Tang-hng ê kò͘-sū_05
|
東方ê故事_05 |
| Bô Chù-bêng |
無注明 |
|
Bōe chip-koat-tit
|
Bōe 執訣tit |
|
Ló͘ Ai-kong mn̄g Khóng-chú kóng, Kiáⁿ thàn pē ê bēng-lēng sī ū hàu mah? Sîn thàn kun ê bēng-lēng sī chīn-tiong mah? Án-ni liân-liân nn̄g saⁿ pái, Khóng-chú lóng bô ìn i. Āu-lâi Khóng-chú chhut-lâi tùi Chú- kòng teh kóng, Tú-chiah Ló͘-kun teh mn̄g góa, khòaⁿ kiáⁿ thàn pē ê bēng-lēng, sī ū hàu á m̄ sī, sîn thàn kun ê bēng-lēng sī chīn-tiong á m̄ sī, góa khiok bô ìn i, m̄ chai lí phah-sǹg cháiⁿ-iūⁿ? Chú-kòng kóng, Kiáⁿ thàn pē ê bēng-lēng chū-jiân sī hàu; sîn than kun ê bēng-lēng chū-jiân sī tiong; thài ū sím-mi̍h thang koh ìn i? Khóng-chú kóng, Chú-kòng lí chin-chiàⁿ sī siáu-jîn ê lâng. Kiám m̄ bat thiaⁿ-kìⁿ kóng, Kó͘-chá ê sî ū chi̍t bān tiuⁿ chiàn- chhia ê kok, chiū ū sì ê káⁿ hó-táⁿ lâi kàn-chèng ê jîn-sîn, i ê kok chiah bōe hō͘ lâng koah-khì; ū chi̍t chheng tiuⁿ chiàn-chhia ê kok, tio̍h ū saⁿ ê káⁿ kàn-chèng ê jîn-sîn, i ê siā-chek chiah bô gûi-hiám; iā ū chi̍t pah tiuⁿ chiàn-chhia ê ke, iā tio̍h ū nn̄g ê káⁿ kàn-chèng ê lâng, i ê chong-biāu chiah bōe húi khì. Chòe kiáⁿ ê lâng, ū chêng-lí thang kap in lāu-pē saⁿ-chiⁿ, bōe kóng tit sī bô lé-sò͘, chòe pêng-iú ê lâng, ōe chiàu lí-khì lâi saⁿ-chiⁿ, bōe kóng tit sī bô chiàu kong-gī. Só͘-í kiáⁿ thàn pē ê bēng-lēng, bē kàu-gia̍h thang kóng sī ū hàu, sîn thàn kun ê bēng-lēng, bē kàu-gia̍h thang kóng sī chīn-tiong; eng-kai tio̍h chim-chiok, khòaⁿ i só͘ chòe sī tio̍h á m̄ tio̍h, thang thàn á m̄ thang; sī bōe chip-koat tit. Án-ni chiah ōe chheng-ho͘ tit chòe ū hàu, á-sī chheng- ho͘ chòe chīn-tiong tit.
|
魯哀公問孔子講：「子趁父 ê 命令是有孝--mah？臣趁君 ê 命令是盡忠--mah？」Án-ni連連問3擺，孔子攏無應伊；後來孔子出來對子貢teh講：「Tú-chiah魯君teh問我，看子趁父 ê 命令，是有孝抑m̄是，臣趁君 ê 命令是盡忠抑m̄是，我卻無應伊，m̄知你扑算怎樣？」子貢講：「子趁父 ê 命令自然是孝；臣趁君 ê 命令自然是忠；thài有甚mi̍h thang koh應伊？」孔子講：「子貢你真正是小人 ê 人。Kiám m̄ bat聽見講：古早 ê 時有一萬張戰車 ê 國，就有4個敢好膽來諫諍 ê 人臣，伊 ê 國才bōe hō͘人割去；有一千張戰車 ê 國，著有三個敢諫諍 ê 人臣，伊 ê 社稷才無危險；也有一百張戰車 ê 家，也著有兩個敢諫諍 ê 人，伊 ê 宗廟才bōe毀棄。做子 ê 人，有情理thang kap in老父相爭，bōe講tit是無禮數；做朋友 ê 人，會照理氣來相爭，bōe講tit是無照公義。所以子趁父 ê 命令，bōe夠額thang講是有孝，臣趁君 ê 命令，bōe夠額thang講是盡忠；應該著斟酌看伊所做是著抑m̄著，thang趁抑m̄ thang；是bōe執訣tit。Án-ni才會稱呼tit做有孝，抑是稱呼做盡忠tit。」 |
|
Hiān-sî ū chi̍t khoán ê lâng, nā tú-tio̍h lâng khǹg i tio̍h sìn Iâ-so͘ lâi jip2 Sèng-kàu, i chiū ké kàu chhin-chhiūⁿ chin thàn in lāu-pē ê bēng-lēng ê khoán, chiū the-sî kóng, Goán lāu-pē m̄ chún, á sī kóng, Goán lāu-bú m̄ khéng. Kî-si̍t chit ê thàn kàu ê sū, sī chhut tī lâng ê liông-sim. Siat-sú lán siūⁿ tek-khak sī hó chiū thah3 i. Nā phah- sǹg sī m̄ tio̍h lán chiū lī-khui i. Mi̍h-sái ké-iàⁿ thoa pē-bú lâi teh the-sî leh.
|
現時有一款 ê 人，若tú著人勸伊著信耶穌來入聖教，伊就假到親像真趁in老父 ê 命令 ê 款，就推辭講：「阮老父m̄准，抑是講阮老母m̄肯。」其實這個趁教 ê 事，是出tī人 ê 良心，設使咱想的確是好就趁伊，若扑算是m̄著咱就離開伊，mi̍h使假影拖父母來teh推辭--leh。 |
|
Lāu bé ōe jīn lō͘
|
老馬會認路 |
|
Koán Tiōng kap Chê Hoân-kong thè Ian-kok khì cheng-hoa̍t Ko͘-tiok kok, phah ji̍p khì chin hn̄g. Ko͘-tiok ê peng tòng lóng bōe tiâu, chiū siūⁿ chi̍t ê to̍k pō͘, ēng tām-po̍h peng chà pāi, ín-iú Chê-kok ê peng, tùi Bān-lí Sa-bo̍k ê só͘-chāi khì. Hit tè sī Tiong-kok pak hng, kap Ngô͘-lô kau-kài ê só͘-chāi; kó͘-chá ê sî lâng lóng m̄ bat khì hia, só͘-í choân sī iá-siù kap to̍k chôa; koh sì-kòe long bô chúi thang chia̍h, nā khí hong, chiū bīn-tùi-bīn to bô khòaⁿ-kìⁿ lâng, beh chhut-lâi iū m̄ chai lō͘. Āu-lâi Koán Tiōng chiah siūⁿ kóng, Chiàn-bé khah chōe sī tùi pak pêng ê só͘-chāi khì ê; koh nā sī lāu bé, i ê lō͘ iā kiâⁿ khah chōe, ū khah chai-iáⁿ. Chiū kéng chi̍t chiah lāu bé, chiong kā-kiuⁿ kā tháu-khí-lâi, pàng hō͘ i ka-kī kiâⁿ, chiah bēng-lēng kun-peng tāi-ke tè chit chiah bé lâi kiâⁿ. Āu-lâi kó-jiân chhē-tio̍h hit tiâu tōa-lō͘ thang chhut-lâi.
|
管仲kap齊桓公替燕國去征伐孤竹國，扑入去真遠，孤竹 ê 兵擋攏bōe tiâu,就想一個毒步，用淡薄兵詐敗，引誘齊國 ê 兵， tùi 萬里沙漠 ê 所在去。Hit地是中國北方，kap俄羅交界 ê 所在；古早 ê 時人攏m̄ bat去hia，所以全是野獸kap毒蛇；koh四界攏無水thang食，若起風，就面對面都無看見人，beh出來又m̄知路；後來管仲才想講：「戰馬較濟是 tùi 北爿 ê 所在去 ê ；koh若是老馬，牠 ê 路也行較濟，有較知影；就揀一隻老馬，將咬韁kā tháu起來，放hō͘牠家己行，才命令軍兵大家tè這隻馬來行，後來果然chhē著hit條大路thang出來。」 |
|
Nā lūn-kàu Koán Tiōng, sǹg sī kó͘-chá chin chhut-miâ, tōa châi-tiāu ê lâng, i ê tì-sek chhong- bêng iā sǹg chin chiok, i iáu kam-goān khò hit chiah lāu-bé lâi ín-chhōa i ê lō͘, ná chhin-chhiūⁿ jīn i chòe sian-siⁿ. Hô-hòng lán ê pêng-siông lâng, thài thang ka-kī chū-chiok chū-ko, m̄ khéng kiû lâng kà-sī leh?
|
若論到管仲，算是古早真出名，大才調 ê 人，伊 ê 知識聰明也算真足，伊iáu甘願靠hit隻老馬來引chhōa伊 ê 路，若親像認牠做先生，何況咱 ê 平常人，thài thang家己自足自高，m̄肯求人教示--leh？ |
|
Chha̍k kê ka-kī giâ
|
Chha̍k枷家己giâ |
|
Sòng ông mn̄g i ê cháiⁿ-siòng Tn̂g Iòng kóng, Góa só͘ thâi ê lâng, iā sǹg sī chin chōe; chóng-sī chiah ê chèng jîn-sîn thài lóng iáu-kú sī m̄ kiaⁿ góa, che sī sím-mi̍h iân-kò? Tn̂g Iòng kóng, Ông só͘ thâi ê, put-kò sī hiah ê pháiⁿ lâng. Ông thâi hiah ê pháiⁿ lâng, só͘-í hó lâng ná m̄ kiaⁿ. Ông nā ài chèng jîn-sîn ta̍k ê kiaⁿ lí, put-jû m̄ bián hun-piat hó pháiⁿ, lia̍h lâi chiū kā i thâi; án-ni chèng jîn- sîn tek-khak ōe kiaⁿ lah. Kè bô kúi ji̍t, Sòng ông chiū chiong Tn̂g Iòng kā i thâi khì. Sio̍k-gú kóng, Chòe ba̍k-chhiūⁿ chha̍k kê ka-kī giâ; iā kóng, Lîm Tō͘-khiân chù chhèng phah ka- kī. In-ūi Lîm-Tō͘-khiân, (chāi-chá Tâi-oân ê hái- chha̍t), ū chù chi̍t khoán ê chhèng lâi ēng; bô siūⁿ āu-lâi kè bô jōa-kú, ka-kī hō͘ hit khoán ê chhèng phah sí. Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê chū-chok chū- siū, chiàⁿ tú-hó kap Tn̂g Iòng ê sū saⁿ-tâng.
|
宋王問伊 ê 宰相唐鞅講：「我所thâi ê 人，也算是真濟；總是chiah-ê 眾人臣thài攏iáu-kú是m̄驚我，che是甚mi̍h緣故？」唐鞅講：「王所thâi ê ，不過是hiah-ê 歹人，王thâi hiah-ê 歹人，所以好人那m̄驚；王若愛眾人臣逐個驚你，不如m̄免分別好歹，掠來就kā伊thâi;án-ni眾人臣的確會驚--lah。」過無幾日，宋王就將唐鞅kā伊thâi去。俗語講：「做木匠chha̍k 枷家己giâ;」也講：「林道乾鑄銃扑家己。因為林道乾（在早台灣 ê 海賊），有鑄一款 ê 銃來用；無想後來過無偌久，家己hō͘ hit款 ê 銃扑死。親像這款 ê 自作自受，正tú好kap唐鞅 ê 事相同。 |
|
Lóng tio̍h jīn chit
|
攏著認職 |
|
Chông-á kap Kok-á nn̄g lâng saⁿ-kap khì chhī iûⁿ, iā nn̄g lâng ê iûⁿ lóng ū phah-m̄-kìⁿ. Ū lâng mn̄g Chông-á khòaⁿ sī àn-cháiⁿ-iūⁿ thài ōe phah-m̄-kìⁿ iûⁿ. Chông-á kóng, Góa sī in-ūi chhī-iûⁿ ê sî teh khòaⁿ chheh. Ia̍h mn̄g Kok-á khòaⁿ sī ūi siáⁿ-sū sit-lo̍h iûⁿ. Kok-á kóng, Sī in-ūi khòaⁿ-iûⁿ ê sî-chē teh poa̍h-kiáu. Án-ni in nn̄g lâng só͘ chòe ê sū sui-jiân sī bô saⁿ tâng, phah-m̄-kìⁿ iûⁿ khiok sī siāng chi̍t khoan.
|
臧仔kap谷仔兩人相kap去飼羊，也兩人 ê 羊攏有扑m̄見。有人問臧仔看是àn怎樣thài會扑m̄見羊；臧仔講：「我是因為飼羊 ê 時teh看冊。」亦問谷仔看是為啥事失落羊；谷仔講：「是因為看羊 ê 時坐teh poa̍h-kiáu。」Án-ni in兩人所做 ê 事雖然是無相同，扑m̄見羊卻是像一款。 |
|
Sè-kan lâng bô lūn chòe sím-mi̍h tāi-chì, lóng tio̍h ài ū choan-sim, chū-jiân kiàn chòe kiàn sêng- kong,kìⁿ pān kìⁿ hó-sè. Iā nā beh chhiú teh chòe chit hāng, sim-koaⁿ teh siūⁿ hit hāng, lâng khiā tī chit pêng soaⁿ, sim-koaⁿ teh siūⁿ hit pêng; án-ni chū-jiân tek-khak bōe ōe sêng-kong. Lâng kóng, Si̍p gē kiú put sêng, iā kóng, Sè-siōng bû lân sū, to͘ iû sim put choan, si̍t-chāi kó-jiân sī án-ni.
|
世間人無論做甚mi̍h代誌，攏著愛有專心，自然見做見成功，見辦見好勢。也若beh手teh做一項，心肝teh想hit項，人企tī這爿山，心肝teh想hit爿；án-ni自然的確bōe會成功。人講：「十藝九不成，」也講：「世上無難事，都由心不專。」實在果然是án-ni。 |
|
Iûⁿ chhēng hó͘ phê
|
羊穿虎皮 |
|
Iông-chú bat kóng Ū chi̍t chiah iûⁿ, seng-khu moa chi̍t niá hó͘-phê, kiâⁿ kàu tī khòng-iá n̍i̍h; chi̍t-ē khòaⁿ-kìⁿ chháu hoat kàu chin o͘-iù, chiū hoaⁿ-hí kàu bōe kò͘ tit. Chi̍t-ē khòaⁿ-kìⁿ chhâi-lông, chiū put-chí kiaⁿ, iā khiok bōe kì-tit seng-khu ū tà hit niá hó͘-phê.
|
楊子 bat講有一隻羊，身軀moa一領虎皮，行到tī曠野--n̍i̍h;一下看見草發到真烏幼，就歡喜到bōe顧tit，一下看見豺狼，就不止驚，也卻bōe記得身軀有罩hit領虎皮。 |
|
Chhin-chhiūⁿ sè-kan ū chi̍t khoán ké-hó ê siáu- jîn, sui-jiân sī pah-poaⁿ ê iám-sek, chng kàu ná- chún chèng-keng lâng, ké kàu chin ū kun-chú ê khì-khài, m̄-kú i ê teh kiâⁿ-ta̍h kap kóng-ōe, iû- goân siông-siông ōe hián-chhut i ê pún-siòng lâi. Tāi-ha̍k ê chheh ū kóng, U chin-si̍t tī sim-lāi, chiū ōe hián-chhut hit ê hêng-iông tī gōa-bīn; chiū-sī kóng-khí lâng ê hêng-tōng kú-chí sī bōe ké chòe tit.
|
親像世間有一款假好 ê 小人，雖然是百般 ê 掩飾，妝到那準正經人，假到真有君子 ê 氣概，m̄-kú伊 ê teh行踏kap講話，猶原常常會顯出伊 ê 本相來。大學 ê 冊有講「有真實tī心內，就會顯出hit個形容tī外面」；就是講起人 ê 行動舉止是bōe假做tit。 |
|
Hô͘ ká hó͘ ui
|
狐假虎威 |
|
Chāi-chá Chiau Hê-sut chòe Chhó͘-kok ê cháiⁿ-siòng; hit sî Chhó͘-kok ê peng chin kiông, lia̍t-kok lóng ùi-khū i; tì-kàu i ê ông iā teh khī-khek, siūⁿ beh thâi Chiau Hê-sut, Ū chi̍t ji̍t Chhó͘ Soan-ông chē tiān ê sî, mn̄g chèng jîn sîn kóng, Pak-hng ê kok lóng kiaⁿ Chiau Hê-sut, che sī sím-mi̍h iân-kò͘?
|
在早昭奚恤做楚國 ê 宰相；hit時楚國 ê 兵真強，列國攏畏懼伊；致到伊 ê 王也teh忌克，想beh thâi昭奚恤，有一日楚宣王坐殿 ê 時，問眾人臣講：「北方 ê 國攏驚昭奚恤，che是甚mi̍h緣故？」 |
|
Chèng tiâu-sîn lóng chai ông ū beh thâi i ê ì-sù, só͘-í bô lâng káⁿ chhap-chhùi. Khiok ū chi̍t lâng, miâ-kiò Kang It, chhut pan lâi chàu kóng, Ū chi̍t chiah hó͘ chhut-lâi thó chia̍h ê sî-chūn, tit-tio̍h chi̍t chiah hô͘-lî, hit chiah hô͘-lî chai-kiò cháu bōe lī, chiū kā hó͘ kóng, Lí m̄-thang chia̍h góa, in-ūi Thian-tè ū bēng-lēng góa chòe pah hāng siù ê sī-tōa; lí nā chia̍h góa, sǹg sī ûi-ke̍h Thian-tè ê bēng-lēng. Lí nā m̄ sìn góa ê ōe, chhiáⁿ lí hō͘ góa chòe thâu-chêng kiâⁿ, lí tè góa ka-chiah-āu, iā kā khòaⁿ pah hāng siù kìⁿ-tio̍h góa ê sî, tek- khak ōe sì-sòaⁿ siám-pī góa. Hó͘ chiū beh chhì-khòaⁿ ū iáⁿ bô, tè hô͘-lî ê ka-chiah-āu khì; kó-jiân pah hāng siù kiⁿ-tio̍h lóng cháu-pī i; iā hit chiah hó͘ m̄ chai pah siù teh kiaⁿ i, lia̍h-chòe chin-chiàⁿ ū iáⁿ teh kiaⁿ hit chiah hô͘-lî. Taⁿ Chiau Hê-sut sī chòe Chhó͘-kok ê cháiⁿ- siòng, chiáng-koán kun-peng kap kok-lāi ê sū. Só͘-í pak-hng ê kok teh kiaⁿ i, si̍t-chāi m̄ sī teh kiaⁿ Chiau Hê-sut, sī teh kiaⁿ tāi-ông ê peng-bé chiah-n̍i̍h chōe. Chhó͘ Soan-ông thiaⁿ-liáu ū chêng-lí, chiū bô siūⁿ beh thâi Chiau Hê-siut.
|
眾朝臣攏知王有beh thâi伊 ê 意思，所以無人敢插嘴；卻有一人，名叫江一，出班來奏講：「有一隻虎出來討食 ê 時陣，得著一隻狐狸，hit隻狐狸知kiò走bōe離，就kā虎講：你m̄-thang食我，因為天帝有命令我做百項獸 ê 序大； 你若食我，算是違逆天帝 ê 命令，你若nā m̄信我 ê 話，請你hō͘我做頭前行，你tè我ka-chiah後，也kā看百項獸見著我 ê 時，的確會四散閃避我，虎就試看有影無，tè狐狸 ê ka-chiah後去；果然百項獸見著攏走避伊；也hit隻虎m̄知百獸teh驚伊，掠做真正有影teh驚hit隻狐狸。今昭奚恤是做楚國 ê 宰相，掌管軍兵kap國內 ê 事，所以北方 ê 國te驚伊，在m̄是teh驚昭奚恤，是teh驚大王 ê 兵馬chiah-n̍i̍h濟。」楚宣王聽了有情理，就無想beh thâi 昭奚恤。 |
|
Lūn-kàu hô͘ ké hó͘ ui chit-khoán, sè-kan lâng kha chōe chîⁿ-châi iah sè-le̍k, chiū tāi-ke lóng ài khì kap i kau-pôe, ū-sî iā bô siū-tio̍h i ê hó-lé chiap-chiap saⁿ-khoán-thāi, nā chhut-lâi kàu tè chiū phín-phóng hit-ê lâng sī chham i jōa hó tú jōa-hó, kî-si̍t iā bô-iáⁿ bô-jiah, put-kò sī hit-chióng ài khò lâng ê sè ê, ka-kī chông chhut-lâi; ū-sî iā m̄ saⁿ-bat, iā tùi pa̍t lâng phín kóng sī in ê sím-mi̍h chhin-chiâⁿ. Nā-sī chit hō lâng, to chiàⁿ sī beh khò lâng ê sè, thang khì khi-hū lâng. M̄-kú iáu ū chi̍t khoán, hit ê ū sè-le̍k ê lâng, bô boeh hō͘ lâng khò, iā hit ê teh kap i kau-pôe ê lâng, iā bô beh khò i ê sè-le̍k; chóng- sī ū teh kap i lâi-óng ê sî, chiū ta̍k lâng iā khah khū-phàⁿ; kî-si̍t in lóng bô chûn sim-mi̍h m̄ hó ê sim-koaⁿ. Chhin-chhiūⁿ cha̍p-sò͘ nî chêng, ū pah gōa ê thó͘-húi chū-chi̍p tī A-lí-káng ē, óa Ka-la̍h-po͘ hit ê soaⁿ kap koaⁿ-peng teh tí-khòng. Āu-lâi Chèng-hú ū phài kun-tūi beh khì bia̍t in; chit hō tāi-chì bōe bián-tit ū hit hō hó lâng hō͘ pháiⁿ lâng liân-lūi ê sū.
|
論到狐假虎威這款，世間人較濟是án-ni；若hit個人有淡薄錢財抑勢力，就大家攏愛去kap伊交陪，有時也無受著伊 ê 好禮接接相款待，若出來到tè就品phóng hit個人是chham伊偌好tú偌好，其實也無影無跡，不過是hit種愛靠人 ê 勢 ê ，家己狀出來；有時也m̄相bat，也對別人品講是in ê 甚mi̍h親情，若是這號人，都正是beh靠人 ê 勢，thang去欺負人。M̄-kú iáu有一款，hit個有勢力 ê 人，無boeh hō͘人靠，也hit個 teh kap伊交陪 ê 人，也無beh靠伊 ê 勢力；總是有teh kap伊來往 ê 時，就逐人也較懼怕；其實in攏無存甚mi̍h m̄好 ê 心肝，親像10數年前，有百外個土匪聚集tī阿里港下，倚Ka-la̍h埔hit個山kap官兵teh抵抗，後來政府有派軍隊beh去滅in；這號代誌bōe免tit有hit號好人hō͘歹人連累 ê 事。 |
|
Chèng-hú chai-kiò lán kàu-hōe ê lâng khah bô chhap chit hō ê tāi-chì, in-ūi chai-kiò lán bô siū hiah ê siâ-su̍t ê bê-he̍k, chiū nā teh so͘-sek ê sî, khah bô kiáu-jiáu tio̍h lán ê hōe-lú, ta̍k ê khòaⁿ liáu siūⁿ che khah ōe khò tit; chiū ài beh chioh thiaⁿ tō-lí ê miâ thang pó-hō͘ in ê sin-ka. Ta̍k ji̍t lé-pài-tn̂g ê lâng lóng cha̍t thóng-thóng, nā tú-tio̍h lé-pài-ji̍t kui chng ê lâng chòe chi̍t-ē piàⁿ-lâi, khiā kàu koe- lō͘ tiâⁿ-n̍i̍h lóng tīⁿ that-that. Bô siūⁿ kàu so͘-sek ê sū chi̍t-ē kè-khì chiū ti̍t-ti̍t liu-khì; taⁿ hiān-sî chin léng-tām. Hài--ah! Chhin-chhiūⁿ chit khoán ōe hiáu kò͘ jio̍k-thé, iā bōe hiáu-tit kò͘ lêng-hûn; sī bô koh-iūⁿ kap hit ê khò lâng ê sè-le̍k sio- siāng.
|
政府知kiò咱教會 ê 人較無插這號 ê 代誌，因為知kiò咱無受hiah-ê 邪術 ê迷惑，就那teh搜索 ê 時，較無攪擾著咱 ê 會友，逐個看了想che較會靠tit；就愛beh借聽道理 ê 名thang保護in ê 身家，逐日禮拜堂 ê 人攏cha̍t-thóng-thóng,若tú著禮拜日歸莊 ê 人做一擺來，企到街路埕--n̍i̍h攏tīⁿ-that-that，無想到搜索 ê 事一下過去就直直溜去；今現時真冷淡。Hài--ah！親像這款會曉顧肉體，也bōe曉tit顧靈魂；是無各樣kap hit個靠人 ê 勢力相像 |
|
Ēng Chin-chu tōaⁿ chiáu-á
|
用珍珠彈鳥仔 |
|
Chāi-chá Sûi Hô͘ ū tit-tio̍h chi̍t lia̍p chin-chu, chin tōa lia̍p koh chin chheng-liāng; sǹg sī sè-kài bô tè thang chhú ê pó-pòe. Ū chi̍t ê lâng khòaⁿ-kìⁿ khong-tiong chi̍t chiah chiáu, in-ūi sim-lāi put-chí ì-ài, chiū the̍h Sûi Hô͘ hit lia̍p chu, chún chòe tōaⁿ chí, lâi tōaⁿ khong-tiong hit chiah chiáu. Bô siūⁿ hit chiah chiáu phah to bô tio̍h, iā hit lia̍p chu sòa m̄ chai ka-la̍uh tùi toh-lo̍h khì lah.
|
在早隋侯有得著一粒珍珠，真大粒，koh真清亮；算是世界無地thang取 ê 寶貝；有一個人看見空中一隻鳥，因為心內不止意愛，就提隋侯hit粒珠，準做彈子，來彈空中hit隻鳥，無想hit隻鳥扑都無著，也hit粒珠續m̄知ka落tùi toh落去--lah。 |
|
Taⁿ lán ta̍k lâng kā-kī ê miā sī bô siang tiâu, kiám m̄ sī bô tè thang khì chhú ê pó-pòe mah? Kiám m̄ sī pí Sûi Hô͘ ê chu khah tùi- tiōng mah? Khó-sioh sè-kan lâng chōe-chōe sī in-ūi in ê su-io̍k khòaⁿ chòe hó ê só͘-chāi, chiū phe-miā khì chòe. Kiám bô chhin-chhiūⁿ ēng Sûi Hô͘ ê chu teh tōaⁿ chiáu-á chi̍t poaⁿ-iūⁿ? Sio̍k-gú kóng, Jîn ūi châi sú, niáu ūi si̍t bông; chit hō ōe chin chiàⁿ sī hô͘- tô͘. Chhì mn̄g khòaⁿ lâng ōe ēng sím-mi̍h khì ōaⁿ i ê sìⁿ-miā tit á bōe. M̄-kú lâng chōe-chōe sī ōe hiáu-tit án-ni kóng, iā m̄ khéng pàng-sak su-io̍k lâi kò͘ sì-miā, siūⁿ-liáu chin thang thó͘-khùi.
|
今咱逐人家己 ê 命是無雙條，kiám m̄是無地thang去取 ê 寶貝--mah？Kiám m̄是比隋侯 ê 珠較tùi重--mah?可惜世間人濟濟是因為in ê 私慾看做好 ê 所在，就phe命去做。Kiám無親像用隋侯 ê 珠teh彈鳥仔一般樣？俗語講「人為財死，鳥為食亡」；這號話真正是糊塗；試問看人會用甚mi̍h去換伊 ê 生命得抑bōe?M̄-kú人濟濟是會曉tit án-ni講，也m̄肯放sak私慾來顧生命，想了真thang吐氣。 |
|
Tham sió Sit tōa
|
貪小失大 |
|
Chiàn kok ê sî, óa-kūn Chìn-kok ê só͘-chāi, ū chi̍t kok sió kok kiò chòe Kiû-iû. Chìn-kok ê cháiⁿ-siòng Tì-pek siông-siông siūⁿ beh khì bia̍t i, m̄-kú hit ê lō͘-chháu chin oe̍h chin sòe tiâu, koh choan khiⁿ-kau liáu-liáu chin pháiⁿ kiâⁿ, siūⁿ liáu lóng bô ki-hōe. Āu-lâi chiū siūⁿ chi̍t ê hoat-tō͘, tiâu-kò͘-ì chù chi̍t ê chin tōa ê cheng, pí chhia-lō͘ ū nn̄g pē khoah; chiū phài lâng khì kā Kiû-iû kok ê ông kóng chit ê cheng beh sàng i. Kiû-iû kok ông chiū beh phài lâng khì siu-lí tō-lō͘, chiong hit ê khah koâiⁿ ê phiⁿ hō͘ kē, iā chiong hiah ê khiⁿ-kau thūn khí--lâi, pī-pān thang hó ūn-poaⁿ chit ê tōa cheng.
|
戰國 ê 時，倚近晉國 ê 所在，有一國小國叫做Kiû-iû,晉國 ê 宰相智伯常常想beh去滅伊，m̄-kú hit個路chháu真細條，koh專坑溝了了真歹行，想了攏無機會，後來就想一個法度，刁故意鑄一個真大 ê 鐘，比車路有兩倍闊；就派人去kā Kiû-iû國 ê 王講這個鐘beh送伊；Kiû-iû國王就beh派人去修理道路，將hiah-ê 較懸 ê phiⁿ hō͘低，也將hiah-ê 坑溝thūn起--來，備辦thang好運搬這個大鐘。 |
|
I ū chi̍t ê jîn-sîn, miâ-kiò Chhek-chiong Bān-chi, khó͘-khǹg i kóng, Kó͘-chá ê si ū teh kóng, Chí ū tio̍h siú hoat-tō͘ chiah ōe hō͘ kok-n̍i̍h pêng-tiāⁿ; lán thài thang bô iân bô kò͘ sêng-siū i Ti-pek chi̍t ê tōa cheng? Chiàu khòaⁿ Tì-pek ê chòe lâng sī tham-sim koh bô sìn-si̍t, tek-khak sī in-ūi beh kong-phah lán, siūⁿ liáu bô ki-hōe,só͘-í chù chi̍t ê pí chhia-lō͘ siang pē tōa ê cheng lâi sàng hō͘ tāi-ông; tāi-ông nā khì ngiâ-chi̍h chit ê cheng, tio̍h koâiⁿ ê hōaⁿ thóaⁿ hō͘ i pîⁿ, khiⁿ-kau thūn hō͘ i tīⁿ, i chiū thang thàn chit ê ki- hōe chìn-peng lâi kong-phah lán. I chiong chit hō ōe lâi khó͘-khǹg i ê ông chin kú. I ê ông lóng m̄ thiaⁿ i, hoán-tńg kóng, In sǹg sī tōa kok beh kap lán kau-pôe, lán nā m̄ sêng-siū tek-khak ōe hō͘ in kòe-siàu. Sûi-sî chhe lâng khì thūn lō͘, sòa khì ngiâ-chi̍h hit ê tōa cheng. Chhek-chiong Bān-chi thè-tiâu tò- lâi chiū kóng, Chòe lâng ê jîn-sîn nā bô chi̍t tiám chīn-tiong ê sim-koaⁿ sǹg chòe sī ū chōe; nā sī lán ū chi̍t tiám chīn-tiong ê sim, ông bô beh thiaⁿ lán, án-ni lán tio̍h siám-pī khah hn̄g leh. Sûi-sî tùi sió-lō͘ tô- cháu khì Ōe-kok; kè ū chhit ji̍t kú nā-tiāⁿ hit ê Kiû-iû kok kó-jiân hō͘ Tì-pek bia̍t-khì.
|
伊有一個人臣，名叫赤章蔓枝，苦勸伊講：「古早 ê 時有teh講，只有著守法度才會hō͘國--n̍i̍h平定；咱thài thang無緣無故承受伊智伯這個大鐘？照看智伯 ê 做人是貪心koh無信實，的確是因為beh攻扑咱，想了無機會，所以鑄一個比車路雙倍大 ê 鐘來送hō͘大王；大王若去迎接這個鐘，著縣 ê 岸thóaⁿ hō͘ i平，坑溝thūn hō͘ 伊tīⁿ，伊就thang趁這個機會進兵來攻扑咱。」伊將這號話來苦勸伊 ê 王真久，伊 ê 王攏m̄聽伊，反轉講：「In算是大國beh kap咱交陪，咱若m̄承受，的確會hō͘ in kòe-siàu。」隨時差人去thūn路，續去迎接hit個大鐘。赤章蔓枝退朝倒來就講：「做人 ê 人臣若無一點盡忠 ê 心肝算做是有罪；若是咱有一點盡忠 ê 心，王無beh聽咱，án-ni咱著閃避較遠leh，隨時tùi 小路逃走去衛國；」過有七日久nā-tiāⁿ hit個 Kiû-iû國果然hō͘ 智伯滅去。 |
|
Koh ū chi̍t ê kò͘-sū iû-goân kap chit-ê beh saⁿ-tâng. Pí téng-bīn só͘ kóng chit chân khah chá óa ū nn̄g pah nî, iā sī tī Chìn kok-n̍i̍h. Hit sî sī Hiàn-kong teh chē ūi. Hiàn-kong siūⁿ beh khì bia̍t Kek-kok; m̄-kú tio̍h tùi Gû-kok keng-kè, chiah ōe-tit kàu Kek ê tōe-hng. Án-ni siūⁿ-liáu chin bô hoat-tō͘, chiū kap i ê jîn-sîn chham-siông. I ū chi̍t ê bô͘-sū, miâ-kiò Sûn Sek chhut- lâi kóng tio̍h tùi Gû-kok kā i chioh lō͘ kê. Hiàn-kong kóng, Gû-kong beh thài khéng chioh lán? Sûn Sek chiah kóng, Góa chai Gû-kong ê lâng sī chin tham-sim; nā ēng Sûi-kek ê pó-ge̍k kap Khut só͘ chhut ê pó bé chit nn̄g hāng lâi khì sàng i, i chiū ōe chioh lán kè. Hiàn-kong kóng, Chit nn̄g hang sī lán kok-n̍i̍h ê pó-pòe, thài thang khì sàng pa̍t lâng? Sûn Sek kóng, Che sī ná chhin-chhhiūⁿ kià i khǹg, āu-lâi chiah kā i thó. Hiàn-kong thiaⁿ-liáu ū chêng-lí, chiū chiong ge̍k kap bé kau-tāi Sûn Sek khì sàng Gû-kong. Gû-kong chhiú-n̍i̍h the̍h hit tè pó-ge̍k, ba̍k-chiu teh khòaⁿ pó bé, sim-lāi tōa hoaⁿ-hí.
|
Koh有一個故事猶原kap這個beh相同，比頂面所講這層較早倚200年，也是tī晉國--n̍i̍h。Hit時是獻公teh坐位，獻公想beh去滅虢國；m̄-k ú著tùi 虞國經過，才會得到虢 ê 地方。Án-ni想了真無法度，就kap伊 ê 人臣參詳。伊有一個謀士，名叫荀息出來講著tùi 虞國kā 伊借路過，獻公講：「虞公beh thài肯借咱？」荀息才講：「我知虞公 ê 人是真貪心；若用垂棘 ê 寶玉kap屈所出 ê 寶馬這兩項來去送伊，伊就會借咱過。」獻公講：「這兩項是咱國--n̍i̍h ê 寶貝，thài thang去送別人？」荀息講：「Che是哪親像寄伊囥，後來才kā伊討。」獻公聽了有情理，就將玉kap馬交代荀息去送虞公，虞公手--n̍i̍h提hit塊寶玉，目珠teh看寶馬，心內大歡喜。 |
|
I iā ū chi̍t ê gâu ê jîn-sîn miâ-kiò Kiong Chi-kî kàn-chèng i kóng, Tek-khak m̄-thang siu i chit nn̄g hāng lé-mi̍h. Nā siu i ê sî tek-khak tio̍h lō͘ chioh i kè, ia̍h āu-lâi chìn bia̍t Kek-kok liáu-āu chóng bô tiāⁿ-tiāⁿ kā lán chioh lō͘ khì koán hia ê peh-sìⁿ; tek-khak liân lán ê kok iā ōe bô--khì. Lâng kóng, Tûn-bông chhí-hân (chhùi-tûn bô-- khì, chhùi-khí chiū ōe kôaⁿ)chiū-sī chit ê ì-sù. Só͘-í tek-khak m̄ thang chún i ê peng tùi chia kè. Chóng-sī Gû-kong ê sim-koaⁿ í-keng hō͘ hit ê pó bé kap pó- ge̍k bê khì, chiū ìn Kiong Chi-kî kóng, Chìn kap Gû sǹg sī siāng jī-sìⁿ ê kok, i káⁿ put-jím lâi bia̍t góa. Koh góa teh chè-sū put-chí khiân-sêng, iā ēng chin chōe hó mi̍h án-ni sîn-bêng tek-khak ōe pó-pì góa. Kiong Chi-kî kóng, Che lóng bōe khò tit ê sū, Chìn ōe hiah tōa kok iā sī ū thun-chiàm chong-cho̍k lāi kúi-nā kok, koh hiān-sî beh khì bia̍t i ê Kek-kok, kiám m̄ sī iû-goân siāng chong-cho̍k? Ia̍h hit ê sîn-bêng ê sū sǹg-sī bông-bông biáu-biáu, bô iáⁿ bô chiah; siat-sú Chìn nā chiong Gû-kok bia̍t khì liáu, iā iû-goân ēng hó mi̍h lâi chè-hiàn, hit ê sîn-bêng kiám ū kóng ōe thò͘ chhut lâi hêng i mah? Só-í che lóng sī bōe khò tit ê sū. Kiong Chi-kî án-ni ū chhùi kóng kàu bô nōa, m̄-kú bô hoat-tō͘ thang i-tī Gû-kong ê tham-sim. Só͘-í Gû-kong m̄ thiaⁿ i khó͘-khǹg; kèng-jiân tùi Chìn-kok ê sù-chiá tah-èng lō͘ beh chioh i kè.
|
伊也有一個gâu ê 人臣名叫呂之奇諫諍伊講：「的確m̄-thang收伊這兩項禮物，若收伊 ê 時的確著路借伊經過，亦後來晉滅虢國了後總無tiāⁿ-tiāⁿ kā咱借路去管hia ê 百姓；的確連咱 ê 國也會無--去，人講「唇亡齒寒」（嘴唇無去，嘴齒會寒）就這個意思。所以的確m̄ thang準伊 ê 兵tùi chia過。」總是虞公 ê 心肝已經hō͘ hit個寶馬kap寶玉迷去，就應宮之奇講：「晉kap虞算是像字姓 ê 國，伊káⁿ不忍來滅我。Koh我teh祭祀不止虔誠，也用真濟好物án-ni神名的確會保庇我。」宮之奇講：「Che攏bōe靠tit ê 事，晉會hiah大國也是有吞佔宗族內幾若國，koh現時beh去滅伊 ê 虢國kiám m̄是猶原像宗族？亦hit個神明 ê 事算是矇矇渺渺，無影無跡；設使晉若將虞國滅去了，也猶原用好物來祭獻，hit個神明敢有講會吐出來還伊--mah？所以che攏是bōe靠tit ê 事。」 |
|
Kiong Chi-kî chiū tò-khì, kàu in chhù ê sî chiū tùi lâng kóng, Lán ê jîn-kun kóng kiò sîn-bêng ōe pó-pì i, góa khòaⁿ chiah ê sîn-bêng kin-nî ê jī-káu-mî bô thang koh-chài chia̍h tio̍h Gû-kok ê chè-mi̍h. Kóng-liáu chiū chiong i ê bó͘-kiáⁿ iā sòa poaⁿ chhut kok-gōa, cháu khì tiàm tī Chô-kok. Kó- jiân tī hit nî ê nî-bé, Chìn ê peng khì bia̍t Kek-kok liáu-āu khái-soân beh tò-lâi ê sî, iû-goân tùi Gû-kok keng-kè, chiū sūn-sòa chiong Gû-kok kā I bia̍t khì, sòa lia̍h Gû-kong kap in ê tāi-hu-koaⁿ Pek-lí Hê tò-khì in kok-n̍i̍h.
|
宮之奇 án-ni有嘴講到無瀾，m̄-kú無法度thang醫治虞公 ê 貪心；所以虞公m̄聽伊苦勸；竟然對晉國 ê 使者答應路beh借伊過。宮之奇就倒去，到in厝 ê 時就對人講：「咱 ê 人君講叫神明今年 ê 二九暝無thang koh再食著虞國 ê 祭物，講了就將伊 ê 某子也續搬出國外，走去tiàm tī曹國。」果然tī hit年 ê 年尾，晉 ê 兵去滅虢國了後凱旋beh倒來 ê 時，猶原tùi 虞國經過，就順續將虞國kā 伊滅去，續掠虞公kap in ê 大夫官百里奚倒去in國--n̍i̍h。 |
|
Lâng kóng, Chai thang kàu-gia̍h chiū bōe siū lêng-jio̍k, chai thang hioh-khùn chiū bōe ū gûi-hiám. Che sī teh kéng-kài lâng tio̍h an-hūn siú-kí, m̄ thang sim-koaⁿ siuⁿ tōa ê. Chóng-sī kóng khiok sī khah khoài; nā-sī beh chiàu án-ni lâi kiâⁿ sī chin oh. In-ūi chi̍t tiám tham ê sim-koaⁿ chin oh-tit tû khì. Tùi kó͘-chá kàu taⁿ ū-ê bia̍t kok, ū- ê kheng ka, ū-ê pāi-hoāi miâ-siaⁿ, ū-ê sit-lo̍h sìⁿ-miā, chōe-chōe sī tùi chit jī lâi. Ū-ê khah lī-hāi ê pìⁿ kàu hông-tè chòe kè chhiú, sìⁿ-miā chiah bô--khì. Ū-ê bē-chēng-bē sū chiū phòa, hō͘ koaⁿ--lâng lia̍h- khì tēng sí-hêng; bô m̄ sī ūi-tio̍h tham lâi khí-kiàn. Só͘-í tùi sòe-hàn ê sî eng-kai tio̍h seng tùi chit hāng ê siu-sin lâi tì-i. Chiū-sī ta̍k lâng bô m̄ tio̍h ēng téng-bīn hit nn̄g chām ê kò͘-sū lâi chòe kéng-kài. Sio̍k-gú ū kóng, Tham--jī pîn--jī khak, só͘-í lâng nā ōe chai-chiok chiū sim-koaⁿ hô sî m̄ pêng-an. Sèng-keng iā ū kóng, Tham-châi sī chòe bān hāng pháiⁿ ê kun-goân. Kî-si̍t bô lūn sím-mi̍h sū nā ū chit jī tham--jī tī sim-lāi, chiū lóng kàu-gia̍h thang hāi lâng.
|
人講，知thang夠額就bōe受凌辱，知thang歇睏就bōe有危險，Che是teh警戒人著安分守己，m̄ thang心肝傷大 ê ，總是講卻是較快；若是beh照án-ni來行是真oh，因為一點貪 ê 心肝真oh tit除去，tùi古早到今有 ê 滅國，有 ê 傾家，有 ê 敗壞名聲，有 ê 失落生命，濟濟是tùi這字來。有 ê 較利害變到皇帝做過手，生命才無--去，有 ê bē-chēng-bē事就破，hō͘官--人掠去定死刑；無m̄是為著貪來起見，所以tùi細漢 ê 時應該著先tùi這項 ê 修身來致意，就是逐人無m̄著用頂面hit兩chām ê 故事來做警戒。俗語有講：「貪字貧字殼。」所以人若會知足，就心肝何時m̄平安。聖經也有講：「貪財是做萬項歹 ê 根源；」其實無論甚mi̍h事若有一字貪--字tī心內，就攏夠額thang害人。 |
|
Ōe siú chiah sī Gâu
|
會守才是Gâu |
|
Tiō Siong-chú khì kong-phah Te̍k-kok ū tek-sèng. Te̍k-kok ū nn̄g ê siâⁿ kiò-chòe Tiong-jîn Ló-jîn. Teh kò͘ hit nn̄g ê siâⁿ ê koaⁿ-hú ū chhe sù-chiá lâi beh kìⁿ Siong-chú, kam-goān chiong in ê siâⁿ-tî lâi kui-hâng; hit-sî Siong-chú tú-á teh chia̍h ē-tàu thiaⁿ-liáu iā bô sím-mi̍h hoaⁿ-hí ê khoán,I ê kun-lâng khòaⁿ-liáu chin kî-koài; chiū mn̄g i kóng, Chi̍t ji̍t ê tiong-kan, tit-tio̍h nn̄g chō ê siâⁿ-tî, iū-koh bô sím-mi̍h tōa chhut-la̍t, á-sī liáu siuⁿ chōe pún, án-ni sǹg sī chi̍t kiāⁿ thang hoaⁿ-hí ê tāi-chì, cháiⁿ-iūⁿ chú-kong ê bīn hoán-tńg ū iu-chhiû ê khoán, che hō͘ goán chin bōe hiáu-tit. Siong-chú chiū ìn i kong8, Hit-hō kang-hô ê tōa lâu-chúi, put-kò saⁿ nn̄g ji̍t chiū chiām-chiām thè khì; hit hō hē-thiⁿ ê tōa hong-hō͘ ke̍k-kú chi̍t pòaⁿ ji̍t iā chiū pêng-chēng. Hiān-chāi lán Tiō-kok bô ū sím-mi̍h tōa tek- hēng, chi̍t ji̍t tit-tio̍h nn̄g chō ê siâⁿ-tî, í-keng sǹg chòe sī kiâⁿ kàu ke̍k koâiⁿ ê só͘-chāi; kiaⁿ ōe tùi án-ni liáu-āu chiū chiām-chiām soe-pāi khì lah.
|
趙襄子去攻扑敵國有得勝，敵國有兩個城叫做中人、佐人。Teh顧hit兩個城 ê 官府有差使者來beh見襄子，甘願將in ê 城池來歸降；hit時襄子tú仔teh食下晝聽了也無甚mi̍h歡喜 ê 款。伊 ê 軍人看了真奇怪；就問伊講：「一日 ê 中間得著兩座 ê 城池，又koh無甚mi̍h大出力，抑是了siuⁿ濟本，án-ni算是一件thang歡喜 ê 代誌，怎樣主公 ê 面反轉憂愁 ê 款，che hō͘阮真bōe曉tit。」襄子就應伊：「Hi號江河 ê 大流水，不過三兩日就漸漸退去；hit號夏天 ê 大風雨極久一半日也就平靜，現在咱趙國無有甚mi̍h大德行，一日得著兩座 ê 城池，已經算是行到極懸 ê 所在；驚會tùi án-ni了後就漸漸衰敗去--lah。」 |
|
Hit sî Khóng-chú thiaⁿ-kìⁿ chit ê tāi-chì chiū kóng, Tiō-kok sī teh beh heng ê tiāu-thâu; tùi kó͘-chá í-lâi hoân-ló iu-chhiû sī ōe hō͘ lâng heng- ōng; hoaⁿ-hí khoài-lo̍k sī ōe hō͘ lâng pāi-bông. Ōe tek-sèng bōe kóng- tit sī oh ê sū, tio̍h ōe pó-siú-tit kàu kiú-oán, he chiah sī ûi-lân ê tāi-chì.
|
Hit時孔子聽見這個代誌就講：「趙國是teh beh 興 ê 兆頭；tùi 古早以來煩惱憂愁是會hō͘人興旺；歡喜快樂是會hō͘人敗亡，會得勝bōe講tit是難 ê 事，著會保守tit到久遠，he才是為 oh ê 代誌。」 |
|
Kó͘ lâng giân kóng, Hiān-sî ê sè-kài, m̄-tān-nā chhòng sū-gia̍p ûi-lân, beh lâi ōe pó-siú-tit iā m̄ sī iông-īⁿ ê sū, si̍t-chāi chin ū-iáⁿ. Chóng-sī lâng nā tī khoài-lo̍k ê sî m̄ thang bōe kì-tit kan-khó͘ hit-tia̍p, iā m̄ thang chia̍h pá bōe kì-tit iau sî. Án-ni chiah lio̍h-á ōe pó-tit i chi̍t-sì lâng bōe siuⁿ lī-keng; nā bô chiū nn̄g-lìn-pòaⁿ iū-koh péng-lo̍h lâi. Chóng-sī lán kàu-hōe lāi ê lâng iā tio̍h ài chin sòe-jī. Ū chi̍t khoán ê hoōe iú chi̍t-ē ji̍p-kàu, ia̍h chiū hia-hia pai-pai ka-kī chin tek-ì, ná-chhin-chhiūⁿ thian- kok ê só-sî í-keng tī i chhiú tiong-ng-ni̍t, hit ê thian-kok ê bián-liû í-keng tī i hau-pau-á lāi. Lóng bô siūⁿ kàu Sèng-keng-n̍i̍h iā ū bêng-bêng kóng-kè. Kìⁿ-nā chheng-ho͘ góa, Chú ah, Chú ah hit hō ê lâng bī pit-jiân lóng ōe chìn-ji̍p thian-kok. Án-ni thang chai chit hō ji̍p-kàu ê sū, sui-jiân sī chin iàu-kín, chóng-sī hit hō chin-chiàⁿ kàu-iú ê tek-hēng, sī kèng koh khah tio̍h iàu-kín.
|
古人言講，現時 ê 世界，m̄-tān-nā創事業為難，beh來會保守t也itm̄是容易 ê 事，實在真有影；總是人若tī快樂 ê 時m̄ thang bōe記得艱苦hit-tia̍p,也m̄ thang食飽bōe記得枵時。Án-ni才略仔會保tit伊一世人bōe siuⁿ離經；若無就兩lìn半又koh péng落來；總是咱教會來 ê 人也著ài真細膩，有一款 ê 會友一下入教，亦就hia-hia pai-pai家己真得意，若親像天國 ê 鎖匙已經tī伊手中央--n̍i̍h，hit個天國 ê 冕旒已經tī伊荷包仔內，攏無想到聖經--n̍i̍h也有明明講過：「見若稱呼我，主ah，主ah，hit號 ê 人bōe必然攏會進入天國；」Án-ni thang知這號入教 ê 事，雖然是真要緊，總是hit號真正教友 ê 德行，是更koh較著要緊。 |
|
Chi̍t lâng chi̍t hāng tio̍h
|
一人一項著 |
|
Chāi-chá tī Chi-ná Soaⁿ-tang Chê Ló͘ nn̄g kok ê kau-kài, hit só͘-chāi ū chi̍t ê lâng siⁿ saⁿ ê kiáⁿ; in lāu-pē chiū thè i chhē chhut-miâ ê sian-siⁿ lâi kà-sī i jîn-gī ê tō-lí. Āu-lâi kàu chut-gia̍p tò-lâi, in lāu-pē mn̄g in kóng, Jîn-gī ê tō-lí cháiⁿ-iūⁿ kóng? Hit ê tōa kiáⁿ chiū ìn kóng, Jîn-gī sī kiò góa tio̍h thiàⁿ-sioh seng-khu, jiân-āu chòe-chiâⁿ hó ê miâ-siaⁿ. Hit ê tē jī kiáⁿ kóng, Jîn-gī sī kiò góa tio̍h pàng-sak seng-khu, lâi chiâⁿ jîn-ài ê miâ-siaⁿ. Hit ê tē saⁿ kiáⁿ kóng, Jîn-gī sī kiò góa tio̍h pó-hō͘ seng-khu, chiàu-kò͘ miâ-siaⁿ, nn̄g hāng lóng ōe chiâu-chn̂g. Taⁿ in chit saⁿ ê hiaⁿ-tī-á siāng sī chi̍t ê sian-siⁿ kà-sī in, m̄-kú in tāi-ke ê kiàn-kái lóng sī tōa-tōa bô saⁿ-tâng.
|
在早tī支那山東齊魯兩國 ê 交界，hit所在有一個人生3個子；in老父就替伊chhē出名 ê 先生來教示伊仁義 ê 道理，後來到出業倒來，in老父問in講：「仁義 ê 道理怎樣講？」Hit個大子就應講：「仁義是叫我著疼惜身軀，然後做成好 ê 名聲；」Hit個第2子講：「仁義是叫我著放sak身軀，來成仁愛 ê 名聲；」Hit個第3子講：「仁義是叫我著保護身軀，照顧名聲，兩項攏會齊全。」今in這3個兄弟仔共是一個先生教示in，m̄-kú in大家 ê 見解攏是大大無相同。 |
|
Tī Ìn-tō͘ ê so͘-chai bat ū lâng khan chi̍t chiah chhiūⁿ tùi koe-chhī-n̍i̍h kè,ū lâng kóng hit chiah chhiūⁿ sī o͘-ê, ū lâng kóng hit chiah chhiūⁿ sī pe̍h-ê, ū lâng kóng hit chiah chhiūⁿ sī hoe-sek ê; tāi-ke chìⁿ kàu khiā chin khiā hiān, lóng m̄ khéng sio-niū, ti̍t-ti̍t beh oan-ke khí lâi. Āu-lâi lâng chiah khì chhâ khòaⁿ tàu-tí sī sím-mi̍h sek, chiah chai saⁿ lâng só͘ kóng ê ōe lóng ū chi̍t hāng tio̍h. In-ūi hit chiah chhiūⁿ chi̍t pêng sī o͘-ê, chi̍t pêng sī pe̍h-ê. Tī chiàⁿ pêng ê kan-ta khòaⁿ-kìⁿ pe̍h-sek, só͘-í kóng sī pe̍h chhiūⁿ; tī tò-pêng ê kan-ka khòaⁿ-kìⁿ o͘ sek, só͘-í kóng sī o͘ chhiūⁿ. Iā hit ê tī thâu-chêng ê khòaⁿ-kìⁿ iā ū pe̍h iā ū o͘, só͘-í kóng sī hoe-sek ê chhiūⁿ.
|
Tī印度 ê 所在bat有人牽一隻象tùi 街市--n̍i̍h過，有人講hit隻象是烏 ê ，有人講hit隻象是白-- ê,有人講hit隻象是灰色 ê ；大家諍到企真企現，攏m̄肯相讓，直直beh冤家起來，後來人才去查看到底是甚mi̍h色，才知三人所講 ê 話攏有一項著，因為hit隻象一爿是烏 ê ，一爿是白 ê 。Tī正爿 ê kan-ta看見白色，所以講是白象；tī倒爿 ê kan-ka看見烏色，所以講是烏象，也hit個頭前 ê 看見也有白也有烏，所以講是灰色 ê 象。 |
|
Koh ū chi̍t hāng chhin-chhiūⁿ hòa-seng ê lūi. Ū chi̍t khoán thâng, chham kim-ku beh saⁿ-siāng khoán, chóng-sī i ê sek-tī chi̍t ji̍t pìⁿ kúi-nā sek. Bat tī chá-khí sî lia̍h lâi kā i khòaⁿ sī kim ê sek-tī; kàu ē-po͘ kā i khòaⁿ pìⁿ chòe chhiⁿ-ê; bîn-á-chá khí iū pìⁿ chòe o͘-ê, á-sī pìⁿ chòe hoe-sek ê, lóng bô tiāⁿ-tio̍h. Sī chhin-chhiūⁿ lâng teh chhī chhâm-á (niû-á); chá-khí khòaⁿ sī thâng, ē-po͘ khòaⁿ chi̍t lia̍p pho̍k-á(chhâm-kián); bîn-á-chài kā the̍h chhut lâi khòaⁿ-liáu chi̍t lia̍p chhin-chhiūⁿ thô͘-tāu-jîn; keh chi̍t pòaⁿ ji̍t iū pìⁿ chiah bé-ia̍h chhut-lâi; ia̍h chiū ōe kang-bú saⁿ thīn, koh pàng nn̄g lâi pìⁿ-chòe chhâm-á. Chóng-sī nā he lóng m̄ bat khòaⁿ-kìⁿ ê lâng, thiaⁿ-lián chiū chin giâu-gî.
|
Koh有一項親像化身 ê 類；有一款蟲，chham金龜beh相像款，總是伊 ê 色tī一日變幾若色。Bat tī早起時掠來kā i看是金 ê 色緻；到 e晡kā 伊看變做青 ê ；明仔再起又變做烏 ê ，抑是變做灰色 ê ；攏無定著，是親像人teh飼蠶仔（niû-á)；早起看是蟲，e晡看一粒pho̍k-á(蠶繭）；明仔再kā提出來看了一粒親像土豆仁；隔一半日又變隻尾蝶出來；亦就會公母相thīn,koh放卵來變做蠶仔。總是若he攏m̄ bat看見 ê 人，聽了就真giâu疑。 |
|
Iā koh chi̍t khoán kò͘-chip put-ho̍k-jîn ê, chhin-chhiūⁿ khòaⁿ-kìⁿ chhiūⁿ ê chi̍t pêng, chiū lia̍h chòe i ba̍k-chiu só͘ khòaⁿ sī án-ni, chiū ngī-ngī lia̍h chòe án-ni tio̍h. Chóng-sī nā chhin ba̍k khòaⁿ-kìⁿ án- ni chìⁿ iáu ōe kóng-tit. Ū chi̍t chéng hiah ê bê- sìn kúi-sîn ê sū, bêng-bêng to bô iáⁿ ê tāi-chì iā saⁿ- kap hū-hōe chōng kàu chin tú chin, hiān tú hiān, bo̍h-kioh ba̍k-chiu ū khòaⁿ-kìⁿ ê sū, chū-jiân tek- khak sī beh chìⁿ kàu iâⁿ. Án-ni khó-kiàn sè-kan sū sī chin khoah, m̄ thang ēng ka-kī sió-khóa ê tì- sek, chiū beh kā i toàn kóng sī cháiⁿ-iūⁿ; lóng tio̍h khòaⁿ hit ê sū-thé ū ha̍p tō-lí thàn hoat-tō͘ á bô, chiah thang khì kiâⁿ.
|
也koh一款固執不服人-- ê ，親像看見象 ê 一爿，就掠做伊目珠所看是án-ni，就硬硬掠做án-ni著；總是若親目看見án-ni諍iáu會講tit，有一種hiah-ê 迷信鬼神 ê 事，明明都無影 ê 代誌也相kap附會狀到真tú真，現tú現，莫叫目珠有看見 ê 事，自然的確是beh諍到嬴。Án-ni可見世間事是真闊，m̄ thang用家己小可 ê 知識，就eh kā 伊斷講是怎樣；攏著看hit個事體有合道理趁法度抑無，才thang去行。 |
|
Ōe chiū bô Ûi-lân
|
會就無為難 |
|
Ho̍k Chú-chiān teh chòe Siān-hú ê tōe-hng koaⁿ, hit sî Iú-jio̍k khì chhē i; khòaⁿ-kìⁿ i pìⁿ chin siau-sán, chiū mn̄g i sī sím-mi̍h iân-kò͘. Ho̍k Chú-chiān ìn i kóng, Lí lóng m̄ chai mah? Góa sī bô lō͘-ēng ê lâng, phài góa lâi chòe Siān-hú ê tōe-hng koaⁿ; in-ūi tāi-chì chin chōe, put- chí bô êng, sim-lāi iā chin hoan-ló, só͘-í seng-khu chiah ōe chiah-n̍i̍h siau-sán lah. Iú-jio̍k kóng, Kó͘-chá ê sî, Sùn teh chòe hông-tè, i tôaⁿ ngó͘-hiân ê khîm, chhiùⁿ lâm-hong ê si, chòe i an-hân chū-chāi, thong kok iû-goân sī liāu-lí kàu hó-sè hó-sè. Hiān-chāi chit ê sió-sió khóa-khóa ê Siān-hú nā-tiāⁿ, lí chiū hoân-ló kàu lóng bōe hiáu-tit thang tī-lí; siat-sú hō͘ lí chòe hông-tè lâi koán kui kok, ia̍h beh án-cháiⁿ-iūⁿ leh?
|
宓子賤teh做單父 ê 地方官，hit時有若去chhē伊；看見伊變真消瘦，就問伊是甚mi̍h緣故，伏子賤應伊講：「你攏m̄知--mah？我是無路用 ê 人，派我來做單父 ê 地方官；因為代誌真濟，不止無閒，心內也真煩惱，所以身軀才會chiah-n̍i̍h消瘦--lah。」有若講：「古早 ê 時，舜teh做皇帝，伊彈五弦 ê 琴，唱南方 ê 詩，作伊安閒自在通國猶原是料理到好勢好勢，現在這個小小可可 ê 單父nā-tiāⁿ，你就煩惱到攏bōe曉tit thang治理；設使hō͘你做皇帝來管歸國，亦beh án怎樣--leh？」 |
|
Lán lâng tī chit sè-kan, tio̍h ū hit-hāng ê pún- sū, chiah ōe pān tit hit-hāng ê sū-gia̍p. Siat-sú to bô hit hō tōa châi-tiāu, kan-ta siūⁿ beh chòe hit hō tōa sū-gia̍p, tek-khak sī chiong hiah ê tio̍h- bôa kui tī khang-khang. Sio̍k-gú kong, Tì chio̍h cheng-khū teh thiàu ka-koan; chhut chin chōe la̍t koh m̄ hó khòaⁿ, chiū-sī chit ê ì-sù. Chóng-sī téng-bīn só͘ kóng, Ho̍k Chú-chiān chòe Siān-hú ê tōe-hng koaⁿ, sûi-jiân sī bô tōa châi-tiāu, khiok iā chīn sim lâi liāu-lí; só͘-í bôa kàu ka-kī ê sin-thé lóng siau-sán khì. M̄-kú Siān-hú ê kàu-hòa tōa heng-khí, án-ni sǹg sī tōa hó ê koaⁿ-oân. Nā pí- phēng iáu chi̍t khoán, chhin-chhiūⁿ chit hō châi- tiāu iū bô, chì-khì iū tōa, kan-ta kò͘ i ka-kī ōe pûi, m̄ koán peh-sìⁿ cháiⁿ-iūⁿ kan-khó͘, che chiū thian chha tī ian lah.
|
咱人tī這世間，著有hit項 ê 本事，才會辦tit hit項 ê 事業，設使都無hit號大才調，kan-ta想beh做hit號大事業，的確是將hiah-ê 著勞歸tī空空。俗語講：「戴石舂臼teh跳加官。」出真濟力koh m̄好看，就是這個意思。總是頂面所講，宓子賤做單父 ê 地方官，雖然是無大才調，卻也盡心來料理；所以磨到家己 ê身體攏消sán去。M̄-kú 單父 ê 教化大興起，án-ni算是大好 ê 官員，若比並iáu一款，親像這號才調又無，志氣又大，kan-ta顧伊家己會肥，m̄管百姓怎樣艱苦，che就天差tī淵--lah。 |
|
Khòaⁿ kūn bô khòaⁿ hn̄g
|
看近無看遠 |
|
Bó͘ só͘-chāi ū chi̍t ūi tōa-ke kháu-chèng ê lâng, in ê chàu-kha tún kàu chi̍t tui chhâ, iā hit ê ian-tâng chàu-chhùi koh tú hó ǹg tī hia. Ū chi̍t ê lâng khòaⁿ-liáu chiū siūⁿ án-ni put-chí gûi-hiám; chiū tùi chú-lâng kóng, Tio̍h chiong ian-tâng chhùi sóa tùi piⁿ-á khì, iā chiong hiah ê chhâ-chháu poaⁿ-sóa khì pa̍t-ūi, chiah bô gûi-hiám; nā bô, kiaⁿ-liáu ū hé-chai. Chú-lâng m̄ thiaⁿ i.
|
某所在有一位大家口眾 ê 人，in ê 灶腳囤到一堆柴，也hit個煙筒灶嘴koh tú好向tī hia，有一個人看了就想án-ni不止危險；就對主人講：「著將煙筒嘴徙tùi 邊仔去，也將hiah-ê 柴草搬徙去別位，才無危險；若無，驚了有火災。」主人m̄聽伊。 |
|
Kè bô jōa-kú, kó-jiân tùi hiah ê chhâ-chháu ê tiong-kan khí hé, chiū ū kúi-nā lâng lâi kap i tàu kha-chhiú, phah hé hō͘ hoa. Chóng-sī tāi-ke í-keng sio kàu chhàu-thâu nōa-hī; āu-lâi chú-lâng pī-pān iân-sia̍h, lâi kā tāi-ke seh to-siā, chiū chhiáⁿ hiah ê chhàu-thâu nōa-hī ê chē tōa-ūi; iā hit ê kà i sóa ian-tâng poaⁿ chhâ-chháu ê lâng, khiok bô khì chhiáⁿ i. Só͘-í hiān- sî ê lâng ū chi̍t kù ōe kóng, Khiok tut2 sú sin, bû un-te̍k; chiau thô͘ lān ge̍k ûi siōng khek. (Chiū-sī kóng, tāi-seng kah i tî-hông, ōaⁿ ian-tâng chhùi, sóa-khui chhâ-chháu, chit hō liōng-chá tiuⁿ-tî ê khùi-la̍t chīn tōa, in lóng bô siàu-liām i ê un-tek. Iā thòe in phah hé hiah ê lâng ū-ê sio kàu chhàu thâu, ū-ê nōa hia̍h, in chiū siūⁿ kóng, Che kiù lán ê kín-kip kong-lô chin chōe, chiū chhiáⁿ in lâi chòe siōng-téng ê lâng kheh).
|
過無偌久，果然tùi hiah-ê 柴草 ê 中間起火，就有幾若人來kap伊鬥腳手，扑火hō͘灰。總是大家已經燒到臭頭爛耳；後來主人備辦宴席，來kā大家說多謝，就請hiah-ê 臭頭爛耳 ê 坐大位；也hit個教伊徙煙筒搬柴草 ê 人，卻無去請伊；所以現時 ê 人有一句話講「曲突徙薪，無恩澤；焦頭爛額為上客」 （就是講，代先教伊持防，換煙筒嘴， 徙開柴草，這號量早張持 ê 氣力盡大，in攏無數念伊 ê 恩澤；也替in扑火hiah 個人有 ê 燒到臭頭，有 ê 爛額，in就想講，che救咱 ê 緊急功勞真濟，就請in來做上等 ê 人客。） |
|
Sè-kan ū chin chōe hit hō ûi-hui chok-tái, ta̍k hāng káⁿ chòe ê lâng, iā siông-siông ū lâng khó͘-khǹg i tio̍h hoán-hóe kóe-pìⁿ lâi kui Siōng-tè ê chin-lí, thang bián-khì āu-lâi ê chai-ē; iā m̄ bián chòe kàu āu-lâi sū phòa hoān-chōe, siū kaⁿ-lô ê kan-khó͘. Chóng-sī in lóng bô beh thiaⁿ i. Kàu āu-lâi i nā tī hit ê kan-khó͘ hoān-lān ê tiong-kan, nā lâng the̍h tām-po̍h-á chîⁿ pang-chān i, i chiū kám-un put-chīn; iā khiok bô siūⁿ kàu hit ê khó͘-khǹg lán hoán-hóe ê lâng sī hó sim; i ê kong-lô pí ēng chîⁿ-châi chín-chè lán ê sī khah tōa; in-ūi lán nā thiaⁿ i ê chhùi, kin-á-ji̍t m̄ bián kàu chit ê tōe-pō͘. Chóng-sī khah chōe lóng bô siūⁿ án-ni; khah chōe sī kap téng-bīn ê kò͘-sū hit ê chú-lâng sio-siāng.
|
世間有真濟hit號為非作歹，逐項敢做 ê 人，也常常有人苦勸伊著反悔改變來歸上帝 ê 真理，thang免去後來 ê 災厄；也m̄免做到後來事破犯罪，受監牢 ê 艱苦，總是in攏無beh聽伊。到後來伊若tī hit ê 艱苦患難 ê 中間，若人提淡薄仔錢幫贊伊，伊就感恩不盡；也卻無想到hit ê 苦勸咱反悔 ê 人是好心；伊 ê 功勞比用錢財賑濟咱是較大；因為咱若聽伊 ê 嘴，今仔日m̄免到這個地步。總是較濟攏無想án-ni；較濟是kap頂面 ê 故事hit ê 主人相像。 |
|
Kín-sīn só͘ kiâⁿ
|
謹慎所行 |
|
Sam-kok chheh kì chi̍t chām Koan Hûn-tióng pó-hō͘ in nn̄g ê hiaⁿ-só beh kap Chô Chhò chiūⁿ kiaⁿ khì. Tī lō͘-n̍i̍h Chô Chhò tiâu-kò͘-ì ēng chi̍t keng pâng hō͘ in saⁿ lâng tòa, ì-sù sī beh hun-loān in kun-sîn ê lé-sò͘. Chóng-sī Koan Hûn- tióng chòe i tiám la̍h-chek chhut lâi chhù- gōa khòaⁿ chheh kàu thiⁿ-kng, lóng bô sió-khóa ià-lán ê bīn-sek. Chô Chhò khòaⁿ-kìⁿ án-ni, ná koh-khah kèng-tiōng i.
|
三國冊記一站關雲長保護in兩個兄嫂beh kap曹操上京去。Tī路--n̍i̍h曹操刁故意用一間房hō͘ in三人tòa,意思是beh昏亂in君臣 ê 禮數。總是關雲長做伊點蠟燭出來厝外看冊到天光，攏無小可厭懶 ê 面色；曹操看見án-ni，那koh較敬重伊。 |
|
Koan Hûn-tióng ê só͘ chòe sǹg kun-chú ê só͘ kiâⁿ sì-chiàⁿ kong-bêng; lóng bô kò͘-ì chng-chòe. Khòaⁿ Sam-kok chheh ê lâng lóng kóng i sī ài kò͘- ì chòe kun-chú ê miâ-siaⁿ, chiah án-ni lâi siám-pī hiâm-gî; nā-sī chāi Koan Hûn-tióng ê ì-sù chiū bô án-ni kóng, in-ūi Koan Hûn-tióng só͘ kò͘ chiū-sī Lâu Pī ê bīn-chiūⁿ, kap in hiaⁿ-só ê tek-hēng. Chèng lâng ê lām-sám kóng tio̍h m̄-tio̍h i lóng bô͘ khòa-ì.
|
關雲長 ê 所做算君子 ê 所行四正光明；攏故意裝作；看三國冊 ê 人攏講伊是愛故意做君子 ê 名聲，才án-ni來閃避嫌疑；但是在關雲長 ê 意思就無án-ni講，因為關雲長所顧就是劉備 ê 面上，kap in兄嫂 ê 德行，眾人 ê lām-sám講著m̄著伊攏無掛意。 |
|
Chiàu án-ni kā i siūⁿ, lán kàu-hōe lāi ê hōe-iú nā ōe chiàu i ê hoat-tō͘ lâi kiâⁿ, ū kun-chú ê kah-pō͘, kiám m̄-sī chin hó mah? Kìⁿ-nā ū hiâm-gî ê só͘- chāi, chhin-chhiūⁿ chiú-lâu, hì-hn̂g, hoa-ke liú-hāng, kiáu-tiûⁿ, che lóng m̄-thang khì, m̄ tāu-nā pó-choân ka-kī ê miâ-siaⁿ, chiū lán ê Chú kap kàu-hōe ê miâ- siaⁿ koh-khah iàu-kín tio̍h pó-choân.
|
照án-ni kā伊想，咱教會內 ê 會友若會照伊 ê 法度來行，有君子 ê 腳步，kiám m̄是真好--mah？見若有嫌疑 ê 所在，親像酒樓、戲園、花街柳項、kiáu場，che攏m̄-thang去，m̄-tān-nā保全家己 ê 名聲，就咱 ê 主kap教會 ê 名聲koh較要緊著保全。 |
|
Sèng-keng ū kóng, “Só͘ kiâⁿ tio̍h toan-chiàⁿ, chhin-chhiūⁿ tī ji̍t-sî; bo̍h-tit hòng-chhiòng chiú- chùi, bo̍h-tit ho͘N3-sek siâ-îm, bo̍h-tit saⁿ-chiⁿ oàn- tò͘.”(Lô-má 13:13)
|
聖經有講，「所行著端正，親像tī日時；莫得放縱酒醉，莫得好色邪淫，莫得相爭怨妒。」（羅馬 13：13） |
|
Chèng tāu siu tāu
|
種豆收豆 |
|
Chi-ná chiàn-kok ê sî, ngó͘-pà chāi-lāi hit ê Chîn Bo̍k-kong, ū chi̍t pái khì Niû-soaⁿ ê só͘-chāi phah la̍h. Hit mî-hng phah m̄ kìⁿkúi-nā chiah ê hó bé, chiū phài lâng sì-kòe khì chhē. Keh bô jōa kú ū lâng lâi pò kóng, Tī Ki-soaⁿ ê lâm-pêng, ū chha-put-to saⁿ pah ê thó͘ lâng, í-keng chiong bé thâi khì lah; hiān-sî teh chú beh khì chia̍h; nā àm-chīⁿ phài peng khì, ōe lóng-chóng lia̍h tio̍h. Chîn Bo̍k-kong thiaⁿ-liáu thó͘-khùi kóng, Góa phài lín khì chhē, sī ǹg-bāng ōe koh tit- tio̍h hiah ê bé. Taⁿ bé í-keng sí, hoān- chōe ê lâng iū hiah-n̍i̍h chōe, nā lóng kā i lia̍h lâi pān, bōe bián-tit hō͘ lâng kóng góa khòaⁿ cheng-siⁿ khah tùi-tiōng, lia̍h lâng ê sìⁿ-miā khòaⁿ khah khin. Koh góa thiaⁿ-kìⁿ kóng, chia̍h hó bé ê bah, bô chia̍h chiú khì chān i siau-hòa, chiū ōe tì pīⁿ; hiah ê thó͘ lâng lóng m̄ chai chit khoán ê lī-hāi. Chiū kiò lâng chiong i só͘ tòa lâi ê hó chiú, taⁿ khì hō͘ hiah ê thó͘ lâng, kah in sûi-ê pun tām-po̍h khì chia̍h; hiah ê lâng thiaⁿ-liáu put-chí kám-kek.
|
支那戰國 ê 時，五霸在內hit個秦穆公，有一擺去梁山 ê 所在扑獵。Hit暝昏扑m̄見幾若隻 ê 好馬，就派人四界去chhē,隔無偌久有人來報講：「Tī 岐山 ê 南爿，差不多有300個土人，已經將馬thâi去--lah；現時teh煮beh去食；若暗靜派兵去，會攏總掠著。」秦穆公聽了吐氣講：「我派lín去chhē,是向望會koh得著hiah-ê 馬，今馬已經死，犯罪 ê 人又hiah-n̍i̍h濟，若攏kā i掠來辦，bōe免tit hō͘人講我看精神較tùi重，掠人 ê 生命看較輕。Koh我聽見講，食好馬 ê 肉，無食酒去贊伊消化，就會致病；hiah-ê 土人攏m̄知這款 ê 利害。就叫人將伊所帶來 ê 好酒，擔去hō͘ hiah-ê 土人，教in隨個分淡薄去食。」hiah-ê 人聽了不止感激。 |
|
Āu-lâi keh ū chi̍t nî kú, Chîn Bo̍k-kong kap Chìn kok ê peng tī Hân ê só͘-chāi kau-chiàn, Bo̍k-kong tōa pāi, Chìn ê peng í-keng chiong Bo̍k-kong ê chiàn-chhia ûi-teh. Chìn ê niá peng koaⁿ Niû Iû-bí iā í-keng khiú tio̍h Bo̍k-kong só͘ chē hit tiuⁿ chhia ê bé. Tng hit chām chin gûi-kip ê sî, hut-jiân khòaⁿ-kìⁿ saⁿ pah gōa lâng, iā bô khiâ bé, iā bô chē chhia, chhiú-n̍i̍h kiah2 tōa to, ta̍k-ê chi̍t khiā chi̍t thò koâiⁿ, hiông kài-kài ti̍t-ti̍t phah ji̍p lâi, khòaⁿ-kì Chîn Bo̍k-kong hō͘ Chìn kok ê peng ûi-teh, chiū phe sí miā, chiong hiah ê peng phah thè, m̄-nā kiù-chhut Chîn Bo̍k-kong, hoán-tńg chiong Chìn Hūi-kong lia̍h-lâi.
|
後來隔有一年久，秦穆公kap晉國 ê 兵tī韓 ê 所在交戰，穆公大敗，晉 ê 兵已經將穆公 ê 戰車圍teh，晉 ê 領兵官梁由靡也已經khiú著穆公所坐hit張車 ê 馬，當hit chām真危急 ê 時，忽然看見300外人，也無騎馬，也無坐車，手--n̍i̍h kia̍h大刀，逐個一企一thò懸，雄kài-kài直直扑入來，看見秦穆公hō͘晉國 ê 兵圍teh，就phe 死命，將hiah-ê 兵扑退，不但救出秦穆公，反轉將晉惠公掠來。 |
|
Bo̍k-kong khòaⁿ-liáu chin hoaⁿ-hí, chiū tiàu in lâi mn̄g kóng; Lín sī toh-lo̍h ê lâng, siáⁿ-sū kin-á-ji̍t lâi kiù góa? Hiah ê lâng kóng, Goán chiū-sī kū-nî thau-khan kun-ông ê hó bé hiah ê lâng; kám-liām kun ê tōa un-tek, bô pān goán ê chōe , koh kiaⁿ goán phòa-pīⁿ. In-ūi kūn-ji̍t thiaⁿ-kìⁿ tī-chia teh sio-thâi, só͘-í saⁿ-kap lâi beh pang-chān kun kau-chiàn; taⁿ chin-chiàⁿ ū thàn goán pò-tap kun ê sim. Bo̍k-kong thiaⁿ-liáu thó͘-khùi kóng, Chèng koe tit-tio̍h koe, chèng tān siu-sêng tāu. Siat-sú góa kū-nî chiong chiah ê lâng lia̍h khì pān chōe, in-á-ji̍t thài ōe tit-tio̍h in ê la̍t lâi kiù góa leh? Chiū mn̄g in kóng, Lín kam-goān ji̍p iâⁿ chòe peng m̄? Ta̍k-ê kóng, Goán sī thó͘ lâng, bōe hiáu siú kui-kú, m̄ káⁿ chòe kun-peng. Bo̍k-kong chiū kiò lâng the̍h kim-gûn châi-pó siúⁿ-sù in; in iā lóng m̄ siu, chòe in sio sî tò-khì.
|
穆公看了真歡喜；就召in來問講：「Lín是toh落 ê 人，啥事今仔日來救我？」Hiah-ê 人講：「阮就是舊年偷牽君王 ê 好馬hiah-ê 人；感念君 ê 大恩德，無辦阮 ê 罪，koh驚阮phòa病；因為近日聽見tī-chia teh相thâi,所以相kap來beh幫贊君交戰；今真正有趁阮報答君 ê 心。」穆公聽了吐氣講：「種瓜得著瓜，種豆收成豆。設使我舊年將chiah-ê 人掠去辦罪，今仔日thài會得著in ê 力來救我--leh？」就問in講：「Lín甘願入營做兵m̄?」逐家講：「阮是土人，bōe曉守規矩，m̄敢做軍兵；」穆公就叫人提金銀財寶賞 賜in； in也攏m̄收，做in相辭倒去。 |
|
Sè-kan ê lâng, thang hun chòe saⁿ téng. Ū chi̍t téng ê lâng, lí nā ēng un-hūi khoán-thāi i, i hoán- tńg ēng pháiⁿ lâi pò lí; che miâ kiò kúi tō. Ū chi̍t téng ê lâng, lí nā ēng hó khoán-thāi i, i iā ēng hó pò-tap lí; che kiò chòe jîn-tō. Iā ū chi̍t téng- hō ê lâng, lí ēng pháiⁿ khoán-thāi i, i khiok ēng hó lâi khoán-thāi lí; che kiò chòe thian-tō. Chhin-chhiūⁿ Bo̍k-kong teh khoán-thāi hiah ê thau-khan bé ê lâng, chiàu khòaⁿ bōe bián-tit ū siúⁿ-hoa̍t put bêng; m̄-kú chōe put ki̍p chiòng, saⁿ pah gōa lâng lóng in-ūi hit kúi chiah bé lâi siū chōe, khiok iū siūⁿ-liáu put jím, iū-koh chai hiah ê thó͘ lâng sī lóng bōe hiáu-tit hoat-lu̍t kap lī-hāi. Só͘-í put-jû chòe chêng hō͘ in, m̄ sī ài tit lâng in-ūi án-ni lâi o-ló i, á sī ū ǹg-bāng in āu-lâi ê pò-tap i, só͘-í ū thang khó-chhú. Chhì siūⁿ hiān-sî ū chit hō ê lâng á bô; phah-sǹg bô. Khah chōe lóng sī hit hō bô siūⁿ lán khoán-thāi lâng cháiⁿ-iūⁿ, kan-ta ōe hiáu hiâm lâng pháiⁿ khoán-thāi i. Iâ-so͘ kóng, Tio̍h thiàⁿ lí ê tùi-te̍k; iau tio̍h hō͘ i chia̍h, chhùi-ta tio̍h hō͘ i lim; che chiū-sī ēng un-hūi lâi pò-tap pháiⁿ khoán-thāi lán ê lâng.
|
世間 ê 人，thang分作三等，有一等 ê 人，你若用恩惠款待伊，伊反轉用歹來報你；che名叫鬼道；有一等 ê 人，你若用好款待伊，伊也用好報答你；che叫人道；也有一等號 ê 人，你用歹款待伊，伊卻用好來款待你；che叫做天道。親像穆公teh款待hiah-ê 偷牽馬 ê 人，照看bōe免tit有賞罰不明；m̄-kú罪不及眾，300外人攏因為hit幾隻馬來受罪，卻又想了不忍，又koh知hiah-ê 土人是攏bōe曉tit法律kap利害，所以不如做情hō͘ in，m̄是ài tit人因為án-ni來o-ló伊，抑是有向望in後來 ê 報答伊，所以有thang可取。試想現時有這號 ê 人抑無；扑算無。較濟攏是hit號無想咱款待人怎樣，kan-ta會曉嫌人歹款待伊。耶穌講：「著疼你 ê 對敵；枵著hō͘伊食，嘴乾著hō͘伊lim；che就是用恩惠來報答歹款待咱 ê 人。」 |
|
Kau chhián giân chhim
|
交淺言深 |
|
Sòng-kok ū chi̍t ê hó-gia̍h lâng, in chhù ê chhiûⁿ-á in-ūi chìm-chù hō͘ lo̍h siuⁿ kú, sòa hō͘ pang chi̍t khiah khì. In hāu-siⁿ kā i kóng, Chit ê chhiûⁿ-á nā bô siu-lí, kiaⁿ-liáu ōe hō͘ chha̍t ji̍p lâi. In ê chhù-piⁿ chi̍t ê lāu lâng iā sī án-ni kóng. Bô siūⁿ hit ê-hng, ko8-jiân ū chha̍t lâi thau chin chōe mi̍h khì. Hit ê hó-gia̍h lâng chiū chin o-ló i ê kiáⁿ sī chhong- bêng, iā giâu-gî chhù-piⁿ hit ê lāu lâng chòe chha̍t lâi thau i.
|
宋國有一個好額人，in厝 ê 牆仔因為浸漬雨落傷久，續hō͘崩一隙去。In後生kā伊講：「這個牆仔若無修理，驚了會hō͘賊入來。」In ê 厝邊一個老人也是án-ni講，無想hit e昏，果然有賊來偷真濟物去。Hit個好額人就真o-ló伊 ê 子是聰明，也giâu疑厝邊hit個老人做賊來偷伊。 |
|
Taⁿ chiàu án-ni kā thiaⁿ, hit ê hó-gia̍h lâng ê kiáⁿ, kap in chhù-piⁿ lāu-lâng só͘ kóng ê ōe, sī siāng chi̍t iūⁿ, i khiok o-ló in kiáⁿ chhong-bêng, giâu-gî chhù-piⁿ ê lâng chòe chha̍t; in-ūi in kiáⁿ kap chhù-piⁿ ū chhin-soe ê hun-piat. Só͘-í siāng chi̍t khoán ê ōe, ū nn̄g khoán ê khoán-thāi i. Khó- kiàn hoān-sū tio̍h chiong sim-koaⁿ phâng-pîⁿ lâi siūⁿ; nā bô, lóng bōe bián-tit ū chûn thán chhin ê sim tī-teh.
|
今照án-ni kā聽，hit個好額人 ê 子，kap in厝邊老人所講 ê 話，是像一樣，伊卻o-ló in子聰明，giâu疑厝邊 ê 人做賊；因為子kap厝邊有親疏 ê 分別，所以像一款 ê 話，有兩款 ê 款待伊，可見凡事著將心肝捧平來想；若無，攏bōe免tit有存坦親 ê 心tī-teh。 |
