Tang-hng ê kò͘-sū_04
|
東方ê故事_04 |
| Bô Chù-bêng |
無注明 |
|
Chéng tí oa
|
井底蛙 |
|
Chong-chú bat kóng, Ū chi̍t ji̍t chíⁿ-lāi ê súi-koe tùi Tang-hái ê pi̍h kóng, Góa put-chí ài kap lí saⁿ-kap thit-thô, khòaⁿ sī beh tòa chíⁿ-nôa-téng, thiàu-lâi thiàu- khì, á-sī beh tòa chíⁿ-lāi ê piah-khang, hioh-khùn lâi tâm-lūn; he̍k-sī tòa chúi-bīn pàng teh hō͘ i phû, á-sī tiàm-bī chhàng-lo̍h lâi thô͘-soa tóe, lóng chin hó thit-thô; bô lūn sī ām-mûi, á-sī tō͘-ún, to m̄ ta̍t-tio̍h góa. Taⁿ tit-tio̍h chit khut ê chúi, koh ū chiah-n̍i̍h tōa, chiah-n̍i̍h khoah ê chíⁿ, iā sǹg sī ke̍k lo̍k ê sè-kài lah. Pi̍h Sian-siⁿ, lí cháiⁿ-iūⁿ m̄ khah siông lâi goán chit hō hó só͘-chāi thit-thô leh? Tang-hái ê pi̍h chiū siūⁿ beh lo̍h-khì, tò- kha chhng iáu-bē ji̍p-khì, chiàⁿ-kha to í-keng khì khê-teh lah, chiū tòa chíⁿ-téng se̍h kúi-nā chōa; sòa tùi hit chiah súi-koe kóng, Lí bōe hiáu-tit tang-hái ê tōa mah? Káng chheng lí ê hn̄g, iáu-bē kàu-gia̍h thang pí i ê khoah; káng chheng tn̄g ê koâiⁿ, iáu-bē kàu-gia̍h thang pí-tit i ê chhim. Ú-tè ê sî, káu nî ê chúi-chai, chit ê hái bô khòaⁿ-kìⁿ ke- thiⁿ khah koâiⁿ. Thong-ông hit-tia̍p, chhit nî ê khòng-hān, chit ê hái iā bô khòaⁿ-kìⁿ kiám-chió khah kē; bô kóng in-ūi kú chiām-sî piàn-keng, a-sī ū chōe chió ê chìn-thè. Che sī goán tang-hái ke̍k lo̍k ê só͘-chāi. Hit chiah chíⁿ-lāi ê súi-koe thiaⁿ-kìⁿ chiah ê ōe, tāi-seng chhiⁿ-chin koh gông-ngia̍h; āu-lâi siūⁿ liau8 kiàn-siàu, tiām-tiām lóng bô ì-sù.
|
莊子bat講，有一日井內 ê 水蛙對東海 ê鱉講，我不止 ài kap你thit-thô,看是beh tòa井欄頂，跳來跳去，抑是beh tòa井內 ê 壁孔，歇睏來談論；或是tòa水面放teh hō͘ i浮，抑是tiàm-bī藏落來土砂底，攏真好thit-thô;無論是蝦蟆，抑是肚蚓，都m̄值著我。今得著這窟 ê 水，koh有chiah-n̍i̍h大，chiah-n̍i̍h闊 ê 井，也算是極樂 ê 世界--lah。鱉先生，你怎樣m̄較常來阮這號好所在thit-thô--leh？東海 ê 鱉就想beh落去，倒腳穿iáu bōe入去，正腳都已經去khê -teh lah，就tòa井頂se̍h幾若chōa;續對hit隻水蛙講，你bōe曉tit東海 ê 大--mah？Káng千里 ê 遠，iáu bōe夠額thang比伊 ê 闊；káng千丈 ê 高，iáu bōe夠額thang比tit伊 ê 深，禹帝 ê 時，9年 ê 水災，這個海無看見加添較高；湯王hit-tiap，7年 ê 亢旱，這個海也無看見減少較低；無講因為久暫時變更，抑是有濟少 ê 進退。Che是阮東海極樂 ê 所在。Hit隻井內 ê 水蛙聽見chiah-ê 話，代先chhiⁿ-chin koh gōng-ngia̍h;後來想了見笑，恬恬攏無意思。 |
|
Lūn-kàu sè-kan lâng, chí-ū chai êng-hôa hù-kùi, ài chòe tōa-koaⁿ, thàn tōa chîⁿ, hak hó ê chhân, chhōa súi ê bó͘, ū chōe-chōe kim-gûn châi-pó, án-ni chiu lia̍h-chòe chun-kùi; iā m̄ chai ehiah ê í-gōa, iáu ū pí chit hō khah chun-kùi ê tāi-chì. Chhin-chhiūⁿ Pó-lô m̄ goān chòe Iû-thài lâng ê koaⁿ, lâi kun-tè Iâ-so͘. Mô͘-se m̄ khéng hióng-siū Ai-ki̍p ông-kiong ê hok-khì, kam-goān kap I-sek- lia̍t lâng phun-pho ti khòng-iá. Gân Hôe khiā tòa hit hō m̄ chiâⁿ só͘-chāi, sī tǹg teh chia̍h chi̍t kheng-á pn̄g, chi̍t khok-á thng; chóng-sī i liah2- chòe chin khoài-lo̍k. Lia̍p-sat-lō͘ sòng-hiong kàu bô thang chia̍h, tiàm hó-gia̍h lâng ê mn̂g-kháu, thèng-hāu pun tām-po̍h ê lâu-san mi̍h lâi chí-ki, i iā lóng bô hoân-ló. Chhin-chhiūⁿ chit kúi lâng, kiám m̄-sī kap lán siāng chi̍t khoán ê seng-khu, saⁿ tâng chi̍t khoán ê sèng-chêng; cháiⁿ- iūⁿ m̄ chai chia̍h hó chhēng hó sī lâng só͘ him-siān mah? Cháiⁿ-iūⁿ i thian-thian-á m̄, hoán-tńg sî hó gia̍h, kam-goān hō͘ sòng-hiong; bô him siān chun-kùi, kam-sim chòe pi-chiān, bô hiâm kan-khó͘, put-lūn tú-tio̍h sím-mi̍h chhì-liān, iā bô kóe-ōaⁿ in ê sim- chì? Che kiám m̄ sī piáu-bêng in sim-lāi kap ba̍k- chiu ê tiong-kan, lēng-gōa ū chi̍t khoán ê kéng-gū, khah-iâⁿ tī sè-kan ê êng-hôa hù-kùi, kap hiah ê chun-kùi hó-gia̍h kim-gûn châi-pó mah? Ia̍h hiah ê mî-ji̍t tu-tu siūⁿ chit hō ê lâng kap chit ê chéng- tí-oa, ū sím-mi̍h hun-piat leh?
|
論到世間人，只有知榮華富貴，愛做大官，趁大錢，hak好 ê 田，娶súi ê 某，有濟濟金銀財寶，án-ni就掠做尊貴；也m̄知chiah-ê 以外，iáu有比這號較尊貴 ê 代誌，親像保羅m̄願做猶太人 ê 官，來跟tè耶穌；摩西m̄肯享受埃及王宮 ê 福氣，甘願kap以色列人奔波tī曠野；顏回企tòa hit號m̄成所在，是頓teh食一kheng-á飯，一khok-á湯；總是伊掠做真快樂；拉撒路散hiong到無thang食，tiàm好額人 ê 門口，等候分淡薄 ê 零星物來止飢，伊也攏無煩惱；親像這幾人，kiám m̄是kap咱像一款 ê 身軀，像一款 ê 性情；怎樣m̄知食好穿好是人所欣羨--mah？怎樣伊偏偏仔 m̄,反轉辭好額，甘願hō͘ 散hiong；無欣羨尊貴，甘心做卑賤，無嫌艱苦不論tú著甚mi̍h試練，也無改換in ê 心志。Che kiám m̄是表明in心內kap目珠 ê 中間，另外有一款 ê 境遇，較贏tī世間 ê 榮華富貴，kap hiah-ê 尊貴好額金銀財寶--mah？亦hiah個暝日tu-tu想chit號 ê 人kap這個井底蛙，有甚mi̍h分別--leh？ |
|
Koh chi̍t hāng, lán chia ê lâng khah chōe long m̄ bat chhut-gōa, hō͘ i ke̍k kiâⁿ sī tī in pún hiuⁿ-siā, á-sī kūn-hū ê po͘-thâu, in chiū phín kàu i khì sím-mi̍h só͘-chāi thit-thô, jōa hó kong-kéng; in ia̍h m̄ chai pa̍t-ūi ê siâⁿ-chhī ū jōa tōa, lâng ū jōa chōe. Nā thiaⁿ-kìⁿ chi̍t hāng khah kî-koài ê sū, in chiū lia̍h-chòe sī kóng pe̍h-chha̍t teh phiàn i. Iā nā hit hō m̄ eng-kai sìn, bô-iáⁿ bô chiah, liap chi̍t ê kúi-sîn ê miâ lâi phiàn lâng, in chiū sìn tauh-tauh, nā pa̍t lâng m̄ sìn, in chiū ke-thiⁿ kúi-kù lâi kan-chèng kàu khiā-chin ki̍hā-hiān, che lóng sī tùi tī bô iat-le̍k ê só͘-tì. Koh m̄-nā chi̍t-pòaⁿ-lâng sī án-ni, kui kok ê lâng iā ū chit hō mâu-pēng. Chhin-chhiūⁿ Tiong-kok tī kúi-cha̍p nî chêng, bōe kap gōa-kok kau-thong óng-lâi bóe-bōe ê sî, ka-kī lia̍h chòe pún- kok sī chin tōa, koh chin gâu, khòaⁿ gōa-kok lóng bô chiūⁿ ba̍k, kóng in sī hoan-á só͘-chāi, bô siūⁿ- tio̍h Sèng-jîn ê kà-sī, tek-khak sī bô sím-mi̍h khó- chhú; án-ni ka-kī khoa-kháu chū-tōa. Sū-put-ti gōa-kok hiah-n̍i̍h bûn-béng, kho-ha̍k iā chin hoat- ta̍t, bô lūn thian-bûn tē-lí, lâi-bē-lâi khì-bē-khì ê sū, lóng ū gián-kiù khah chiâu-kàu. Kūn-lâi khah ū lâng kap kok kok teh lâi óng, chiah chai kàu gōa-kok ê bûn-bêng ta̍k hāng hiah n̍i̍h chiâu-pī, m̄-kú che sǹg sī ū kè-khì gōa-kok iû-le̍k, á-sī pún-sin bat keng-kè ê, chiah ōe chai kàu án-ni. Iā nā hit hō siú-kiū-phài m̄ ài kóng î-sin ê ōe hit hō lâng, nā thiaⁿ-kìⁿ khah sin-kî ê ōe, iā bô koh-iuⁿ hit hō chéng-tí-oa teh thiaⁿ Tang-hái tōa-pi̍h ê ōe lah.
|
Koh一項，咱chia ê 人較濟攏m̄ bat出外，hō͘伊極行是tī in本鄉社，抑是近附 ê 埠頭，in就品到伊去甚mi̍h所在thit-thô,偌好光景；in亦m̄知別位 ê 城市有偌大，人有偌濟，若聽見一項較奇怪 ê 事，in就掠做是講白賊teh騙伊；也若hit號m̄應該信，無影無跡，捏一個鬼神 ê 名來騙人，in就信篤篤，若別人m̄信，in就加添幾句來干證到企真企現，che攏是 tùi tī無閱歷 ê 所致。Koh m̄-nā 一般人是án-ni，歸國 ê 人也有這號毛病；親像中國tī幾十年前，bōe kap外國交通往來買賣 ê 時，家己掠做本國是真大，koh真gâu,看外國攏無上目，講in是番仔所在，無想著聖人 ê 教示，的確是無甚mi̍h可取；án-ni家己誇口自大；殊不知外國hiah-n̍i̍h文明，科學也真發達，無論天文地理，來bē來，去bē去 ê 事，攏有研究較齊到。近來較有人kap各國teh來往，才知到外國 ê 文明逐項hiah n̍i̍h齊備，m̄ kú che算是有過去外國遊歷，抑是本身bat經過 ê ，才會知到án-ni；也若hit號守舊派m̄ ài講維新 ê 話hit號人，若聽見較新奇 ê 話，也無各樣hit號井底蛙teh聽東海大鱉 ê 話--lah。 |
|
Chīn chòe lâng ê pún-hūn
|
盡做人 ê 本分 |
|
Chó-toān ê chheh ū kóng, Tēng-kok ê tāi-hu koaⁿ, Pî Chò, kā in kok-n̍i̍h ê cháiⁿ-siòng Chú-sán kóng, Góa khòaⁿ koh bô jōa-kú Tēng- kok ōe ū hé-chai; chhiáⁿ lí tio̍h chòe chiò lâi kî-tó, ǹg-bāng khòaⁿ ōe bián- tit ū chit ê chai-ē. Chú-sán m̄ thiaⁿ Keh bô kúi-ji̍t, kó-jiân ū tōa hé-chai. Pî Chò koh kā i kóng, Nā m̄ thiaⁿ góa ê chhùi, m̄-bián jōa-kú, iáu-kú ū hé-chai. Chú-sán ìn i kóng, Thiⁿ ê chòe tāi, hō͘ lâng thài ōe hiáu-tit? Āu-lāi ê sū, lâng niá ōe chai? Put-kò tio̍h chīn lâng ê pún-hūn lâi chòe, khah iàu-kín. Āu-lâi Tēng-kok kàu bé to iā pêng-an bô tāi-chì; iā bô koh ū hé-chai.
|
左傳 ê 冊有講：「鄭國 ê 大夫官，Pî Chò,kā in國--n̍i̍h ê 宰相子產講：「我看koh無偌久鄭國會有火災；請你著做醮來祈禱，向望看會免tit有這個災厄。」子產 m̄聽伊；隔無幾日，果然有大火災，Pî Chò koh kā伊講：「若m̄聽我 ê 嘴，m̄免偌久，iáu-kú有火災。」子產應伊講：「天 ê 做事，hō͘人thài會曉tit？後來 ê 事，人哪會知？不過著盡人 ê 本分來做，較要緊。」後來鄭國到尾都也平安無代誌；也無koh有火災。 |
|
Tâi-oân kap Tiong-kok éng ū chi̍t khoán hit hō lâng, choan-bûn kóng ké sian-ti ê ōe, ū-sî kóng, Koh jōa-kú ōe ū hé-chai, á sī chúi-chai; ū-sî kóng, Bó͘-mi̍h sî ōe ōe tú-tio̍h un-e̍k ê kan-khó͘; long tio̍h thàn chá chhiáⁿ kóa hê-siūⁿ á-sī tō-sū, lâi chòe chiò, thang kái tû chit khoán ê chai-ē. Án-ni si̍t-chāi kan-ta lām-sám liáu chîⁿ nā-tiāⁿ, lóng bô chi̍t-tiám-á ū lō͘-ēng. Ia̍h-keng ê chheh kóng, Chek- chū hó ê ke-lāi, in ê hok-khì tek-khak ū chhun; chek-chū pháiⁿ ê ke-lāi, in ê chai-ē tek-kak chhiong-chiok.
|
台灣kap中國永有一款hit號人，專門講假先知 ê 話，有時講：「Koh偌久會有火災，抑是水災；」有時講：「某mi̍h時會tú著瘟疫 ê 艱苦；攏著趁早請寡和尚抑是道士來做醮，thang解除這款 ê 災厄。」Án-ni實在kan-ta lām-sám 了錢nā-tiāⁿ，攏無一點仔有路用。易經 ê 冊講：「積聚好家內，in ê 福氣的確有chhun；積聚歹 ê 家內，in ê 災厄的確充足。 |
|
Su-keng-n̍i̍h iā kóng, Chòe hó ê chiū ēng pah hāng hok-khì siúⁿ-sù i; chòe m̄ hó ê chiū chiong pah-hāng chai-ē kàng hō͘ i. Án-ni-siⁿ khòaⁿ, lâng tio̍h chiàu tō-lí lâi kiâⁿ, o̍h chòe hó lâng, chiū thang siám-pī ta̍k iūⁿ ê chai-lān. Hô-hòng chúi, hé, un-e̍k, chit hō chai-ē, sī tùi lâng m̄ sió-sim lâi tú-tio̍h. Siat-sú ōe chiong khiⁿ-kau khui hō͘ thàu, hōaⁿ-cha̍h khí hō͘ kian-kò͘, beh thài ōe ū chúi-chai leh? Ia̍h nā chá-àm hé-chek ōe hiáu sòe-jī, ta̍k pái tāi-seng tî-hông, beh thài ōe ū hé-chai leh? Koh lim-chia̍h nā ōe hiáu-tit tio̍h chheng-khì, khiā- khí ê só͘-chāi kap sin-chhēng ōe kín-sīn, ia̍h beh thài ōe ū un-e̍k leh? M̄-kú lâng lóng m̄ tùi hit ê si̍t-chāi ê sū lâi káng-kiù, kan-ta sìn hit hō hê-siūⁿ tō-sū ê liām-keng pài-chhàm, chòe-chiò sio-hiuⁿ, chhòng-lòng hiah ê bô lī-ek ê sū; hô ê lō͘ chhut-chāi i that-teh, bô beh khui; hō͘-hōaⁿ kù-chāi i tó-hoāi, bô beh siu-lí; koe-lō͘ oe̍h chiⁿ-chiⁿ, chhù-the̍h cha̍t thóng-thóng, sì-kòe kiaⁿ-sí lô-lâng; khiā-khí ê só͘-chāi, iā ak-ak chak-chak; chia̍h chhēng ê mi̍h, iā bōe hiáu-tit tio̍h chheng-khì sòe-jī, chiàu ōe-seng ê hoat-tō͘ lâi kiâⁿ, kan-ta beh khò hiah ê pu̍t-á, ēng chòe-chiò ngiâ lāu-jia̍t, lâi ǹg-bāng in pó-pì, hō͘ lán pêng-an bô tāi-chì. Án-ni beh thài ōe khò tit leh?
|
書經--n̍i̍h也講：「做好 ê 就用百項福氣賞賜伊；做m̄好 ê 就將百項災厄降hō͘伊。Án-ni-siⁿ看，人著照道理來行，學做好人，就thang閃避逐樣 ê 災難；何況水、火、瘟疫，這號災厄，是對人m̄小心來tú著；設使會將坑溝開hō͘透，岸閘起hō͘堅固，beh thài會有水災--leh?亦若早暗火燭會曉細膩，逐擺代先持防，beh thài會有火災--leh？Koh lim食若會曉得著清氣，企起 ê 所在kap身穿會謹慎，亦beh thài會有瘟疫--leh？M̄-kú人攏m̄ tùi hit個實在 ê 事來講究，kan-ta信hit號和尚道士 ê 念經拜懺，做醮燒香，創lòng hiah-ê 無利益 ê 事； 河 ê 路出在伊塞teh，無beh開；護岸據在伊倒壞，無beh修理；街路狹chiⁿ-chiⁿ，厝宅cha̍t-thóng-thóng,四界驚死濁膿；企起 ê 所在也齷齷齪齪；食穿 ê 物，也bōe曉tit著清氣細膩，照衛生 ê 法度來行，kan-ta beh靠hiah-ê 佛仔，用做醮迎鬧熱，來向望in保庇，hō͘咱平安無代誌。Án-ni beh thài會靠tit--leh？ |
|
M̄ thang khò-sè
|
M̄-thang靠勢 |
|
Tân Chín tī Gūi-kok ê sî, chòe chin tōa ê koaⁿ, Hūi-chú tùi Tân Chín kóng, Lí tio̍h ài sòe-jī ho̍k-sāi ông chó-iū ê lâng. Lí khòaⁿ iông-liú sī kài khoài oa̍h, kài khoài tōa ê chhiū. Nā thán-hoâiⁿ kā i chai, i iā tian-tò siⁿ-khí-lâi; at-tn̄g kā i chai, i iā sī ōe oa̍h. M̄ kú ū chi̍t chân, sui-jiân ū chap lâng chai i, nā ū chi̍t lâng teh kā i pui̍h8, i chiū bōe oa̍h, bōe tōa châng. Án-ni khòaⁿ, ēng cha̍p lâng teh chai, he chin chiān chin khoài oa̍h ê chhiū; iáu sī bōe tù-tit chi̍t ê lâng lâi teh pui̍h8 i. Che sī sím-mi̍h iân-kò͘ leh? In-ūi chai ê khah oh, pui̍h8 ê khah khoài. Lí sui-jiân tit-tio̍h ông chin tōa chai-pôe, m̄-kú kiaⁿ-liáu beh pui̍h8 lí ê lâng iā chin chōe. Só͘-í lí tio̍h kín-sīn kap lâng saⁿ-hô, m̄-thang khò-sè, lia̍h- chòe ông hō͘ lí khò chiū kàu gia̍h. Nā án-ni, chiah m̄ bián ū gûi-hiám.
|
陳軫 tī 魏國 ê 時，做真大 ê 官，惠子對軫講：「你著愛細膩服事王左右 ê 人，你看楊柳是kài快活，kài快大 ê 樹，若坦橫kā 伊栽，伊也顛倒生起來；at 斷kā 伊栽，伊也是會活；M̄ kú有一層，雖然有10人栽伊，若有一人teh kā伊拔，伊就bōe活，bōe大欉。Án-ni看，用十人teh栽，he真賤真快活 ê 樹；iáu是bōe tù得一個人來teh拔伊。Che 是甚mi̍h緣故--leh？因為栽 ê 較oh，拔 ê 較快；你雖然得著王真大栽培，m̄-kú驚了beh拔你 ê 人也真濟，所以你著謹慎kap人相和，m̄-thang靠勢，掠做王hō͘你靠就夠額，若án-ni，才m̄免有危險。」 |
|
Hiān-sî ê lâng, siat-sú ū sè thang khò, beh kah i bo̍h-tit giâ-chhut lâi ēng, sī chin ûi-lân. Khah chōe sī hit hō chīn la̍t thiám-mī koaⁿ-hú, ǹg-bāng i ê sè lâi hō͘ lán khò, chiah khì chīn-la̍t kiau-ngō͘ pat2 lâng; án-ni lia̍h chòe chin thé-biān. Beh chhē hit hō bô kek-khùi ê lâng, sī chin chió. Chāi-chá Chi-ná chhit-kok ê sî, Siong Iòng chòe Chîn kok ê cháiⁿ-siòng, i choan khò Chîn Hàu-kong chi̍t ê lâng nā-tiāⁿ; kî-û liân thài-chú kóng ōe lio̍h-á m̄ tio̍h, iā chiong thài-chú ê sian-siⁿ bīn-n̍i̍h kā i chhiah jī, phīⁿ kā i koah khí-lâi. Kàu Hàu-kong sí, thài-chú chiap ūi, bô jōa-kú sòa lia̍h-khì, ngó͘-má hun-si. Án-ni khó-kiàn sè-le̍k sī lóng bōe khò tit. Lâng kóng bó͘-tan-hoe sui-jiân sī hó, iā tio̍h ài û le̍k- hio̍h lâi saⁿ hû-chhî. Nā-sī kan-ta khò i ōe pa- kiat hiah ê ló-tia tāi-jîn, iā kap pa̍t lâng lóng bōe hô, kiaⁿ-liáu i só͘ óa-khò ê ló-tia kap tāi-jîn iā hō͘ i khò bōe tiâu. In-ūi lâng ê siⁿ-sí heng-soe sī bô tek-khak.
|
現時 ê 人，設使有勢thang靠，beh教伊莫tit出來用，是真為難；較濟是hit號盡力諂媚官府，向望伊 ê 勢來hō͘咱靠，才去盡力驕傲別人；án-ni掠做真體面，Beh chhē hit號無kek氣 ê 人，是真少。在支那七國 ê 時，商鞅做秦國 ê 宰相，伊專靠秦孝公一個人nā-tiāⁿ；其餘連太子講話略仔m̄著，也將太子 ê 先生面--n̍i̍h kā 伊刺字，鼻kā 伊割起來；到孝公死，太子接位，無偌久續掠去，五馬分屍。Án-ni可見勢力是攏bōe靠tit；人講牡丹花雖然是好，也著愛綠葉來相扶持，若是kan-ta靠伊會巴結hiah-ê 老爹大人，也kap別人攏bōe和，驚了伊所倚靠 ê 老爹kap大人也hō͘伊靠bōe tiâu;因為人 ê 生死興衰是無的確。 |
|
Lūn-kàu só͘ ōe khò tit, to̍k-to̍k chi̍t ê nā-tiāⁿ, chiū-sī lán ê Kiù-chú Iâ-so͘; iā lán só͘ khò I, m̄ sī ài tit-tio̍h sè-kan hit hō khang-hu ê hôa- bûn-hián, sī ūi-tio̍h lêng-hûn éng-oa̍h ê iân-kò͘. Koh lán só͘ khò I, m̄ sī khò I ê sè-thâu, sī khò I ê jîn-ài kap un-tián. I ê jîn-ài bô lūn lâng ê pháiⁿ kàu toh-lo̍h, nā hoán-hóe jīn-chōe sìn lâi khò I, chiū ōe tit-tio̍h kiù. In-ūi lâng ê só͘ kiâⁿ, lóng thàn in ê su-io̍k, bōe bián-tit hoān-tio̍h Siōng-tè ê kài-bēng, chiàu kong-gī lâi phòaⁿ-toàn, lóng tio̍h siū éng-oán ê hêng-hoa̍t. M̄-kú Siōng-tè put-jím kî sim, chiah ēng chhut chit hō sio̍k-chōe ê hoat- tō. Kóng sio̍k-chōe, m̄ sī chhin-chhiūⁿ sè-kan ēng chîⁿ-gûn lâi mái-chiok, kiû-kiám in ê chōe-kòa, sī ēng thòe-ōaⁿ ê hong-hoat, chiū-sī Siōng-tè khòaⁿ lâng hoān-tio̍h éng-oán tîm-lûn ê chōe, chiū chiong i ê Kiáⁿ thoat-chhut, lo̍h-lâi sè-kan chhut-sì chhin- chhiūⁿ lâng, lâi thoân Thian-kok ê hok-im, kiò làng tio̍h sìn; kàu saⁿ cha̍p liân hè, sòa hō͘ lâng lia̍h khì tèng sí tī si̍p-jī-kè. Taⁿ nā chiàu lâng teh siūⁿ, Iâ-so͘ kì-jiân sī Pē Siōng-tè thoat-chhut lâi, sè- kan lâng thài ū koân-lêng thang lia̍h I, koh kā I hāi sí leh? M̄ kú che chiū-sī Siōng-tè ēng chhut sio̍k chōe ê hong-hoat, kiò Iâ-so͘ thòe sí, ēng I ê pó-hui̍h sóe lâng ê chōe. Chóng-sī sí āu saⁿ ji̍t Siōng-tè ū hō͘ I koh oa̍h, sòa pe̍k-ji̍t seng thian, bēng-lēng I ê ha̍k-seng, khì phó͘ thiⁿ-ē thoân hok- im. Lâng nâ sìn I, chiū tit-tio̍h kiù, m̄ sìn ê kàu- bé tio̍h tēng chōe. Só͘-í kóng ōe khò tit ê chí-ū Iâ-so͘ nā-tiāⁿ, kî-û lóng bōe khò tit liáu-liáu.
|
論到所會靠tit，獨獨一個nā-tiāⁿ，就是咱 ê 救主耶穌；也咱所靠伊，m̄是ài得著世間hit號空虛 ê 華紋顯，是為著靈魂永活 ê 緣故；Koh咱所靠伊，m̄是靠伊 ê 勢頭，是靠伊 ê 仁愛kap恩典；伊 ê 仁愛無論人 ê 歹到toh落，若反悔認罪來信靠伊，就會得著救；因為人 ê 所行，攏趁in ê 私慾，bōe免tit犯著上帝 ê 戒命，照公義來判斷，攏著受永遠 ê 刑罰；M̄-kú上帝不忍其心，才用出這個贖罪 ê 法度，講贖罪，m̄是親像世間用錢銀來買囑，求減in ê 罪過，是用替換 ê 方法，就是上帝看人犯著永遠沈淪 ê 罪，就將伊 ê 子脫出，落來世間出世親像人，來傳天國 ê 福音，叫人著信；到30年歲，續hō͘人掠去釘死tī十字架。今若照人teh想，耶穌既然是父 上帝脫出來，世間人thài有權能thang掠伊，koh kā伊害死--leh？M̄ kú che就是上帝用出贖罪 ê 方法，叫耶穌替人死，用伊 ê 寶血洗人 ê 罪。總是死後三日上帝有hō͘伊復活，續白日升天，命令伊 ê 學生，去普天下傳福音；人若信伊，就得著救，m̄信 ê 到尾著定罪；所以講會靠tit ê 只有耶穌nā-tiā,其餘攏bōe靠tit了了。 |
|
Put ti put chōe
|
不知不罪 |
|
Chhân Sù bú-bān Cho͘-kok ê jîn-kun, Cho͘-kun beh thâi i. Chhân Sù chhiⁿ- kiaⁿ, chiū khì kìⁿ Hūi-chú, kiû thòe i seh- chêng. Hūi-chú chiū khì kìⁿ Cho͘-kun, mn̄g i kóng, Siat-sú chím-má ū chi̍t ê lâng lâi kìⁿ lí, i tiâu-kò͘-ì ēng chi̍t ba̍k chha̍uh-chhauh2 ni̍h kā lí khòaⁿ, m̄ chai lí beh cháiⁿ-iūⁿ khoán-thāi i. Cho͘-kun kóng, I án-ni hì-lāng góa, góa tek-khak thâi i. Hūi-chú koh kóng, Nā-sī lâi ê lâng sī chhiⁿ-mî ê, he beh cháiⁿ-iūⁿ? Cho͘-kun kóng, He góa bô kāng i; in-ūi kì-jiân sī chhiⁿ-mî ê lâng, i ba̍k-chiu to bô khòaⁿ-kìⁿ, bōe bián-tit ōe chha̍uh- chha̍uh ni̍h; lâng kóng put ti put chōe, i ka-kī to m̄-chai án-ni sī sit-lé, só͘-í bô beh pān i ê chōe. Hūi-chú chiū koh kóng, Nā án-ni chit ê Chhân Sù ê teh chòe lâng, tī tang-pêng ê sî, bû-bān-tio̍h Chê-hô͘, tī lâm-sì ê sî, iā lêng-jiok2-tio̍h Chhó͘-ông, i tī chit ê lām-sám khi-biô lâng ê tāi-chì, sǹg sī pē-bú siⁿ-chiâⁿ ê chhiⁿ-mî ê, lí mi̍h-sái oàn-hūn i leh? Cho͘-kun thiaⁿ-liáu chiū soah-khì, bô khì pān Chhân Sù ê chōe.
|
田賜侮慢鄒國 ê 人君，鄒君beh thâi伊，田賜生驚，就去見惠子，求替伊說情，惠子就去見鄒君，問伊講：「設使chím-má有一個人來見你，伊刁故意用一目chha̍uh-chhauh2 ni̍h kā你看，m̄知你beh怎樣款待伊？」鄒君講：「伊án-ni戲弄我，我的確 thâi伊。」惠子koh講：「若是來 ê 人是青瞑 ê ，he beh怎樣？」鄒君講：「he我無kāng伊；因為既然是青瞑 ê 人，伊目珠都無看見，bōe免tit會chha̍uh-chha̍uh-ni̍h；人講不知不罪，伊家己都m̄知án-ni是失禮，所以無beh辦伊 ê 罪；」惠子就koh講：「若án-ni這個田賜 ê teh做人，tī東爿 ê 時，侮慢著齊侯，tī南勢 ê 時，也凌辱著楚王，伊tī這個lām-sám欺謀人 ê 代誌，算是父母生成 ê 青瞑 ê ，你mi̍h使怨恨伊--leh？」鄒君聽了就煞去，無去辦田賜 ê 罪。 |
|
Lūn-kàu sè-kan ê lâng, éng-éng ū hit hō ài kap siáu-jîn ê lâng lâi-óng, kàu āu-lâi hō͘ i lūi-tio̍h, siū khek-khui, ka-kī iáu m̄ jīn m̄ bat lâng, hoán-tńg khì oàn-hūn hit ê siáu-jîn, che kiám ū koh-iūⁿ chhin-chhiūⁿ kap chhiⁿ-mî ê teh cheng-lūn hit ê ba̍k-chiu chha̍uh-chha̍uh ni̍h mah? Ia̍h chiū-sī kàu-hōe-lāi ê lâng, tùi sè-sio̍k lâng teh kau-chiap ū sî in-ūi cheng-lūn tō-lí, piān-pok kàu beh saⁿ-mē. Lán iā bô siūⁿ, in to iáu-bē tit-tio̍h tō-lí, sim-koaⁿ bē siū Sîn ê kám-hòa, ba̍k-chiu chhin-chhiūⁿ bē khui leh; án-ni chiū m̄ thang kap in teh chhia-pôaⁿ.
|
論到世間 ê 人，往往有hit號愛kap小人 ê 人來往，到後來hō͘伊累著，受剋虧，家己iáu m̄認m̄ bat人，反轉去怨恨hit個小人，che kiám有各樣親像kap 青瞑 ê teh爭論hit個目珠chha̍uh-chha̍uh ni̍h --mah？亦就教會內 ê 人，tùi 世俗人交接有時因為爭論道理，辯駁到beh相罵，咱也無想，in都iáu bōe得著道理，心肝bōe受神 ê 感化，目珠親像bōe開--leh；án-ni就thang kap in teh chhia-pôaⁿ。 |
|
Chū-siong mâu-tún
|
自相矛盾 |
|
Chhó͘-kok ū chi̍t ê lâng teh bōe tún, (chiū-sī tîn-pâi), iā teh bōe mâu, (chiū-sī chhiuⁿ), ka-kī o-ló i ê tîn-pâi cháiⁿ-iūⁿ ê kian-kò͘, bô lūn sím-mi̍h mi̍h, lóng chha̍k bōe thàu kè khì. Koh kè bô jōa-kú, iū- koh ka-kī o-ló i ê chhiuⁿ sī chin lāi, chin hó kǹg; bô lūn sím-mi̍h mi̍h chha̍k-liáu chiū thàu kè-khì. Tng hit-sî ū chi̍t ê lâng mn̄g i kóng, Lí án-ni ka-kī tián-lí ê mâu sī jōa lāi, tún sī jōa kian-kò͘, taⁿ m̄ chai toh-lo̍h chi̍t hāng khah si̍t-chāi; thài m̄ ēng lí ê mâu lâi chha̍k lí ê tún khòaⁿ-bāi-teh? Hit ê Chhó͘-kok ê lâng sòa bô pòaⁿ kù ōe thang ìn.
|
楚國有一個人teh賣盾（就是藤簰），也teh賣矛（就是槍），家己o-ló伊 ê 藤簰怎樣 ê 堅固，無論甚mi̍h物，攏 chha̍k bōe透過去。Koh過無偌久，又koh家己o-ló伊 ê 槍是真利，真好貫，無論甚mi̍h物chha̍k了就透過去；當hit時有一個人問伊講：「你án-ni家己展你 ê 矛是偌利，盾是偌堅固，今m̄知toh落一項較實在；thài m̄用你 ê 矛來chha̍k你 ê 盾看 bāi-teh?」Hit個楚國 ê 人續無半句話thang應。 |
|
Hiān-sî ū chi̍t kù sio̍k-gú teh kóng, Chū-siong mâu-tún, á-sī kóng, Ka-kī mâu-tún, chiū-sī chit ê tián-kò͘. Sī teh chí hit-hō chi̍t chhùi tàu siang chi̍h8, tāi-seng kóng ê ōe kap āu-bīn lóng bô hô ê. Só͘-í bô lūn chòe tāi-chì, í-ki̍p teh kóng ōe, lóng tio̍h siūⁿ-lâi khì-tò, m̄-thang sûi-piān lām-sám kóng, chiah bōe ū chit khoán chū-siong mâu-tún ê sū.
|
現時有一句俗語teh講，自相矛盾，抑是講，家己矛盾，就是這個典故。是teh指hit號一嘴鬥雙舌，代先講 ê 話kap後面攏無和 ê ，所以無論做代誌，以及teh講話，攏著想來去倒，m̄-thang隨便lām-sám講，才bōe有這款自相矛盾 ê 事。 |
|
Bô lī-ek lâng
|
無利益人 |
|
Chê-kok ū chi̍t ê chhut-miâ ê tha̍k- chheh lâng, miâ kiò Chhân Tiōng. I m̄ ài chòe koaⁿ, kam-goān ún-ku san-lîm, chòe kang tō͘ pá, khòaⁿ-phòa sè-kan bêng-lī chit nn̄g jī. Āu-lâi ū chi̍t ê Sòng- kok ê lâng, miâ kiò Khut Kok, lâi kìⁿ i, kā i kóng, Góa kú-kú chiū thiaⁿ-kìⁿ sian-siⁿ lí ê hó miâ-siaⁿ, kóng lí pêng-seng koat-toàn m̄ khéng khò lâng chia̍h pn̄g. Taⁿ góa ū chi̍t khoán chai pû-á ê hoat-tō͘ beh hiàn hō͘ lí, ōe hō͘ só͘ chai ê pû-á tēng khok-khok, ná chhin-chhiūⁿ chio̍h- thâu ê khoán, koh chin kāu, iā bô khang bô phāng. Chhân Tiōng thiaⁿ-liáu chiū kóng, Chai pû-á ê lō͘-ēng, sī beh chiong i lâi tóe tang tóe sai. Nā sī tēng kàu chhin-chhiūⁿ chio̍h-thâu, kāu-kāu koh bô khang bô phāng, án-ni chiū bōe ēng tit thang phòa-khui khí-lâi tóe mi̍h tit. Che beh kap lâng sǹg chòe sím-mi̍h pû- á leh? Khut Kok chiū ìn i kóng, Nā án-ni góa chiū beh chiong chit ê hoat-tō͘ pàng hiat ka̍k liáu. Chóng-sī chhin-chhiūⁿ Sian-siⁿ chit khoán ê m̄ khéng khò lâng chia̍h pn̄g, tek-khak iā sī bô lī- ek tī lâng; kiaⁿ-liáu sian-siⁿ iā sī kap chit khoán tēng khok-khok ê pû-á sio siāng leh.
|
齊國有一個出名 ê 讀冊人，名叫田仲，伊m̄愛做官，甘願隱居山林，做工度飽，看破世間名利這兩字。後來有一個宋國 ê 人，名叫屈穀，來見伊，kā伊講：「我久久就聽見先生你 ê 好名聲，講你平生決斷m̄肯靠人食飯；今我有一款栽匏仔 ê 法度beh獻hō͘你，會hō͘所栽 ê 匏仔tēng khok-khok，哪親像石頭 ê 款，koh真厚，也無空無縫。」田仲聽了就講：「栽匏仔 ê 路用，是beh將伊來tóe東tóe西，若是奠到親像石頭，厚厚koh無孔無縫，án-ni就bōe用tit thang破開起來 tóe物tit，Che beh kap人算做甚mi̍h匏仔--leh？」屈穀就應伊講：「若án-ni我就beh將這個法度放hiat ka̍k了。總是親像先生這款 ê m̄肯靠人食飯，的確也是無利益tī人；驚了先生也是kap這款tēng khok-khok ê 匏仔相像--leh。」 |
|
Lâng kap khîm-siù hit ê tōa hun-piat ê só͘-chāi, chiū-sī lâng ōe chai-kiò ho̍k-sāi Siōng-tè kap ho̍k- sāi lâng. Nā kan-ta chai ū i ka-kī, iā lóng m̄ chai ū pa̍t lâng, koh m̄ chai thang kóng ū chi̍t ūi chin-si̍t bô lām-sám éng-oán oa̍h tī-teh ê Chú-cháiⁿ, án- ni chiū sit-lo̍h chòe lâng ê chu-keh. Só͘-í Sèng- keng ū kóng, Lín ê kng tio̍h chiò tī lâng ê bīn- chêng, hō͘ in khòaⁿ-kìⁿ lín ê hó só͘ kiâⁿ, lâi kui êng- kng hō͘ lín tī thiⁿ-n̍i̍h ê Pē. Chiàu án-ni khòaⁿ lâng nā chhin-chhiūⁿ hit hō siu-tō-jîn khì ún-ku san-lîm, kan-ta beh kiù ka-kī ê lêng-hûn, kiám m̄ sī sit-lo̍h chòe lâng ê pún-hūn?
|
人kap禽獸hit個大分別 ê 所在，就是人會知kiò服事上帝kap服事人，若kan-ta知有伊家己，也攏m̄知有別人，koh m̄知thang講有一位真實無 lām-sám永遠活tī-teh ê 主宰，án-ni就失落做人 ê 資格；所以聖經有講：「Lín ê 光著照tī人 ê 面前，hō͘ in看見lín ê 好所行，來歸榮光hō͘ lín tī天--n̍i̍h ê 父。」照án-ni看，人若親像hit號修道人去隱居山林，kan-ta beh救家己 ê 靈魂， kiám m̄是失落做人 ê 本分？ |
|
Kò͘-chip put-thong
|
固執不通 |
|
Tēng-kok ū chi̍t ê lâng beh chhut khì bóe chi̍t siang ôe, tāi-seng tī in chhù-n̍i̍h, chiū chiong i ê kha, niû khòaⁿ jōa tn̂g jōa tōa, pí-kàu chi̍t ê iūⁿ chham kha-n̍i̍h hô-hô, chiū chhiáⁿ hē tī toh-téng. Āu- lâi khì kàu tī koe-n̍i̍h, chiah siūⁿ-tioh2 bōe kì-tit the̍h hit ê pān lâi. Tī koe-chhī n̍i̍h sui-jiân ū chin chōe ê ôe, khiok m̄-khéng bóe, kóng i bōe kì-tit the̍h hit ê iūⁿ lâi pí khòaⁿ-bāi-teh. Kàu thèng-hāu i tò-khì in chhù, the̍h hit ê iūⁿ lâi ê sî, to í-keng sòaⁿ chhī, tiàm lóng koaiⁿ liáu-liáu lah. In-ūi án-ni sòa bóe bô ôe. Ū lâng kā i kóng, Lí thài m̄ ēng lí ê kha lo̍h-khì pí, chhēng kàu ōe hô-hô tú hó mi̍h-sái tio̍h koh tò-khì the̍h hit ê pān. I chiū ìn kóng, Lêng-khó͘ tioh2 sìn hit ê pān, m̄ thang sìn chit siang kha.
|
鄭國有一個人beh出去買一雙鞋，代先tī in厝--n̍i̍h,就將伊 ê 腳，量看偌長偌大，比到一個樣chham腳--n̍i̍h和和，就且hē tī桌頂，後來去到tī街--n̍i̍h,才想著bōe記得提hit個pān來，Tī街市--n̍i̍h雖然有真濟 ê 鞋，卻m̄肯買，講伊bōe記得提hit個樣來比看bāi-teh；到聽候伊倒去in厝，提hit個樣來 ê 時，都已經散市，店攏關了了lah。因為án-ni續買無鞋。有人kā伊講：「你thài m̄用你 ê 腳落去比，穿到會和和tú好，mi̍h使著koh倒去提hit個pān。」伊就應講：「寧可著信hit個pān,m̄ thang信這雙腳。」 |
|
Nā lūn sè-kan, iā ū chit khoán hit hō lâng, choan-choan sī sìn kó͘-chá ê hoat-tō, m̄ sìn sin ê hoat-tō͘, m̄ chai kàu kó͘-chá ê hoat-tō͘, lóng sī ha̍h tī hit ê sî-ki teh ēng. Nā sī kan-ta chai hit ê kó͘- chá ê hoat-tō͘, iā lóng bōe hiáu-tit î-sî chè-gî, án- ni chiū tek-khak ōe gō͘ tōa-sū.
|
若論世間，也有這款hit號人，專專是信古早 ê 法度，m̄信新 ê 法度，m̄知到古早 ê 法度，攏是合tī hit個時機teh用；若是kan-ta知hit ê 古早 ê 法度，也攏 bōe曉tit惟時制宜，án-ni就的確會誤大事。 |
|
O̍h m̄ tio̍h iūⁿ
|
學m̄著樣 |
|
Tēng-koāiⁿ ê só͘-chāi, ū chi̍t ê lâng kah in bó͘ kā i chòe chi̍t nia8 khò͘. In bó͘ mn̄g i kóng, Beh chòe sím-mi̍h khoán? Hit ê lâng kóng, Chiàu chhin-chhiūⁿ góa kū ê khò͘ hit khoán. In bó͘ chiū chiong hit tè sin ê pò͘, húi-hoāi hō͘ pháiⁿ, chiah chòe chi̍t niá kap i ê kū ê saⁿ-tâng.
|
鄭縣 ê 所在，有一個人教in 某 kā伊做一領褲，in某問伊講：「Beh做甚mi̍h款？」Hit個人講：「照親像我舊 ê 褲hit款。」In某就將hit塊新布，毀壞hō͘歹，才做一領kap伊 ê 舊 ê 相同。 |
|
Koh ū chi̍t hāng; tī kúi-cha̍p nî chêng, Hiong-káng taⁿ-chiah koah kui Eng-kok, chiū ū chin chōe Eng-kok lâng lâi tiàm tī hia, káⁿ sī in-ūi iáu-bē ū chòe chhâi- hông ê sai-hū lâi, só͘-í hiah ê Eng-kok lâng, ū khì chhiàⁿ hia ê pún-tōe lâng kā in chòe iûⁿ-ho̍k. Hia ê pún-tōe chhâi- hông pō͘-pîn m̄ bat khòaⁿ-kìⁿ hit khoán ê saⁿ-á-khò͘, khòaⁿ-liáu hoan kì-kà, chia iā chi̍t ê tē-á, hia iā chi̍t ê tē-á, kui niá ui kàu choan khang. Chiū koh mn̄g in kóng, Beh cháiⁿ-iūⁿ chòe? Hit ê Eng-kok lâng kóng, Chiàu góa kū ê hit khoán án-ni chòe. Hit ê chhâi-hông chiū chiàu in kū ê pān, kā i ka lo̍h khì chòe, liân hit hō kiⁿ phòa khang koh thīⁿ ê, i iā chiàu hit ê kiⁿ phòa ê sè-bīn, kā i ka hō͘ khui, chiah koh thīⁿ. Kàu āu-lâi chòe hó, hiahN khì hō͘ hit ê Eng-kok lâng, thí-khui khí-lâi chi̍t-ē khòaⁿ, thài ōe kui niá ka kàu chia iā chi̍t khang, hia iā chi̍t khang, chiah koh pó͘ kàu hoe lo̍k-lo̍k? Chiū ham i khau-chháu, m̄ nā m̄ kang-chîⁿ hō͘ i, tian-tò beh kā i thó pò͘-sin ê gûn. Lióng-pêng cheng-lūn bōe soah; āu-lâi ū lâng chhut-lâi kā in chhú, chiah tiâu-ti̍t.
|
Koh有一項；tī幾十年前，香港今才割歸英國，就有真濟英國人來tiàm ti̍hiā, káⁿ是因為iáu bōe有做裁縫 ê 師父來，所以hiah-ê 英國人，有去倩hia個本地人kā in做洋服，hiah-ê 本地裁縫pō͘-pîn m̄ bat看見hit款 ê 衫仔褲，看了番kì-kà,chia也一個袋仔，hia也一個袋仔，歸領ui到專孔，就koh問in講，Beh怎樣做？Hit個英國人講：「照我舊 ê hit款án-ni做。」Hit個裁縫就照in舊 ê pān,kā伊鉸落去做，連hit號 kiⁿ 破孔koh thīⁿ--ê ，伊也照hit個kiⁿ破 ê 勢面，kā 伊鉸hō͘開，才koh thīⁿ，到後來做好，hiahN去hō͘ hit個英國人，thí 開起來一下看，thài會歸領鉸到chia也一孔，hia也一孔，才koh補到花lo̍k-lo̍k?就ham伊敲吵，m̄-nā m̄工錢hō͘伊，顛倒beh kā伊討布身 ê銀，兩爿爭論bōe煞；後來有人出來kā in 取，chiah調直。 |
|
Lūn-kàu ta̍k kok ê hoat-tō͘ kap hong-sio̍k, to lóng ū hó iā ū pháiⁿ; m̄ kú beh thàn hit ê hó ê khah oh, beh o̍h pháiⁿ ê sī khah khoài. Nā beh kan- ta chai hit-ê pháiⁿ ê só͘-chāi, iā m̄ chai thang o̍h hó ê, án-ni kap hit ê Tēng-kok ê hū-jîn-lâng teh chòe khò͘, chham hit ê Hiong-káng chhâi-hòng ê teh chòe iûⁿ-ho̍k, ū sím-mi̍h koh-iūⁿ leh?
|
論到逐國 ê 法度kap風俗，都攏有好也有歹；m̄ kú beh趁hit個好 ê 較oh，beh學歹 ê 是較快，若beh kan-ta知hit個歹 ê 所在，也m̄知thang學好 ê ，án-ni kap hit個鄭國 ê 婦人人teh做褲，chham hit個香港裁縫 ê teh做洋服，有甚mi̍h各樣--leh？ |
|
Siá-seng chhú-gī
|
捨生取義 |
|
Tong-iông Tiông-pán-pho Tiō Chú-liông kiù A-táu, hit-sî Lâu Pī kap Chô Chhò kau-chiàn, Lâu Pī thâi-su, i ê chiòng kap ke-koàn lóng sì-sòaⁿ liáu-liáu. I ū chi̍t-ê tāi-chiòng miâ kiò Tiō Chú-liông, tī pah-bān kun-tiong beh chhē in ê chú-bú kap sió chú-lâng, jip kàu Tiông-pán-pho ê lâm-pêng, chiah khòaⁿ-kìⁿ hu-jîn phō táu tī chi̍t ê phòa chhiûⁿ-á ē chíⁿ-nôa- téng teh chē, ba̍k-sái sì-lâm-sûi. Chú- liông siūⁿ-khí Lâu Pī to̍k-to̍k chi̍t ê kiáⁿ nā-tiāⁿ, nā bô kiù i chiū Hàn-tiâu sòa choa̍t-sû, chiū kóaⁿ-kín chhiáⁿ Bí Hu-jîn chiūⁿ bé, thang saⁿ-kap tô-miā. Hu-jîn kóng, Góa sí sī bô iàu-kín, chóng-sī in lāu-pē chí-ū chi̍t ê kiáⁿ nā-tiāⁿ, choan- choan óa-khò chiong-kun pó-hō͘ i, m̄- thang in-ūi góa lâi liân-lūi lí. Kóng-liáu chiū chiong A-táu phō hō͘ i, sòa thiàu lo̍h kó͘-chíⁿ--n̍i̍h sí. Chú-liông chiū chiong táu pa̍k tòa seng-khu--n̍i̍h phe sìⁿ-miā phah chhut bān-têng-ûi, chiong A-táu lâi hêng Lâu Pī. Āu-lâi tī Se-sio̍k chiap-ūi chòe hông-tè. Che si̍t-chāi sī choan khò Chú-liông ê ióng-béng.
|
當陽長板坡趙子龍救阿斗，hit時劉備kap曹操交戰，劉備thâi輸，伊 ê 將kap家眷攏四散了了，伊有一個大將名叫趙子龍，tī百萬軍中beh chhē in ê 主母kap小主人，入到長板坡 ê 南爿，才看見夫人抱阿斗tī一個破牆仔下井攔頂teh坐，目屎四淋垂，子龍想起劉備獨獨這個子nā-tiāⁿ，若無救伊就漢朝續絕嗣，就趕緊請糜夫人上馬，thang相kap逃命，夫人講：「我死是無要緊，總是in老父只有這個子nā-tiāⁿ，專專倚靠將軍保護伊，m̄-thang因為我來連累你。」講了就將阿斗抱hō͘伊，續跳落古井----n̍i̍h死。子龍就將阿斗縛tòa身軀----n̍i̍h phe生命扑出萬重圍，將阿斗來還劉備。後來tī西蜀位做皇帝。Che實在是專靠子龍 ê 勇猛。 |
|
Lán tha̍k chit khoán ê kò͘-tián, siūⁿ khí Bí Hu- jîn pàng-sak sìⁿ-miā, Chú-liông phe-miā kau-chiàn, án-ni lâi kiù A-táu, sī in-ūi A-táu ê sí oa̍h chiū-sī koan-hē Hàn-tiâu ê chûn bông, só͘-í khòaⁿ chòe bô kè ê pó-pòe; pàng-sak sìⁿ-miā lâi kiù i, chiàu lí- khì khiok eng-kai tio̍h án-ni.
|
咱讀這款 ê 古典，想起糜夫人放sak性命，子龍phe命交戰，án-ni來救阿斗，是因為阿斗 ê 死活就是關係漢朝 ê 存亡，所以看做無價 ê 寶貝；放sak生命來救伊，照理氣卻應該著án-ni。 |
|
Taⁿ sè-kan lâng só͘ pó-pòe--ê chiū-sī sìⁿ-miā, nā- sī iáu ū pí sìⁿ-miā koh khah iàu-kín ê, chiū-sī bōe sí-sit, bōe bia̍t-bô ê lêng-hûn. Ki-tok kàng-lîm lâi sè-kan, pàng-sak sìⁿ-miā tī si̍p-jī-kè, che tiâu-kò͘-ì sī beh lâi kiù sè-kan lâng ê lêng-hûn. Sèng-keng ū kóng, Jîn-chú kàu, sī beh kiù sit-lo̍h ê lâng (Thài. 18: 11).
|
今世間人所寶貝-- ê 就是生命，若是iáu有比生命koh較要緊 ê ，就是bōe死失，bōe滅無 ê 靈魂。基督降臨來世間放sak性命tī十字架，che刁故意是beh來救世間人 ê 靈魂；聖經有講：「人子到，是beh救失落 ê 人。（太，18：11） |
|
Kúi-koài ê pún-sū
|
鬼怪ê本事 |
|
Chāi-chá ū chi̍t ê lâng teh kā Chê-ông ūi jī-ūi, Chê-ông mn̄g i kóng, Ūi sím-mi̍h tē-it ûi-lân? Hit ê ūi-kang kóng, Káu bé chòe ûi-lân. Chê-ông koh mn̄g kóng, Ūi sím-mi̍h tē it khoài? Ūi-kang koh ìn i kóng, Kúi-koài iau-chiⁿ chòe khoài ūi. In-ūi káu bé sī lâng chá-àm siông-siông teh khòaⁿ, nā ūi chi̍t-tiám-á bô tú-hó ha̍h, lâng chiū liâm-piⁿ khòaⁿ ōe chhut; só͘-í khah oh-tit ūi. Iau-chiⁿ kúi-koài sǹg-sī bô hêng bô iáⁿ, iā bô͘ lâng bat khòaⁿ-kìⁿ; put-lūn ūi sím-mi̍h khoán, lâng lóng bōe hiáu-tit hun-piat, só͘-í ū khoài ūi.
|
在早有一個人teh kā齊王畫字畫，齊王問伊講：「畫甚mi̍h第一為難？」Hit個畫工講：「狗馬最為難。」齊王koh問講：「畫甚mi̍h第一快？」畫工koh應伊講：「鬼怪妖精最快畫。」因為狗馬是人早暗常常teh看，若畫一點仔無tú好合，人就liâm-piⁿ看會出；所以較oh tit畫，妖精鬼怪算是無形無影，也無人bat看見；不論畫甚mi̍h款，人攏bōe曉tit分別，所以有快畫。 |
|
Sè-kan éng ū chit chéng lâng, chin gâu chng-kî chòe-koài, pìⁿ hiah ê kî-koài ê tāi-chì, ka-kī lia̍h chòe sī chin gâu, kî-si̍t lóng sī hiah ê ūi kúi-koài ê pún-sū, lâi teh phiàn lâng nā-tiāⁿ. Che iā thang pí-phēng chhin-chhiūⁿ lâng kóng in ū hoat-tō͘ thang phòa tē-ge̍k khui thian-tông, che khiok khah khoài kóng, in-ūi oh-tit thang kap in piān-pok. Chóng- sī lâng nā kóng in ū hoat-tō͘ thang kiù lâng chhut in ê pháiⁿ, pìⁿ chòe hó lâng, che khah oh-tit kóng, in-ūi ū iáⁿ bô iáⁿ lâng liâm-piⁿ chai. Iā chhin- chhiūⁿ Má-khó2: 9 só͘ kì-chài Iâ-so͘ mn̄g chèng lâng kóng, Kā piàn-sūi ê kóng, Lí ê chōe sià lah, á-sī kóng, Khí-lâi, giâ lí ê pho͘-á lâi kiâⁿ, toh-lo̍h chi̍t hāng khah khoài? Chiū tng chèng lâng ê bīn-chêng i-hó hit ê lâng, hō͘ lâng chai Jîn-chú tī tōe--n̍i̍h ū koân thang sià chōe. Lán ê Sèng-kàu nā ū kong-hāu thang kiù pháiⁿ lâng pìⁿ chòe hó lâng, hō͘ lâng khòaⁿ, peh-sìⁿ chiū khah khoài sìn lán só͘ kóng bōe khòaⁿ-kìⁿ ê sū.
|
世間往有這種人，真gâu裝奇做怪，變hiah-ê 奇怪 ê 代誌，家己掠做是真gâu,其實攏是hiah-ê 畫鬼怪 ê 本事，來teh騙人nā-tiāⁿ。Che也thang比並親像人講in有法度thang破地獄開天堂，che卻較快講：「因為oh tit thang kap in辯駁，總是人若講in有法度thang救人出in ê 歹，變做好人，che較難tit講：「因為有影無影人liâm-piⁿ知。」也親像馬可2：9所記載耶穌問眾人講：「Kā piān-sūi ê 講：你 ê 罪赦lah!抑是講：起來，giâ你 ê 鋪仔來行！Toh落一項較快？就當眾人 ê 面前醫好hit個人，hō͘人知人子tī地----n̍i̍h有權thang赦罪。咱 ê 聖教若有功效thang救歹人變做好人，hō͘人看，百姓就較快信咱所講bōe看見 ê 事。 |
|
Bat lâng khah-hó bat chîⁿ
|
Bat人較好bat錢 |
|
Ló͘-kok ê cháiⁿ-siàng Bēng Hiàn-chú, khì Chìn-kok tiâu-phèng. Chìn-kok ê cháiⁿ-siòng, Hân Soan-chú, siat iân-sia̍h khoán-thāi i; ōaⁿ saⁿ-ūi ê kheh thiaⁿ, lóng pâi kàu chin súi, chin chiâu-pī, koh chin hó khòaⁿ. Hiàn-chú kóng, Chin- chiàⁿ sī pù kàu-ke̍k liáu. Soan-chú kóng, Lín chhù pí goán chia án-cháiⁿ-iūⁿ? Hiàn-chú kóng, Goán chhù sòng kàu m̄ hó kóng. Chí-ū nn̄g ê tha̍k-chheh lâng, chi̍t-ê miâ kiò Gân Hôe, chi̍t-ê miâ kiò Chu Bû-lêng, hō͘ góa tit-tio̍h kok--n̍i̍h ōe pêng-tiāⁿ, peh-sìⁿ ōe an-ún; góa só͘ ū ê, chīn chāi án-ni nā-tiāⁿ. Kàu Hiàn-chú chhut-khì, Soan-chú chiah kóng, I sī kun-chú ê lâng, lia̍h hit hō pôe-iúⁿ gâu-lâng chòe hó-gia̍h. Góa sī siáu-jîn ê lâng, chiah lia̍h chiah ê kim-gûn chu-ge̍k chòe hó-giah2. Góa ka-kī siūⁿ si̍t-chāi chin kiàn-siàu.
|
魯國 ê 宰相孟獻子，去晉國朝聘，晉國 ê 宰相，韓宣子，設筵席款待伊；換3位 ê 客廳，攏攏排到真súi,真齊備，koh真好看；獻子講：「真正是富夠極了；」宣子講：「Lín厝比阮chia án怎樣？」獻子講：「阮散到m̄好講。只有兩個讀冊人，一個名叫顏回，一個名叫朱無寧，hō͘我得著國----n̍i̍h會平定，百姓會安穩；我所有 ê ，盡在án-ni nā-tiāⁿ。」到獻子出去，宣子才講：「伊是君子 ê 人，掠hit號培養gâu人做好額，我是小人 ê 人，才掠chiah-ê 金銀珠玉做好額，我家己想實在真見笑。 |
|
Sio̍k-gú kóng, Bat lâng khah hó bat chîⁿ, si̍t-chāi chin ū-iáⁿ. M̄-kú sè-kan lâng, m̄ tān-nā pêng-iú, in-ūi chî N-châi lâi choa̍t-kau, chiū-sī hiaⁿ-tī, pē-bú, bó͘-kiáⁿ, í-ki̍p chhin-chhek ê teh kau-chiap, to tio̍h chit hāng chîⁿ chòe thâu-chêng. Án-ni khó-kiàn chîⁿ ê khùi- la̍t sī chin tōa, chin gâu pé-pa̍k lâng, nā m̄ sī hit hō kam-goān hō͘ i sòng-hiong hoaⁿ-hí khoài-lo̍k lâi siú tō-lí ê lâng, chiū bô hiah khoài ōe thoat-lī chit hāng ê pé-pa̍k. Má-khó 10: 23, Iâ-so͘ tùi I ê ha̍k-seng kóng, Pù lâng beh ji̍p Siōng-tè ê kok sī chin oh. Che sī in-ūi ū chi̍t ê hó-gia̍h lâng lâi kìⁿ Iâ-so͘, kūi-teh kiû khòaⁿ tio̍h cháiⁿ-iūⁿ chòe, chiah ōe tit-tio̍h éng-oán oa̍h. Iâ- so͘ kiò i tio̍h khì piàn bōe i ê ke-gia̍p, lâi chín-chè sòng-hiong lâng, chiū chîⁿ-châi chek-chū tī thiⁿ- n̍i̍h; chóng-sī hit ê lâng thiaⁿ-kìⁿ chit hō ōe, bīn sûi- sî piàn-sek, ū iu-chhiú ê khoán, iā sòa chòe i khì. Án-ni khó-kiàn chîⁿ-châi ê khùi-la̍t teh pa̍k lâng sī chin tōa. Ài tit thoat-lī chit khoán ê pé-pa̍k, tek-khak tio̍h khòaⁿ ōe phòa chiah ê sè-kán ê êng- hián; m̄ thang chhin-chhiūⁿ Hân Soan-chú, kan-ta ōe hiáu-tit chng-thāⁿ gōa-bīn ê hó khòaⁿ.
|
俗語講：「Bat人較好Bat錢，實在真有影。」M̄-kú世間人，m̄-tān-nā 朋友，因為錢財來絕交，就是兄弟、父母、某子，以及親戚 ê teh交接，都著這項錢做頭前。Án-ni可見錢 ê 氣力是真大，真gâu把縛人，若m̄是hit號甘願hō͘伊散hiong歡喜快樂來守道理 ê 人，就無hiah快會脫離這項 ê 把縛。馬可10：23，耶穌對伊 ê 學生講：「富人beh入上帝 ê 國是真oh。」Che是因為有一個好額人來見耶穌，跪teh求看著怎樣做，才會得著永遠活；耶穌叫伊著去變賣伊 ê 家業，來賑濟散hiong人，就錢財積聚tī天--n̍i̍h;總是hit個人聽見這號話，面隨時變色，有憂愁 ê 款，也續做伊去。Án-ni可見錢財 ê 氣力teh縛人是真大。Ài tit脫離這款 ê 把縛，的確著看會破chiah ê世間 ê 榮顯；m̄-thang親像韓宣子，kan-ta會曉tit妝飾外面 ê 好看。 |
|
Chāi Chîn ūi Chîn
|
在秦為秦 |
|
Hàn-tiâu ê sî ū chi̍t ê lâng miâ kiò Koái Thong, sī chòe Hân Sìn ê chham- bô͘. Kàu Hân Sìn khì phòa Chê-kok liáu-āu, Koái Thong ū kiò Hân Sìn tio̍h poān Hàn, chiong Chê-kok to̍k-li̍p khí- lâi koán. Hân Sìn put-jím kî sim, m̄ thiaⁿ i ê chhùi. Āu-lâi Hân Sìn hō͘ Hàn Ko-chó͘ thâi-khì. Koái Thong iā hō͘ lia̍h lâi. Hàn Ko-chó͘ mn̄g i kóng, Lí bat kah Hân Sìn chō hoán mah? Koái Thong ìn i kóng, Tō-chek (kó͘-chá ê pháiⁿ lâng)ê káu, khòaⁿ-kìⁿ Giâu-tè (kó͘-chá ê sèng-ông)chiū tōa pūi, chóng-sī Giâu-tè m̄-sī put-jîn ê jîn-kun, káu khòaⁿ-kìⁿ m̄ sī i ê chú-lâng, khiok sī bōe bián-tit bô pūi. Tong-sî góa chai-kiò ū Hân Sìn, khiok bōe hiáu-tit ū Pè-hā. Hàn Ko-chó͘ thiaⁿ-liáu sòa sià-bián i ê chōe.
|
漢朝 ê 時有一個人名叫蒯通，是做韓信 ê 參謀。到韓信去破齊國了後，蒯通有叫韓信著叛漢，將齊國獨立起來管，韓信不忍其心，m̄聽伊 ê 嘴。後來韓信hō͘漢高祖thâi去，蒯通也hō͘掠來；漢高祖問伊講：「你bat教韓信造反--mah？」蒯通應伊講：「盜跖（古早 ê 歹人） ê 狗，看見堯帝（古早 ê 聖王）就大吠，總是堯帝m̄是不仁 ê 人君，狗看見m̄是伊 ê 主人，卻是bōe免tit無吠；當時我知kiò有韓信，卻bō曉tit有陛下。漢高祖聽了續赦免伊 ê 罪。」 |
|
Lâng kóng, Chāi Chîn ūi Chîn, chāi Chhó͘ ūi Chhó͘, sǹg sī kah lâng tio̍h chīn-tiong, tio̍h chīn pún-hūn. Chóng-sī iā ài khòaⁿ sī sím-mi̍h khoán ê chīn-tiong. Ū chi̍t chéng hit hō pāi-ka chú-tē, chham hiah-ê Ông--ko Liú--ko khì oang, lóng bô beh kò͘ lāi-thâu, sīm-chì tàu hiah ê lâi khi-hū in ê chhin hiaⁿ-tī. Iā ū chi̍t-chióng hit-hō choan-bûn teh pang-chān tùi-te̍k, lâi siong-hāi pún-sin ê bú- kok, i iā hia-hia pai-pai, ka-kī kóng sī chèng-ti̍t bô phian-su, sī chīn-tiōng teh pò kok, m̄ chai án-ni tùi sím-mi̍h lâng teh chīn-tiong, iā teh pò sím-mi̍h lâng ê kok. Hài-ah! Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê chīn-tiong, chit khoán ê sim-koaⁿ, sòa khah-su hit hō káu ê lūi, iā sòa m̄ chai thang hun-piat hó phaiⁿ.
|
人講：「在秦為秦，在楚為楚，算是教人著盡忠，著盡本分，總是也愛看是甚mi̍h款 ê 盡忠。有一種hit號敗家子弟，參hiah-ê 王--哥柳--哥去 oang，攏無beh顧內頭，甚至鬥hiah-ê 來欺負in ê 親兄弟；也有一種hit號專門teh幫贊對敵，來傷害本身 ê 母國，伊也hia-hia pai-pai，家己講是正直無偏私，是盡忠teh報國，m̄知án-ni對甚mi̍h人teh盡忠，也teh報甚mi̍h人 ê 國。Hài-ah！親像這款 ê 盡忠，這款 ê 心肝，續較輸hit號狗 ê 類，也續m̄知thang分別好歹。 |
|
Poaⁿ chhù bōe kì-tit poaⁿ bó͘
|
搬厝bōe記得搬某 |
|
Ló͘ Ai-kong mn̄g Khóng-chú kóng, Góa thiaⁿ-kìⁿ lâng teh kóng, hit hō chin gâu bōe kì-tit tāi-chì ê lâng, teh poaⁿ chhù ê sî, liân in bó͘ iā bōe kì-tit poaⁿ khì. Khóng-chú kóng, Che iáu m̄ sī gâu bōe kì-tit ê lâng; hit hō chin gâu bōe kì-tit ê lâng, liân i pún-sin iā sòa bōe kì-tit. Ai-kong mn̄g kóng, Àn-cháiⁿ-iūⁿ pún-sin iā sòa bōe kì-tit? Khóng-chú kóng, Kó͘-chá ê sî ū chi̍t ê Hā Kia̍t-ông, i ê chun-kùi chòe kàu hông-tè, i ê hó-gia̍h koán kàu thong kok. M̄ kú m̄ thàn sian- ông ê tō-lí, chhia-chhí iàn-lo̍k, bê tī chiú- sek; āu-lâi kok phòa ka bông, sòa hō͘ Thong-ông thâi-khì, che kiám m̄ sī sòa bōe kì-tit i pún-sin mah?
|
魯哀公問孔子講：「我聽見人teh講： hit號真gâu bōe記得代誌 ê 人，teh搬厝 ê 時，連in某也bōe記得搬去。」孔子講：「Che iáu m̄是gâu bōe記得 ê 人；hit號真gâu bōe記得 ê 人，連伊本身也續bōe記得。」哀公問講：「Àn怎樣本身也續bōe記得？」孔子講：「古早 ê 時有一個夏桀王，伊 ê 尊貴做到皇帝，伊 ê 好額管到通國，M̄ kú m̄趁先王 ê 道理，奢侈宴樂，迷tī酒色；後來國破家亡，續hō͘湯王thâi去，che kiám m̄是續bōe記得伊本身--mah？」 |
|
Sè-kan hit hō bōe kì-tit pún-sin ê lâng, kiám kan-ta Hā Kia̍t nā-tiāⁿ? Sè-kan bōe kì-tit pún-sin ê sū, iā m̄ tān-nā chiú-sek nā-tiāⁿ. Hoān-nā lâng chòe chi̍t hāng bô chiàu lí-khì ê tāi-chì, á sī kóng chi̍t kù bô lí ê ōe, í-ki̍p chûn chi̍t hāng bô tō-lí ê liām-thâu, chiū lóng kàu-gia̍h thang hāi- tio̍h in ê seng-khu kap sim-koaⁿ. Só͘-í kó͘-chá kun- chú ê lâng, tùi ka-kī chi̍t ê, iā tio̍h chûn kín-sīn kéng-kài ê sim.
|
世間hit號bōe記得本身 ê 人，kiám kan-ta夏桀nā-tiāⁿ？世間bōe記得本身 ê 事，也 m̄-tān-nā酒色nā-tiāⁿ。凡若人做一項無照理氣 ê 代誌，抑是講一句無理 ê 話，以及存一項無道理 ê 念頭，就攏夠額thang害著in ê 身軀kap心肝。所以古早君子 ê 人，對家己一個，也著存謹慎警戒 ê 心。 |
|
Bô sìn pîn, ōe gō͘ sū
|
無信憑會誤事 |
|
Chiu-tiâu ê sî, ū chi̍t ê jîn-kun, miâ kiò Hiu-ông, i chē ūi tē saⁿ nî, chiū chhōa Po Sū chòe phian-hui, ông put- chí tek-thióng. Iā siⁿ chi̍t ê kiáⁿ, miâ kiò Pek-ho̍k. Keh nn̄g nî kú liáu-āu, chiū chiong i ê chiàⁿ-bó͘ Sin-hō͘ kap thài-chú Gî-kiū hòe-khì, li̍p Po Sū chòe chiàⁿ-keng hông-hō͘, iā li̍p Pek-ho̍k chòe thài-chú. Chóng-sī chit ê Po Sū sui-jiân hō͘ Hiu-ông put-chí thiàⁿ-thàng, iáu-kú m̄ bat khòaⁿ i ū hoaⁿ-hí khui chhùi lâi chhiò ê bīn-iông. Hiu-ông ai8-tit i hoaⁿ- hí, ēng chin chōe hoat-tō͘, iā lāng i bōe chhio; chiū mn̄g i pún-sin, khòaⁿ i ài àn- cháiⁿ-iūⁿ khah sim-sek. Po Sū kóng, Góa chòe cha-bó͘ gín-ná ê sî, tī goán chhù-n̍i̍h teh chòe in-chiûⁿ, ōe kì-tit thiah-khui hit ê tiû-toān ê sî, hit hō siaⁿ put-chí hó thiaⁿ. Hiu-ông chiū kóng, Án-ni khah khoài. Chiū kiò lâng thoân chí-ì chhut-khì kau-tāi Hō͘-pō͘, (koán chîⁿ-gûn ê koaⁿ), múi-ji̍t tio̍h phòe chi̍t pah phit ê tiû-tiān ji̍p-lâi keng-lāi, iā chiū thoân hiah ê khah ū la̍t ê thài- kàm, chi̍t lâng khiā chit3 pêng, chiong hit ê tiû-toān, tùi thâu-á sió-khóa ka khui, chi̍t lâng khiú chi̍t pêng, chhut-la̍t lì khì, lì kàu ki̍h8-ki̍h8 kiu̍h-kiu̍h. Po Sū thiaⁿ-liáu put-chí hoaⁿ-hí; m̄-kú kè bô kúi ji̍t, ná thiaⁿ ná koàiⁿ-sì, m̄ nā bô sím-mi̍h chhù-bī, sòa ná chhin-chhiūⁿ chin kiáu-jiáu, iā chiū m̄ ài chhiò, m̄ ài koh thiaⁿ lah.
|
周朝 ê 時，有一個人君，名叫幽王，伊坐位第3年，就娶褒姒做偏妃，王不止得寵，也生一個子，名叫伯服，隔兩年久了後，就將伊 ê 正某申后kap太子宜臼廢去，立褒姒做正宮皇后，也立伯服做太子。總是這個褒姒雖然hō͘幽王不止疼痛，iáu-kú m̄ bat看伊歡喜開嘴來笑 ê 面容，幽王愛得伊歡喜，用真濟 ê 法度，也弄伊bōe笑；就問伊本身，看伊 ài àn 怎樣較心適；褒姒講：「我做查某囡仔 ê 時，tī阮厝--n̍i̍h teh做in-chiûⁿ，會記得拆開hit個綢緞 ê 時，hit號聲不止好聽。」幽王就講：「Án-ni較快，就叫人傳旨意出去交代戶部（管錢銀 ê 官），每日著配一百匹 ê 綢緞入來宮內，也就傳hiah-ê 較有力 ê 太監，一人企一爿，將hit個綢緞，tùi頭仔小可鉸開，一人khiú一爿，出力lì去，lì到ki̍h8-ki̍h8 kiu̍h-kiu̍h,褒姒聽了不止歡喜；m̄-kú過無幾日，那聽那慣勢，m̄-nā 無甚mi̍h趣味，續若親像真攪擾，也就m̄ ài笑，m̄ ài koh聽--lah。 |
|
Hiu-ông siūⁿ-liáu bô hoat-tō͘, chiū chhōa i chiūⁿ-khì ông-kiong lāi ê tâi-téng n̍i̍h, chiah kiò lâng khì pàng ian-tun. (lan-tun sī chhin-chhiūⁿ iân-tâng ê khoán-sit, chāi-chá bô tiān-pò kap tiān- ōe thang thong-ti siau-sit, hō pat ūi chai, chiah ēng chit hō, tùi kiaⁿ-siâⁿ khí, lī chi̍t phò͘ lō͘, á sī gō͘-lí lō͘ chiū chhāi chi̍t ki, ti̍t-ti̍t sòa, ti̍t-ti̍t chhut-khì; siat-sú hông-tè tú-tio̍h sím-mi̍h iàu-kín ê sū, á-sī chha̍t-bé lâi chhim-hoān tio̍h, chiū chiong ian-tun pàng-khí-lâi, ji̍t-sî ū khòaⁿ-kìⁿ ian, mî-sî ū khòaⁿ-kìⁿ hé, iā thâu chi̍t ki nā pàng, tē jī ki khòaⁿ-kìⁿ, iā chiū pàng-khí-lâi; án-ni bô jōa-kú chiū sì-kòe liâm-piⁿ chai ông ū hoān-lān, kūn-hū ê chu-hô͘ chiū khí peng lâi kiù kà).
|
幽王想了無法度，就chhōa伊上去宮內 ê 台頂--n̍i̍h,才叫人去放煙墩（煙墩是親像煙筒 ê 款式，在早無電報kap電話thang通知消息，hō別位知，才用這號， tùi 京城起，離一舖路，抑是五里路就chhāi一枝，直直續，直直出去；設使皇帝tú著甚mi̍h要緊 ê 事，抑是賊馬來侵犯著，就將煙tun放起來，日時有看見煙，暝時有看見火，也頭一枝若放，第2枝看見，也就放起來；án-ni無偌久就四界liâm-piⁿ知王有患難，近附 ê 諸侯就起兵來救駕。） |
|
Tng teh beh pàng ê sî, ū i ê jîn-sîn chhut chàu kóng, Che sǹg sī Pē-hā kap lia̍t-kok ê chu-hô͘ ū iok, nā m̄-sī hoān-tio̍h tōa iàu-kín ê sū, tek-khak bōe ēng-tit pàng chit ê ian-tun tit. Siat-sú chím-má nā pàng, āu-lâi ū sū, lia̍t-kok chu-hô͘ chiū m̄-sìn. Hiu-ông kóng, Bô iàu-kín, ū tāi-chì góa chiah tam-tng. Hiān-sî thiⁿ-ē thài-pêng, thài ū sím-mi̍h sū? Chiū kiò lâng khì pàng. Kó-jiân keh bô jōa-kú, móa-thiⁿ choân sī hé-ian, kūn kiaⁿ-siâⁿ ê chu-hô͘ khòaⁿ-kìⁿ, sûi-sî niá peng beh lâi kiù kà; tiap-á-kú tang-sai lâm-pak kūn-hū ê chu-hô͘ lóng tòa peng kàu lah. Hiah ê chu-hô͘ ta̍k-ê lâi tī tâi-kha, mn̄g-khòaⁿ ông ū pêng-an á bô, sī ū sím-mi̍h kín-kip ê tāi-chì. Hiu-ông kah lâng kā in kóng, Kai-chài bô sím-mi̍h tāi-chì, sī in-ūi kap Hông-hō͘ teh chhit-thô, pàng-khí-lâi khòaⁿ-bāi teh. Taⁿ chhiáⁿ liat2-ūi tò-khì siú lín-ê pún-kok. Hiah ê chu-hô͘ thiaⁿ-liáu, lí khòaⁿ góa, góa khòaⁿ lí, lóng bô ōe thang kóng, chiū koh niá peng tò-khì. Po Sū tī hit tâi-téng, khòaⁿ-kìⁿ hiah-n̍i̍h chōe ê peng-bé, cháu kàu phi̍hN-phi̍hN chhoán, kia̍h chhiuⁿ kia̍h kiàm, káng kúi-nā bān lâng, ta̍k-ê hiông kài- kài, lóng sī phah-sǹg beh sio thâi, bô siūⁿ lâi kàu tè iā bô siáⁿ bô͘ sū, tāi-ke bô ì bô sù koh tò-khì, siūⁿ-liáu chiū tōa chhiò khí-lâi. Hiu-ông khòaⁿ-liáu put-chí hoaⁿ- hí. Bô siūⁿ koh keh gō͘ la̍k nî, hut-jiân ū Khián-jiông ê peng kong phah lâi. Hiu-ông kiò lâng kóaⁿ-kín pàng ian-tun, thang tiàu kok ūi ê chu-hô͘ niá peng lâi kiù èng. Chāi hiah ê chu-hô͘, ta̍k-ê phah-sǹg sī Hiu-ông kap Po Sū teh kún- chhiò, sòa bô pòaⁿ lâng beh niá peng lâi. Keh nn̄g ji̍t kiaⁿ-siâⁿ phòa, Hiu-ông kap Po Sū cháu kàu Lê-soaⁿ-kha, hō͘ Khián-jiông ê ông jip-tio̍h, sòa hō͘ chhì--sí.
|
當teh beh放 ê 時，有伊 ê 人臣出奏講：「Che算是陛下kap列國 ê 諸侯有約，若m̄是患著大要緊 ê 事，的確bōe用tit放這個煙墩tit，設使chím-má若放，後來有事，列國諸侯就m̄信。」幽王講：「無要緊，有代誌我才擔當，現時天下太平，thài有甚mi̍h事？」就叫人去放，果然無偌久，滿天全是火煙，近京城 ê 諸侯看見，隨時領兵beh來救駕；tiap仔久東西南北近附 ê 諸侯攏帶兵到lah！Hiah ê諸侯逐個來tī台腳，問看王有平安抑無，是有甚mi̍h緊急 ê 代誌；幽王教人kā in講：「佳哉無甚mi̍h代誌，是因為kap皇后teh thit-thô,放起來看bāi-teh。今請列位倒去，守lín- ê 本國。」Hiah-ê 諸侯聽了，你看我，我看你，攏無話thang講，就koh領兵倒去，褒姒tī hit 台頂，看見hiah-n̍i̍h濟 ê 兵馬，走到phi̍hN-phi̍hN喘，kia̍h槍kia̍h劍，káng幾若萬人，逐個兇kài-kài,攏是扑算beh相thâi,無想來到tè也無啥無事，大家無意無思koh倒去，想了就大笑起來，幽王看了不止歡喜。無想koh隔5、6年，忽然有犬戎 ê 兵攻扑來，幽王叫人趕緊放煙墩，thang召各位 ê 諸侯領兵來救應；在hiah-ê 諸侯，逐個扑算是幽王kap褒姒teh滾笑，續無半人beh兵來，隔兩日京城破，幽王kap褒姒走到驪山腳，hō͘犬戎 ê 王jip著，續hō͘刺--死。 |
|
Lūn-kàu lâng tī chit sè-kan, teh lâi-óng kau-pôe, lóng tio̍h ū hit ê láu-si̍t sìn-iōng khah iàu-kín. Chi̍t kù hoân chi̍t kù, nn̄g kù sī chi̍t siang. Kó͘ lâng giân kóng, It giân hòng chhut, sù-má lân tui; chiū-sī kiò lâng tio̍h chiàu i só͘ kóng ê ōe lâi kiâⁿ, m̄-thang sit-lo̍h sìn-iōng. Siat-sú nā kap lâng chi̍h-chiap tāi-chì, sim-lāi iā bô siūⁿ, chhìn-chhái lām-sám kóng, hi-hi ha-ha, pe̍h-chha̍t pe̍h-koat, bô beh kóng si̍t-chāi ê ōe, āu-lâi nā tú-tio̍h ū chèng-keng tāi-chì, sui-jiân kóng kàu láu-láu si̍t-si̍t, lâng iā m̄ khéng siong-sìn. Chhin-chhiū Chiu Hiu-ông chiah chi̍t pái ê chòe m̄ tio̍h, chiū tì-kàu kok phòa, liân ka-kī ê sìⁿ-miā iā bô khì. Khóng-chú kóng, Lâng nā bô sìn-si̍t, m̄ chai án-chóaⁿ-iūⁿ thài ōe ēng tit; chit hō ōe si̍t-chāi chin bô chhò͘.
|
論到人tī這世間，teh來往交陪，攏著有hit個老實信用較要緊，一句還一句兩句是一雙；古人言講：「一言放出，駟馬難追。」就是叫人著照伊所講 ê 話來行，m̄-thang失落信用，設使若kap人比接代誌，心內也無想，chhìn-chhái lām-sám講：「嘻嘻哈哈，白賊白決，無b講eh實在 ê 話，後來若tú著有正經代誌，雖然講到老老實實，人也m̄肯相信，親像周幽王才一擺 ê 做m̄著，就致到國破，連家己 ê 生命也無去。孔子講：「人若無信實，m̄知án怎樣thài會用tit；這號話實在真無錯。 |
|
Pó-sioh kong-im
|
保惜光陰 |
|
Khóng-chú bat ū chi̍t ji̍t chhut-gōa ê sî, thiaⁿ-kìⁿ ū lâng ê siaⁿ háu kàu put- chí chhám-chhoeh. I chiū kiò sak- chhia--ê kiâⁿ khah kín teh, thang lâi kā khòaⁿ bāi. Kàu ê sî, khòaⁿ-kìⁿ sī Ko Gû tī lō͘-piⁿ n̍i̍h teh tōa khàu. Khóng- chú chiū lo̍h chhia lâi mn̄g i kóng, Sian- siⁿ ū sím-mi̍h tāi-chì chiah-n̍i̍h siong-sim, khàu kàu chiah-n̍i̍h ai-chhám? Ko Gû kóng, Góa ū saⁿ hāng tāi-chì, chòe-liáu chin m̄ tioh2. Siàu-liân ê sî, ài khì sì-kòe liû-ha̍k, bōe ōe hok2-sāi góa ê sī-tōa-lâng, sī chi̍t hāng ê m̄ tio̍h. Sim-koaⁿ siūⁿ tōa, chì khì khah koâiⁿ, bōe hiáu-tit ho̍k-sāi góa ê jîn-kun, sī nn̄g hāng ê m̄ tio̍h. Chham pêng-iú kau-pôe put-chí hó, in-ūi sió-khóa sū chiū choa̍t- kau, sī saⁿ hang ê m̄ tio̍h. Chin-chiàⁿ sī chhiū ài pêng- chēng, m̄-kú hong m̄ khéng soah. Kiaⁿ8 beh chīn hàu, sī-tōa-lâng bōe thèng-hāu tit. Kè-khì bōe-tit koh-chài lâi ê, sī nî-hè, bô--khì bōe tit koh khòaⁿ-kìⁿ ê, sī pē-bú. Taⁿ góa hiān-chāi sī teh thèng-hāu sí nā-tiāⁿ. Khóng-chú-thiaⁿ liáu, chiū tùi i ê ha̍k-seng kóng, Lín tāi- ke tio̍h ōe kì-tit chiah ê ōe. Tng hit sî, ū sī-tōa-lâng tī-teh ê cha̍p-saⁿ lâng, kap Khóng-chú saⁿ-sî, tńg-khì in chhù-n̍i̍h ho̍k-sāi in ê pē-bú.
|
孔子bat有一日出外 ê 時，聽見有人 ê 聲吼到不止慘chhoeh，伊就叫sak車-- ê 行較緊teh,thang來kā看bāi,到 ê 時，看見是皋魚tī路邊--n̍i̍h teh大哭，孔子就落車來問伊講：「先生有甚mi̍h代誌 chiah-n̍i̍h傷心，哭到chiah-n̍i̍h哀慘？」皋魚講：「我有三項代誌，做了真m̄著；少年 ê 時，愛去四界留學，bōe會服事我 ê 序大人，是一項 ê m̄-著；心肝siuⁿ大，志氣較懸，bōe曉 tit 服事我 ê 人君，是兩項 ê m̄著；chham朋友交陪不止好，因為小可事就絕交，是三項 ê m̄著。真正是樹愛平靜，m̄-kú風m̄肯煞，子beh盡孝，序大人bōe聽候tit，過去bōe tit koh再來 ê是年歲，無--去bōe tit koh看見 ê ，是父母。今我現在是teh聽候死nā-tiāⁿ。」孔子聽了，就對伊 ê 學生講：「Lín大家著會記得chiah-ê 話。」當hit時，有序大人tī-teh ê 13人，kap孔子相辭，返去in厝--n̍i̍h 服事in ê 父母。 |
|
Sio̍k-gú kóng, Pē-bú thiàⁿ kiáⁿ, sī tn̂g lâu chúi, kiáⁿ thiàⁿ pē-bú, chhiū bé iô hong. In-ūi chòe kiáⁿ ê lâng, chhut-sì chiū siū pē-bú ê iúⁿ-chhī, ti̍t-ti̍t lia̍p, ti̍t-ti̍t kò͘, kàu tī ōe pê o̍h kiâⁿ ê sî-chūn, chòe pē-bú ê lâng, pòaⁿ pō͘ iā m̄ káⁿ pàng-lī. Lio̍h-á khah tōa hàn, chiū kè-kàu beh hō͘ i tha̍k-chheh, ǹg-bāng āu-lâi thàn chia̍h khah khòaⁿ-oa̍h. Kàu chiâⁿ-lâng ōe chū-lip2 ê sî, ū-ê pē-bú to í-keng lāu- khì lah. Só͘-í tio̍h thàn-chá lâi hêng hàu-tō, iā tio̍h pó-sioh kong-im. In-ūi pē-bú sī pí lán khah lāu, bōe ōe siông-siông kap lán tī-teh. Koh m̄ tān-nā ho̍k-sāi pē-bú tio̍h án-ni; bô lūn sim-mi̍h tāi-chì, lóng tio̍h hiān chòe hō͘ chiâⁿ sī khah hó. Nā sī beh thèng-hāu kàu bîn-á-chài, kiaⁿ-liáu bîn-á-chài ū bîn-chài ê sū thang pān, bōe ōe iông-ún lí koh chòe kin-á-ji̍t ê sū. Lán lâng tī chit sè-kan tē it tio̍h pó-sioh ê, chiū-sī kong-im, put-kò hiān-chāi nā-tiāⁿ. In-ūi chêng ê kong-im í-keng kè-khì, bān-kó͘ chhian-chhiu bōe tit koh lâi. I-āu ê kong- im,iā bô thang sio̍k tī góa, bông-bông biáu-biáu, siⁿ-sí hō͘ lâng bōe phah-sǹg tit. Siat-sú nā m̄ chai thang lia̍h kong-im chòe tùi-tiōng, chhut-chāi i chi̍t-ji̍t kè chi̍t ji̍t, chi̍t nî kè chi̍t nî, tek-khak bōe bián-tit ū āu-lâi ê hoán-hóe lah.
|
俗語講：「父母疼子，是長流水，子疼父母樹尾搖風。」因為做子 ê 人，出世就受父母 ê 養飼，直直捏，直直顧，到tī會爬學行 ê 時陣，做父母 ê 人，半步也m̄敢放離，略仔較大漢，就計較beh hō͘伊讀冊，向望後來趁食較快活，到成人會自立 ê 時，有 ê 父母都已經老去lah；所以著趁早來行孝道，也著保惜光陰，因為父母是比咱較老，bōe會常常kap咱tī-teh。Koh m̄-tān-nā 服事父母著án-ni；無論甚mi̍h代誌，攏著現做hō͘成是較好，若是beh聽等候明仔再，驚了明仔再有明仔再 ê 事thang辦，bōe會容允你koh做今仔日 ê 事。咱人tī這世間第一著保惜-- ê ，就是光陰，不過現在nā-tiāⁿ，因為前 ê 光陰已經過去，萬古千秋bōe tit koh來，以後 ê 光陰也無thang屬tī我，矇矇渺渺，生死hō͘人bōe扑算tit，設使若m̄知thang掠光陰做tùi重，出在伊一日過一日，一年過一年，的確bōe免tit有後來 ê 反悔--lah。 |
