Gōng Thng
|
憨湯 |
| Iûⁿ Liân-hok |
楊連福 |
|
Chiú chò hāi chiū-sī kó͘-chá kap hiān- kim ê lâng só͘ bêng chai. Hiān-kim ê lâng ta̍k-ê ē hiáu a-phiàn chò hāi, ē hō͘ lâng kheng-ka tōng-sán, ē hō͘ lâng ê jîn- keh chhu-hā. Khòaⁿ a-phiàn chò kiû- siû mi̍h kap to̍k-io̍h saⁿ-tâng. Sū-put-ti chiú ê chò-hāi kap a-phiàn put-su siōng-hā. Hiān-sî lâng kiò chiú chò gōng-thng, bô m̄ sī chai lâng nā chia̍h chiú, sui-jiân lêng-ta̍t, iáu-kú hō͘ chiú- sèng ap-chè ê sî chiū pìⁿ-chiâⁿ gû-chhún, bô liâm-thí, chho͘-sio̍k, só͘-í chiah hō chiú chò gōng-chiú. M̄-kú lâng teh kiò i chò gōng-thng, hoán-tńg siông-siông kap gōng-thng pun bē lī. Nā-sī án-ni kiám sī chiú teh gōng, gû-kiàn phah- sǹg sī lâng gōng. In-ūi chiú nā-sī gōng- thng, chiū chia̍h ê lâng tek-khak sī gōng lâng.
|
酒最害就是古早kap現今ê人所明知。現今ê人逐個會曉鴉片做害，會hō͘人傾家蕩產，會hō͘ 人ê人格趨下。看鴉片做囚仇物kap毒藥相同。殊不知酒ê做害kap鴉片不輸上下。現時人叫酒做憨湯，無 m̄ 是知人若食酒，雖然能達，iáu-kú hō͘ 酒性壓制ê時就變成愚蠢，無廉恥，粗俗，所以才號酒做憨酒。M̄-kú人teh叫伊做憨湯，反轉常常kap憨湯分bē離。若是án-ni 敢是酒teh憨，愚見扑算是人憨。因為酒若是憨湯，就食ê人的確是憨人。 |
|
Taⁿ ūi-tio̍h chiú ê sū, chiàu phí-jîn só͘ chai kap tùi pa̍t ūi só͘ tit-tio̍h ê tāi- lio̍k kià kúi-kù tī ē-té, ǹg-bāng khòaⁿ- tio̍h ê kun-chú bô khì hiâm lâi saⁿ- kap chim-chiok tàu-siūⁿ, chiū tùi án-ni kiám-chhái ū thang tāi-ke sio bián-lē, iā ē êng-kng Chú, chiū chin-chiàⁿ sī só͘ ǹg-bāng kap êng-hēng.
|
今為著酒ê事，照鄙人所知kap對別位所得著ê大略寄幾句tī 下底，向望看著ê君子無棄嫌來相kap斟酌鬥想，就對án-ni 敢-chhái有thang大家相勉勵，也會榮光主，就真正是所向望kap榮幸。 |
|
Jîn-lūi chia̍h chiú ê Goân-in.
|
人類食酒ê原因。 |
|
Lâng àn-cháiⁿ ài chia̍h chiú? Chit hāng mn̄g-tê si̍t-chāi oh ké-bêng. Chū-lâi lūn chia̍h chiú ê chheh chin-chiàⁿ chē, chóng-sī tī chit ê kán-kán iàu-kín ê mn̄g-tê, hoán-tńg bōe bat kóng-tio̍h. Kàu tī kīn-lâi lūn ho͘N3 chiú ê in-iû, iáu- kú ū bô bêng-pe̍k ê ké-bêng, si̍t-chāi kàu-gia̍h thang kî-koài. Cha-khó lim chiú ê chiú phiah, sī chò thong sè-kài jîn-lūi só͘ saⁿ-tâng ū. Sè-kan ta̍k khoán ê bîn-cho̍k to̍k-to̍k Pak A-bí-lī-ka chiu Ài-su-ki-mô͘ ê jîn-chéng, tùi in ê tē bô gō͘-kak, kóe-chí, thang chò kek-chiú ê goân-liāu, só͘-í bē hiáu chia̍h chiú. Chit- ê í-gōa chiū-sī chhin-chhiūⁿ kó͘-chá chhut-gōa chhī cheng-siⁿ ê lâng, kàu kin-ná-ji̍t khiā-khí siâⁿ-chhī ê lâng bô m̄ ta̍k lâng lia̍h chiú chò sìⁿ-miā. Só͘-í chiú ê hoat-bêng kap èng-iōng, tì-kàu chiú tī móa sè-kài, si̍t-chāi m̄-sī lâng khì thoân-pò, sī tùi sè-kài ta̍k pō͘- hūn, kok lâng hoat-seⁿ. Án-ni chiú kap lâng ū iân-hūn, i ê chhin kàu chhin- chhiūⁿ chit khoán, chóng-sī lán hàuⁿ- chiú ê goân-in hoán-tńg m̄ chai. Kiám bô thang lia̍h-chò kî-koài mah?
|
人àn-cháiⁿ 愛食酒？這項問題實在oh解明。自來論食酒ê冊真正濟，總--是tī 這個簡簡要緊ê問題，反轉bōe bat講--著。到tī 近來論好酒ê因由，iáu-kú有無明白ê解明，實在夠額thang奇怪。查考lim酒ê酒癖，是做通世界人類所相同有。世間逐款ê民族獨獨北亞美利加州愛斯基摩ê人種，對in ê地無五穀、果子，thang做kek酒ê原料，所以bē曉食酒。這個以外就是親像古早出外飼精牲ê人，到今仔日企起城市ê人無m̄ 逐人掠酒做生命。所以酒ê發明kap應用，致到酒tī 滿世界，實在 m̄ 是人去傳播，是對世界逐部分，各人發生。Án-ni酒kap人有緣份，伊ê 親到親像這款，總--是咱好酒ê原因反轉 m̄ 知。敢無thang掠做奇怪mah？ |
|
Chiàu Pí-tek-lia̍t-khek ēng kho-ha̍k ê hong-hoat lūn hàuⁿ-chiú ê goân-in, i kóng lâng tû chiú í-gōa, i só͘ ì-ài-ê iáu ū chin chē. Chhin-chhiūⁿ sio̍k-gú kóng, "Si̍t-sek sèng-iá," só͘-í lâng in-ūi chia̍h ê in-toaⁿ ín-khí chē-chē tio̍h-bôa ê būn- tê. Chhin-chhiūⁿ koân-kē mn̄g-tê, si̍t- bu̍t chhut-sán kap hun-phòe ê mn̄g-tê. Iā bat in-ūi ho͘N3-sek ín-khí chéng-chéng mn̄g-tê, m̄-kú chit nn̄g hāng nā beh ké- bêng i ê goân-lí sī lóng bô oh-tit. To̍k- to̍k hàuⁿ-chiú sèng sè-le̍k ê tōa, liû-hêng ê khoah, si̍t-chāi m̄ sī sió-khóa. Ài kiû i àn-cháiⁿ ài chia̍h chiú ê goân-in chiū chin-chiàⁿ oh tit-tio̍h.
|
照彼得烈克用科學ê方法論好酒ê原因，伊講人除酒以外，伊所意愛--ê iáu有真濟。親像俗語講：「食色性也」，所以人因為食ê因端引起濟濟著磨ê問題。親像懸低問題，食物出產kap分配ê問題。也bat因為好色引起種種問題，m̄-kú這兩項若beh解明伊ê 原理是攏無oh得。獨獨好酒性勢力ê大，流行ê闊，實在 m̄ 是小可。愛求伊àn-cháiⁿ 愛食酒ê原因就真正oh得--著。 |
|
Chia̍h chiú ê chéng-lūi sī chiàu só͘- chāi ê si̍p-koàn só͘ hàuⁿ. Ū lâng hàuⁿ kúi-nā khoán ê chiú, i só͘ ài ê bī-sò͘ phang, chhàu, sui-jiân bô saⁿ-tâng, chóng- sī só͘ chia̍h ê chiú-cheng sī siāng chi̍t-iūⁿ. (Chiú-cheng ê hāi khòaⁿ téng goe̍h ê Pò). Pêng-siông lâng siông-siông kóng chiú- cheng ū hùn-heng cho̍k-iōng ê lêng-le̍k, só͘-í lâng ài chia̍h. Chóng-sī chiàu hiān- sî ê ha̍k-chiá só͘ khe-khó, chiú-cheng si̍t- chāi sī chò tìn-chēng-chè, m̄ sī chò hùn- heng-chè. Chiū siat-sú ū-sî thang chò hùn-heng ê lō͘-ēng iā-sī kan-ta thang èng-iōng tī ta̍k chéng ê chêng-hêng; kiù-kéng bē-ē chí chò hàuⁿ-chiú ê goân- lí.
|
食酒ê種類是照所在ê習慣所好。有人好幾若款ê酒，伊所愛--ê味素芳，臭，雖然無相同，總--是所食ê酒精是像一樣。( 酒精ê害看頂月ê報)。平常人常常講酒精有奮興作用ê能力，所以人愛食。總--是照現時ê學者所稽考，酒精實在是做鎮靜劑，m̄ 是做奮興劑。就設使有時thang做奮興ê路用也是kan-ta thang影響tī 逐種ê情形；究竟bē會指做好酒ê原理。 |
|
Koh ū lâng kóng chiú-cheng ē thang cheng-chìn lâng ê thé-la̍t kap hó-táⁿ-la̍t. Sui-jiân i ê lō͘-ēng bē-ē chò chin-kú ê lō͘-ēng; m̄-kú tī tiap-á-kú ê tiong-kan, si̍t-chāi ū hui-siông ê kong-hāu, kóng che thang chò hàuⁿ-chiú ê goân-in. Chóng-sī chit khoán nā chiàu seng-lí ha̍k-ka ê gián-kiù, chiū i só͘ kóng-ê chek-sî hō͘ lâng phah-phòa. In-ūi chiú- cheng m̄-nā bē-ē cheng-chìn lâng ê thé-lat kap hó-táⁿ la̍t nā-tiāⁿ, hoán- tńg kàu-gia̍h hō͘ lâng tì-sek ê la̍t kiám chió, chai bat ê châi-tiāu o͘- àm, kì-ek sim soe-jio̍k, lí sèng siau- si̍h, i ê hāi kóng bē liáu. Kó͘-chá ū chi̍t ê tōa chhut miâ ê i-seng, miâ Hái- bó-ho̍k-chu, bat kóng, "Góa pêng-seng só͘ gián-kiù ê ha̍k-su̍t, lóng ū iâⁿ-kòe pa̍t lâng só͘ chai bat-ê í-gōa, chóng-sī góa nā kiàn lim chi̍t ti̍h-á chiú, chiū chi̍t chéng chhang-miâ chai bat ê la̍t sûi-sî bô liáu-liáu."
|
Koh有人講酒精會thang增進人ê體力kap好膽力。雖然伊ê 路用bē會做真久ê路用；m̄-kú tī tiap仔久ê中間，實在有非常ê功效，講che thang做好酒ê原因。總--是這款若照生理學家ê研究，就伊所講--ê即時hō͘ 人扑破。因為酒精不但bē會增進人ê體力kap好膽力nā-tiāⁿ，反轉夠額hō͘ 人知識ê力減少，知bat ê才調烏暗、記憶心衰弱、理性消蝕，伊ê 害講bē了。古早有一個大出名ê醫生，名Hái-bó-ho̍k-chu，bat講：「我平生所研究ê學術，攏有贏過別人所知bat-- ê以外，總--是我若見lim一滴仔酒，就一種聰明知bat ê力隨時無了了。」 |
|
Chhin-chhiūⁿ án-nī lūn-kàu chiú--jī chit hāng mi̍h sui-jiân thang chò lâng chāi-siⁿ kau-pôe pêng-iú, pò-tap sī-tōa ê lō͘-ēng, m̄-kú i ê hām-hāi, chin-chiàⁿ sǹg bē chīn. In-ūi tùi kó͘-chá í-lâi, tùi lim chiú ê iân-kò͘, lâi tì-kàu phòa ke tōng-sán, hām-lo̍h lu̍t-hoat ê lô-bāng, ka-sū lo̍h-po̍h ê hām-hāi--ê, i ê siàu-gia̍h m̄ chai ū lōa-n̍i̍h chē lah! Án-ni chiú- cheng ê to̍k si̍t-chāi pí to̍k-chôa, to̍k- giat koh-khah to̍k; iáu-kú lâng ài chia̍h i khah iâⁿ-kòe ka-tī ê sìⁿ-miā. Che chin-chiàⁿ hō͘ lâng bô lō͘ thang chhai chhut goân-in lah!
|
親像án-ni論到酒--字這項物雖然thang做人在生交陪朋友，報答序大ê路用，m̄-kú伊ê 陷害，真正算bē盡。因為對古早以來，對lim酒ê緣故，來致到破家盪產，陷落律法ê羅網，家事落薄ê陷害--ê,伊ê 數額m̄ 知有偌--n̍i̍h濟--lah！Án-ni酒精ê毒實在比毒蛇，毒蠍koh較毒；iáu-kú人愛食伊較贏過家己ê性命。Che 真正hō͘ 人無路thang猜出原因--lah！ |
|
Ū lâng kóng chiú chit hāng mi̍h kàu-gia̍h hō͘ lim ê lâng siⁿ-khí chi̍t-sî ê khoài-lo̍k, hoat-khí an-ia̍t ê móa- chiok, só͘-í lâng siông-siông chioh chit ê chiú lâi chò siau-sòaⁿ iu-chhiûⁿ ê hó pêng-iú: lâng ài chia̍h chiú ê goân-in, chiū-sī án-ni.
|
有人講酒這項物夠額hō͘ lim ê人生起一時ê快樂，發起安逸ê滿足，所以人常常借這個酒來做消散憂愁ê好朋友：人愛食酒ê原因，就是án-ni。 |
|
Chit khoán ê ōa, nā hut-jiân-kan thiaⁿ-tio̍h, ná-chún lio̍h-á óa tī lí-khì; chóng-sī nā koh siông-sè kā i siūⁿ chi̍t- ē chiū ū chi̍t chéng ê ké-soeh, m̄-nā hō͘ lâng bô móa-ì, hoán-tńg siⁿ-khí chē-chē khoán giâu-gî oh ké-bêng ê mn̄g-tê. Chóng-sí chiàu i só͘ kóng-ê, siat-sú chia̍h chiú sī si̍t-chāi ūi-tio̍h beh chò ké iu-būn ut-chut ê lō͘-eng, chiū lán thang kóng, chia̍h chiú ê lâng lóng sī ūi-tio̍h i ū kan-khó͘ iu-būn bô lō͘ thang ké, chiah chhōe chit ê chiú lâi chia̍h, ǹg-bāng tī chiú tiong chhōe khòaⁿ ū khòaⁿ-oa̍h, pêng-an ê pêng-iú. Che sǹg sī lia̍h chia̍h-chiú chò kiû khoài-lo̍k ê goân-in. Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê soeh iā sī m̄ tio̍h, in-ūi tùi kó͘-chá kàu hiān-kim, lâng tiàm sè-kan khoài-lo̍k ê lō͘ ū chē-chē khoán. Chhin- chhiūⁿ Au, Bí chiu ê lâng, in ê khoài- lo̍k tùi ū le̍k-sú í-lài só͘ bōe bat ū in- ūi kàu-io̍k ê thêng-tō͘ hoat-ta̍t, lâm lú bô chhim hoān. Ang-bó͘ pîⁿ koân, ke-lāi pē-kiáⁿ hiaⁿ-tī ê tiong-kan bô thiaⁿ- tio̍h pháiⁿ siaⁿ-im, ta̍k ji̍t kau-chè ê giân-gú, chhin-chhiūⁿ kúi cha̍p nî kú koh sio kìⁿ-bīn ê hó pêng-iú. Peh-sìⁿ ta̍k ji̍t só͘ chò ê kang, khah chē sī kong-kiōng sū-gia̍p ê kang-chhiúⁿ, sî- kan tiāⁿ-tio̍h; thāi-gū chin hó. Peh-sìⁿ ū siū kàu-io̍k; ta̍k ji̍t sè-kan ê sū, bô lūn hn̄g kīn ta̍k lâng thang tùi sin-bûn cha̍p-chì lâi chai.
|
這款ê話，若忽然間聽--著，那準略仔倚tī 理氣；總--是若koh詳細kā伊想一下就有一種ê解說，m̄ 若hō͘ 人無滿意，反轉生起濟濟款僥疑oh解明ê問題。總--是照伊所講--ê,設使食酒是實在為著beh做解憂悶鬱卒ê路用，就咱thang講，食酒ê人攏是為著伊有艱苦憂悶無路thang 假，才chhōe這個ê酒來食，向望tī 酒中chhōe看有快活，平安ê朋友。Che算是掠食酒做求快樂ê原因。親像這款ê說也是 m̄ 著，因為對古早到現今，人tiàm世間快樂ê路有濟濟款。親像歐、美州ê人、in ê快樂對有歷史以來所bōe bat有因為教育ê程度發達，男女無侵犯。翁某平懸，家內父子兄弟ê中間無聽著歹聲音，逐日交際ê言語，親像幾十年久koh相見面ê好朋友。百姓逐日所做ê工，較濟是公共事業ê工廠，時間tiāⁿ-tio̍h;待遇真好。百姓有受教育；逐日世間ê事，無論遠近逐人thang對新聞雜誌來知。 |
|
Kìⁿ-nā kó͘-chá ê lâng, in iáu-bōe bat siūⁿ-tio̍h khoài-lo̍k ê sū, bô m̄ hō͘ in hiān-sî ê lâng tit-tio̍h. In ê khoài-lo̍k kàu án-ni, cha-khó hiān-sî in ū teh chia̍h chiú á-bô? Pêng-iú teh siūⁿ kóng káⁿ bô, in-ūi in ū hiah hó ê ki- hōe thang khoài-lo̍k. Chóng-sī koh cha-khó si̍t-chāi ū teh chia̍h chiú. In-ūi chiàu hiān-sî Bí-kok chi̍t chéng ê chiú-cheng, ta̍k nî chō chhut jī-cha̍p bān-bān gîn. Án-ni nā-sī chia̍h chiú sī chò khoài-lo̍k ê goân-in, in mi̍h-sái tio̍h koh chia̍h chiú leh!
|
見若古早ê人，in iáu-bōe bat想著快樂ê事，無 m̄ hō͘ in現時ê 人得著。In ê快樂到án-ni，查考現時in有teh想食酒抑無？朋友teh想講敢無，因為in有hiah好ê機會thang快樂。總--是koh查考實在有teh食酒。In為照現時美國一種ê酒精，逐年造出20萬萬銀。Án-ni若是食酒是做快樂ê原因，in mi̍h-sái著koh食酒--leh！ |
|
Koh chìn chi̍t pō͘ lâi kóng. Siat-sú chia̍h chiú si̍t-chāi sī chò khiàm khoài- lo̍k ê in-toaⁿ, chiū àn-cháiⁿ lú-chú pí lâm-chú ū chia̍h chiú-ê khah chió, in-ūi lú-chú i ê kan-khó͘ khah siông pí lâm- chú khah chē. Ū lâng kóng lú-chú pí lâm-chú khah khòaⁿ-oa̍h, beh thài ū pí lâm-chú khah kan-khó͘. Sū-put-ti lú- chú ū siū lâm-chú chè-ap, bô chū-iû ê an-lo̍k; ū-sî siū lâm-chú ê chè-ap khún-pek, kek-khì tì-kàu sim-sîn bô chi̍t-sî ê chheng-chhun, i ê ut-chut bô an-lo̍k si̍t-chāi chē. Àn-cháiⁿ in hoán-tńg khah bô chia̍h chiú, iā lâm-chú hoán- tńg chia̍h chiú-ê khah chē?
|
Koh進一步來講。設使食酒實在是做欠快樂ê因端，就àn-cháiⁿ 女子比男子有食酒--ê較少，因為女子伊ê 艱苦較常比男子較濟。有人講女子比男子較快活，beh thài有比男子較艱苦。殊不知女子有受男子制壓，無自由ê安樂，有時受男子ê制壓窘迫，激氣致到心神無一時ê青春，伊ê 鬱卒無安樂實在濟。Àn-cháiⁿ in反轉較無食酒，也男子反轉食酒--ê較濟？ |
|
Koh lán lâng teh kóng-khí khoài-lo̍k chit nn̄g-jī ê ki-chhó͘, si̍t-chāi sī chāi-tī lán ê seng-khu ióng-kiāⁿ, sim-sîn kiông- chòng chò iàu-kín. Chiú-cheng sī tē it hāi seng-khu kap lán ê sim-sîn ê mi̍h hoán-tńg khì chia̍h hit hō, kóng sī beh kiû khoài-lo̍k. Chit khoán ê lâng tú- tú sī chhin-chhiūⁿ chia̍h to̍k-io̍h, beh kiû pêng-an, chin-chiàⁿ sī gōng.
|
Koh咱人teh講起快樂這兩字ê基礎，實在是在tī咱ê身軀勇健，心神強壯做要緊。酒精是第一害身軀kap咱ê 心神ê物反轉去食hit號，講是beh求快樂。這款ê人tutu是親像食毒藥，beh求平安，真正是憨。 |
|
Koh ū lâng kóng, Chiú-cheng ū mō͘-chùi-sèng; lâng nā chia̍h ē hō͘ sîn- keng mō͘-chùi, seng-io̍k ná chhin-chhiūⁿ tùi án-ni tit-tio̍h hoán-tōng chok-iōng; só͘-í nā lim chiú thang tû iu-būn kiám kan-khó͘. Jîn-lūi teh ài chia̍h chiú tāi- khài chiū-sī ūi-tio̍h chit khoán. Kî-si̍t chit khoán ê soeh iā sī bô ha̍p tī chêng- lí; tú-tú sī kap lim-chiú kiû pêng-an ê sio-siāng. Kiám bô siūⁿ hó-gia̍h lâng kap hù-jū ê kok-ka pí sàn-hiong lâng kap soe-bî ê kok, i ê chia̍h chiú sím- mi̍h lâng khah tāng?
|
Koh有人講，酒精有麻醉性；人若食會hō͘ 神經麻醉，生育那親像對án-ni得著反動作用；所以若lim酒thang除憂悶減艱苦。人類teh愛食酒大概就是為著這款。其實這款ê說也是無合tī 情理；tutu是kaplim酒求平安ê相像。敢無想好額人kap富裕ê國家比散hiong人kap衰微ê國，伊ê 食酒甚mi̍h人較重？ |
|
Hó-gia̍h lâng khòaⁿ-oa̍h khah chē, chiú chia̍h khah chē. Hù-jū ê kok, i ê peh-sìⁿ khah khòaⁿ-oa̍h, i ê peh-sìⁿ hoán- tńg chia̍h chiú khah chē. Nā chiàu án- ni ê khoán lâi sio-pí si̍t-chāi sī tú-tú saⁿ tùi-hoán.
|
好額人快活較濟，酒食較濟。富裕ê國，伊ê 百姓較快活，伊ê 百姓反轉食酒較濟。若照án-ni ê款來相比實在是tutu相對反。 |
|
Téng-bīn só͘ kóng chiah-ê, lóng bô chi̍t hāng thang kóng sī lâng ài chia̍h chiú ê goân-in. Keng-kòe Pí-tek Lia̍t- khek gián-kiù liáu-āu, chiah chiām- chiām tit-tio̍h jîn-lūi hàuⁿ-chiú ê in-iû. Chiàu i ê ì-sù kán-lio̍k lâi kóng: Sè- kài ê chìn-pō͘, choan-choan sī óa-khò lâng ē-hiáu hān-chè i ê sim-sîn, ap-chè sim-sîn hō͘ i ē chiàu tiāⁿ-tio̍h ê hong- bīn lâi kiâⁿ. In-ūi lâng khah koh-iūⁿ tī khîm-siù, bûn-bêng ê lâng khah koh- iūⁿ tī iá-bân ê lâng sī àn-cháiⁿ cheng- chha? Tāi-khài sī in-ūi i ê sim-lêng ê chok-iōng, ē-hiáu ap-chè jio̍k-thé ê chok-iōng ê iân-kò͘ nā-tiāⁿ. Chhin- chhiūⁿ bûn-bêng ná chìn-pō͘, chiū i ê cheng-sîn su-siúⁿ ná-chhim; m̄-kú su- siúⁿ ê cheng-sîn bē-ē put-sî ēng; só͘-í chiū kè-bô͘ siat hioh-khùn ê hoat-tō͘.
|
頂面所講chiah-ê ，攏無一項thang講是人愛食酒ê原因。經過彼得烈克研究了後，才漸漸得著人類好酒ê因由。照伊ê 意思簡略來講：「世界ê進步，專專是倚靠人會曉限制伊ê 心神，壓制心神hō͘ 伊會照tiāⁿ-tio̍h ê方面來行。因為人較各樣tī 禽獸，文明ê人較各樣tī 野蠻ê人是àn-cháiⁿ 增差？大概是因為伊ê 心靈ê作用，會曉壓制肉體ê作用ê緣故nā-tiāⁿ。親像文明那進步，就伊ê精神思想那深；m̄-kú思想ê精神bē會不時用；所以就計謀設歇睏ê法度。 |
|
Tī hioh-khùn ê tiong-kan ū hun nn̄g pō͘-hūn. Chhin-chhiūⁿ an-bîn sī chò cheng-sîn oân-choân ê hiu-sek, chhéⁿ- chhéⁿ bô chò kang sī kiò-chò sió pō͘-hūn ê hioh-khùn. Nā beh khah chai sió pō͘-hūn ê hioh-khùn, chiū-sī pêng-siông teh kóng siau-khián sàn-pō͘. Che sī àn-cháiⁿ kóng? Chiū-sī lâng tī siau- khián sàn-pō͘ ê sî, ē hō͘ ko-siōng su-siúⁿ ê chok-iōng chiām-sî hioh-khùn, iā sòa hō͘ khah hā-téng sim-tì ê su-siúⁿ chok- iōng chiām-sî chīn i ê tio̍h-bôa. Só͘-í lâng nā tng i ê cheng-sîn ià-siān ê sî, chiū siông-siông siūⁿ ài kap pêng-iú iû- hì, kiâⁿ-iû, chok-ga̍k ūn-tōng, phah-kiû chiah-ê, chiū-sī tiâu-kang hō͘ cheng-sîn hioh-khùn ê bêng-chèng; iā-sī tī hioh- khùn tiong sòa siu-ióng sim-sîn ê khí- kiàn.
|
Tī 歇睏ê中間有分兩部分。親像安眠是做精神完全ê休息，醒醒無做工是叫做小部分ê歇睏。若beh較知小部分ê歇睏，就是平常teh講消遣散步。Che是àn-cháiⁿ 講？就是人tī 消遣散步ê 時，會hō͘ 高尚思想ê作用暫時歇睏，也續hō͘ 較下等心智ê思想作用暫時盡伊ê 著磨。所以人若當伊ê 精神厭siān ê 時，就常常想愛kap朋友遊戲、行遊、作樂運動，扑球chiah-ê,就是刁工 hō͘ 精神歇睏ê明證；也是tī 歇睏中續修養心神ê起見。 |
|
Lán lâng khiā-khí bûn-bêng ê sî-tāi; kap kó͘-chá iá-bân ê lâng saⁿ lī chin hn̄g, seng-hoa̍t ê hoat-tō͘ kap kó͘-chá lâng iā tōa-tōa bô saⁿ-tâng. Só͘-í náu- la̍t ê ūn-iōng iā ū tōa koh-iūⁿ. M̄-kú ū-sî lán nā in-ūi ià-siān náu-la̍t khùn- khó͘, chiū khah-siông ài o̍h iá-bân lâng ê khoán-sit, lâi hō͘ lán ê sim-sîn hoaⁿ- hí. Phì-lūn chhin-chhiūⁿ hiān-tāi chò kàu-oân ê hoat-lu̍t-su, ha̍k-chiá, á-sī kàu-sū, chit téng-hō ê lâng, múi tú-tio̍h cheng-sîn khùn-hoa̍t ê sî-chūn, chiū tiâu-kang hoaⁿ-hí khì lîm-iá soaⁿ-kan ê só͘-chāi, phah la̍h, ū-ê khì hô-hái siû chúi sé-e̍k téng-téng, lia̍h chiah-ê chò hoaⁿ-hí. Chóng-sī chit khoán choan- choan sī iá-bân lâng ê khoán-sit, iáu- kú hiān-tāi bûn-bêng ê lâng ēng lâi chò khoài-lo̍k. Kiám m̄-sī in-ūi ko- siōng ê sim-sîn, khùn-hoa̍t kàu-ke̍k, chiū ēng iá-bân lâng ê tāi-chì lâi chò siau-khián hiu-ióng cheng-sîn ê hó kè-tì.
|
咱人企起文明ê時代；kap古早野蠻ê人相離真遠，生活ê法度kap古早人也大大無相同。所以腦力ê運用也有大各樣。M̄-kú有時咱若因為厭siān腦力困苦，就較常愛學野蠻人ê款式，來hō͘ 咱ê心神歡喜。譬論親像現代做教員ê法律師、學者、抑是教士，這頂號ê人，每tu著精神困乏ê 時陣，就刁工歡喜去林野山間ê所在，扑獵，有ê 去河海泅水洗浴等等，掠chiah-ê 做歡喜。總--是這款專專是野蠻人ê款式，iáu-kú現代文明ê人用來做快樂。敢m̄ 是因為高尚ê心神，困乏到極，就用野蠻人ê代誌來做消遣休養精神ê好計智。 |
|
Chóng-sī lâng tī chit khoán ūn-tōng siau-khián ê hó hoat-tō͘ í-gōa, iáu ū chi̍t chéng hāu-giām ê io̍h-phín, lâng nā chia̍h chiū ē hoat-chhut hāu-le̍k kap siau-khián ūn-tōng bô cheng-chha, chit khoán ê mi̍h chiū-sī chiú-cheng. In-ūi chiú-cheng chit hāng mi̍h ē hō͘ lâng ê sîn-keng mō͘-chùi, tì-kàu ko-téng ê cheng-sîn thêng-chí i ê chok-iōng; iā hō͘ hā-téng ê cheng-sîn théng-chhut oa̍h-tāng. Só͘-í lâng chia̍h chiú si̍t-chāi sī lia̍h che chò siau-khián hiu-sek sîn-keng ê hó io̍h-hng. Sè-kài tùi iá-bân kàu bûn-bêng ê lâng lia̍h chiú chò sèⁿ- miā, tōa-bīn sī chit ê iân-kò͘ lah! Só͘-í lâng nā ū sió-khóa sū tîⁿ-sin, iu-chhiû peh-pak, chiū ài chia̍h chiú. Án-ni thang chai lâng àn-cháiⁿ ài chia̍h chiú. Sím-mi̍h goân-in? Thang kóng tú-tio̍h iu-būn ê sî chiú chò hó pêng-iú, pó͘ cheng-sîn ê sî, chiú chò hó io̍h; chiah-ê chiū-sī chia̍h chiú ê pì-koat goân-in lah!
|
總--是人tī 這款運動消遣ê好法度以外，iáu有一種效驗ê藥品，人若食酒會發出效力kap消遣運動無增差，這款ê物就是酒精。因為酒精這項物會hō͘ 人ê神經麻醉，致到高等ê精神停止伊ê 作用；也hō͘ 下等ê精神挺出活動。所以人食酒實在是掠che做消遣休息神經ê好藥方。世界對野蠻到文明ê人掠酒做性命，大面是這個緣故--lah！所以人若有小可事纏身，憂愁擘腹，就愛食酒。Án-ni thang知人àn-cháiⁿ 愛食酒。甚mi̍h原因？Thang講tu著憂悶ê 時酒做好朋友，補精神ê 時，酒做好藥；chiah-ê 就是食酒ê祕訣原因--lah ! |
|
Chiàu án-ni siūⁿ-khí-lâi, chiú ê lō͘-ēng chin-chiàⁿ sī tōa, kong-hāu ē thang kap ūn-tōng siau-khián, cháu-bé thé-chho hiah-ê chò pêⁿ. M̄-kú koh siūⁿ chia̍h chiú kap ūn-tōng siau-khián nn̄g hāng ê lī-ek, kàu bóe kiat kó tó-lo̍h chi̍t hāng khah iú-ek?
|
照án-ni想--起--來，酒ê路用真正是大，功效會thangkap運動消遣，走馬體操hiah-ê 做平。M̄-kú koh想食酒kap運動消遣兩項ê利益，到尾結果佗落這項較有益？ |
|
Lâng tī ūn-tōng siau-khián ê hong- hoat i ê lī-ek chiū-sī ē hō͘ thé-la̍t ná hoat- ta̍t, su-siúⁿ bô that-gāi, bô lūi-tio̍h bêng-ū kap chu-keh, hoán-tńg hō͘ lâng kiong- kèng, chit khoán ê lī-ek sī sè-kài só͘ bêng-jīn. Chia̍h chiú bô lī-ek, hoán-tńg ē liân-lūi lâng it-seng ê phòaⁿ-toàn la̍t, piān-lún la̍t, thiu-siōng, koan-liām, ū- sióng, kong-chèng-sim, kî bōng-sim, liâm-thí, kiong-kèng kap kî-thaⁿ chéng- chéng ê chì-khì, it-chīn siau-si̍h. Iū-koh ē hō͘ lâng hā-téng ê sîn-keng oa̍h-tāng; in-ūi án-ni chiū hoat-chhut chē-chē m̄- tio̍h lām-sám ê ōe, hó-chhiò, chho͘-sio̍k, bô kiàn-siàu ê sim, kap siáu-jîn ê só͘ chò chiah ê khoán-si̍t, ta̍h-ji̍p hui-hoat ê só͘ kiâⁿ. Chiàu án-ni khòaⁿ chùi-hàn hàuⁿ-chiú ê lâng, siông-siông bê-sit ko- siōng ê su-siúⁿ, chiām-chiām pìⁿ iá-bân, sòa kiâⁿ in teh kiâⁿ ê lō͘-kèⁿ, hām-hāi kóng kàu tī-sî chiah ē-tit liáu leh!
|
人tī 運動消遣ê方法伊ê 利益就是會hō͘ 體力那發達，思想無塞礙，無累著名譽kap資格，反轉hō͘人恭敬，這款ê利益是世界所明認。食酒無利益，反轉會連累人一生ê判斷力、辯論力、抽象、觀念、預想、公正心、期望心、廉恥、恭敬kap其他種種ê志氣，一盡消失。又koh會hō͘人下等ê神經活動；因為án-ni就發出濟濟 m̄著lām-samê話，好笑，粗俗，無見笑ê心，kap小人ê所做chiah ê 款式，踏入非法ê所行。照án-ni看醉漢好酒ê人，常常迷失高尚ê思想，漸漸變野蠻，續行in teh行ê路徑，陷害講到tī 時才會得了--leh！ |
|
Chiàu án-ni lâi phah-sǹg, sui-jiân nn̄g-hāng lóng sī ūi-tio̍h cheng-sîn sîn-keng ê hó hoat, chóng kóng m̄ ta̍t-tit thàn ūn-tōng ê hoat-tō͘, ū-ek bô-sún, lī-ek hiān khòaⁿ--tio̍h, hām-hāi ún-tàng bô? Nā-sī án-nî chiú kám chin-chiàⁿ thang chia̍h? Goān ài kiû lī-ek ê lâng, tio̍h chhōe si̍t-chāi ū lī-ek ê lō͘, m̄-thang siūⁿ beh pó͘ lán sin-thé, tiâu-ióng sîn-keng sòa khì chia̍h to̍k-io̍h, kám m̄-sī èng-giām gōng thng-ê só͘ kóng mah?
|
照án-ni來扑算，雖然兩項攏是為著精神神經ê好法，總講 m̄ 值著趁運動ê法度，有益無損，利益現看--著，陷害穩當無？若是án-ni酒敢真正thang食？願愛求利益ê人，著chhōe實在有利益ê路，m̄-thang想beh補咱身體，調養神經續去食毒藥，敢 m̄ 是應驗憨湯ê所講--mah？ |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe-pò tē 389 koàn,1917 nî 8 ge̍h)
|
(台灣教會報第389卷，1917年8月) |
