故，是酒醉 ê 無意中。你若講 án-ni，我自然就有理氣thang辯。」「M̄-kú 我若講 án-ni 是白賊：因為 hit 暝我無酒醉，因為酒，是 lim 小可nā-tiāⁿ。」「M̄-kú 你若無講 án-ni，你愛做挑意故 ê 罪來辦，驚了較重；也若講酒醉，án-ni 是精神無定，向望較會赦免--得。」總是益三 ê 心肝真艱苦：因為現現會記得伊無 kā 伊踢 hiah 大下，來致到會 hō͘ 伊落池，心中定主張有甚物別人 ê 所做，m̄ 是伊本身。所以beh講 án-ni 是真m̄ 願，「也若講 án-ni sòa bē 用--得，hit 時beh怎樣？」「Che 我m̄ 敢kā 你包；不過，我是講 án-ni 較好辯，若無較oh 辯。」Ah！想了心真艱苦。 |
|
Taⁿ ji̍t-kî í-keng kàu, chhe 5, 8 tiám khui-têng, thèng-chiòng óa 300 gōa, iā ū 12 ê pôe-sím-koaⁿ thang-kóng sī chin sēng-hóng. Khui-têng, Sím-phòaⁿ-koaⁿ chiū mn̄g 11 goe̍h chhe 2 àm lí chái-iūⁿ ēng kha that Hūi-bí lo̍h-chúi? Bô, góa pún-sin bô hit khoán kám-kak. Hit mê-hng kap lí khì ê lâng lóng sī hū-jîn-lâng, lí siūⁿ in kiám ū that i lo̍h-chúi? Góa m̄-chāi, Tī hit-sî Hūi-bí ū lám lí ê kha á-bô? Góa bē-kì-tit lah. Án-chóaⁿ bē-kì-tit? Lí tī Siōng-hái û-sím ê sî, lí ìn ū, kàu chia iā bē-kì-tit, he sī cháiⁿ-iūⁿ? Hit-sî góa ū chia̍h-chiú-chùi. Khì tó-ūi chia̍h? Khì Sài-hoe-lâu chia̍h. Kiám-chhat-koaⁿ chiū khí-lâi, kóng, Án-ni bē-ēng-tit, tī Siōng-hái û-sím, chiàu û-sím-koaⁿ ê siong-bûn lâi, kóng i ū mn̄g lí chē-chē piàn, khòaⁿ iáu-ū sím-mi̍h ōe thang kóng, lí lóng bô ìn, iā kā lí kóng nā bô ìn chiū beh kā lí chún-chò sū-si̍t lâi kè-sàng. Lí iā tiām-tiām àn-chóaⁿ lâi-kàu chia ê ke seⁿ-chhut chia̍h-chiú ê ōe? Tân Pek-him chiū khí-lâi piān kóng, Kiám- chhat-koaⁿ ê ōe bē-bián-tit siuⁿ kiông-sû toa̍t chèng-lí, lâng ê kì-tî cháiⁿ-iū hō͘ lí ē liāu-it? Hit-sî bē-kì-it chit-sî lâi kì-tit, mā sī iáu ē-ēng-tit. Koh tī û-sím ê sî, û-sím-koaⁿ kiám-chhái sī ēng ti̍t-ti̍t ok--ê, só͘-í i m̄-goān kā i kóng, lâi kàu-chia chiah kóng. Án-chóaⁿ kóng án-ni bē-ēng-tit? Kiám-chhat-koaⁿ chiū chhéng kóng, Nā-sī án-ni chhiáⁿ phòaⁿ-koaⁿ tiúⁿ tiàu chiú-lâu ê lâu-chú lâi mn̄g, khòaⁿ i hit-àm chia̍h gōa-chē chiú. Phòaⁿ-koaⁿ-tiúⁿ thàn i ê ì-kiàn.
|
今日期已經到，初五，8點開庭，聽眾倚300外，也有12個陪審官thang講是真盛況。開庭，審判官就問：「11月初2暗你怎樣用腳踢惠美落水？」「無，我本身無hit 款感覺。」「Hit 暝昏 kap 你去 ê人攏是婦人人，你想 in 敢有踢伊落水？」「我 m̄ 知」「Tī hit 時，惠美有攬你 ê腳抑無？」「我 bē 記得--lah。」「Án-chóaⁿ bē 記得？你 tī 上海預審 ê 時，你應有，到chia應 bē 記得，he 是怎樣？」「Hit 時我有食酒醉。」「去佗位食？」「去賽花樓食。」檢察官就起來講：「Án-ni bē 用得，tī 上海預審，照預審官ê 訟文來，講伊有問你濟濟遍，看 iáu 有甚物話thang講，你攏無應，也 kā 你講若無應就beh kā 你準做事實來假送。你也恬恬 àn-chóaⁿ 來到 chia會加生出食酒 ê 話？」陳百欣就起來辯講：「檢察官 ê 話bē 免得傷強詞奪正理，人 ê 記持怎樣hō͘ 你會料得？Hit 時 bē 記--得這時來記--得，mā 是iáu 會用得。Koh tī 預審 ê 時，預審官 kiám-chhái 是用直直惡--ê,所以伊 m̄ 願kā 伊講，來到 chia 才講。Àn-chóaⁿ 講án-ni bē 用得？」檢察官就請講：「若是 án-ni 請判官長召酒樓 ê樓主來問，看伊 hit 暗食偌濟酒。」判官長趁伊 ê 意見。 |
|
Khì tiàu ê sî phòaⁿ-koaⁿ chiū koh mn̄g, iā Hūi-bí poa̍h-lo̍h chúi ê sî lí nā m̄-sī chûn ok-ì chaiⁿ-iūⁿ bô liâm-piⁿ kiù i khí-lâi? In-ūi chin àm koh bô pang-chhiú. Koan-hē sèⁿ-miā ê sū, àm chiaⁿ-iūⁿ bô tiám-teng? Lāi-bīn bô lâng. Lín hū-kīn mā ū phài-chhut-só͘, cháiⁿ-iūⁿ bô kín thong-ti? Ek-sam bô-ōe thang ìn. Piān-hō͘-sū chiū khí-lâi kóng, Hit-mê i to chiú-chùi, só͘-í sim bē hiáu-tit siat-hoat hit-chân sū, kàu thiⁿ-kng chiú chùi kòe. I to ū kiò tn̂g-kang kín khì hô͘, tì-ì beh lâi chhōe. Tú ìn liáu ê sî, Sài-hoe-lâu ê lâu-chú chiū ji̍p-lâi, phòaⁿ-koaⁿ chiū kiò i chiù-chōa, i chiū chiù-chōa, tek-khak bô kóng pe̍h-chhat: to̍k-to̍k chiáu i só͘-chai lâi kóng.
|
去召 ê 時判官就 koh 問：「也惠美跋落水 ê 時你若 m̄ 是存惡意怎樣無 liâm-piⁿ 救伊起--來？」「因為真暗 koh無幫手。」「關係性命 ê 事，暗怎樣無點燈？」「內面無人。」「Lín 附近 mā有派出所，怎樣無緊通知？」益三無話thang應。辯護士就起來講：「Hit暝伊都酒醉，所以心bē 曉得設法 hit層事，到天光酒醉過，伊都有叫長工緊去 hô͘,致意beh來chhōe。」抵應了 ê時，賽花樓 ê 樓主就入--來，判官就叫伊咒chōa,伊就咒chōa,的確無講白賊：獨獨照伊所知來講。 |
