Si̍p-jī-kè ê kì-hō_02
|
十字架 ê 記號_02 |
|---|---|
| Lōa Jîn-seng | 賴仁聲 |
|
4 Chho͘-Loân
|
4.初戀 |
|
Lâu tī-hia chin hó khoán-thāi, si̍t-chāi oán-jiân chhin-chhiūⁿ ka-tī ê kiáⁿ, che-sī it-poaⁿ ê cha-bó͘-lâng khoán, Ek-sam tiàm liáu iā-sī ū chù-bī. In-ūi ū Hūi-bí thang kóng-ōe. 2 lâng iá-sī chhin-chhiūⁿ hiāⁿ-mōa. Lāu-pē iā bô kìm-in, só͘-í nn̄g-lâng chin chhin-bi̍t, chōa-chhut-chhōa-ji̍p, khì soaⁿ-ni̍h kiâⁿ-kiâⁿ bán pek-ha̍p-hoe; á-sī khì khe-á tiò-hî, chin chhin-bi̍t saⁿ-thiàⁿ, oh-tit hêng-iông. Hūi-bí kin-nî 19, Ek-sam 26 hòe, iáu-bōe chhōa. Ek-sam kap Hūi-bí ê saⁿ-thiàⁿ, kiám-chhái khí-thâu sī bô-ì, āu-lâi soah pìⁿ iú-ì iā bô-tek-khak. Chóng-si Hūi-bí ê sim sī chin chheng-pe̍h; i ê ì-sù sī chhin- chhiūⁿ hiaⁿ-ko, iā chin ài lâu i tiàm-leh ài kap i kóng-ōe, in-ūi sī chhin-chhiūⁿ A-ko koh-oa̍h. Só͘-í kap i chin chhin-bi̍t, kóng-ōe lâi siū an-ùi; ū-sî khì po͘-á, iā tāi-ke khan-chhiú lâi chò-hóe kiâⁿ. Kàu chiâⁿ lé-pài, tāi-ke chin-chiàⁿ iā khah siū an-ùi. Ek-sam chiū kap in saⁿ-sî tò-khì, tāi-ke lâu ba̍k-sái, sàng i kàu mn̂g-gōa. Te̍k-pia̍t Hūi-bí sàng i kàu tōa-mn̂g-kháu, saⁿ-sî put-chí ū chhin-chhiūⁿ m̄-kam pun-khui ê khoán-sit.
|
留 tī hia 真好款待，實在宛然親像家己 ê 子，che 是一般 ê 查某人款，益三 tiàm 了也是有滋味。因為有惠美thang講話。兩人也是親像兄妹。老父也無禁--in，所以兩人真親密，chhōa 出 chhōa 入，去山--裡行行挽百合花；抑是去溪仔釣魚，真親密相疼，oh 得形容。惠美今年19，益三26歲，iáu-bōe 娶。益三 kap 惠美 ê 相疼，kiám-chhái 起頭是無意，後來續變有意也無的確。總是惠美 ê 心是真清白：伊 ê 意思是親像兄哥，也真愛留伊 tiàm--leh 愛 kap 伊講話，因為是親像阿哥復活。所以 kap 伊真親密，講話來受安慰；有時去埔仔，也逐家牽手來做伙行。到成禮拜，逐家真正也較受安慰。益三就 kap in 相辭倒--去，逐家流目屎，送伊到門外。特別惠美送伊到大門口，相辭不止有親像m̄ 甘分開ê 款式。 |
|
Ek-sam tò-khì iā liâm-piⁿ siá-phoe lâi kā Lîm Tiúⁿ-ló seh-siā in ê hó khoán-thāi, iā siá chi̍t-tiuⁿ phoe lâi hō͘ Hūi-bí, i ê phoe chin kán; chóng-sī i-sù chin chhim. Siá kóng:
|
益三倒--去也 liâm-piⁿ 寫批來 kā 林長老說謝 in ê 好款待，也寫一張批來 hō͘ 惠美，伊 ê 批真簡；總是意思真深。寫講： |
|
Thang-thiàⁿ ê Hūi-bí sàng! Lī-khui liáu-āu, sim put-chí siàu-liām, iân-lō͘ teh kiâⁿ tò--lâi, sim hóng-hut chhin-chhiūⁿ iū-goân kap lí khan-chhiú khì po͘-á bán pek-ha̍p-hoe ê khoán-sit, ba̍k-chiū nā kheh-óa chiū khòaⁿ lí oán-jiân tī góa ê bīn-chêng. Á! Lí teh chhiò ê bīn éng kì tī góa ê sim. Góa goān chi̍t-sî-lâng tiāⁿ ē khòaⁿ lí ê bīn teh chhiò tī góa ê bīn-chêng. Khì lí hia siū lí hó khoán-thāi chin tō-siā. Taⁿ kán-tan kúi-kù, bāng lín siū an-ùi, iā bāng lín ê saⁿ-thiàⁿ ē kàu tī éng-oán.
|
「通疼 ê 惠美 sàng!離開了後，心不止數念，沿路 teh 行倒--來，心彷彿親像猶原 kap 你牽手去埔仔挽百合花 ê 款式，目珠若 kheh 倚就看你宛然 tī 我 ê 面前。Á!你 teh笑 ê 面永記 tī 我 ê 心。我願一世人定會看你 ê 面，teh 笑tī 我 ê 面前。去你 hia 受你好款待真多謝。今簡寫幾句，望 lín 受安慰，也望咱 ê 相疼會到 tī 永遠。 |
|
A.D.. 1921, 7.8 Tân Ek-sam kiok-kiong. |
主後1921, 7, 8 陳益三 鞠躬。」 |
|
Lîm Hūi-bí sàng siū.
|
林惠美-- sàng 收 |
|
Hūi-bí chi̍h-tio̍h chit-tiuⁿ phoe, tha̍k-liáu sim chin hoaⁿ-hí, kám-kak Ek-sam ê thiàⁿ; chóng-sī m̄-chai phoe-lāi ê ì-sù. Si̍t-chāi ū hâm-khǹg bû-kiông chīn ê thiàⁿ. Chia chhiáⁿ án-hā.
|
惠美接著一張批，讀了心真歡喜，感激益三 ê 疼；總是 m̄知批內 ê 意思。實在有含囥無窮盡 ê 意義。Chia 且按下。 |
|
Kóng Ek-sam tò-khì tùi 3,4 goe̍h ji̍t chêng ê kòe-si̍t chin kan-khó͘ chiū m̄-káⁿ koh chò tūi-siong ê seng-lí. Tùi án-ni chiū khì hōng-chit tī Lâm-kiaⁿ ê Bi-kok bó͘ chúi-iû kong-si, tī-hia chò gōa-kau-oân; in-ūi i put-chí ū kháu-châi, gâu kó͘-bú lâng-kheh, goe̍h-hōng iā chia̍h chin koân, chi̍t-nî óa 2000 ê hōng-kip. Tùi án-ni chiū siông-siông chhut-gōa, ū-sî khì Kńg-tang, Ē-mn̂g, Siōng-hái, Pak-kiaⁿ, Hok-chiu kok lāi chhut-miâ ê po͘-thâu bô m̄-kàu. Put-chí oa̍h-tāng, hō͘ Kong-si put-chí tiōng-iōng, put-chí ē hō͘ lâng kau-tāi-tit. Goân-in, i sī chin tiong-hō͘ ê lâng. Ke-lāi ē-it-kòe, lāu-pē chá-sí, lāu-bó chiū-kóaⁿ, sī jia̍t-sim ê chia̍h-chhài-ko͘, put-chí hiân. Só͘-í giâm-giâm chek-tok, lâi khan chit-ê kiáⁿ. Tùi Tāi-ha̍k chut-gia̍p āu, chò cháu-chûn seng-lí, iā chám-jiân ū thàn; só͘-í châi-sán 1,2 bān gîn. Chheng-liân-lâng ē liâm-piⁿ hoat hiah ê chîⁿ, thang-kóng chám-jiân pún-sū; chóng-sī chit-ê ka-têng ū chi̍t-hāng ê phòa-phah; chiū-sī lāu-bú tī Ek-sam sè-hàn ê sî ū io chi̍t-ê cha-bó͘ gin-ná, sèⁿ Lí miâ Siù-chhun, ì-sù beh hō͘ i chiâⁿ Ek-sam, seⁿ-chò khiok bē-bái. Iā lāu-bú chin thiaⁿ i, iā ū hō͘ i khì tha̍k ko-lú, chū-sè chiū siū hó ê kàu-io̍k. Só͘-í sia-hōe ê kau-chè, hū-jîn ê hoat chin chai-iáⁿ, sè-sū put-chí thang-kng ê khoán-sit. Thang-kóng bô kiàn-siàu chò siâⁿ-chhī-lâng chi̍t-ê. Kin-nî kiám Ek-sam 1 hòe, sī 25.Chū kúi-nā nî chêng, lāu-bú chiū siat-hoat beh kā in chò-tōa-lâng; chóng-sī khó-sioh Ek-sam m̄, m̄-chai cháiⁿ-iūⁿ Siù-chhun bô Ek-sam ê iân; chóng-sī lāu-bú ê sim chin tì-ì. Só͘-í chit-chân sū tiāⁿ khê--leh, Lau-bú kà Siù-chhun chē-chē hong-hoat, ǹg-bāng chò hō͘ Ek-sam hoaⁿ-hí; chóng-sī Ek-sam khòaⁿ i só͘-chò soah ná chheh, i ē khì gōa-kok chò cháu-chúi seng-lí, chi̍t-hāng iā-sī i chi̍t-lâng ê tōng-ki; in-ūi i m̄-ài tiàm lāi-bīn. Chia chhiáⁿ koh àn-hā.
|
講益三倒--去對3、4月日前 ê 過山有失事，就 m̄ 敢 koh 做隊商 ê 生理，對 án-ni 就奉職 tī 南京 ê 美國某水油 公司，tī hia 做外交員：因為伊不止有口才，gâu 鼓舞人客，月俸也食真懸，一年倚2000 ê 俸給。對 án-ni 就常常出外，有時去廣東、廈門、上海、北京、福州，國內出名 ê 埠頭無 m̄ 到。不止活動，hō͘ 公司不止重用，不止會 hō͘ 人交代得。原因，伊是真忠厚 ê 人。家內會得過，老父早死，老母守寡，是熱心 ê 食菜姑，不止賢。所以嚴嚴責督，來牽這個子。對大學卒業後，做走水生理，也嶄然有趁：所以財產一，兩萬銀。青年人會 liâm-piⁿ 發 hiah ê ê 錢，thang講嶄然本事；總是 tī這個家庭有一項 ê phòa-phah ；就是老母 tī 益三細漢 ê 時有io一個查某囡仔，姓李名秀春，意思beh hō͘ 伊接益三，生做卻 bē bái。也老母真疼--伊，也有 hō͘ 伊去讀高女，自細就受好ê 教育。所以社會 ê 交際，婦人 ê 禮法真知影，世事不止thang光 ê 款式。Thang講無見笑做城市人 ê一個。今年減益三1歲，是25。自幾若年前，老母就設法beh kā in 做大人；總是可惜益三 m̄,m̄ 知怎樣秀春無益三 ê 緣；總是老母 ê 心真致意。所以這層事定 khê--teh ，老母教秀春濟濟方法，向望做來hō͘ 益三歡喜；總是益三看伊 ê所做續 那慼，伊會去外國做走水生理，一項也是伊一人 ê 動機：因為伊 m̄ 愛 tiàm 內面。Chia 且 koh 按下。 |
|
Kóng ū chi̍t-ji̍t, Ek-sam koh chhut-tiuⁿ, chit-pang chin tú-hó, sī tú beh khì Sū-liông-chng, lâi sin-siat chi̍t-ê chhut-tiuⁿ-só͘, iā phài i khì hia siat-hoat hiah-ê sū-bū, chiū tiàm hia óa chiâⁿ goe̍h ji̍t. I khì thiap Lim Tiúⁿ-ló in chia̍h. Khì bô lōa-kú Tiúⁿ-ló phòa-pēⁿ, sī tio̍h hì-iām chin siong-tiōng. Lîm Tiúⁿ-ló-niû iū lāu lah, Hūi-bí iū cha-bó͘-gín-ná lâng; só͘-í bān-sū lóng pài-thok Ek-sam siat-hoat. Ek-sam iā chin hoaⁿ-hí, chin chīn-la̍t, ám-sî iā siông-siông kap in lûn-kò͘, bô koh-iūⁿ sī ke-lāi ê lâng. Tùi án-ni ná chhin-bi̍t. Kòe chiâⁿ lé-pài āu Lîm Tiúⁿ-ló-niû lāu-lâng khah bē-kham-tit, lóng pàng hō͘ Ek-sam kap Hūi-bí in khì kò͘. Tī hit tiong-kan 2 lâng ê thiàⁿ-chêng ná ke-thiⁿ. Kàu 2 lé-pài gōa, Tiúⁿ-ló ê pēⁿ chiū lóng hó, tùi án-ni 2-lāu iā kám Ek-sam ê in bô chīn.
|
講有一日，益三 koh 出張，這 pang真抵好，是抵beh去士隆庄，來新設一個出張所，也派伊去 hia 設法hia ê 事務，就 tiàm hia 倚成月日。伊去貼林長老 in 食。去無偌久長老破病，是著肺炎真傷重。林長老娘老--lah，惠美又查某囡仔人：所以萬事攏拜託益三設法。益三也真歡喜，真盡力，暗時也常常 kap in 輪顧，無各樣是家內 ê人。對 án-ni 那親密。顧成禮拜後林長老娘老人較bē 堪--得，攏放 hō͘ 益三 kap 惠美 in 去顧。Tī hit中間兩人 ê 疼情那加添。到兩禮拜外，長老 ê 病就攏好，對 án-ni 兩老也感益三 ê 恩無盡。 |
|
5 Si̍p-Jī-Kè
|
5.十字架 |
|
Koh bô lōa-kú Ek-sam chúi-iû kong-si ê sū pān chheng-chhó chiū beh tò-khì. Beh tò-khì ê chi̍t-ji̍t chêng, Ek-sam kap Hūi-bí khì soaⁿ-ni̍h beh koh chhōe pek-ha̍p-hoe. Tī lō͘-tiōng Ek-sam khan Hūi-bí ê chhiú kā i chim kóng, Hūi-bí sàng ah! Góa chin thiàⁿ lí! Bīn hut-jiân kā-tī chin sio-hōng, sòa m̄-káⁿ koh kóng-khí. Hūi-bí chai Ek-sam sī beh koh kóng ê khoán, chiū kā i kóng, Ek-sam hiaⁿ góa chai lí chin thiàⁿ góa, iā lí sī beh kóng sím-mi̍h, chhiáⁿ lí koh kóng. Kàu hia tú tī tōa chhiū-kha ū chi̍t-tè chio̍h. Ek-sam chiū khan Hūi-bí, tāi-ke chē-tī hit-tè chio̍h. Ek-sam chiū kóng, Ah! Chin sit-lé, sím-mi̍h tāi-chì sit-lé? Lí lâi, góa chin hoaⁿ-hí, gâu thiàⁿ goán, kap góa tàu-kò͘ ka-hū, hō͘ lí chin ló͘-la̍t, thài thang kóng si̍t-lé. M̄-sī hit-ê sū lah; sī góa beh kā lí kóng chi̍t-kú ōe, khah bô lé-só͘, m̄-chai lí beh thiaⁿ á-m̄? Chhiáⁿ lí kóng, góa hoaⁿ-hí thiaⁿ. M̄-kú, góa kiaⁿ lí siū-khì.
|
Koh無偌久益三水油公司 ê 事辦清楚就beh倒--去。Beh倒--去 ê 一日前，益三 kap 惠美去山--裡beh koh chhōe 百合花。Tī 路中益三牽惠美 ê 手 kā 伊chim 講：「惠美 sàng--ah！我真疼--你！」面忽然家己真燒烘，續 m̄ 敢 koh 講起。惠美知益三是beh koh 講 ê 款，就 kā 伊講：「益三兄，我知你真疼--我，也你是beh講甚物，請你 koh 講。」到 hia 抵 tī 大樹腳有一塊石。益三就牽惠美，逐家坐 tī hit tè石。益三就講：「Ah！真失禮」「甚物事誌失禮？你來，我真歡喜，gâu 疼--阮， kap 我鬥顧家父，hō͘ 你真ló͘ 力，thái thang講失禮」「M̄ 是 hit個事--lah；是我beh kā 你講一句話，較無禮數，m̄ 知你beh聽抑 m̄?」「請你講，我歡喜聽。」「M̄-kú,我驚你受氣。」 |
|
Hit-sî Hūi-bí khòaⁿ Ek-sam ê bīn sī chhin-chhiūⁿ sim-lāi chin khòa-lū ê khoán; chóng-sī m̄-chai i beh kóng sím-mi̍h, chiū bīn ǹg Ek-sam kóng, chhiáⁿ, chhiáⁿ lí an-sim, bô-lūn lí kóng sím-mi̍h, góa lóng m̄ siū-khì, chhiáⁿ lí kóng. Hit-tia̍p Ek-sam ê sim chin hoaⁿ-hí, chiū khan Hūi-bí ê chhiú kóng, Só͘ thiàⁿ--ê! Góa kin-á-ji̍t chin-chiàⁿ thiàⁿ lí, sī lí só͘-chai, góa ê sim chin-chiàⁿ chiù-chōa beh thiàⁿ lí kàu éng-oán. Ek-sam hiaⁿ chin-chiàⁿ hō͘ lí tō-siā; m̄-kú góa sī chin m̄-chiâⁿ-mi̍h, sī chi̍t-ê chin sió-khóa ê soaⁿ-lâi-lâng, thài-thó ē kham-tit siù lí ê thiàⁿ hiah-tōa ah! Hûi-bí-sàng ah! Chhiáⁿ lí m̄-thang the-sî. Put-ti-put-kak, tùi ba̍k-chiu ti̍h chhut thiàⁿ ê ba̍k-sái tī Hūi-bí ê chhiú, Hūi-bí iā chin tông-chêng i ê ì-sì. Chiū sè-sè siaⁿ kā Ek-sam kóng, Ek-sam-hiaⁿ lūn chit-chân tāi-chì, góa bē-hiáu chhâi-koat, chhiáⁿ lí tùi goán lāu-pē kóng, goán tia nā hó, góa ta̍k-hāng to hó. Teh kóng ê sî ēng chhiú-chéng-thâu-á ōe tī thô͘-kha ê thô͘-soa, ōe chi̍t-ji87 si̍p-jī. Hit-sî Ek-sam sim chin hoaⁿ-hí, chai Hūi-bí chē-chió kap i tông-chêng, iā chai tùi Hūi-bí kóng bē 10 hun tio̍h tùi sī-tōa lâng Lîm tiúⁿ-ló lâi kóng, iā khòaⁿ i ōe si̍p-jī tī thô͘-kha. Hit-sî Ek-sam ê i-sù sī kóng, Húi-bí ún-tàng sī chin hoaⁿ-hí, iā beh ín góa, kóng, sī hiaⁿ ê hó pêng-iú: só͘-í hoaⁿ-hí; chóng-sī m̄-káⁿ bêng-kóng, chiah ēng chhiú ōe hit-ê kì-hō tī thô͘-ni̍h. Si̍t-chāi Hūi-bí m̄-sī hit-ê ì-sù. I ê ì-sù sì beh kóng Ek-sam m̄-sī Ki-tok-tô͘, iā pún-sin sī Ki-tok-tô͘, án-ni chit-ê tāi-chì bē-ēng-tit; chóng-sī Ek-sam m̄-bat hit-ê ì-sù. Kan-ta sim-tiong àm-àm teh hoaⁿ-hí Hui-bí ê tông-chêng.
|
Hit 時 惠美看益三 ê 面是親像心內真掛慮 ê 款；總是 m̄ 知伊beh講甚物，就面向益三講：「請你安心無論你講甚物，我攏 m̄ 受氣，請你講。」Hit-tia̍p 益三 ê 心真歡喜，就牽惠美 ê 手講：「所疼--ê!我今仔日真正疼--你，是你所知，我 ê 心真正咒 chōa beh疼你到永遠。」「益三兄真正 hō͘ 你多謝；m̄-kú 我是真m̄ 誠物，是一個真小可 ê 山內人，thái-thó 會堪得受你 ê 疼 hiah 大-- ah！」「惠美 sàng--ah！請你 m̄-thang推辭。」不知不覺，對目珠滴出疼 ê 目屎 tī 惠美 ê 手，惠美也真同情伊 ê 意思。就細細聲 kā 益三講：「益三兄論這層事誌，我 bē 曉裁決，請你對阮老父講，阮爹若好，我逐項都好。」Teh 講 ê 時用手指頭仔畫tī 土腳 ê 土砂，畫一字十字。Hit 時益三心真歡喜，知惠美濟少有kap 伊同情，也知對惠美講 bē 十分著對視大人林長老來講，也看伊畫十字 tī 土腳。Hit 時益三 ê 意思想講，惠美穩當是真歡喜，也beh允--我。講，是兄 ê 好朋友，所以歡喜；總是 m̄ 敢明講，才用手畫 hit 個記號 tī 土--裡。實在惠美 m̄ 是 hit 個意思。伊 ê 意思是beh講益三 m̄ 是基督徒，也本身是基督徒，án-ni 這個事誌 bē 用得；總是益三 m̄ bat hit 個意思。Kan-ta 心中暗暗 teh 歡喜惠美 ê 同情。 |
|
Bán-hoe liáu-āu chiū tò-khì. Hit-àm chia̍h-pá Ek-sam chiū hó-táⁿ tùi Lîm Tiúⁿ-ló lâi kóng-khí chit-chân sū. Lîm tiúⁿ-ló thiaⁿ-liáu khiok chi̍t-sim iā-sī hoaⁿ-hí; chóng-sī chi̍t-sim khòa-lū; in-ùi m̄-sī sìn-Chú ê lâng. Lāu-lâng ti̍t-ti̍t chiū ìn i kóng, Chin sit-lé, sim khiok sī chin hoaⁿ-hí; m̄-kú ū 2 hāng-sū: Cha-bó-kiáⁿ sī bô keng-giām soaⁿ-kha ê chhân-chng-lâng, beh thái ē-hiáu liāu-lí lí ê ka-sū; in-ūi lí sī siâⁿ-chhī-lâng. Koh lín sī siong-tong ū tē-ūi ê lâng; só͘-í kiaⁿ-liáu bô-ha̍p. Ek-sam in khiok ū iáⁿ, in lāu-pē chêng bat-chò koaⁿ, hiān-sî i ê bó-kū sī chò bú-koaⁿ chin ū sè-lek só͘-í tiúⁿ-ló chin khiam-pi lāi sî.)
|
挽花了後就倒--去。Hit 暗食飽益三就好膽對林長老來講起這層事。林長老聽了卻一心也是歡喜；總是一心掛慮：因為 m̄ 是信主 ê 人。老人直直就應伊講：「真失禮，心卻是真歡喜；m̄-kú 有兩項：1.查某子是無經驗山腳 ê 田庄人，beh thái 會曉料理你 ê 家事？因為你是城市人。Koh lín 是相當有地位 ê人，所以驚了無合。（益三 in 卻有影，in 老父 bat 做官，現時伊 ê 母舅是做武官真有勢力，所以長老真謙卑來辭）。 |
|
Koh chi̍t-hāng, kiaⁿ-liáu siáu-lú, nā khì bē-tit kap lín gia̍h-hiuⁿ. Ek-sam thiaⁿ-liáu chin kan-khó͘, chia Lîm tiúⁿ-ló sī jia̍t-sim ê Ki-tok-tô͘; só͘-í beh tap-èng cha-bó͘-kiaⁿ kè bī-sìn-chiá, ún-tàng chin oh. Koh nā hō͘ i chai, chhú-ni̍h lāu-bú ū ūi-tio̍h i io chi̍t-ê sim-pū-á, chiū ún-tàng ná bô-bāng. Só͘-í sim chin hoan-ló. Tùi án-ni, m̄-kaⁿ koh kóng-khí. Sim chin ut-chut, keh-ji̍t chiū saⁿ-sî tò-khì. Tò-khì soah sim put-sî khòa-lū chit-chân sū. Pn̄g ná bē-chia̍h. Àm-sî siông-siông chin àm-khùn, lâng ná sán. Lāu-bó mn̄g i, i lóng m̄-kóng.
|
Koh 一項，驚了小女，若去 bē 得 kap lín 舉香。」益三聽了真艱苦，知林長老是熱心 ê 基督徒：所以beh用查某子嫁bōe信者，穩當真oh。Koh 若 hō͘ 伊知，厝--裡老母有為著伊育一個新婦仔，就穩當那無望。所以心真苦。對 án-ni，m̄ 敢 koh 講起。心真鬱卒，隔日就相辭倒--去。倒--去續心不時掛慮這層事，飯那bē 食。暗時常常真暗睏，人那瘦。老母問伊，伊攏 m̄ 講。 |
|
Kàu ū chi̍t-ji̍t chiū khì in bó-kū hia, in bó-kū mn̄g i. In bó-kū pêng-sî kap i ū-ōe-kóng; só͘-í chiū chiong chìn-chêng kóng hō͘ i thiaⁿ, in bó-kū thiaⁿ-liáu chin tông-chêng, chiū iok-sok i lēng-kang ū-êng beh kap i khì khòaⁿ chi̍t-chōa, khòaⁿ kó-jiân ū lōa hó. Chia chhiáⁿ àn-hā.
|
到有一日就去 in 母舅 hia，in 母舅問--伊。In 母舅平時 kap 伊有話講：所以伊就將盡情講 hō͘ 伊聽，in 母舅聽了真同情，就約束伊另日有閒beh kap 伊去看 一 chōa,看果然有偌好。Chia 且按下。 |
|
Kóng Lîm Tiúⁿ-ló lāu-lâng lah, koh í-keng kīn 12 goe̍h, thiⁿ-khì ná kôaⁿ soah koh khì hō͘ léng-tio̍h chia̍h-io̍h bô tú-hó, soah koh khì hì-iām, kiam hek-súi-jia̍t, pēⁿ chiâⁿ lé-pài kú chiū kòe-sin khì. Ah! chin khò-lîn, chi̍t8-ke soah chhun Tiúⁿ-ló-niû, cha-bó͘-kiáⁿ Hūi-bí. Tng tī-beh sí ê sî, Tiúⁿ-ló, Tiuⁿ-ló-niû lāi kap Hūi-bí chē-tī i ê chhn̂g-chêng. Tiúⁿ-ló khan Hūi-bí ê chhiú kóng, Kiáⁿ-ah! Lí kap lín niâ tio̍h jia̍t-sim khîⁿ-tiâu tī Chú, chi̍t-sì-lâng bô pàng-sak. Iā chiong lán-ê châi-sán lâi tō͘ 2 lâng, khò-í m̄-bián hoân-ló. Lâng chin bô-la̍t thêng chin-kú bô koh kóng-ōe, Tiúⁿ-ló-niû kap Hūi-bí lóng kūi-lo̍h tī chhn̂g-chêng kî-tó, háu-kàu chhngh-chhngh-kiò. Thêng bô kú, Tiuⁿ-ló chiū koh tùi Tiúⁿ-ló-niû kóng, Hiân-chhe, kin-á-ji̍t góa í-keng beh hō͘ Chú chín-tiàu, lín m̄-thang kòe-thâu khòa-lū, sū chhut tùi Chú; chóng-sī góa iáu-kín koh kóng chi̍t-kù: chiū-sī taⁿ chí-ū chit-ê cha-bó͘-kiáⁿ, lí gâu siat-hoat. Lūn chhin-chiâⁿ tek-khak m̄-thang phit-phòe hō͘ bô sìn Chú ê lâng, Tiúⁿ-ló-niû khui-siaⁿ tio̍h kóng, Ah! Hu-ah! Lí m̄-bián khòa-lū, góa tek-khak bô chò chit-hō bóng-tóng ê sū, lí put-su kòa-ì. Hūi-bí iā háu kóng, Án-tia-ah, lí m̄-thang hoan-ló, góa tek-khak kàu sí bô lī-khūi Chú. Kóng liáu, Tiuⁿ-ló ê nâ-âu-kháu ū-siaⁿ, ki-lī-kû-luh, hut-jiân khùi-tn̄g. Tùi án-ni 2 bó-kiaⁿ háu-tit chhám bōe-tit kóng kàu chīn. Keh thiⁿ-kng liâm-piⁿ pò Ông bo̍k-su, tai-ke lâi sàng-chòng.
|
講林長老老人--lah，koh 已經近九月，天氣那寒續koh 去 hō͘ 冷--著，食藥無抵好，續koh 起肺炎，兼轉hek-siú-jia̍t,病成禮拜久就過身--去。Ah！真可憐，這家續偆長老娘 kap 查某子惠美。當 tī beh死 ê 時，長老叫長老娘來 kap 惠美坐 tī 伊 ê 床前。長老牽惠美 ê 手講：「子--ah！你 kap lín 娘著熱心 khîⁿ tiâu tī 主，一世人無放 sak。也將咱 ê 財產來度 lín兩人，可以 m̄ 免煩惱。」人真無力，停真久無 koh 講話，長老娘 kap 惠美攏跪--落 tī 床前祈禱，哮到 chhngh-chhngh 叫。停無久，長老就 koh 對長老娘講：「賢妻，今仔日我已經beh受主拯召，lín m̄-thang過頭掛慮，萬事出對主，總是我要緊 koh 講一句：就是今只有這個查某子，你著gâu 設法。論親情的確 m̄-thang kā伊配 hō͘ 無信主 ê 人」，長老娘開聲哮，講：「Ah。夫ah！你 m̄ 免掛慮，我的確無做這號懵懂 ê 事，你不須掛意。」惠美也哮講：「阿爹 ah，你 m̄-thang煩惱，我的確有到死無離開主。」講了後，長老 ê 嚨喉口有聲，ki-li ku-lu̍h,忽然氣斷。對 án-ni 兩母子哮得慘oh 得講到盡。隔天光liâm-piⁿ報王牧師，逐家來送葬。 |
|
6 Thâu-khòaⁿ Sin-niû
|
6.偷看新娘 |
|
Sàng-chòng bêng-pe̍k, tāi-ke chiū sì-sòaⁿ. Chia chhiàⁿ àn-hā.
|
送葬明白，逐家就四散。 Chia且按下。 |
|
Kóng Ek-sam kap in bó-kū keh pòaⁿ-goe̍h-ji̍t khah ke chiū 2 lâng lóng khiâ-bé lâi beh saⁿ-chhōe, kàu-ūi khòaⁿ lāi-bīn táⁿ-pān ku-song ê khoán-sit, in tio̍h-chi̍t-kiaⁿ. In-ūi Ek-sam chiah tò-khì óa 1 goe̍h liân ji̍t, án-chóaⁿ hut-jiân piàn án-ni. Ek-sam chiū mn̄g Tiúⁿ-ló-nî. Tiúⁿ-ló-niû it-it lóng kóng hō͘ i thiaⁿ. Ek-sam chin iu-būn; chóng-sī Tiúⁿ-ló-niū i̍t-sim chin giâu-gî kóng, kin-á-ji̍t thái-ū chi̍t-ê bú-koaⁿ tòe Ek-sam lâi. Chiū mn̄g Ek-sam khòaⁿ chi̍t-ūi sī chi-chūi? Ek-sam chiū kā i kóng, Chit-ūi sī goán bó-kū, sèⁿ Tiuⁿ miâ Thiam-tek. Hiān-sî sī Lâm-kiaⁿ te-2 Lio̍k-kun Liân-tūi ê Su-lēng-koaⁿ. Thiaⁿ-liáu Tiúⁿ-ló-niû kap Hūi-bí chiū liâm-piⁿ khí-ūi ap-lé. Sòa hōe sit-chiap ê chōe. Jiân-āu chiū kóng chi̍t-tiûⁿ kheh-khì ê ōe. Che bián kóng siūⁿ siōng-sè. Chóng-kóng Ek-sam ê bó-kū khòaⁿ Hūi-bí chi̍t-bīn, kám-kak chin ha̍p-ì, chàn-sêng i chhōa; chóng-sī chit-tia̍p sī ku-song, koh sī ū thiaⁿ tō-lí kap bô thiaⁿ tō-lí ê koan-hē. Só͘-í chai beh kóng chit-chân sū, sī bô hiah-khoài: só͘-í khòaⁿ-khòaⁿ leh, sì-kòe hoe-hn̂g kiâⁿ-kiâⁿ leh, sim-tiong àm-àm teh chheng-chàn Siù-châi ê chhù ê phok-sò͘ iu-ngá put-chí ū thiàⁿ hô-pêng ê khoán-sit, só͘-í sim put-chí o-ló tō-lí ê hó, m̄-kú tong-sî ê Koaⁿ-kài khah bô lâng thiaⁿ tō-lí. Só͘-í m̄-ài hián-jiân o-ló. Khòaⁿ-liáu chiū saⁿ-sî tò-khì. Tiúⁿ-ló-niû in iā put-kái kî-ì: in-ūi lia̍h-chún in sī lâi kiâⁿ-iû, iā thiaⁿ-lâng kóng Tiúⁿ-ló sí beh lâi bāi-song só͘-í bô-gī. Chia àn-hā.
|
講益三 kap in 母舅隔半月日較加就兩人攏騎馬來beh相 chhōe,到位看內面打扮居喪 ê 款式，心著一驚。因為益三才倒去倚一月連日，án-chóaⁿ 忽然變 án-ni。益三就問長老娘。長老娘一一攏講 hō͘伊聽。益三真憂悶；總是長老娘一心真僥疑講：「今仔日，thái 有這個武官 tòe 益三來。」就問益三看「這位是是誰？」益三就 kā 伊講：「這位是阮母舅，姓張名添德。現時是南京第二陸軍聯隊 ê 司令官。」聽了長老娘 kap 惠美就 liâm-piⁿ 起位行禮。續會失接 ê 罪。然後就講一場客氣 ê 話。Che 免講傷詳細。總講益三 ê 母舅看惠美一面，有影心真合意贊成伊娶；總是這 tia̍p 是居喪，koh 是有聽道理 kap 無聽道理 ê 關係。所以知beh講這層事，是無 hiah 快，所以看看--leh，四界花園行行--leh，心中暗暗 teh 稱讚秀才 ê 厝 ê 樸素幽雅不止有疼和平 ê 款式，所以心不止o-ló道理 ê 好；m̄-kú 當時 ê 官界較無人聽道理。所以 m̄ 愛顯然o-lo。看了就相辭倒--去。長老娘 in也不解其意，因為掠准 in 是來行遊，也聽人講長老死beh來 bāi喪 所以無議。Chia 按下。 |
|
Kóng Ek-sam kap bó-kū kàu lō͘-ni̍h, Ek-sam chiū mn̄g bó-kū khòaⁿ-liáu chaiⁿ-iūⁿ"? Bó-kū kóng, Ū chin hó; m̄-kú ū 2-hāng ê oh: chi̍t-hāng sī in sìn Ki-tok-kàu; koh chi̍t-hāng lín lāu-bó í-keng ū thè lí io chi̍t-ê. Ek-sam thiaⁿ-liáu sim tōa kan-khó͘, sòa hàu chhut-lâi. Kiò in bó-kū tek-khak tio̍h thè i siat-hoat, bô i beh khì chò lōng-chú liû-bîn, m̄-tiàm ke-lāi. Bó-kū thiaⁿ-liáu sim chin kan-khó͘, chiū kóng hó, góa siūⁿ chi̍t-hoat, lí m̄-bián khòa-ì, góa tek-khak thè lí chiu-soân kàu hó-sè. Ek-sam bīn chiū chhiò, ba̍k-sái iáu khòa tī ba̍k-kîⁿ, iā chhùi teh ìn bó-kū siūⁿ-liáu iā chin tông-chêng i ê sim-ì. Ek-sam iā àm-àm teh siūⁿ, ài chhiò Chheng-liân ê loân-ài-jia̍t. Kín mn̄g Bó-kū khòaⁿ ū sim-mi̍h-hoat. Bó-kū chiū kā i kóng, Góa seng lâi khì khǹg lín lāu-bú, hō͘ lí chhōa; iā Siù-chhun ài kā i kè; iā nā khó͘-khǹg m̄-thiaⁿ, góa chiah jû-chhú-jû-chhú lâi siat-hoat.
|
講益三 kap 母舅到路--ni̍h，益三就問母舅看了怎樣？母舅講：「有影真好；m̄-kú 有兩項 ê oh；一項是 in 信基督教；koh 一項 lín老母已經有替你io一個。」益三聽了心大艱苦，續哮--出--來。叫 in 母舅的確著替伊設法；無，伊beh去做浪子流民，m̄ tiàm 街內。母舅聽了心真艱苦，就講：「好，我想一法，你 m̄ 免掛意，我的確會替你周旋到好勢。」益三面就變笑，目屎 iáu 掛tī 目墘，也嘴teh gī。in 母舅想了也真同情伊 ê 心意。益三也暗暗 teh 想，愛笑青年 ê 戀愛熱。緊問母舅看有甚物法。母舅就 kā伊講：「我先來去勸 lín 老母，hō͘ 你娶；也秀春來 kā 伊嫁；也若苦勸 bē聽，我才如此如此來設法。」 |
|
Ek-sam kóng, M̄-kú in hit-pêng góa kàu chit-tia̍p chiah siūⁿ-tio̍h: ū chi̍t-ji̍t Hūi-bí kap góa khì soaⁿ-ni̍h bán pek-ha̍p-hoe, góa iu-goân teh kā i kóng chit-chân sū, iā ìn góa. Ìn lí cháiⁿ-iūⁿ i ū hoaⁿ-hí bô? I ìn góa kóng sī in lāu-pē ê chú-ì. Che-sī chū-jiân, cha-bó͘ gín-ná-lâng ìn lí án-ni sī èng-kai; iáu ū pa̍t-kù bô? Bô leh; khiok i iā kóng i chin thiàⁿ góa; m̄-kú teh kóng ê sî chhiú ōe tī thô͘-ni̍h, ōe chi̍t-jī Si̍p-jī, kàu chit-tia̍p góa siūⁿ-tio̍h i ê ì-sù, koat-toàn sī teh ám-chí i sī Ki-tok-tô͘: só͘-í chit-chân sū oh-sêng. In bó-kū kā i kóng gōng-sun leh, chit-chân sió-sū, lí bián khóa-ì. Tī chit saⁿ-ji̍t lāi, góa tek-khak hō͘ chit-chân sū chheng-chhó. Ek-sam thiaⁿ chi̍t-ê, sim khui liáu-liáu, chiū kín mn̄g khòaⁿ, A-kū lí ū sím-mi̍h hó hong-hoat? In kū kā i kóng, Chit-tia̍p bān-chiah koh kóng-chhut; put-kò keh saⁿ-ji̍t āu, tú-sī 10 goe̍h chhe 5 ji̍t, hit chá-khì chò lí tī chhù-ni̍h tán, góa chū-jiân siat-hoat hó-sè, lâi kau lí ê chhiú; chóng-sī lí tio̍h chiong lāi-bīn ê chhiàⁿ kang-ê hō͘ góa. Chek-sî ín--i.
|
益三講：「M̄-kú in hit 爿我到這tia̍p 才想--著：有一日惠美 kap 我去山--ni̍h 挽百合花，我猶原 teh kā 伊講這層事，也應--我」「應你怎樣伊有歡喜--無？」伊應我講：「是 in 老父 ê 主意。」「Che 是自然，查某囡仔人應你 án-ni 是應該；iáu 有別句--無？」「無--leh；卻伊也講伊真疼--我；m̄-kú teh 講 ê 時手畫 tī 土--ni̍h，畫一字十字，到這 tia̍p我想著伊 ê 意思，決斷是 teh 暗指伊是基督徒：所以這層事 oh 成」。In 母舅 kā 伊講：「憨孫--leh，這層小事，你免掛意。Tī這三日內，我的確 hō͘ 這層事清楚。」益三聽一下，心開了了，就緊問看：「阿舅你有甚物好方法？」In 舅 kā 伊講：「這tia̍p 慢才 koh 講出；不過隔三日後，抵是10月初五日，hit早起做你 tī 厝--裡等，我自然設法好勢，來交你 ê 手；總是你著將內面 ê 倩工--ê hō͘ 我。」即時允--伊。 |
|
Bô lōa-kú chiū kàu-chhù, hit-àm hō͘ in bó-kū chhiàⁿ, khùn lóng bē-thiⁿ-kng, áu chéng-thâu-á teh sńg 10 goe̍h chhe 3, 4, 5, àm-sî hām-bîn iā bāng-kìⁿ teh kap Hūi-bí kóng-ōe. Ū-sî hām-bîn chhiò-kàu ha̍h-ha̍h-kiò. Thiⁿ-kng chiū tò-khì, kā in lāu-bú kóng chia-ê sū. In lāu-bú chai sī sio-tī thè i siat-hoat-ê iā m̄-k áⁿ ke̍h; chóng-sī sim bô sím-mi̍h hoaⁿ-hí. Siù-chhun chin m̄-goān; chóng-sī bô hoat-tō͘.
|
無偌久就到厝，hit 暗 hō͘ in 母舅請，睏攏 bē 天光，拗指頭仔 teh算十月初三、四、五，暗時陷眠也夢見teh kap 惠美講話。有時陷眠笑到ha̍h-ha̍h 叫。天光就倒--去，kā in 老母講 chiah ê 事。In 老母知是小弟替伊設法--ê 也 m̄ 敢ke̍h ；總是心無甚物歡喜。秀春真 m̄ 願；總是無法度。 |
|
Chiū tī hit-ji̍t pàng-thiap, chhiáⁿ tô͘-chí lâi pān-toh. Pī-pān chin hó-sè, iok chhe 5 hit chá-khì chiū ē kàu-ūi, iā hit ē-po͘ chiah beh chhiáⁿ lâng-kheh. Lâi-bin piàⁿ-sàu chin chheng-khì, tiám-teng kat-chhái, mn̂g-liân âng phà-phà. Chhin-chiâⁿ lâng-kheh lóng-chóng í-keng lâi lah, chiok-tiān kui tha̍h. Ek-sam iā thì-thâu ōaⁿ-saⁿ chhēng lé-ho̍k chhiò-gī-gī teh t án sin-niû. Chia chhiáⁿ àn-hā.
|
就tī hit日放帖，請廚子來辦桌。備辦真好勢，約初五hit 早起就會到位，也 hit e晡 chiah beh請人客。內面拚掃真清氣，點燈結彩，門聯紅 phà-phà。親情人客攏總已經來--lah，祝電歸疊。益三也剃頭換衫穿禮服笑 gī-gī teh等新娘。Chia 且按下。 |
|
Kóng Hūi-bí in hit-pêng lóng bô chit-hō ì-sù, Lāu-pē sí bô kúi-ji̍t, sim chin iu-būn, nā beh chia̍h-pn̄g tio̍h háu. Ah! Ū-iáⁿ chhám. A-hiaⁿ sí, A-tia sí, chí-ū chhun A-niá kap i. Háu-kàu ba̍k-chiu ham-ham, bô sím-mi̍h thang siū an-ùi; put-kò chá-àm kap lāu-bó thak sèng-keng kî-tó lâi saⁿ-bián-lē, kai-chài ke-lāi ū chi̍t-ê chīn-tiong ê tn̂g-kang, chit-ê chú sè bô pē-bó, hō͘ Lîm Tiúⁿ-ló khioh-lâi chhī ê, kin-nî jī-gō͘-la̍k-hòe, hui-siông ióng, sí-gō͘-pah-kun ê la̍t. Chit-ê kiò-chò Siú-jîn, ta̍k-ji̍t teh siu chhân-cho͘ siat-hoat ke-lâi ê sū, iā-sī chin jia̍t-sim gâu an-úi thâu-ke-niû kap sió-chiá.
|
講惠美 hit 爿 攏無這號意思，老父死無幾日，心真憂悶，若beh食飯著哮。Ah！有影慘。阿兄死，阿爹死，只有偆阿娘 kap 伊。哮到目珠ham-ham，無甚物thang受安慰；不過早暗 kap 老母讀聖經祈禱相勉勵，佳哉家內有一個盡忠 ê 長工，這個自細無父母，hō͘ 林長老拾來飼--ê,今年25、6歲，非常勇，4、500斤 ê 力。這個叫做守仁，逐日 teh 收田租設法家內 ê 事，也是真熱心gâu 安慰頭家娘 kap 小姐。 |
