首頁 >文學作品
文學作品
回上一頁
本篇文章總共有30個段落,207個語句,2623個語詞,3954個音節
Si̍p-jī-kè ê kì-hō_01 十字架 ê 記號_01
Lōa Jîn-seng 賴仁聲
Kiù-Chú-Tàn Hit-Mê 1.救主誕 hit 暝
A-pa Án-niá, kín pī-pān o͘h! Pài-tn̂g ê tōa cheng teh tân lah nē! 阿爸阿娘,緊備辦--o͘h!拜堂 ê大鐘teh 彈--lah nē!
Hūi-bí ê sim chin hoaⁿ-hí; in-ūi kin-mê sī Kiù-chú-tàn, i kap in hiaⁿ-ko Chheng-hûn á, chū kúi-nā tiám cheng chêng, chiū ōaⁿ saⁿ-khò͘ pī-pān hó, beh khì hù. In-ūi nn̄g hiaⁿ-moāi sī chin oa̍h-tāng. I pún-sin kin-nî sī 18 hòe, seⁿ-chò súi, koh koai, léng-lī, koh gâu tha̍k-chheh. Kin-nî sī Lâm-kiaⁿ Séng-li̍p ê ko-téng Lú-ha̍k-hāu 4 liân, ta̍k-nî thâu miâ, iā hiaⁿ-ko kin-nî 20 hòe, tī Lâm-kiaⁿ ê Séng-li̍p Siong-kho Tāi-ha̍k 3 liân; 2-ê lóng sī koh bô lōa-kú beh chut-gia̍p. Iā tī chit-ê hioh-nî, tńg lâi chhōe pē-bó. In sī tiàm tī lī Lâm-kiaⁿ ji̍p-tang 10 gōa phò͘ ê soaⁿ-kha, chi̍t ê hiuⁿ-*chhng[chng], kiò-chò Sù-liông chng. 惠美 ê 心真歡喜;因為今暝是救主誕,伊 kap in 兄哥青雲仔,自幾若點鐘前,就換衫褲備辦好,beh去赴。因為兩兄妹是真活動。伊本身今年是18歲,生做 súi koh 乖、伶俐,koh gâu 讀冊。今年是南京省立 ê 高等女學校4年,逐年頭名,也兄哥今年20歲,tī 南京 ê 省立商科大學3年;兩個攏是 koh 無偌久beh卒業。也 tī 這個歇年,轉來chhōe 父母。In 是 tiàm tī 離南京入東十外舖 ê 山腳,一個鄉庄,叫做士隆庄。
Chit ê chng-miâ chin hó thiaⁿ, chiū sī chng sui-bóng bô lōa-tōa; iáu-kú chiân Chheng sî-tāi, tī hit chng-ni̍h ū chhut kúi-nā ê kí-jîn ; siù-châi iā bē chió. Só͘-í sī siong-tong ū bûn-hòa ê chng-siā. Jîn-kháu 2000-liân. Iā-ū chit tiâu ke-á teh bé-bē: Soaⁿ lāi chhut ji̍p ê lâng chin-chē. Só͘-í sui-bóng sī kóng soaⁿ-kha ê chhân-chng só͘- chāi; m̄-kú iā-sī siong-tong ê nāu-jia̍t. 這個庄名真好聽,就是庄雖罔無偌大;iáu-kú 前清時代,ti̍hit7 庄--裡有幾若個舉人;秀才也 bē少。所以是相當有文化 ê 庄社。人口2000連。也有一條街仔 teh 買賣:山內出入 ê 人真濟。所以雖罔是講山腳 ê 田庄所在;m̄-kú 也是相當 ê 鬧熱。
Hūi-bí in lāu-pē khiok-sī siong-tong ē tit-kòe ê lâng, chêng A-kong bat tiòng-kí. Lāu-pē iā sī lāu siù-châi, châi-sán ùi lāu-pē siàu-liân ê sī phiâu, tó͘, ím, saⁿ-koán chn̂g; koh ài chia̍h a-phiàn: só͘-í chá iû-goân ū khai-kóa. Hiān-sî só͘-chhun khiok-sī 3, 2 tàⁿ chîⁿ. Lāu-pē ti 30 gōa hòe ê-sî , ū jiám-tio̍h tāng-pēⁿ hiám-sí, hit-sî ū lâi lâm-kiaⁿ hō͘ Ki-tok-kàu khui ê i-koán i-tī, tùi hit-sî tit-tio̍h tō-lí. Hit-tia̍p hiaⁿ-ko Chheng-hûn 4 hòe, iā i pun-sin iá-bōe chhut-sì. Tùi hit-tia̍p liáu-āu lāu-pē chiâⁿ jia̍t-sim sìn-Chú, keh 2 nî chiah seⁿ hūi-bí-ah. 惠美 in 老父卻是相當會得過 ê人,前阿公 bat 中舉,老父也是老秀才,財產 ùi 老父少年 ê 時嫖賭飲,三館全;愛食鴉片:所以早猶原有開--過。現時所偆卻是3,2擔 錢 。老父 tī 30外歲 ê 時,有染著重病險死,hit 時有來南京 hō͘ 基督到開 ê 醫館醫治,對hit 時得著道理。Hit-tia̍p 兄哥青雲4歲,也伊本身 iáu-bōe出世。對 hit-tia̍p 了後老父真熱心信主,隔兩年才生惠美--ah。
Tiong-kok-lâng sī tiōng-lâm-kheng-lú; chóng-si lāu-pē ūi siàu-liām Chú ê thiàⁿ, kiù i chhut-sí-ji̍p-oa̍h koh ké a-phiàn kap it-khài phaiⁿ-tāi; só͘-í i chiah hō i chò hūi-bí, lâi siàu-liām Siong-tè in-hūi ê bí. Tùi hit-tia̍p liáu-āu lóng bô koh seⁿ. Án-ni chiū tùi kiáⁿ thiàⁿ-miā-miā. Tùi sìn-Chú liáu-āu, chiū jia̍t-sim tī kàu-hōe, só͘-í siū kéng-chò tiúⁿ-ló, liân-jīm chē-chē nî. Kàu kin-nî 50 gōa hòe, iáu-kú teh chò tiúⁿ-ló; só͘-í tē-hng ê lâng nā kóng Lîm Tiúⁿ-ló bô chi̍t-ê m̄-chai i sī jia̍t-sim ê Ki-tok-tô͘. Iā i bô keng-êng seng-lí; sī chiong i só͘ ū ê chhân chhiàⁿ-kang lâi choh; só͘-í ke̍k ū sî-kan thang pôe-iúⁿ nn̄g-ê kiaⁿ-jî. Tùi se-hàn hō͘ in ji̍p Ki-tok-kàu ê hak-hāu, ti̍t-ti̍t pôe-iúⁿ kàu chut-gia̍p, thang-kóng sī chin sūn-sū, chin boán-chiok, 2-lāu siông chiong chit 2-ê kiaⁿ lâi hoaⁿ-hí. 中國人是重男輕女;總是老父為數念主 ê 疼,救伊出死入活,koh 改阿片 kap 一概歹事:所以伊才號伊做惠美,來數念上帝恩惠 ê 好。對 hit-tia̍p 了後攏無 koh 生。Án-ni 一對子疼命命。對信主了後,真熱心 tī 教會,所以受揀做長老,歷任濟濟年。到今年50外歲,iáu-kú 是teh 做長老:所以地方 ê 人若講林長老無一個 m̄ 知伊是熱心 ê 基督徒。也伊無經營生理;是將伊所有 ê 田倩工來作:所以極有時間thang培養兩個子兒。對細漢 hō͘ in 入基督教ê 學校,直直培養到卒業,thang講是真順序,真滿足,兩老常將這兩個子來歡喜。
Iā kin-nî sī tī chng-kha ê kàu-hōe, beh chò chiok Sèng-tàn-sek, 2 hiaⁿ-mōe ū kì-hū kúi-nā chhut. A-hiaⁿ Violin siong-tong ē-e, Hūi-bí-ah piano iā siong-tong ē-tôaⁿ koh siaⁿ chin hó; só͘-í 2-ê phut-phut-thiàu u chin ài khì hù khui-hōe; m̄-kú a-niá kap a-pa lóng lāu-lâng, àm-sî kiâⁿ-lō͘ ài ta̍h-thām: só͘-í i tio̍h tán in khan. Koh bô lōa-kú chiū khì. Tùi-thâu kàu-bóe chin sim-sek tò-lâi. Tiong-kan chi̍t-chhut put-chí chhim-khek tī Chheng-hûn ê náu-lāi; chiū-sī seng-lí-lâng chhōe chin-chu (si Iâ-so͘ ê phì-jū) chò-khì chin chhut-sîn. Tùi chit-sî ū hoàn-khí i chi̍t-hāng chhù-bī; chiū-sī siūⁿ i Tāi-ha̍k chut-gia̍p àu, iā i siūⁿ beh lâi-khì gōa-kok chò chhin-chhiūⁿ hit-khoán seng-lí. Khòaⁿ-liáu tò-khì ū chiong chit-ê só͘-kám kóng-hō͘ in lāu-pē thiaⁿ. Iā lāu-pē thiaⁿ-liáu tiām-tiām, lāu-bú ti̍t-ti̍t hiâm, kóng chò hit-hō seng-lí tio̍h khì gōa-kok phún-cháu, i khah bô-ài. Hū-jîn-lâng ê khoán lóng-sī án-ni, i ài i tiàm pún-só͘-chai khui-hâng ái-sī kap lâng tiàm. Lâi chia̍h hōe-siā, kong-si ê thâu-lō͘. Chóng-sī sió-moāi Hūi-bí chin chàn-sêng hiaⁿ-ko ê soeh, kóng chheng-liân-lâng eng-kai tio̍h án-ni oa̍h-tāng. Só͘-í nn̄g hiaⁿ-moāi chiū ū-ōe-kóng. Liáu-āu koh bô lōa-kú, chiū tāi-ke koh ji̍p-o̍h. Chia chhiáⁿ án-hā. 也今年是tī 庄--裡ê 教會,beh做祝聖誕式,兩兄妹有寄付幾若齣。阿兄相當下會挨,惠美--ah也相當會彈,koh 聲真好:所以兩個 phut-phut 跳真愛緊去赴開會;m̄- kú 阿娘 kap 阿爸攏老人,暗時路愛踏 thām :所以伊著等kā in 牽。Koh 無偌久就去。對頭赴到尾真心適倒--來。中間一齣不止深刻 tī 青雲ê腦內:就是生理人chhōe 真珠(是耶穌ê譬喻)做去真出神。對這時有喚起伊一項趣味:就是想伊大學卒業後,也是想beh來去外國做親像 hit 款ê 生理。看了倒--去有將 hit 個所感講 hō͘ in 老父聽。也老父聽了恬恬,老母直直嫌,講:「做 hit 號生理著去外國奔走,伊較無愛。」婦人人 ê 款攏是 án-ni,伊愛伊 tiàm 本所在開行抑是 kap 人店,來食會社,公司 ê 頭路。總是小妹惠美真贊成兄哥 ê 說,講:「青年人應該著 án-ni 活動。」所以兩兄妹真有話講。了後 koh 無偌久,就逐家koh入學。Chia 且按下。
2-lāu, kiáⁿ lóng khì ji̍p-o̍h, lāi-bīn chin bô-phōaⁿ koh ke-chiáu chhī chē, bô-êng chiū siūⁿ-kóng tio̍h lâi chhōe chi̍t-ê tú-hó ê sim-pū. 2-lāu chiū chham-siông, tāi-ke tông-ì ài chò pún kàu-hōe bo̍k-su ê cha-bó͘-kiáⁿ. Bo̍k-su ê cha-bó͘-kiáⁿ kin-nî kap Hūi-bí táng-o̍h, pêⁿ-chē hòe, siāng liân-kip, pêⁿ-pêⁿ mê-nî 4 goe̍h ē chut-gia̍p, hō-chò Ông Soat-môe, seⁿ-chò iā-sī chin hó, kap Hūi-bí sī chí-hó ê pêng-iú; só͘-í 2-lāu chham-siông liáu, chiū iang-lâng khì tùi Bo̍k-su kóng, Bo̍k-su iā-sī chin hoaⁿ-hí: in-ui sī pún-tông jia̍t-sim tiúⁿ-ló ê hāu-seⁿ. Siàu-liân-lâng iā-sī hó phín-hēng koh chin ū chì-khì. Só͘-í tùi-chhùi ín--i. Chiū hō͘ 2 ê siàu-liân chai jī-pí iā-sī chin hoaⁿ-hí. Tùi án-ni Chheng-hûn siông-siông siá-phoe hō͘ Soat-môe. Soat-môe iā siông-siông siá-phoe hō͘ Chheng-hûn. 2-ê chin-chiàⁿ chêng-tâu-ì-ha̍p, saⁿ-thiàⁿ m̄-ài pun-khui. Sî-ji̍t chin khoài-kòe, liâm-piⁿ sì-goe̍h, chiū tāi-ke chut-gia̍p. Chiàu Chheng-hûn ê lāu-pē sī ài liâm-piⁿ kā in chhōa, Ông Bo̍k-su in hit-pêng iā-sī chin hoaⁿ-hí. Chóng-sī Chheng-hûn ê ì-sù m̄-ài hiah-kín, i sī ài chiong i só͘ thàn ê chîⁿ lâi chhōa khah ū sim-sek. Só͘-í chin chhim-ì tùi lāu-pe kiû, chún i chhut-gōa lâi chò seng-lí, óa pòaⁿ-nî āu chiah tò-lâi chhōa. I ê lāu-pē pún m̄, chóng-sī ūi-tio̍h i pek-chhiat chiū chún i. I ê só͘ ài chiū-sī chiàu chêng só͘-kóng, ài khì gōa-kok chò pó-pòe kùi-tiōng-phín ê cháu-chúi seng-lí: Só͘-í chiū khì bé chi̍t-chiah bé iā ka-ji̍p gōa-kok ê tūi-siong, chit-pang sī beh khì Ìn-tō͘. Hia iā-sī pêng-sî i chí him-bō͘ ài-khì ê ūi, só͘-í chin hoaⁿ-hí ka-kī chiū kap pêng-iú tai-ke hōe-ha̍p tī 5 goe̍h chhe beh tùi Lâm-kiaⁿ chhut-hoat. Tāi-ke beh ēng khan-bé kòe-soaⁿ, iân-lō͘ tùi kui-hòa ê chheⁿ-hoan soaⁿ-lāi ê lâng bé chiah-ê cheng-seⁿ iá-siù ê phôe chhin-chhiūⁿ lo̍k-phôe, pà-phôe, á-sī lo̍k-jiông, chhiūⁿ-gê ê lūi. Só͘-í tī 4 goe̍h 29, chiu tùi pún-só͘-chai chhut-hoat. 兩老,子攏入去入學,內面真無伴koh 雞鳥飼濟,無閒就想講著來 chhōe 一個抵好 ê 新婦。兩老就參詳,逐家同意ài做本教會牧師ê 查某子。牧師 ê 查某子今年 kap 惠美同學,平濟歲,像年級,平平明年4月會卒業,號做王雪梅,生做也是真好, kap 惠美是至好ê 朋友:所以兩老參詳了,就央人去對牧師講,牧師也是真歡喜:因為是本堂熱心長老 ê 後生。少年人也是好品行 koh 真有志氣。所以對嘴允--伊。就 hō͘ 2個少年知字比也是真歡喜。對 án-ni 青雲常常寫批 hō͘ 雪梅。雪梅也常常寫批 hō͘ 青雲。兩個真正情投意合,相疼 m̄ 愛分開。時日真快過,liâm-piⁿ 4--月,就逐家卒業。照青雲 ê 老父是愛 liâm-piⁿ kā in 娶,王牧師 in hit 爿也是真歡喜。總是青雲 ê 意思m̄ 愛 hiah 緊,伊是愛將伊所趁ê 錢來娶較有心適。所以真切意 對老父求,准伊出外來做生理,倚半年後才倒來娶。伊 ê 老父本 m̄,總是為著伊迫切就准--伊。伊 ê 所愛就是照前所講,愛去外國做寶貝貴重品 ê 走水 生理:所以就去買一隻馬也加入外國 ê 隊商,這 pang 是beh去印度。Hia 也是平時伊不止欣慕愛去 ê 位:所以真歡喜加入,就 kap 朋友逐家會合,tī 5月初一beh對南京出發。逐家beh用騎馬過山,沿路對歸化 ê 生番抑是山內 ê 人買 chiah ê 精牲野獸 ê 皮,親像:虎皮,豹皮,抑是鹿茸,象牙 ê 類。所以 tī 4月29,就對本所在出發。
2 Chheⁿ-Hoan Pio-Á 2.生番鏢仔
Beh chhut-hoat ê sî, ke-lâi ê lâng lóng lâi saⁿ-sî. Te̍k-pia̍t Hūi-bí kap Bī-hun-chhe Soat-móe sàng chin-hn̄g, tāi-ke khan-chhiú saⁿ-chim pun-khui; hit-tia̍p Chheng-hûn khiâ-bé ti̍t-ti̍t chìn-chêng khì Lám-kiaⁿ. Soat-môe kap Hūi-bí khiā-teh kim-kim- siòng, sàng-kàu bô khòaⁿ-kìⁿ chiah soah. Kàu bô khòaⁿ-kìⁿ ê sî, Soat-môe hut-jiân lâu ba̍k-sái, Hūi-bí sim iā chin kan-khó͘, 2-lâng, iu-būn iu-būn tò-khì. Hūi-bí iā m̄-káⁿ mn̄g in só, in-ūi iáu-bōe kòe-mn̂g. Tāi-ke lóng-sī siàu-liân-lâng sim-tiong àm-àm siūⁿ in só ún-tàng sī teh sim-būn in ko beh khì hiah-hn̄g, tio̍h pòaⁿ-nî chiah-ē tò-lâi, só͘-í sim-sng. Iā Soat-môe iā chīn só͘-ē kek chhió-bīn, kiaⁿ hō͘ in sió-ko͘ khòaⁿ-kìⁿ i ū teh háu ê khoán. Kî-si̍t Soat-môe m̄-sī kan-ta ūi lī-pia̍t lâi iu-būn nā-tiāⁿ; sī chhin-chhiūⁿ iáu-ū koh khah tōa chhám ê su, lâi tì-kàu hō͘ i ê sim hiah tōa kan-khó͘, chóng-sī lóng bô kóng-chhut. Chia chhiáⁿ án-hā. Beh出發 ê 時,家內 ê 人攏來送,特別惠美 kap 未婚妻雪梅送真遠,逐家牽手相 chim 分開。對hit-tia̍p 青雲騎買直直進前向南京。雪梅 kap 惠美企teh 金金相,送到無看--見才煞。到無看--見 ê 時,雪梅忽然流目屎,惠美心也真艱苦,兩人憂悶憂悶倒--去。惠美也 m̄ 敢問 in 嫂,因為 iáu-bōe 過門。逐家攏是少年人心中暗暗想 in 嫂穩當是teh 心悶 in 哥beh去 hiah 遠,著半年才會倒--來,所以心酸。也雪梅也盡所會kek笑面,驚hō͘ in 小姑看見伊有teh 哮 ê 款。其實雪梅 m̄ 是kan-ta 為離別來憂悶若定;是親像 iáu 有 koh 較大慘 ê事,來致到 hō͘ 伊 ê 心 hiah 大艱苦,總是攏無講出。Chia且按下。
Kóng Chheng-hûn kàu Lâm-kiaⁿ, chiū ū 7-ê phōaⁿ teh tán-i. Kàu 5 goe̍h chhe-it, chiū tāi-ke pī-pān kan-niû, kiōng i 8-ê chiū khí-kiâⁿ. Beh chhut-hoat ê sî ū siá 2-tiuⁿ phōe: chi̍t-tiuⁿ hō͘ sió-moāi, chi̍t-tiuⁿ hō͘ Soat-môe.Hō͘ Soat-môe ê phoe ke̍k-kán; chóng-sī ōe hō͘-lang tha̍k-liáu sim chin kan-khó͘. 講青雲到南京,就有7個伴teh 等--伊。到5月初一,就逐家備辦乾糧,共伊8個就起行。Beh出發ê 時有寫2張批:一張 hō͘ 小妹,一張 hō͘ 雪梅。Hō͘ 雪梅 ê 批極簡;總是會 hō͘ 人讀了心真艱苦。
Phoe ê só͘ siá. 批 ê 所寫:
Góa só͘ thiàⁿ--ê pêng-an. 「我所疼--ê 平安。
Tī beh lī-pia̍t ê sî, góa khòaⁿ lí ū iu-būn ê khoán-sit, góa chin m̄-kam; chóng-sī lán éng-kai tio̍h khòaⁿ lán ê chiân-tô͘ lâi li̍p-chì. Ah! Só͘ thiàⁿ-ê, góa kin-á-ji̍t ê oa̍h, kap it-khài ê tio̍h-bôa, bô m̄-sī lóng ūi-tio̍h lí, só͘-í ǹg-bāng lí gâu chiàu-kó͘ sin-thé, lâi tán-hāu góa ê sêng-kong koh tò-lâi. Chóng-sī chit-pang ê chhut-gōa, soaⁿ-lō͘ khi-khu, ló͘-tô͘ hiám-iàu. Thiaⁿ tāng-phōaⁿ teh kóng, ū-sî ū chheⁿ-hoan, ū-sî ū iá-siù ê gûi-hiám. Só͘-í m̄-chai beh ū miā thang tò-lâi kìⁿ-bīn á-bô, iā bô tek-khak. Chóng-sī bo̍h-tit kòe-thâu ê hoân-ló. In-ūi goán chi̍t-tūi ū 8-ê, koh ta̍k-lâng lóng-ū bé chhèng tòa chāi sin; bû-kò͘ lí tio̍h pek-chiat thè-góa kî-tó. Kiû Chú chān lán sêng-kong, thang hióng-siū Sèng-ài ê ka-têng kàu éng-oán. Tī beh離別 ê 時,我看你有憂悶 ê 款式,我真m̄ 甘;總是咱應該著看咱 ê 前途來立志。Ah!所疼--ê,我今仔日 ê 活, kap 一概 ê 著磨,無m̄ 是攏為著你,所以向望你 gâu 照顧身體,來等候我 ê 成功 koh倒--來。總是這pang ê 出外,山路崎嶇,路途險要。聽同伴teh 講,有時有生番,有時有野獸 ê 危險。所以 m̄ 知 beh有命thang倒來見面抑無,也無的確。總是莫得過頭ê 煩惱。因為阮一隊有8個,koh 逐人攏有買銃帶在身;無夠你著迫切替我祈禱。求主贊咱成功,thang享受聖愛 ê 家庭到永遠。
Lâm-kiaⁿ Lîm chheng-hûn.
A.D. 1920. 5. 1 ji̍t.”
南京 林青雲
A.D. 1920. 5. 1 」
Só͘-thiàⁿ kut-tiong ê kut, bah-tiong ê bah ê Soat-môe siu. 所疼骨中 ê 骨,肉中 ê 肉 ê 雪梅收。
Ah! Soat-moâi tha̍k chit-tiuⁿ phoe, móa-pak iu-būn, àm-àm chhit ba̍k-sái lâi khòa-lū tiōng-hu chhut-gōa ê gûi-hiám. Chia chhiáⁿ àn-hā. Ah!雪梅讀這張批,滿腹 ê憂悶,暗暗拭目屎來掛慮丈夫出外 ê 危險。Chia 且按下。
Kóng Chheng-hûn in khí-kiâⁿ ti̍t-ti̍t kàu Chi-ná ê lâm-pêng-piⁿ, í-keng kīn Ìn-tō͘ ê kau-kài tāi-ke chin siān. Só͘-í tāi-ke tī hia hioh kúi-nā ji̍t chiah koh khí-kiâⁿ. Keng-kòe chiâⁿ lé-pài, ji̍p-kàu chin chhim ê soaⁿ, tī-hia siong-tong tāi-ke iā í-keng ū tùi hiah ê ū kui-hòa ê hoan, lâi bé tām-po̍h soaⁿ-sán-mi̍h, iā tāi-ke kín teh chìn-chêng. Chiong-tiong Chheng-hûn lō͘ bô-se̍k, pêng-sî gâu pháu-bé m̄-kú soaⁿ-lō͘ chiū khah bô koàn-sì. 講青雲 in 起行直直到支那 ê 南爿邊,已經近印度 ê 交界,逐家真siān。所以逐家 tī hia 歇幾若日才koh 起行。經過成禮拜,入到真深 ê 山,tī hia 相當逐家也已經有對 hia ê 歸化 ê 番,來買淡薄山產物,也逐家緊 teh 進前。從 (Chiông)中青雲路無熟,平時 gâu 跑馬,m̄-kú 山路就較無慣勢。
Só͘-í siông-siông chò-lâng ê bóe-āu, khiok tāi-ke ū siông-siông teh tán-i. Chiông-tiong hiah ê pêng-iú ū chi̍t-ê kiò-chò Tân Ek-sam sī kap i siāng ha̍k-hāu, pí i khah chá chut-gia̍p 2 nî, chîⁿ í-keng thàn chin-chē. Chheng-hûn ē lâi ka-ji̍p tī chit-ê tūi-siong, chi̍t-hāng iā sī khòaⁿ chit-ê Ek-sam hia ê sêng-kong. Só͘-í chin hòng-sim. Ek-sam iā-sī tài- liām-tio̍h siāng bó-hāu, hāu-iú ê chêng; só͘-í iā chin te̍k-pia̍t chiau-hu i. 所以常常做人 ê 尾後,卻逐家有常常teh 等--伊。從中 hia ê 朋友有一個叫做陳益三是 kap 伊像學校,比伊較早卒業兩年,錢已經趁真濟。青雲會來加入 tī 這個隊商,一項也是看這個益三兄ê 成功。所以真放心。益三也是帶念著像母校,校友 ê 情:所以也真特別照拂伊。
Kàu ū chi̍t-chām, ji̍t í-keng àm, hia bô chhù, chiū tāi-ke khùn-tī chi̍t-châng tōa-chhiū ê ē-bīn lâi keh-mê, sì-piⁿ chhiū-nâ àm-àm. Hit-mê sī chin kôaⁿ, hong chin thàu, bô-goe̍h bô-chheⁿ, àm-bîn-bong. Kàu pòaⁿ-mê āu, ū bōe-khai-hòa ê chheⁿ-hoan chhut-chháu, chai ū-lâng tùi chia kòe: só͘-í chhut-lâi cha̍h-lō͘, khiok lō͘ ê sì-piⁿ ū khan tiān-khì ê liân-sòaⁿ lâi pé chheⁿ-hoan. In-ūi kin-mê hong-thàu, tiān-sòaⁿ ū tām-po̍h phah-pháiⁿ, thèng-tiān: só͘-í chheⁿ-hoan ē-tit lo̍h hit-tiâu tōa-lō͘ lâi thâi-lâng; óa-lâi in tiong-kan, ū-lâng seng cheng-sîn, chiū hoah chheⁿ-hoan kàu, chiū khui chhèng phah-khì. Kî-û ê lâng iā khui-chhèng phah-khì. Chhèng ê siaⁿ phìn-phòng-kiò, tāi-ke lóng tiām-tiām khut-tī ù-ni̍h lâi phah-chhèng. Chheng-hûn bē-hiáu-tit chi̍t-ê-sū,siuⁿ bān bi̍h, khì hō͘ chheⁿ-hoan khòaⁿ-kìⁿ, chi̍t-ê bi tùi āu-bīn ēng pio-á chha̍k---lâi, tú-tú chha̍k tùi kha-chiah-phiaⁿ khì thàng sim-chōng kòe-khì. A̍i̍h! Chi̍t-ê chū án-ni tó-lo̍h-khì. Ek-sam thiaⁿ sī Chheng-hûn ê siaⁿ chiū hoan-sin khòaⁿ āu-bīn chi̍t-ê chheⁿ-hoan ji̍h8-óa-lâi, chiū khui-chhèng phah-khì. Tú-tú tio̍h chheⁿ-hoan ê heng-khám. Chheⁿ-hoan iā jiáng chi̍t-siaⁿ chin tōa-siaⁿ chiū tó-lo̍h-khì. Tùi án-ni chheⁿ-hoan kín thè. Kai-chài Chheng-hûn bô hō͘ chheⁿ-hoan khòaⁿ-kìⁿ. Chheⁿ-hoan thè liáu-āu, in chiū tiám-hóe lâi khòaⁿ Chheng-hûn ê kha-chiah. Bīn í-keng pìⁿ sí-lâng-sek phak-tī thô͘-kha, teh kiû Siōng-tè chiap-la̍p i ê lêng-hûn. Hit-sî Ek-sam óa-lâi, kā i kóng, hó-pêng-iú Chheng-hûn, taⁿ lí m̄-chai ū beh koh sím-mi̍h á-bô? Ah! I í-kēng sim chin bô-la̍t, in-ūi hoeh lâu chin-chē. Chiū sè-sè siaⁿ kóng, Ah! Ek-sam hiaⁿ góa---góa---ū---ū---kúi-kù ōe beh, beh kau-tài lí. Bô-la̍t chiū thêng chin kú bô koh kóng-ōe. Ah! Ek-sam khòaⁿ chi̍t-ê chêng-hêng bē-kìm-tit iā thè i lâu ba̍k-sài. Āu-lâi chiū kóng, Chhiáⁿ lí, lí ---chiong góa ê, ê---thâu, thâu-mn̂g---koah tām-po̍h khí-lâi---the̍h, the̍h----siaⁿ ti̍t-ti̍t sè-khì, chhin-chhiūⁿ bô thiaⁿ-kìⁿ, Ek-sam chiū kap i phak-tī thô͘-ni̍h. Hit-sî tī i chhùi-lāi sè-sè-siaⁿ teh háu, í-keng chin bô-la̍t thang koh kóng. Ek-sam chiū kóng, Lí sī ài góa chiong lí ê thâu-mn̂g koah tām-po̍h the̍h tò-khì hō͘ lí ê lāu-pē khóaⁿ á-m̄-sī? Chheng-hûn tìm-thâu lâu ba̍k-sái chiū khùi-tn̄g. Ah! Ek-sam kap kî-û ê pêng-iú bô m̄ pi-siong lâu ba̍k-sái chóng-sī lóng m̄-káⁿ khui-siaⁿ lâi háu. 到有一站,日已經暗,hia 無厝,就逐家睏 tī 一欉大樹 ê 下面來隔暝,四邊樹林 ām-ām。Hit 暝是真寒,風真透,無月無星,暗bîn-bong。到半暝後,有bōe開化 ê 生番出草,知有人對 chia 過:所以出來截路,卻路 ê 四邊有牽電氣 ê 連線來把生番。因為今暝風透,電線有淡薄拍歹,停電:所以生番會得落 hit 條大路來 thâi 人;倚來in 中間,有人先精神,就喝生番到,就開銃扑--去。其餘 ê 人也開銃扑--去。銃 ê 聲 phìn-phòng叫,逐家攏恬恬屈 tī 塢裡來扑銃。青雲 bē 曉得這 ê 事,傷慢bi̍h,去 hō͘ 生番看--見,一個 bi 對後面用鏢仔 chha̍k--來,抵抵鑿對腳脊phiaⁿ--去thàng心臟過--去。A̍i̍h8!一下自án-ni 倒落去。益三聽是青雲 ê 聲就翻身看後面一個生番 ji̍h8 倚--來,就開銃拍--去。抵抵著生番 ê 胸坎。生番也嚷一聲真大聲就倒落去。對 án-ni 生番緊退。佳哉青雲無 hō͘ 生番看--見。生番退了後,in 就點火來看青雲 ê 腳脊。面已經變死人色仆 tī 土腳,teh 求上帝接納伊 ê 靈魂。Hit 時益三倚--來,kā 伊講:「好朋友青雲,今你m̄ 知有beh講甚物抑無?」Ah!伊已經心真無力,因為血流真濟,就細細聲講:「Ah!益三兄我…我…有…有…幾句話beh…beh…交代--你。」無力就停真久無 koh 講話。Ah!益三看這 ê 情形bōe禁--得亦替伊流目屎。後--來就講:「請你,你…將我 ê…ê…頭…頭毛…割淡薄起--來…提…提…」聲直直細--去,親像無聽見,益三就 kap 伊仆tī 土--裡。Hit 時 tī 伊嘴內細細聲 teh 哮,已經真無力thang koh 講。益三就講:「你是愛我將你 ê 頭毛割淡薄提倒去 hō͘ 你 ê 老父看抑 m̄ 是?」青雲 thìm 頭流目屎就氣斷。Ah!益三 kap 其餘 ê 朋友無 m̄ 悲傷流目屎;總是攏 m̄ 敢開聲來哮。
3 Hóng-Būn 3.訪問
Tùi án-ni Ek-sam chiū kā i koah tām-po̍h thâu-mn̂g, ēng kin-á kā i pau-teh. Keh thiⁿ-kng chiū kap pêng-iú ó͘ chi̍t-khang tī toa-chhiū-ē kā i tâi hia, sóa chi̍t-tè tōa-chio̍h kā i hē-tī téng-bin, ēng i só͘ tòa ê to, ēng to-bōe kā i tok hit-tè chio̍h . In-ūi bô sî-kan m̄-kaⁿ khek-jī; bû-kó͘ kā i khek chi̍t-jī + chò Si̍p-jī-kè ê kì-hō. In-ūi Ek-sam sui-bóng m̄-sī Ki-tok-tō͘; iáu-kú i bat siông khì hù Lâm-kiaⁿ Ki-tok-hàu Chheng-liân-hōe ê káng-ián, só͘-í tām-po̍h Ki-tok-kàu ê só͘-ióng. Chò kán-tan ê kì-hō chiū koh chhut-hoat. Tāi-ke chi̍t-sim iu-būn ê sim iā-sī chin kiaⁿ. Só͘-í ti̍t-ti̍t phah-bé chàu chìn-chêng bô oa̍t-thâu. 對 án-ni 益三就 kā 伊割淡薄頭毛,用巾仔 kā 伊包--teh。隔天光就 kap 朋友挖一空 tī 大樹下 kā 伊埋tī hia,徙一塊大石 kā 伊繫 tī 頂面,用伊所帶 ê 刀,用刀尾 kā 伊琢 hit 塊石。因為無時間 m̄ 敢刻字;無夠 kā 伊刻一字十做十字架 ê 記號。因為益三雖罔m̄ 是基督徒;iáu-kú 伊 bat 常去赴南京基督教青年會 ê 講演,所以有淡薄基督教 ê 素養。做簡單 ê 記號就 koh 出發。逐家一心憂悶一心也是真驚。所以直直扑馬走進前無越頭。
Kàu Ìn-tō͘ Bēng-mái-siâⁿ. Chit-ê sī Ìn-tō͘ hui-siông chhut-miâ ê siâⁿ, chiū tī-hia pān-hòe. Liáu-āu chiong in ê bé bē-tiāu, m̄-káⁿ koh tùi goân-lō͘ tò-khì. Iā tī-hia Ek-sam liām-tio̍h tông-chhong ê chêng: in-ūi tī hāu-tiong tāi-ke bat chò-hóe 1-nî. Hit-sî Ek-sam tāi-ha̍k 3 liân, iā Chheng-hûn sī Tāi-ha̍k ê ko-téng-pō͘ 3 liân; só͘-í tī o̍h-lāi chiū sio-bat, liām-tio̍h chit-ê chêng, chiū khì chú-bûn chi̍t-ê sûn-kim ê a̍p-á lâi té hiah-ê thâu-mn̂g. Jiân-āu tāi-ke tùi chúi-lō͘ tò-khì Lâm-kiaⁿ. Chia chhiáⁿ án-hā. 到印度孟買城。這個是印度非常出名 ê 城,就tī hia 辦貨。了後將 in ê 馬賣掉,m̄ 敢 koh 對原路倒--去。也 tī hia 益三念著同窗 ê 情:因為 tī 校中逐家 bat 做伙 一 年。Hit 時益三大學3年,也青雲是大學 ê 高等部3年:所以tī 學內就相 bat,念著這個情,就去註文一個純金 ê 盒仔té hia ê 頭毛。然後逐家對水路倒去南京。Chia且按下。
Kóng Chheng-hûn in chhù-ni̍h ta̍k-ji̍t liām iā bāng, tùi chhut-hoat kàu chit-tia̍p í-keng 3 goe̍h gōa ji̍t, cháiⁿ-iūⁿ lóng bô phe-sìn. Só͘-í sim chin kan-khó͘. Iā Soat-môe kap hūi-bí 2 lâng nā chò-hóe, bô m̄-tiāⁿ hoân-ló in Ko ê sū, iā Soat-môe ti̍t-ti̍t teh pī-pān kè-chng, ū-sî Húi-bí iā bat chān i tàu chhiah toh-kin, á-sī siù chhat-á, tang-sai, chin chhin-bi̍t. 講青雲in 厝--裡逐日寥寥望,對出發到這 tia̍p 已經三月外日,怎樣攏無批信。所以心真艱苦。也雪梅 kap 惠美兩人若做伙,無 m̄ 定煩惱 in 哥 ê 事,也雪梅直直teh 備辦嫁妝,有時惠美也 bat 贊伊鬥刺桌巾,抑是繡漆仔 ,東西,真親密。
Ū chi̍t-ji̍t tī in āu-bóe ê hoe-hn̂g teh siù chhat-á, in-ūi 2 ê chin siōng-hó. Soat-môe sui-bóng bōe kòe-mn̂g; iáu-kú siông-siông lâi Hūi-bí in tau, tāi-ke chò-hóe chò khang-khòe. Hut-jiân ū chi̍t-ê chheⁿ-hūn-lâng ji̍p-lâi, teh mn̄g khòaⁿ Chheng-hûn in ê chhù sī chia á m̄-sī? Hùi-bí chiū khí-lâi ip-lé, kóng, Chiàⁿ-sī, chhiáⁿ ji̍p-lâi chē. Tùi án-ni chiū chhiáⁿ i khì lâng-kheh-thiaⁿ, iā kap in só ji̍p-khì lāi-bīn hia, kā i kóng ū lâng-kheh beh lâi chhōe-chē. Lîm Tiúⁿ-ló chiū chhut-lâi, tāi-ke ip-lé, chiū hun pin-chú chē-lo̍h. Iā Hūi-bí chiū chhòng tê lâi, chhiáⁿ tê liáu chiū kap in hiaⁿ-só tāi-ke ji̍p-khì tī thiaⁿ-ê pîn-āu, bīn ǹg hoe-hn̂g lâi chē. In-ūi ài chai chit-ê chheⁿ-hūn lâng-kheh sī beh lâi kóng sím-mi̍h. Lîm Tiúⁿ-ló chiū mn̄g lâng-kheh ê tōa-miâ, kap kùi-hú, lâng-kheh chiū ìn kóng in sī tiàm Lâm-kiaⁿ, miā Ek-sam, sèⁿ Tân, chêng bat kap lēng-lông Chheng-hûn tâng-o̍h. Lîm Tiúⁿ-ló thiaⁿ chi̍t-kú kóng bat kap Chheng-hûn tâng-o̍h, chiū chin hoaⁿ-hí, khí-lâi hōe sit-lé. 有(Ū) 一日tī in 後尾 ê 花園 teh 繡漆仔,因為兩個真相好。雪梅雖罔bōe過門;iáu-kú 常常來惠美in 兜,逐家做伙做工課。忽然有一個生分人入--來,teh 問看青雲 in ê厝是 chia 抑m̄ 是?惠美就起來揖禮,講:「正是,請入來坐。」對 án-ni 就chhōa 伊去人客廳,也 kap in 嫂入去見 in 爹,kā 伊講有人客beh來chhōe-坐。林長老就出--來,逐家揖禮,就分賓主坐--落。也惠美就創茶來,請茶了後就 kap in 兄嫂逐家入去 tī廳 ê 屏後,面向花園來坐。因為愛知這個生分人客是beh來講甚物。林長老就問人客 ê 大名; kap 貴府,人客就應講:「 in是 tiàm 南京,名益三,姓陳,前bat kap 令郎青雲同學。」林長老聽一句講 bat kap 青雲同學,就真歡喜,起來會失禮。
Kóng goân-lâi tō-sī hó-pêng-iú, lóng m̄-chai, chin sit-pôe. Nn̂g-lâng chiū koh kóng-khí chi̍t-tiûⁿ kheh-khì ê ōe, che bián kóng siūⁿ-che. Iā Lîm Tiúⁿ-ló chiū mn̄g kóng, iā kùi-kheh lí lâi ê pún-ì sī sím-mi̍h? Ek-sam khui-chhùi kóng, Ah! chit-pang lâi sī beh kā lí kóng-khí lēng-lông Chheng-hûn ê siau-sit, ōe-bóe ná sè-siaⁿ, koh kau-se; só͘-í Lîm tiúⁿ-ló thiaⁿ-liáu sim chiū giâu-gî, chheⁿ-chin mn̄g i kóng, Tauh-tí Chheng-hûn cháiⁿ-iūⁿ lí kiám chai? Chai, i kap góa chò-tīn khì chò tūi-siong. Lîm Tiúⁿ-ló liâm-piⁿ koh kóng, Hò͘, iáu taⁿ lín tò-lâi, iā i án-chóaⁿ? Tī pîn-āu ê Soat-môe, Hūi-bí thiaⁿ in lāu-pē ê ōe hiah chheⁿ-chin, chiū cháu chhut-lâi kheh-thiaⁿ khiā-teh khòaⁿ. Hit-sî Ek-sam tùi tē-á lāi the̍h chi̍t-ê kim-a̍p-á chhut-lâi, kóng, Ah! chi̍t-ê chiū-sī Chheng-hûn ê thâu-mn̂g, i í-keng sí lah! Ah! Lîm tiúⁿ-ló thiaⁿ chi̍t-ê hûn-put-hū-thé, páng-siaⁿ tōa-khàu. Hūi-bí tùi A-pa lám teh, Soat-môe bin phak-tī piah-ni̍h ti̍t-ti̍t háu, chi̍t lāi-bīn khàu-tit chin pi-ai, Lîm Tiúⁿ-ló-niû chhut-lâi khòaⁿ tāi-ke teh háu, mn̄g khòaⁿ sī cháiⁿ-iū? 講原來都是好朋友,攏m̄ 知,真失陪。兩人就koh 講起一場客氣 ê 話,che 免講傷濟,也林長老就問講:「也貴客你來 ê 本意是甚物?」益三開嘴講:「Ah!這 pang 來是beh kā 你講起令郎青雲 ê 消息」,話尾那細聲,koh 勾紗:所以林長老聽了心真僥疑,生真 問伊講:「到底青雲怎樣你敢知?」 「知,伊 kap 我做陣去做隊商。」林長老 liâm-piⁿ koh講:「Hò͘,iáu今lín倒--來,也伊 án-chóaⁿ?」Tī 屏後 ê 雪梅,惠美聽 in 老父 ê 話 hiah生真,就走出來客廳企 teh看。Hit 時益三對袋仔內提一個金盒仔出--來,講:「Ah!這個就是青雲 ê 頭毛,伊已經死--lah!」 Ah!林長老聽一下,魂不附體,放聲大哭。惠美對阿爸攬--teh,雪梅面仆 tī 壁--裡直直哮,一內面哭得真悲哀,林長老娘出來看逐家 teh 哮,問看是怎樣?
Hūi-bí ná khàu ná kóng, Án-niá ó!! goán a-ko ah kóng sí-khì ah leh! âⁿ-âⁿ"! A-ko-ó!! Lîm Tiuⁿ-ló-niû thiaⁿ chi̍t-ê chú án-ni lek-lo̍h--khì. Ek-sam khòaⁿ hit-ê chêng-hêng iā lâu ba̍k-sái tông-chêng, Lim tiuⁿ-ló khòaⁿ Tiuⁿ-ló-niû hūn lo̍h-khì, chiū bô khòa-háu, kín siat-hoat lâi kiù. Ek-sam kín chāu-tùi āu-bīn, chhiūⁿ chi̍t-poa̍h léng-chúi lâi kā i kiù, bô lōa-kú chiū kiú oa̍h. Ji̍t í-keng àm, hit-mê lâu Ek-sam tī hia keh-mê, Soat-môe iā tò-khì kā lāu-pē kóng, iā chiong phoe hō͘ lāu-pē khòaⁿ. Kóng i beh chut-hoat tī Lâm-kiaⁿ siá ê phoe, chin pháiⁿ tiāu-thâu. Chhin-chhiūⁿ khah chhám chai i ē-sí. Hit-mê Bo̍k-su, Bo̍k-su-niû lóng chhōa-lâi, tāi-ke chin iu-būn lâi thiaⁿ Ek-sam kóng-khí Chheng-hûn sí ê chêng-hêng. 惠美那哭那講:「阿娘 ô!阮阿哥--ah 講死--去--ah leh!âⁿ-âⁿ!阿哥 ô !!」 林長老娘聽一下自 án-ni lek--落--去。益三看 hit ê 情形也流目屎同情,林長老看長老娘暈--落去,就無掛哮,緊設法來救。益三緊走對後面,chhiūⁿ 一 poa̍h冷水來 kā 伊救,無偌久就救活。日已經暗,hit 暝留益三 tī hia 隔暝,雪梅也倒去 kā 老父講,也將批hō͘ 老父看。講:「伊beh出發 tī 南京寫 ê 批,真歹兆頭;親像卡慘知伊會死。」Hit 暝牧師、牧師娘攏 chhōa-- 來,逐家真憂悶來聽益三講起青雲死 ê 情形。
Ek-sam chiū chiong thâu-bóe chêng-thâu it-lí kóng hō͘ in thiaⁿ. Tāi-ke thiaⁿ-liáu má-má-khàu. Lîm Tiúⁿ-ló-niû m̄-goān kúi-nā pái hiám koh sit-khì. Ah! Bo̍k-su hit-sî ba̍k-sái kâm-leh, ko͘-put-chiong iā tio̍h khó͘-khǹg tāi-ke, ēng chē-chē ōe bián-lē chhin-ke, chheⁿ-ḿ, kiò in m̄-thang kòe-thâu iu-būn; in-ūi bān-sū lóng-sī chhut-tī Siōng-tè ê chí-ì. Ah! kàu-chia chóng-sī kiàn-sú put-ho̍k-seng.....Taⁿ chia án-ha. 益三就將頭尾從頭一理講 hō͘ in 聽。逐家聽了mà mà 哭。林長老娘猶原幾若擺險 koh 失--去。Ah!牧師 hit 時目屎含--leh,姑不chiong也著苦勸逐家,用濟濟話勉勵親家、親姆,叫 in m̄-thang過頭憂悶:「因為萬事攏是出 tī 上主 ê 旨意。Ah!到 chia 總--是見死不復生----------」今chia 按下。
Kóng Soat-môe ê iu-būn hui-siông, tò-khì kúi-nā ji̍t bô chia̍h. Chóng-sī āu-lâi chiū siū khó͘-khǹg, ná kú nā léng, pún chiū li̍p-chì siūⁿ beh chū án-ni m̄-kè; chóng-sī siū pē-bó ê bián-lē chiū koh kè. Hian-sî i ê tiōng-hu teh kà Lâm-kiaⁿ chhī-li̍p ê Tiong-ha̍k-hāu. Só͘-í Soat-môe ê sū, taⁿ tùi chia khí bián koh kóng. 講雪梅 ê 憂悶非常,倒--去幾若日無食。總是後--來就受苦勸,那久那 leng,本真立志想beh自 án-ni m̄ 嫁;總--是受父母 ê 勉勵就 koh 嫁。現時伊 ê 丈夫 teh 教南京市立 ê中學校。所以雪梅 ê 事,今對 chia起免 koh 講。
Kóng Lîm Tiúⁿ-ló in 2 lāu kap Hūi-bí ê hoân-ló, si̍t-chāi m̄-nā chi̍t-iūⁿ; in-ūi 2 lāu taⁿ koh ū-hòe, chīn-ǹg chiū-sī chi̍t-ê hāu-seⁿ, bô-phah-sǹg kin-á-ji̍t ē lâi tú-tio̍h chi̍t-hō ge̍k-kéng, chin-chiàⁿ sī bû-siōng ê chhám-kéng, chiân-kong chīn-khì. Tāi-chì kóng liau-āu, Ek-sam chiū beh tò-khì; chóng-sī Tiúⁿ-ló-niû, ti̍t-ti̍t kā i lâu, kóng i ê bīn-khoán hóng-hut kap i ê hāu-seⁿ chin siâng-bīn, koh sī i lâi pò chit-ê siau-sit, iā sī hāu-seⁿ ê hó-pêng-iú. Só͘-í khoaⁿ i chi̍t-bīn, ná khòaⁿ kiáⁿ chi̍t-iūⁿ: só͘-í kā i lâu tī-hia chiâⁿ lé-pài. 講林長老 in 兩老 kap 惠美 ê 煩惱,實在 m̄ 若一樣:因為兩老今koh 有歲,盡向就是這個後生,無扑損今仔日會來抵著這號逆境,真正是無上 ê 慘境,前功盡去。事誌講了後,益三就beh倒--去;總是長老娘,直直 kā 伊留,講伊 ê 面款彷彿 kap 伊 ê 後生真像面,koh是伊來報這個消息,也是後生 ê 好朋友。所以看伊一面,那看子一樣:所以 kā 伊留 tī hia 成禮拜。
回上一頁    日治時期,   1924年,   小說