Tang-hng ê kò͘-sū_02
|
東方ê故事_02 |
| Bô Chù-bêng |
無注明 |
|
Khò sè hō͘ sè gō͘
|
靠勢hō͘勢誤 |
|
Chhong Chú ê chheh ū kóng, Gô͘ ông ū chi̍t ji̍t tòa chin chōe kun-lâng, chiūⁿ- khì chi̍t chō kâu soaⁿ, khòaⁿ-kìⁿ soaⁿ-téng chin chōe kâu, put-chí hoaⁿ-hí. Hiah ê kâu khòaⁿ-kìⁿ kui kûn ê lâng lâi, chiū sì- sòaⁿ lām-sám cháu, bi̍h tùi chhiū-nâ lāi ji̍p khì. To̍k-to̍k iáu ū chi̍t chiah kâu, chū-chū chāi-chāi, lóng bô kiaⁿ-hiâⁿ, tī Gô͘ ông ê bīn-chêng, chhin-chhiūⁿ beh tián i ê pún-sū. Hit sî Gô͘ ông chiū hoat chi̍t ki chìⁿ, siòng cheng-cheng tùi hit chiah kâu, kā i siā-khì. Kâu khòaⁿ- kìⁿ Gô͘ ông cho̍h lâi ê chìⁿ put-chí kín, i iā bô chhiⁿ-cho̍h, bô kiaⁿ-hiâⁿ, hó-lé hó- lé tùi hit ki chìⁿ chiap-khì-lâi. Gô͘ ông khòaⁿ-kìⁿ án-ni, chiū hoan-hù kun-lâng tāi-ke kóaⁿ-kín lâi kā i cho̍h, liâm-piⁿ chiong hit chiah kâu kā siā sí.
|
莊子 ê 冊有講，吳王有一日帶真濟軍人，上去一座猴山，看見山頂真濟猴，不止歡喜。Hiah-ê 猴看見歸群 ê 人來，就四散lām-sám走，bi̍h tùi樹林內入去，獨獨iáu有一隻猴，自自在在，攏無驚惶，tī吳王 ê 面前，親像beh展伊 ê 本事，hit時吳王就發一枝箭，相精精 tùi hit隻猴，kā伊射去，猴看見吳王cho̍h來 ê 箭不止緊，伊也無chhiⁿ-cho̍h,無驚惶，好lé好lé tùi hit枝箭接起來，吳王看見án-ni，就吩咐軍人大家趕緊來kā伊cho̍h,liâm-piⁿ將hit隻猴kā射死。 |
|
Lūn kàu sè-kan chiú, sek, châi, khì, í-kip2 ōe hō͘ lâng hoān-chōe ê tāi-chì, lóng sī kúi-ông ê to̍k chìⁿ. Nā bêng-pe̍k tō-lí ê lâng, eng-kai tio̍h liōng- chá siám hō͘ hn̄g-hn̄g. Siat-sú ka-kī khò i chhong- bêng, tiâu-ì ài kap kúi ông chòe-sńg kún-chhiò, i nā chìⁿ lâi. góa chiū chhun-chhiú lâi khì chiap i. Che kiám m̄ sī bêng-bêng ka-kī beh khì thó sí mah? Án-ni thâu-mn̂g teh chhì hé, tek-khak sī bô thang lâu teh.
|
論到世間酒、色、財、氣，以及會hō͘人犯罪 ê 代誌，攏是鬼王 ê 毒箭，若明白道理 ê 人，應該著量早閃hō͘遠遠，設使家己靠伊聰明，tiâu-ì ài kap鬼王做sńg滾笑，伊若箭來，我就伸手來去接伊，Che kiám m̄是明明家己beh去討死--mah？Án-ni頭毛teh試火，的確是無thang留teh。 |
|
Góa iā ū nn̄g-saⁿ ê pêng-iú, tī cha̍p nî chêng ê sî, i khòaⁿ pa̍t lâng teh chia̍h a-phiàn hun, chiū ài óa khì bak; góa chiū siông-siông teh kah in m̄ thang pìⁿ hit hō. In tāi-ke só͘ ìn sī chhin-chhiūⁿ put-chí ū pá-chhî ê khoán, kóng in phah phûn chōe nî lah, tek-khak m̄ bián kiaⁿ ōe tiâu. Bô siūⁿ chit kúi nî lâi, ta̍k ê lóng tiâu chin tōa, tāi-ke khiok iā chai tio̍h kóe, m̄ kú kóe lóng bōe tit khí- lâi. Sui-jiân bē kàu kheng-ka tōng-sán, chóng-sī āu-lâi m̄ chai beh cháiⁿ-iūⁿ ûi-chí; phah-sǹg káⁿ bô sím-mi̍h bāng lah.
|
我也有兩三個朋友，tī十年前 ê 時，伊看別人teh食鴉片薰，就ài倚去bak；我就常常teh教in m̄變hit hō,In大家所應是親像不止有把持 ê 款，講in扑phûn濟年lah，的確m̄免驚會tiâu,無想這幾年來，逐個攏tiâu真大，大家卻也知著改，m̄ kú改攏bōe tit 起來，雖然bōe到傾家蕩產，總是後來m̄知beh怎樣為止；扑算káⁿ無甚mi̍h望--lah。 |
|
Ia̍h ū lâng pêng-sò͘ chin láu-si̍t, lóng m̄ bat poa̍h-kiáu; bô siūⁿ saⁿ kúi nî chêng, chia ū chhut chi̍t khoán seng-lí, kiò-chòe Tēng-kî tu-sek bóe-bōe; tāi-seng lâng bóe sió-khóa, ta̍uh-ta̍uh ū thàn tām-po̍h. Sio̍k-gú kóng, Poa̍h-kiáu ham-khak khí, chòe chha̍t thau-mi bí. Ta̍k-ê ná poa̍h ná tōa; keh nn̄g nî gōa, hut-jiân tú-tio̍h tōa hong-thai, tu kè ti̍t-ti̍t lo̍h, khah sió pún ê, liáu kàu chhùn-chháu put liû; ū chi̍t ê khah sió pún ê, kúi cha̍p bān gûn teh chòe seng-lí, iā in-ūi án-ni phah-thiah bōe ti̍t, chòe i cháu khì gōa-kok, liân-lūi hiah ê tùi gûn-hâng kā i pó ke ê chin chōe lâng; kî-û liáu gō͘ chhit bān gûn ê, iā ū cha̍p gōa ê. Tāi-seng teh bóe-bōe, ta̍k-ê iā chai che m̄ sī seng-lí, sī chhin- chhiūⁿ teh poa̍h-kiáu; m̄-kú ta̍k ê khò in gâu siūⁿ, gâu phah-sǹg, ná chin ū pá-chhî; khiok m̄ chai Thiⁿ chòe tāi, hō͘ lâng lóng bōe phah-sǹg tit. Sio̍k-gú kóng, Lâng gâu, m̄-kú Thiⁿ beh chòe tùi thâu; iā kóng, Chîⁿ sì kha, lâng nn̄g kha. Chiàu khòaⁿ m̄- nā sì kha, kúi-nā cha̍p ki to ū, koh ū si̍t ōe pe, m̄ sī hō͘ lâng jip ōe tio̍h.
|
亦有人平素真老實，攏m̄ bat poa̍h-kiáu;無想三幾年前，chia有出一款生理，叫做定期株式買賣；代先人買小可，ta̍uh-ta̍uh有趁淡薄，俗語講：「Poa̍h-kiáu蚶殼起，做賊偷搣米mi。」逐個那 poa̍h那大；過兩年外，忽然tú著大風颱，株價直直落，較小本 ê ，了到寸草不留；有一個較小本 ê ，幾十萬銀teh做生理，也因為án-ni扑拆bōe直，做伊走去外國，連累hiah-ê tùi 銀行kā伊保家 ê 真濟人；其餘了五七萬銀 ê ，也有十外個，代先teh買賣，逐個也知che m̄是生理，是親像teh poa̍h-kiáu;m̄-kú逐個靠in gâu想，gâu扑算，那真有把持；卻m̄知天做事，hō͘人攏bōe扑算tit。俗語講：「人gâu,m̄-kú天beh做對頭；」也講：「錢四腳，人兩腳。」照看m̄但四腳，幾nā十枝都有，koh有翼會飛，m̄是hō͘人jip會著。 |
|
Koh chi̍t hāng, Siōng-hái ū chi̍t ê tōa seng-lí lâng, tī hit só͘-chāi iā sī chin ū miâ-siaⁿ ê lâng; i ū chi̍t ê kiáⁿ, iā chin chhut-la̍t chai-pôe, hō͘ i tha̍k- chheh,koh hō͘ i khì Tang-kiaⁿ liû-ha̍k. Tò-khì Siōng-hái ê sî, to jī-cha̍p gōa hè lah. Iā siūⁿ ài khì pún kok ta̍k séng iû-le̍k; chiū tòa gûn tùi Hok-kiàn lo̍h-lâi. Koh bô lōa kú chiū jip2 Kńg- tang khì. Hit sî chiū ū lâng chhōa i khì chhit- thô keng sì-kòe kiâⁿ. I ka-kī iā siūⁿ che sǹg sī m̄ hó ê só͘-chāi, m̄ thang lâi khah hó. Koh chi̍t-ē siūⁿ, Góa ka-kī nā ū chiat-chè, beh thài ū iàu-kín. Bô siūⁿ tùi án-ni sòa chìm-chù lo̍h-khì. Tòa hia khai ge̍h gōa ji̍t kú, m̄ nā chîⁿ liáu nā-tiāⁿ, sòa kui seng-khu siⁿ kàu choân sī chhng, ná thái-ko ê chit2 iūⁿ. Hit sî chiah chai thang hoán-hóe, kóaⁿ-kín chē chûn beh tò-khì. Tī chûn-n̍i̍h ê sî, bô sím-mi̍h tāi-chì; ka-kī siūⁿ kin-á-ji̍t pìⁿ kàu án-ni, thài ū bīn thang tò-khì kìⁿ lâng? Chiū peh-chiūⁿ chûn- pho téng, thiàu tùi hái-n̍i̍h lo̍h-khì sí. Só͘-í kìⁿ-nā ōe hām-hāi lâng ê sū, chóng tio̍h tāi-seng siám lī i khah hó. Sio̍k-gú kóng, Bo̍h-tit siⁿ thiàⁿ, khah hó bat io̍h; sī chin ū iáⁿ.
|
Koh一項，上海有一個大生理人，tī hit所在也是真有名聲 ê 人；伊有一個子，也真出力栽培，hō͘伊讀冊，koh hō͘伊去東京留學，倒去上海 ê 時，都20外歲lah，也想愛去本國逐省遊歷；就帶銀 tùi 福建落來，Koh無偌久就入廣東去，hit時就有人chhōa伊去chhit-thô間四界行，伊家己也想che算是m̄好 ê 所在，m̄ thang來較好，Koh一下想，我家己若有節制，beh thài有要緊。無想tùi án-ni續浸chù落去。Tòa hia開月外日久，m̄ nā錢了nā-tiāⁿ，續歸身軀生到全是瘡，若thái-ko ê 一樣。Hit時才知thang反悔，趕緊坐船beh倒去，tī船--n̍i̍h ê 時，無甚mi̍h代誌；家己想今仔日變到án-ni，thài有面thang倒去見人？就peh上船坡頂，跳 tùi 海--n̍i̍h落去死。所以見若會陷害人 ê 事，總著代先閃離伊較好。俗語講：「莫得生疼較好bat藥是真有影。」 |
|
Chhin-ba̍k khòaⁿ iáu-bē sī chin-si̍t
|
親目看iáu-bē是真實 |
|
Chāi-chá Khóng-chú tī Tîn, Chhài, nn̄g kok ê tiong-kan, tú-tio̍h jiáu-loān ê sū, niû-si̍t lóng choa̍t tn̄g; saⁿ ji̍t bô chia̍h-tio̍h pòaⁿ lia̍p gō͘ kak. Hit sî Khóng-chú tó tī bîn-chhn̂g-n̍i̍h, Gân Hôe tī gōa-bīn tit-tio̍h tām-po̍h bí, chiū kóaⁿ-kín khì chú. Kàu beh se̍k ê sî, Khóng-chú khòaⁿ-kìⁿ Gân Hôe chhun chhiú lo̍h-khì khaⁿ-á lāi, the̍h pn̄g khí-lâi chia̍h. Koh kè ū hiah kú, chiah sàng pn̄g lâi hō͘ Khóng-chú. Khóng-chú ké chòe bô khòaⁿ-kìⁿ, tiâu-kò͘-ì kóng, Góa bāng-kìⁿ chi̍t ê lâng ēng i chia̍h-liáu ê mi̍h hō͘ góa chia̍h. Gân Hôe ìn i kóng, M̄ sī, tú-á in-ūi ū chi̍t tè ian-thûn ka-la̍uh tī khaⁿ-a8 lāi, nā siūⁿ chiong án-ni khǹg teh, sī bô chheng-khì, nā chham hit jiah ê pn̄g hiat ka̍k, iū chin phah-sńg, só͘-í góa chiah liam-khí-lâi chia̍h. Khóng-chú thiaⁿ-liáu chiah thó͘-khùi kóng, Só͘ ōe sìn tit ê sī ba̍k-chiu, nā-sī ba̍k-chiu iáu- bē kàu-gia̍h thang sìn; só͘ ōe khò-tit ê sī sim, m̄-kú sim iû-goân bô kàu-gia̍h thang khò. Lín chèng ha̍k-seng iàu-kín tio̍h ōe kì-tit chit chân tāi-chì, bat lâng chin-chiàⁿ m̄ sī iông-īⁿ.
|
在早孔子tī陳、蔡，兩國 ê 中間，tú著擾亂 ê 事，糧食攏絕斷；三日無食著半粒五穀，hit時孔子倒tī眠床--n̍i̍h,顏回tī外面得著淡薄米，就趕緊去煮，到beh熟 ê 時，孔子看見顏回伸手落去khaⁿ仔內，提飯起來食。Koh過有hiah久，才送飯來hō͘孔子，孔子假做無看見，刁故意講：「我夢見一個人用伊食了 ê 物hō͘我食。」顏回應伊講：「M̄是，tú仔因為有一塊煙thûn ka落tī khaⁿ仔內，若想將án-ni囥teh，是無清氣，若參hit jiah ê 飯hiat ka̍k,又真扑損，所以我才拈起來食。」孔子聽了才吐氣講：「所會信tit ê 是目珠，若是目珠iaub2oe夠額thang信；所會靠tit ê 是心，m̄-kú心猶原無夠額thang靠。Lín眾學生要緊著會記得這層代誌，bat人真正m̄是容易。」 |
|
Taⁿ sio̍k-gú ū kóng, Pek-bûn put-jû it kiàn; iā kóng, Ba̍k-chiu khòaⁿ-kìⁿ chiah ū si̍t-chāi, hī-khang thiaⁿ-liáu bōe chún-chîn tit. Nā chiàu téng-bīn ê kò͘-sū khòaⁿ-khí-lâi, m̄-tān-nā hī-khang thiaⁿ-kìⁿ sī bô iáⁿ, chiū sī chhin-ba̍k khòaⁿ-kìⁿ, iā iáu-bē ōe lia̍h chòe sī si̍t-chāi. Só͘-í lâng tī chit sè-kan lâi- óng kau-chiap, lóng tio̍h ài tāi-ke saⁿ khoan-iông, tāi-ke sio-niū, m̄ thang in-ūi chi̍t tiám-á sió-khóa tāi-chì, chiū khǹg chi̍t ê oàn-hūn tī sim-n̍i̍h; á-sī in-ūi chi̍t pòaⁿ kù ōe m̄ sio tèng thiaⁿ, chiū tāi-ke m̄ hó. Ū sî chin chōe tāi-chì, lán sui-jiân khòaⁿ- liáu chin chheng-chhó, thiaⁿ-liáu chin bêng-pe̍k, m̄ kú kiaⁿ-liáu hit lōe-tiong ê chin-chêng si̍t-ì, lán iáu-bē cha̍p-hūn siông-sè chai; m̄ ta̍t-tio̍h hoān-sū sió-khóa niū lâng chi̍t tiám-á, kiám m̄ sī séng chin chōe ê hoân-ló, iā bián-tit tāi-ke teh saⁿ-chiⁿ. Sio̍k- gú ū kóng, Khòaⁿ tāⁿ chhìn hoe, kiám-chhái sī in-ūi án-ni.
|
今俗語講：「百聞不如一見；」也講：「目珠看見才有實在，耳空聽了bōe準繩tit。」若照頂面 ê 故事看起來，m̄-tān-nā耳空聽見是無影，就是親目看見，也iáu bē會掠做是實在，所以人tī這世間來往交接，攏著 ài大家相寬容，大家相讓，m̄ thang因為一點仔小可代誌，就囥一個怨恨tī心--n̍i̍h；抑是因為一半句話m̄相中聽，就大家m̄好。有時真濟代誌，咱雖然看了真清楚，聽了真明白，m̄ kú驚了hit內中 ê 真情實意，咱iáu-bē十分詳細知；m̄達著凡事小可讓人一點仔，kiám m̄是省真濟 ê 煩惱，也免tit大家teh相爭。俗語有講：「看tāⁿ秤花。」kiám-chhái是因為án-ni。 |
|
Iám ní tō lêng
|
掩耳盜鈴 |
|
Chián kok ê sî, Tì Pek ū ēng peng khì kong-bia̍t in sìⁿ Hoān-ê. Hit sî ū chi̍t ê lâng khì thau-the̍h sìⁿ Hoān-ê ê lêng, chiū-sī chhin-chhiūⁿ giang-á ê khoán, chóng-sī khah tōa ki. Hit ê chha̍t giâ-khí-lâi pē tī keng-thâu téng chiū tōa pō͘ cháu. Hit lêng-lāi ê chi̍h8 kha̍p-tio̍h lêng chiū gin-giang háu; chha̍t chi̍t-ē thiaⁿ-kìⁿ, chiū siūⁿ kiaⁿ-liáu pa̍t lâng tek-khak iā thiaⁿ ōe tio̍h, chiū kóaⁿ-kín tùi ka-kī ê hī-khang am-teh, ka-kī chiū khah bothiâⁿ-kìⁿ, iā siūⁿ pa̍t lâng sī thiaⁿ bōe tio̍h. Che kiám m̄ sī gōng kàu bōe hiáu-tit thang kóng mah?
|
戰國 ê 時有智伯用兵器攻滅姓范-- ê ，hit時有一個人去偷提姓范 ê ê 鈴，（就是親像giang-á ê 款，總是較大枝）hit個賊giâ起來揹tī肩頭頂就大步走，hit鈴內 ê 舌磕著鈴就gin-giang哮；賊一下聽見，就想驚了別人的確也聽會著，就趕緊 tùi 家己 ê 耳孔掩teh，家己就較無聽見，也想別人是聽bōe著，Che kiám m̄是憨到bōe曉tit thang講--mah？ |
|
Taⁿ nā lūn kàu sè-kan iā chin chōe chit khoán ê lâng, ta̍k hāng khui-sim-sū to káⁿ chòe; ia̍h nā tī chèng lâng ê bīn-chêng, chiū ēng chōe-chōe hong- hoat lai jia khàm, lia̍h chòe lâng lóng m̄ chai, che kiám m̄ sī chhin-chhiūⁿ Iám-ní tō lêng ê kiàn-sek mah? Sio̍k-gú ū kóng, Koe-nn̄g ba̍t-ba̍t to ū phāng; iā kóng, Ài tit lâng m̄ chai, tû-hui lán bô chòe. Só͘-í chin-chiàⁿ kun-chú ê lâng, sui-jiân ka-kī chi̍t lâng chē tī chhù-lāi, iā sī m̄ káⁿ chûn chi̍t tiám ê pháiⁿ liām-thâu; put-kò sī kín-bān, tek-khak ū làng chai ê sì-ji̍t. Hô-hòng tī koâiⁿ-koâiⁿ ū chi̍t ê Siōng-tè teh kàm-chhat; lán sim-lāi teh siūⁿ, chhùi bē kóng, kha bē kiâⁿ, I chiū í-keng chai. Án-ni chòe lâng kiám m̄ tio̍h sî-sî khek-hhek lâi sió-sim mah?
|
今若論到世間也真濟這款 ê 人，逐項虧心事都敢做；亦若tī眾人 ê 面前，就用濟濟方法來遮蓋，掠做人攏m̄知，Che kiám m̄是親像掩耳盜鈴 ê 見識--mah？俗語有講：「雞卵密密都有縫；」也講：「Ài tit人m̄知，除非咱無做。」所以真正君子 ê 人，雖然家己一人坐tī厝內，也是m̄敢存一點 ê 歹念頭；不過是緊慢，的確有人知 ê 時日，何況tī懸懸有一個上帝teh鑑察；咱心內teh想，嘴bōe講，腳bōe行，伊就已經知。Án-ni做人kiám m̄ 著時時刻刻來小心--mah？ |
|
Bīn tn̂g chi̍t tn̄g
|
面長一丈 |
|
Hàn Bú-tè ū chi̍t ji̍t kap hiah ê jîn-sîn teh lūn-khí siòng-chheh ê ōe kong, Lâng phīⁿ-ē jîn-tiong nā tn̂g ū chi̍t chhùn, chiū ū chi̍t pah nî ê hè-siū. Hit-sî Tong-hong Sok tī piⁿ-á, thiaⁿ-liáu chiū tōa chhiò, ha̍h- ha̍h hau8. Ū kun-sûi hông-tè ê lâng chhut chàu kóng, Tong-hong Sok chhiò kàu án- ni, sī bô kèng jîn-kun ê lé-sò͘. Tong-hong Sok thiaⁿ-liáu chiū chiong ka-kī ê bō thǹg-khí-lâi, sit-lé siā-chōe ê sî tio̍h thǹg bō-á, kóng, Sîn m̄-káⁿ chhiò Pè-hā, sī teh chhiò Phîⁿ Chó͘ ê bīn chin tn̂g. Bú-tè chiū mn̄g I kóng, Lí thài-ē chai Phîⁿ Chó͘ ê bīn tn̂g leh? Tông-hong Sok ìn kóng, Phîⁿ Chó͘ chia̍h peh-pah hè, nā chiàu Pè-hā kóng án-ni, chiū i ê jîn-tiong ū peh chhùn tn̂g; koh chham chhùi-ē-táu, hia̍h-á, phīⁿ, chòe chi̍t-ē sǹg, i ê bīn kiám m̄ sī tn̄g-gōa tn̂g mah? Bú-tè thiaⁿ-liáu, iā sòa tōa chhiò.
|
漢武帝有一日kap hiah-ê 人臣teh論起相冊 ê 話講：「人鼻下人中若長有一寸，就有一百年 ê 歲壽。」Hit時東方朔tī邊仔，聽了就大笑，ha̍h-ha̍h哮，有跟隨皇帝 ê 人出奏講：「東方朔笑到án-ni，是無敬人君 ê 禮數。」東方朔聽了就將家己 ê 帽褪起來，（失禮謝罪 ê 時著褪帽仔）講：「臣m̄敢笑陛下，是teh笑彭祖 ê 面真長，武帝就問伊講：「你thài會知彭祖 ê 面長leh？」東方朔應講：「彭祖食800歲，若照陛下講án-ni，就伊 ê 人中有八寸長；koh參嘴下斗，額仔、鼻，做一下算，伊 ê 面敢m̄是丈外長 --mah？」武帝聽了，也續大笑。 |
|
Hiān-sî ê lâng khah chōe iáu sī kóng siòng-miā ê sū sī ū iáⁿ. Khiok nā sī lâng ê hoaⁿ-hí, khoài- lo̍k, iu-chhiû, ut-būn, í-ki̍p chhong-bêng gû-gōng, tì-sek, ham-bān, che tùi bīn lâi siòng, ū tām-po̍h khòaⁿ ōe chhut. Nā lūn kàu sù-chi ngó͘-koan, ōe hun-piat lâng ê hó-pháiⁿ, á-sī kóng sím-mi̍h, Lâm kiuⁿ-gê, lú ō͘-nn̄g, chiah sī hù-kùi, che kiám bô tú- hó chhin-chhiūⁿ téng-bīn só͘ kóng hit khoán ê hó chhiò? Sio̍k-gú kóng, Siōng tè sim tńg; khó-kiàn lâng nā ū hó ê sim, chū-jiân ōe hoat-chhut chi̍t khoán hó ê siōng; nā ū pháiⁿ ê sim, chiū ōe hoat- chhut hit khoán pháiⁿ ê siōng. Só͘-í lâng ài beh ū hó ê siōng, tāi-seng sim-lāi tio̍h chûn ū chi̍t tiám hó ê sim. Lâng kóng, Pháiⁿ-bīn-chhiuⁿ, pháiⁿ- bīn-chhiuⁿ; nā sī bô jîn-chû ê lâng siông-siông ū hián-chhut chit khoán ê bīn-māu; m̄ kú iā ū kóng, Chha̍t sim hê-siūⁿ bīn; án-ni thang chai siòng-su ê ōe lóng sī pe̍h-chha̍t liáu-liáu.
|
現時 ê 人較濟iau是講相命 ê 事是有影，卻若是人 ê 歡喜、快樂、憂愁、鬱悶，以及聰明愚憨，智識、ham-bān,che對面來相，有淡薄看會出，若論到四肢五官，會分別人 ê 好歹，抑是講甚mi̍h,男kiuⁿ牙、女o͘-nn̄g,才是富貴，che kiám 無tú好親像頂面所講hit款 ê 好笑？俗語講：「相tè心轉；」可見人若有好 ê 心，自然會發出一款好 ê 相；若有歹 ê 心，就會發出hit款歹 ê 相，所以人ài beh有好 ê 相，代先心內著存有一點好 ê 心，人講：「歹面相，歹面相；」若是無仁慈 ê 人常常有顯出這款 ê 面貌；m̄-kú也有講：「賊心和尚面；」án-ni thang知相師 ê 話攏是白賊了了。 |
|
Tâng-sim hia̍p-le̍k
|
同心協力 |
|
Lâm-pak tiâu ê sî, pak-hng Thó͘-kok- hūn ê Ông, miâ-kiò A-chhâ, ū jī-cha̍p ê kiáⁿ. Kàu i phòa-pīⁿ siong-tiōng, chai- kiò i ōe sí, hit-tia̍p chiū hoan-hù i hiah ê kiáⁿ kok lâng kia̍h chi̍t ki chìⁿ lâi. Tāi- ke chiū kia̍h lâi hō͘ i. A-chhâ chiū kia̍h chi̍t ki hō͘ i ê kiáⁿ, miâ Bō͘-lī-iân, kiò i at-khòaⁿ-bāi teh; hit ki chìⁿ chi̍t-ē at chiū tn̄g. Chiū koh kah i chiong cha̍p- káu ki chìⁿ la̍k chòe chi̍t-ē, at-khòaⁿ leh; sui-jiân chin ēng la̍t, iā sī at bōe tn̄g. A-chhâ chiah hoan-hù i hiah ê kiáⁿ kóng, Lín chiah ê iàu-kín iàu-kín tio̍h ōe kì-tit. ko͘-toaⁿ chi̍t ki, sī khoài-khoài chi̍h8, nā la̍k chòe chi̍t-ē, chiū oh-tit at. Lín tio̍h tâng-sim hia̍p-le̍k, chiah ōe pó-tit kok-ka. Kóng-liáu chiū kè-sin khì.
|
南北朝 ê 時，北方吐谷渾 ê 王，名叫A-chhâ,有20個子，到伊破病傷重，知kiò伊會死，hit-tiap就吩咐伊hiah ê 子各人kia̍h一枝箭來，大家就kia̍h來hō͘伊，A-chhâ就kia̍h一枝hō͘伊 ê 子，名慕利延，叫伊at看bāi-teh;hit枝箭一下at就斷，就koh教伊將十九枝箭la̍k做一會at看leh;雖然真用力，也是at bōe斷，A-chhâ才吩咐伊hiah-ê 子講：「Lín chiah-ê 要緊要緊著會記得孤單一枝，是快快折，若la̍k做一ē,就 oh tit at。Lín著同心協力，才會保tit國家，講了就過身去。 |
|
Taⁿ sè-kan sū bô lūn chòe sím-mi̍h, lóng tio̍h ōe tâng-sim hia̍p-le̍k, chiah chòe ōe chiâⁿ. Lâng kóng, Ka hô,bān-sū sêng, si̍t-chāi kài ū iáⁿ. Chhì-khòaⁿ ke-lāi nā teh heng-ōng ê sî, lāi-bīn sui-jiân chin chōe lâng, iā lóng kui-kui kú-kú, tōa ùi tōa, sòe ùi sòe, saⁿ chhûn saⁿ kèng, tāi-ke hô-hó, jīn-chin chòe in ê kang. Iā nā ke-lāi put-bo̍k, ta̍k-ji̍t chháu-nāu, sui-jiân hit sî iáu hó-khòaⁿ, koh m̄ bián jōa kú, tek-khak ōe pāi; che sī tiāⁿ-tio̍h ê lí-khì. Chhin-chhiūⁿ Tiong-kok sui kóng sī kiōng-hô, m̄- kú lâng ê sim lóng bô kiōng-hô, só͘-í keng-kè chit gō͘ nî kú, kok-lāi iû-goân iáu-bē pêng-chēng.
|
今世間事無論做甚mi̍h，攏著會同心協力才做會成，人講家和萬事成，實在kài有影。試看家內若teh興旺 ê 時，內面雖然真濟人，也攏規規矩矩，大畏大，細畏細，相chhûn相敬，大家和好，認職做in ê 工。也若家內不睦，逐日吵鬧，雖然hit時iáu好看，koh m̄免偌久，的確會敗；che是定著 ê 理氣，親像中國雖講是共和，m̄-kú人 ê 心攏無共和，所以經過這5年久，國內猶原iaub2oe平靜。 |
|
Ia̍h chiū-sī lán ê kàu-hōe, kèng koh khah tio̍h án-ni. In-ūi lâng tī chit sè-kan, bōe bián-tit tio̍h chīn chòe-lâng ê pún-hūn; teh ho̍k-sāi Siōng-tè, siat-hoat kàu-hōe, iā tio̍h tâng-sim hia̍p-le̍k, kàu- hōe chiah ōe heng-ōng, kok lâng chīn in ê sim, thàn Iâ-so͘ Ki-tok só͘ kóng ê ōe, Lín ê lāi-bīn eng- kai tio̍h ū iâm, iā tāi-ke tio̍h saⁿ hô-hó, án-ni lâi kiâⁿ.
|
亦就是咱 ê 教會，更koh較著 án-ni，因為人tī這世間，bōe免tit著盡做人 ê 本分；teh服事上帝，設法教會，也著同心協力，教會才會興旺，各人盡in ê 心，趁耶穌基督所講 ê 話。Lín ê 內面應該著有鹽，也大家著相和好，án-ni來行。 |
|
Tio̍h kiâⁿ hō͘ lâng tè
|
著行hō͘人tè |
|
Chāi-chá Chê Hoân-kong ài chhēng chí-sek ê i-ho̍k, in kok-lāi ê jîn-sîn peh- sìⁿ iā lóng chin hoaⁿ-hí chhēng chí-sek ê saⁿ-á-khò͘. Tng hit sî chí-sek ê pò͘-lūi, pí pa̍t-mi̍h2 sek-ê ê kè-chîⁿ, ke kùi ū gō͘ pē. Hoân-kong sim-lāi put-chí iu-chiû, chiū tùi i ê cháiⁿ-siòng Koán Tiong kóng, Góa ài chhēng chí-sek-ê m̄ kú chí-sek-ê chin kùi, hiān-chāi thong kok ê peh-sìⁿ, ta̍k-ê to hoaⁿ-hí chhēng chí- sek, góa beh ēng sím-mi̍h hoat-tō͘ lâi kìm-chí in leh? Koán Tiōng kóng, Kun thài m̄ ka-kī tāi-seng bo̍h-tit chhēng chí- sek ê, chhì-khòaⁿ-māi teh? Iā nā tùi sin-piⁿ kun-tè ê lâng, chiū kā in kóng, Góa put-chí m̄ ài phīⁿ-tio̍h chit hō chí- sek ê bī, sī chin m̄ hó; siat-sú thài-kàm nā chhēng chí-sek ê saⁿ lâi, tio̍h kā i kóng, Lí thè-khì kúi hoa̍h, góa put-chí m̄ ài phīⁿ-tio̍h chí-sek ê khì-bī. Hoân-kong hit sî chiū ìn i kóng, Hó, góa beh chiàu lí ê ōe lâi chhì-khòaⁿ-māi. Kó-jiân tng hit ji̍t tī i ê keng-lāi, chiū bô ū chhēng chí-sek ê i-ho̍k ê; tē-jī ji̍t, chiū siâⁿ-lāi iā bô lâng beh chhēng; tē-saⁿ ji̍t chiū kok-lāi ê lâng, lóng bô beh chhēng chí-sek ê I-ho̍k lah.
|
在早齊桓公愛穿紫色 ê 衣服，in國內 ê 人臣百姓也攏真歡喜穿紫色 ê 衫仔褲，當hit時紫色 ê 布類，比別物色-- ê ê 價錢加貴有5倍，桓公心內不止憂愁，就對伊 ê 宰相管仲講：「我愛穿紫色-- ê m̄ kú紫色- ê 真貴，現在通國 ê 百姓，逐個都歡喜穿紫色，我beh 用甚mi̍h法度來禁止in leh?」管仲講：「君thài m̄家己代先莫tit穿紫色 ê ，試看māi teh?」也若對身邊跟tè ê 人，就kā in講：「我不止m̄愛鼻著這號紫色 ê 味，是真m̄好；設使太監若穿紫色 ê 衫來，著 kā講你退去幾hoa̍h,我不止m̄愛鼻著紫色 ê 氣味。桓公hit時應伊講：「好我beh照你 ê 話來試看māi。」果然當hit日tī伊 ê 宮內，就無有穿紫色 ê 衣服 ê ；第2日，就城內也無人beh穿；第3日，就國內 ê 人，攏無beh穿紫色 ê 衣服--lah。 |
|
Chheh-n̍i̍h ū kóng, In ê seng-khu nā chòe tit chiàⁿ, iáu-bē chhut bēng-lēng lâng chiū tè i lâi kiâⁿ; in pún-sin nā chòe put chèng, sui-jiân ū bēng-lēng, lâng iā m̄ án-ni kiâⁿ. Hiān-sî iáu ū kóa hit hō lâng, to̍k-to̍k khǹg lâng tio̍h thiàⁿ lâng chhin-chiūⁿ ka-kī, ia̍h ka-kī iū bô án-ni chòe; khǹg lâng tio̍h hoán-hóe jīn chōe, ka-kī iū bô án- ni kiâⁿ; khǹg lâng m̄ thang tham-châi kóng pe̍h- chha̍t, m̄ kú ka-kī chin tham-châi, ài kóng pe̍h- chha̍t. Án-ni nā lán ka-kī bô seng kiâⁿ chhut lâi, só͘ khǹg lâng ê ōe, kiám ū lâng beh thiaⁿ lán mah? Só͘-í lán Kàu-hōe ê pêng-iú teh kiâⁿ-ta̍h, chám-jiân tio̍h chin sòe-jī, chiah bōe chó͘-gāi-tio̍h tō-lí ê chìn-pō͘.
|
冊--n̍i̍h有講：「In ê 身軀若做tit正，iáu-bē出命令人就tè伊來行；in本身若做不正，雖然有命令，人也m̄ án-ni行。現時iáu有寡hit號人，獨獨勸人著疼人親像家己，亦家己又無án-ni做；勸人著反悔認罪，家己又無án-ni行；勸人m̄ than貪財講白賊，m̄ kú家己真貪財，愛講白賊，án-ni若咱家己無先行出來，所勸人 ê 話，kiám 有人beh聽咱--mah？所以咱教會 ê 朋友teh行踏，chám然著真細膩，才bōe阻礙著道理 ê 進步。 |
|
Kín sū khoaⁿ pān
|
緊事寬辦 |
|
Tiong-kok Tông-tiâu ê sî, ū chi̍t ê tāi-sîn sìⁿ Pôe miâ Tō͘, in-ūi hong kong-chiok tī Chìn ê só͘-chāi, só͘-í lâng kóng Pôe Chìn-kong. Ū chi̍t ji̍t hut-jiân lâng lâi pò i kóng, Lí ê ìn phah-m̄-kìⁿ lah. Piⁿ-á ê lâng thiaⁿ-kìⁿ án-ni, tāi-ke tōa kiaⁿ, bīn lóng sit-sek. (Kó͘-chá chòe koaⁿ ê lâng ìn nā phah-m̄-kìⁿ, koaⁿ liáu bōe soah tit, ū sî ōe ū chōe). To̍k-to̍k Chìn-kong lóng bô sím-mi̍h khòa-ì, iû-goân kiò lâng pī- pān iân-sia̍h lâi chhiáⁿ lâng-kheh, hoaⁿ- hoaⁿ hí-hí, lóng bô hoân-ló. Chèng-lâng m̄ chai i ê ì-sù, put-chí kî-koài. Kàu pòaⁿ-mî ê sî, hut-jiân ū lâng lâi kā i kóng, Ìn koh tī-teh lah. Chìn-kong iā bô hoaⁿ-hí ê khoán. Āu-lâi ū lâng mn̄g i kóng, Àn-cháiⁿ-iūⁿ lí thài án-ni? Chìn-kong chiah kóng, Che ìn put-kò sī gê-ia̍h thau-the̍h khì ēng chi̍t-ē; khoaⁿ-khoaⁿ-sī chū-jiân ka-kī koh the̍h-lâi hē-the; nā-sī chhiⁿ-kông chhē, pek siuⁿ kín, kiaⁿ-liáu thau-the̍h ìn ê lâng bô hoat-tō͘ thang the̍h tò-tńg-lâi, tek-khak chiong ìn hiat loh2 chúi-n̍i̍h, á-sī hé-n̍i̍h sio; (in-ūi thau- the̍h ìn ê lâng sī sí chōe); án-ni chiū bô hoat-tō͘ thang chhē liáu.
|
支那唐朝 ê 時，有一個大臣姓裴名度，因為封公爵tī晉 ê 所在，所以人講裴晉公，有一日忽然人來報伊講：「你 ê 印扑m̄見lah。」邊仔 ê 人聽見án-ni，大家大驚，面攏失色，（古早做官 ê 人印扑m̄見，官了bōe煞tit，有時會有罪），獨獨晉公攏無甚mi̍h掛意，猶原叫人備辦筵席來請人客，歡歡喜喜，攏無煩惱，眾人m̄知伊 ê 意思，不止奇怪，到半暝 ê 時，忽然有人來kā伊講：「印koh tī-teh lah。」晉公也無歡喜 ê 款，後來有人問伊講：「Àn怎樣你thài án-ni？」晉公才講：「Che印不過是衙役偷提去用一下；寬寬sī自然家己koh提來hē-teh；若是生狂chhē,迫siuⁿ緊，驚了偷提印 ê 人無法度thang提倒轉來，的確將印hiat落水--n̍i̍h,抑是火--n̍i̍h燒；（因為偷提印 ê 人是死罪）；án-ni就無法度thang chhē了。」 |
|
Téng-bīn chit chat ê kò͘-sū, m̄ sī kah lâng hoān- sū pàng bô-iàu bô-kín, sī kóng bô-lūn tú-tio̍h sím- mi̍h kín-kip ê tāi-chì, lóng tio̍h sim-koaⁿ lia̍h-tiāⁿ, phah-sǹg hō͘ hó, m̄-thang pak-lāi jû chhiáng- chhiáng, chhiⁿ-kông ti̍t-ti̍t pek, chiū bô iàu-kín ê tāi-chì, iā lóng-chhut chin tōa ê sū lâi. Ū sî kò- jîn ê tāi-chì, pek kàu chū-chīn; iā nā khah thoân- thé ê sū, chiū pek kàu pìⁿ chiâⁿ hoán-poān ê tōa chōe. Siông-siông bat khòaⁿ lâng ka-kī pháiⁿ kì- tî, mi̍h siu-liáu bōe kì tit, lām-sám bû-lōa lâng, hāi lâng khì siū chin chōe ê kan-khó͘; kàu āu-lâi koh chhē tio̍h, i iā m̄ jīn ka-kī m̄ tio̍h, hoán-tńg gî sī hit ê lâng the̍h-lâi chhàng-teh hêng i. Sio̍k-gú kóng, Kín-sū khoaⁿ pān; khó-kiàn sèng-tē siuⁿ-kip ê lâng, kài gâu lòng-phòa tāi-chì.
|
頂面這節 ê 故事，m̄是教人凡事放無要無緊，是講無論tú著甚mi̍h緊急 ê 代誌，攏著心肝掠定，扑算hō͘好，m̄-thang腹內jû-chhiáng-chhiáng,chhiⁿ狂直直迫，就無要緊 ê 代誌，也攏出真大 ê 事來，有時個人 ê 代誌，迫到自盡；也若較團體 ê 事，就迫到變成反叛 ê 大罪，常常bat看人家己歹記持，物收了bōe記tit,lām-sám誣賴人，害人去受真濟 ê 艱苦；到後來koh chhē著，伊也m̄認家己m̄著，反轉疑是hit個人提來藏teh還伊。俗語講：「緊事寬辦；」可見性地siuⁿ急 ê 人，介gâu撞破代誌。 |
|
Chín-chè lâng tio̍h ki̍p-sî
|
賑濟人著及時 |
|
Chong Chiu ke̍k sòng-hiong ê sî-chūn,khì kìn Kam Hô-hô͘, kiû beh kā i chioh tām-po̍h bí-niû. Kam Hô-hô͘ kóng, Chhiáⁿ thèng-hāu teh, koh keh bô kúi ji̍t, góa beh tit-tio̍h chi̍t ê khah hó tōe-hng ê kheh, góa chiah saⁿ pah ê gûn chioh lí; án-ni hó m̄? Chong Chiu thiaⁿ-liáu m̄ hoaⁿ-hí, chiū siat chi̍t ê phì-jū kóng, Góa chā-ji̍t lâi ê sî, tī lō͘-n̍i̍h ū thiaⁿ-kìⁿ teh âu-kiò ê siaⁿ-im, góa chiū sì-kòe khòaⁿ, khòaⁿ to bô lâng, goân-lâi sī tī chhia-lō͘-kau n̍i̍h, ū chi̍t bé chit-á-hî teh âu-kiò. Góa chiū mn̄g i kóng, Lí àn-cháiⁿ-iūⁿ thài lâi tiàm chia? Kiò góa beh sím-mi̍h sū? Hit ê chit-á-hî kóng, Góa sī tang-hái ê phó-sîn, lí khéng ēng chi̍t chin chúi, á- sī chi̍t táu chúi, lâi kiù góa ê oa̍h-miā bô? Góa chiū kā i kóng, Chhiáⁿ thèng- hāu teh, góa beh lo̍h lâm khì kiâ-iû, chiah khǹg Gô͘ Oa̍t nn̄g kok ê ông, chiong se-kang ê chúi khui hō͘ thàu lâi, thang ngiâ-chi̍h lí tò-khì hái-ni̍h2, án-ni hó m̄? Hit chiah chit-á-hî siū-khì kóng, Góa put-kò chi̍t sî chhàu-khiáu tú-tio̍h chit hō ê kan-lân, chí-ū beh kiû chi̍t chin á-sī chi̍t táu ê chúi, chi̍t tiâu miā chiū ōe oah2; nā chiàu lí kóng, put-jû khì koe- chhī-n̍i̍h ê hî-pó͘ tiàm, khòaⁿ góa chiū hó.
|
莊周極散hiong ê 時陣，去見監河候，求beh kā伊借淡薄米糧，監河候講：「請聽候teh，koh隔無幾日，我beh得著一個較好地方 ê 缺，我才三百個銀借你；án-ni 好 m̄?」莊周聽了m̄歡喜，就設一個譬喻講：「我昨日來 ê 時，tī路--n̍i̍h有聽見teh喉叫 ê 聲音，我就四界看，看都無人，原來是sī車路溝--n̍i̍h,有一尾鯽仔魚teh喉救，我就問伊講：「你àn怎樣thài來tiàm chia？叫我beh甚mi̍h事？hit ê 鯽仔魚講：「我是東海phó-sîn,你肯用一升水，抑是一斗水，來救我 ê 活命無？我就kā伊講：「請等候teh，我beh 落南去行遊，才勸吳越兩國 ê 王，將西江 ê 水開hō͘透來，thang 迎接你倒去海--n̍i̍h,án-ni 好m̄?」Hit隻鯽仔魚受氣講：「我不過一時湊khiáu tú著這號 ê 艱難，只有beh求一升抑是一斗 ê 水，一條命就會活；若照你講：不如去街市--n̍i̍h ê 魚脯店，看我就好。」 |
|
Taⁿ lūn-kàu hiān-sî ê sòng-hiong lâng, iā chin chōe lóng bōe sǹg tit. Hit tiong-kan ū kóa sī in- ūi phiâu, tó͘, ím lâi tì-kàu án-ni, sǹg sī chū-chok chū-siū, che m̄ bián kóng; iā ū kóa sī tài-chi̍t, khê-kha, phòa-siùⁿ, thái-ko, chhiⁿ-mî, á-sī ko͘-khó͘ ê lāu-lâng, in-ūi put-hēng lâi tì-kàu án-ni. Ū kóa hō͘ Chû-hūi-īⁿ siu-iông khì; m̄ kú iáu chin-chōe, koaⁿ-hú chiàu-kò͘ thài ōe chiâu tio̍h? Án-ni tek- khak tio̍h khò chiah ê ū chîⁿ ê lâng, chiàu in é le̍k- liōng, thàn hit ê sî-ki lâi pang-chān in, hō͘ in chek- siáu sêng to, ōe tàng tō͘ ji̍t. Nā beh phah-ka-la̍uh chi̍t-lia̍p pn̄g-lia̍p, kòng-sí saⁿ chiah káu. Tng lâng bīn-chêng kóng, Sī góa the̍h bōe khí; nā bô, góa to kam-goān chòe hó sū; án-ni kiám m̄ sī kap téng-bīn hit ê kò͘-sū sio-siāng mah? Sèng-keng Má-thài 25 chiuⁿ 42-45 chat kóng, In-ūi góa iau, lín m̄ bat hō͘ góa chia̍h; góa chhùi-ta, lín m̄ bat hō͘ góa lim; góa chhut-gōa, lín m̄ bat hō͘ góa tòa, góa thǹg-pak-theh, lín m̄ bat hō͘ góa chhēng; góa phòa-pīⁿ kap tī kaⁿ-n̍i̍h, lín m̄ bat khòaⁿ-kò͘ góa. In iā beh ìn kóng, Chú ah, goán sím-mi̍h sî khòaⁿ- kìⁿ lí iau, á-sī chhùi-ta, á-si chhut-gōa, á-sī thǹg- pak-theh, á-sī phòa-pīⁿ, á-sī tī kaⁿ-n̍i̍h, lâi bô ho̍k- sāi lí ah? I chiū beh ìn i kóng, Góa si̍t-chāi kā lín kóng, Lín-kì-jiân bô kiâⁿ i tī chiah ê chì-bî sòe-ê ê chi̍t ê, chiū-sī bô kiâⁿ i tī góa.
|
今論到現時 ê 散hiong人，也真濟攏bōe算tit,hit中間有寡是因為嫖、賭、飲來致到án-ni,算是自作自受，che m̄免講；也有寡是帶疾痂腳、破相、thái-ko、青瞑，抑是孤苦 ê 老人，因為不幸來致到án-ni，有寡hō͘慈惠院收容去；m̄-kú iáu真濟，官府照顧thài會chiâu著？Án-ni 的確著chiah-ê 有錢 ê 人，照in ê力量，趁hit 個時機來幫贊in，hō͘ in積少成多，會當度日，若beh扑加落一粒飯粒，摃死三隻狗，當人面前講：「是我提bōe起；若無，我都甘願做好事；án-ni kiám m̄是kap頂面hit個故事相siāng--mah?」聖經馬太25章42-45節講：「因為我枵，lín m̄ bat hō͘我食；我嘴礁，lín m̄ bat hō͘我lim;我出外，lín m̄ bat hō͘我tòa,我褪pak-theh,lín m̄ bat hō͘我穿；我破病 kap tī監--n̍i̍h,lín m̄ bat看顧我。也Inbeh應講：「主ah，阮甚mi̍h時看見?枵，抑是嘴礁，抑是出外，抑是褪pak-theh，抑是破病，抑是tī監--n̍i̍h,來無服事?ah?伊就beh應一講：「我實在kā lín講：「Lín既然無行伊tī chiah-ê 至微細-- ê ê 一個，就是無行伊tī我。」 |
|
Hō hok oh-tit hun-piat
|
禍福oh-tit分別 |
|
Tiong-kok ê pak-hng, óa-kūn gōa-kok ê pian-kài, miâ kiò Sài-chiūⁿ. Tī kó͘- chá ê sî, hit só͘-chāi ū chi̍t ê lāu-lâng, in tau chhī chi̍t chiah bé, bô tiuⁿ-tî sòa phah-m̄-kìⁿ, tāi-khài sī cháu tùi pak-pêng Ô͘-jîn ê tōe-hng khì. Lâng chiū lâi thàm i, sòa kā i an-ùi. Hit ê lāu-lâng kóng, Chit ê tāi-chì bô tek-khak; sī hok-khì iā káⁿ. Kè bô kúi ge̍h ji̍t, hit chiah sit-lo̍h khì ê bé, hut-jiân chham chi̍t chiah Ô͘ jîn ê bé saⁿ-kap tò-lâi. Lâng chiū lóng lâi khòaⁿ, iā sòa kā i kiong-hí. Hit ê lāu-lâng kóng, Chit ê tāi-chì bô tek- khak; sī chai-ē iā káⁿ. Āu-lâi i ê kiáⁿ siông-siông ài khiâ hit chiah bé; ū chi̍t ji̍t m̄ tú hó khì hō͘ poa̍h-loh2-lâi, kha-kut sòa siàng tn̄g-khì. Chèng lâng iū lâi thàm-bāi i, sòa kā i an-ùi. Hit ê lāu- lâng kóng, Chit hō tāi-chì bô tek-khak; sī hok-khi iā káⁿ. Koh keh chiâⁿ nî kú, Ô͘-jîn niá chin chōe peng, kong-phah ji̍p Sài-chiūⁿ, kìⁿ-nā siàu-liân lâng lóng tio̍h kia̍h ke-si khì kap Ô͘-jîn saⁿ-thâi. Tng hit-sî Sài-chiūⁿ ê lâng, cha̍p hūn sí káu hūn khah ke khì. Chí-ū chit ê pái-kha ê in pē kiáⁿ tit-tio̍h pó-choân in ê sìⁿ- miā.
|
中國 ê 北方，倚近外國 ê 邊界，名叫塞上，Tī古早 ê 時，hit所在有一個老人，in兜飼一隻馬，無張持續扑m̄見，大概是走 tùi 北平胡 ê 人地方去，人就來探伊，續kā伊安慰，hit個老人講：「這個代誌無的確；福氣也káⁿ。」過無幾月日，hit隻失落去 ê 馬，忽然chham一隻胡人 ê 馬相kap倒來，人就攏來看，也續kā伊恭喜，hit個老人講：「這個代誌無的確是災厄也káⁿ。」後來伊 ê 子常常愛騎hit隻馬；有一日m̄ tú好去hō͘跋落來，腳骨續siàng斷去，眾人又來探bāi伊，續kā伊安慰，hit個老人講：「這號代誌無的確，是福氣也káⁿ。」Koh隔誠年久，胡人領真濟兵，攻扑入塞上，見若少年人攏著kia̍h ke-si 去kap胡人相 thâi。當hit時塞上 ê 人，十份死九份較加去，只有這個跛腳 ê in父子得著保全in ê 生命。 |
|
Chiàu téng-bīn ê khoán kā i khòaⁿ, lâng tī chit sè-kan, tit-tio̍h hok-khì, iā m̄-bián hoaⁿ-hí, tú-tio̍h chai-ē, iā m̄-bián hoân-ló : tio̍h ài chai hok-khì ê lāi-bīn, iā ū chai-ē, chai-ē ê tiong-kan, iû-goân ū hok-khì. Lâng nā ōe bêng-pe̍k chit ê tō-lí, chiū put-lūn tī sím-mi̍h só͘-chāi, tī sím-mi̍h sî, sim-koaⁿ bô m̄ pêng-an khoài-lo̍k.
|
照頂面 ê 款kā伊看，人tī這世間，得著福氣，也m̄免歡喜，tú著災厄，也免m̄煩惱：著ài知福氣 ê 內面，也有災厄，災厄 ê 中間，猶原有福氣，人若會明白這個道理，就不論tī甚mi̍h所在，tī甚mi̍h時，心肝無m̄平安快樂。 |
|
Tùi sió-khóa ōe chai tōa hāng
|
Tùi小可會知大項 |
|
Tiū-ông ū chi̍t ji̍t tit-tio̍h chi̍t siang chhiūⁿ-gê ê tī, i ê jîn-sîn Kî Chú khòaⁿ-liáu put-chí iu-būn kiaⁿ-hiâⁿ. Lâng mn̄g i kóng, Che sǹg bô sím-mi̍h iàu-kín ê sū, àn-cháiⁿ-iūⁿ lí iā kiaⁿ kàu án-ni? Kî Chú chiah kóng, In-ūi lâng nā ū chit hō gê-tī, chiū m̄ koh ēng chho͘-hûi ê chiú-poe, tek-khak tio̍h ēng ge̍k-poe lâi phòe i. Kàu ū gê-tī ge̍k-poe, chiū m̄ koh chia̍h hit hō chho͘-chhài piān-pn̄g lah; tek-khak ōe beh chia̍h hiah ê san-tin hái-bī. Nā chia̍h san-tin hái-bī, chiū m̄ khéng koh chhēng chit hō chho͘-pò͘ i-chiûⁿ, tio̍h hit hō lêng-lô pháng-si tiû-toān chiah beh chhēng. Nā kàu chia̍h chhēng hiah hó, chiū m̄ khéng koh khiā chit hō m̄ chiâⁿ chhù, tek-khak tio̍h khiā koâiⁿ lâu tōa chhù; án-ni ná khì ná chhia-hôa, m̄ chai beh kàu toh-lo̍h ûi chí. Āu-lâi Tiū-ông kó-jiân chin chhia-chhí, lóng bô chiàu-kò͘ peh-sìⁿ, tì-kàu hō͘ Chiu Bú-ông bia̍t-khì.
|
紂王有一日得著一雙象牙箸，伊 ê 人臣箕子看了不止憂悶驚惶，人問伊講：「Che算無甚mi̍h要緊 ê 事，àn怎樣你也驚較án-ni？」箕子才講：「因為人若有這號牙箸，就m̄ koh用粗磁 ê 酒杯，的確著用玉杯來配伊，到有牙箸玉杯，就m̄ koh食hit號粗菜便飯lah；的確會beh食hiah ê 山珍海味，若食山珍海味，就m̄肯koh穿這號粗布衣裳，著 hit號綾羅紡絲綢緞才beh穿，若到食穿hiah好，就m̄肯koh企這號成m̄厝，的確著企高樓大厝；án-ni那去那奢華，m̄知beh 到toh落為止。」後來紂王果然真奢侈，攏無照顧百姓，致到hō͘周武王滅去。 |
|
Kó͘ lâng giân kóng, Ài chhēng ê ài iô, ài chia̍h ê ài phiâu. In-ūi ū lâng iā khioh sio̍k-gú khí-lâi kóng, Sin-n̍i̍h bô i, pī lâng khi, khiok iā ū iáⁿ; bô lūn sím-mi̍h só͘-chāi, lóng sī án-ni. Só͘-í tāi-ke ná tàu ná chhia-hôa. Kî-si̍t lán lâng teh khiā-khí ê só͘-chāi, kap chia̍h chhēng ê sū, chì-hó sī tio̍h chôe-cháⁿ chheng-khì chòe iàu-kín; chhian-bān m̄ thang him-siān pa̍t lâng ê hoân-hoa. In-ūi nā ū chi̍t khoán ê hó mi̍h, tek-khak tio̍h chhē pa̍t hāng hó mi̍h lâi phòe i; nā bô, to thīn bōe kè. Chhin-chhiūⁿ góa bêng khòaⁿ-kìⁿ chi̍t lâng, ūi-tio̍h chián- hoat, iā tè lâng chòe chi̍t su pòaⁿ-lé-ho̍k, khiok iā ū bō-á, m̄-kú iáu khiàm chi̍t siang hó ê phê-ôe; kàu chiaⁿ ge̍h ê chhoe it, tāi-ke teh chng, chóng-sī i iáu khiàm chit hāng chiū bōe ēng tit, khah kan- khó͘ iā tio̍h bóe lâi thiⁿ. Só͘-í ū khûn-khiām hó- tek ê lâng, tek-khak tio̍h tùi sió-khóa ê sū lâi jīn- chin.
|
古人言講：「愛穿 ê 愛窯，愛食 ê 嫖。」因為有人也拾俗語起來講：「身--n̍i̍h無衣，被人欺，卻也有影；」無論甚mi̍h所在，攏是án-ni，所以大家那鬥那奢華，其實人teh 企起ê 所在，kap食穿 ê 事，至好是著齊整清氣最要緊；千萬m̄ thang欣羨別人 ê 繁華，因為若有這款 ê 好物，的確著chhē別項好物來配伊；若無，都thīn bōe過，親像我明看見一人，為著剪髮，也tè人做一軀半禮服，卻也有帽仔，m̄-kú iáu欠一雙好 ê 皮鞋；到正月 ê 初一，大家teh妝，總是伊iáu欠一項就是bōe用tit,較艱苦也著買來添，所以有勤儉好德 ê 人，的確著 tùi 小可 ê 事來認真。 |
|
Chhē bōe sí ê hong-hoat
|
Chhē bōe 死 ê方法 |
|
Chāi-chá ū chi̍t ê lâng, ka-kī kóng, i bat bōe sí ê hong-hoat. Ian ông thiaⁿ- kìⁿ, sûi-sî chhe lâng khì mn̄g i khòaⁿ tioh2 ēng sím-mi̍h hoat-tō͘. Khó-sioh hit ê sù- chiá tī lō͘-n̍i̍h tam-koh, iáu-bē kàu tè, hit ê kóng ū bōe sí ê hong-hoat ê lâng í-keng sí khì, sòa bōe thang tit-tio̍h. Ian ông put-chí siū-khì hit ê hōng chhe ê lâng, kóng i tī lō͘-n̍i̍h iân-chhiân, tì-kàu bōe thang tit-tio̍h hit hō bōe sí ê hong-hoat; chiū beh thâi hit ê hō͘ i chhe ê lâng. Āu-lâi ū chi̍t ê jîn-sîn khó͘-khǹg Ian ông kóng, Sí-sit sī lâng só͘ kiaⁿ-hiâⁿ, sìⁿ-miā sī lâng só͘ tùi-tiōng. Taⁿ hit ê lâng ka- kī to í-keng sí-khì-liáu, àn-cháiⁿ-iūⁿ ū hong-hoat thang hō͘ Ông bōe sí leh?
|
在早有一個人，家己講，伊bat bōe死 ê 方法，燕王聽見，隨時差人去問伊看著用甚mi̍h法度，可惜hit個使者tī路--n̍i̍h耽擱，iáu-bē到tè,hit個講有bōe死 ê 方法 ê 人已經死去，續bōe thang得著，燕王不止受氣hit個奉差 ê 人，講伊tī路--n̍i̍h延延，致到bōe thang得著hit號bōe 死 ê 方法；就beh thâi hit個hō͘伊差 ê 人，後來有一個人臣苦勸燕王講：「死失是人所驚惶，生命是人所tùi重，今hit個人家己都已經死去了，àn怎樣有方法thang hō͘王bōe死--leh？」 |
|
Tong-sî iā ū chi̍t ê lâng, miâ kiò Chê Chú, iā beh o̍h chit hō bōe sí ê hong-hoat; thiaⁿ-kìⁿ hit ê lâng sí, chiū put-chí iu-būn hoân-ló. Hù Chú thiaⁿ-kìⁿ chiū thí- chhiò i kóng, Lí beh o̍h bōe sí ê hong- hoat, ia̍h hit ê beh kà lí ê sian-siⁿ í-keng to sí-khì lah, lí iáu-kú teh thòe i iu-būn, m̄ chai lí sī beh o̍h i sím-mi̍h leh?
|
當時也有一個人，名叫齊子，也beh學這號bōe死 ê 方法；聽見hit 個人死，就不止憂悶煩惱，符子聽見就恥笑伊講：「你beh學bōe死 ê 方法，亦hit個beh教你 ê 先生已經都死去lah，你iáu-kú teh替伊憂悶，m̄知你是beh學伊甚mi̍h--leh？」 |
|
Taⁿ hiān-sî ê lâng só͘ teh ho̍k-sāi it-khài ê ngó͘- siōng, iā kóng sī kó͘-chá ê tiong-sîn hàu-chú; chhin- chhiūⁿ Tiuⁿ Sûn chòe To͘-thian Tāi-tè, Tiuⁿ Gî chòe Gio̍k-hông Tāi-tè, Li Jíⁿ chòe Thài-siōng Ló-kun, Lâu Tiông-seng chòe Chin-bú Tāi-tè, Tân Chú-chhun chòe Bûn-chhiong Tè-kun, Tiō Kong-bêng chòe Châi-sîn Phô͘-sat, Lîm Bek2-á- ché chòe Thian-siōng Sèng-bú, Koan Ú chòe Hia̍p-thian Tāi-tè, Tiuⁿ Tō-lêng chòe Thian-su, Sek-khia-bô͘-nî chòe Pu̍t-chó͘; chhin-chhiūⁿ chiah ê kóng bōe tit liáu, m̄ bián kóng he sī thô͘-chhio̍k chhâ khek ê, bô-lêng bô-siàⁿ, chiū-sī siat-sú kó-jiân in hiah ê lâng lóng iáu tī sè-kan, in iā bōe ōe siúⁿ- sù lâng ê siⁿ-sí hō-hok, in-ūi in ka-kī ê siⁿ-sí hō- hok, siōng-chhiáⁿ bōe ōe ka-kī chòe chú tit, beh thài ōe koán lâng ê siⁿ-sí hō-hok leh? Hô-hòng in í-keng sí-khì káng chheng nî kú, liân-tō sí-liáu koh khah ū châi-lêng pún-sū mah? Tek-khak bô chit tiâu lí, tek-khak bô chit tiâu lí.
|
今現時 ê 人所teh服事一概 ê 偶像，也講是古早 ê 忠臣孝子；親像張巡做闍天大帝，張儀做玉皇大帝，李耳做太上老君，劉長生做真武大帝，陳子春做文昌帝君，趙公明做財神菩薩，林默仔姊做天上聖母，關羽做協天大帝，張道陵做天師，釋迦牟尼做佛祖；親像chiah-ê 講bōe tit了，m̄免講he是塗chhio̍k柴刻 ê ，無靈無聖，就是設使果然in hiah-ê 人攏iáu tī世間，in也bōe會賞賜人 ê 生死禍福，因為in家己 ê 生死禍福尚且bōe會家己做主tit，beh thài會管人 ê 生死禍福--leh？何況in已經死去káng千年久，難道死了後koh較有才能本事--mah？的確無這條理，的確無這條理。 |
|
M̄ chai khin-tāng
|
M̄知輕重 |
|
Kó͘-chá ê sî, Ian kok ū chi̍t ê châi-tiāu ê lâng, miâ kiò Ga̍k Gē. I liân-ha̍p Chîn, Chhó͘, Hân, Tiō, Gūi, gō͘ kok ê peng, lâi kong-phah Chê kok. Chê ông bēng-lēng Chhiok-chú khì tí-te̍k in; hoan-hù Chhiok-chú kóng, Lí tio̍h kap i kau- chiàn, thâi kàu ōe iâⁿ tùi-te̍k; nā bô, góa beh bia̍t lí ê ke-koàn, kui chong-cho̍k chòe chi̍t-ē thâi, liân lín chó͘-kong ê hûn-bōng to beh ku̍t-khí-lâi. Chhiok-chú àm-chīⁿ siūⁿ kóng, Ēng chi̍t kok ê peng, beh tù la̍k kok thài tòng ōe tiâu? Nā kiû bōe thâi-su chiū hó, niá káⁿ ǹg-bāng iâⁿ in? Kàu lióng-pêng chiap tīn ê sî, Chhiok-chú kóaⁿ-kín chhut bēng thè peng, in-ūi kiaⁿ-liáu thâi-su. Beh siáⁿ chai la̍k kok ê peng, chiong án-ni chòe chi̍t-ē hām óa-lâi. Chê peng tōa pāi; Chhiok-chú tan-jîn to̍k-bé, cháu kàu put ti khì hiòng. Hit-sî iáu ū chi̍t ê chiòng, miâ kiò Ta̍t-chú, chiong hiah ê pāi peng koh chi̍p chòe tui; in-ūi kun-hiòng put chiok, chhe lâng khì tùi Chê-ông niá gûn. Chê-ông siū-khì kóng, Chit hō bô lō͘-ēng ê peng, iáu teh ǹg-bāng góa hoat hiòng hō͘ in mah? Bô, bô, bô. Āu- lâi Ta̍t-chú ê peng, kap Ga̍k Gē kau- chiàn, kun-peng lóng bô thang chia̍h, sim-koaⁿ chiū loān, só͘-í Chê kok thâi su; Ta̍t-chú sòa tīn bông. La̍k kok ê peng thàn chit ê sè, chiàm chhit-cha̍p gōa ê siâⁿ-tî; liân Chê kok ê kiaⁿ-siâⁿ iā phòa; kok khò͘ ê kim-gûn châi-pó, lóng hō͘ in poaⁿ liáu-liáu. Chê ông cháu-khì tī Kú- siâⁿ n̍i̍h; āu-lâi iā hō͘ lâng chhì-sí.
|
古早 ê 時，燕國有一個才調 ê 人，名叫樂毅，伊連合秦、楚、韓、趙、魏，五國 ê 兵來攻扑齊國，齊王命令觸子去抵敵in；吩咐觸子講：「你著kap伊交戰，thâi到會贏對敵；若無，我beh滅你 ê 家眷，歸宗族做一下thâi,lín連祖公 ê 墳墓都beh掘起來。」觸子暗靜想講：「用一國 ê 兵，beh tù六國thài擋會tiâu?若求bōe thâi輸就好，那敢向望贏in？」到兩兵接陣 ê 時，觸子趕緊出命退兵，因為驚了 thâi輸，beh 啥知六國 ê 兵，將án-ni做一下陷倚來，齊兵大敗；觸子單人獨馬，走到不知去向。Hit時iáu有一個將，名叫達子，將hiah-ê 敗兵koh集做堆；因為軍餉不足，差人去對齊王領銀，齊王受氣講：「這號無路用 ê 兵，iáu teh向望我發餉hō͘ in --mah？」無，無，無，後來達子 ê 兵，kap樂毅交戰，軍兵攏無thang食，心肝就亂，所以齊國 thâi輸；達子續陣亡，六國 ê 兵趁這個勢，佔70外個城池；連齊國 ê 京城也破；國庫 ê 金銀財寶，攏hō͘ in搬了了，齊王走去tī莒城--n̍i̍h;後來也hō͘人刺死。 |
|
Kìⁿ-nā hit hō khah gâu ēng lâng ê lâng, i chiū khòaⁿ hit ê lâng ê châi-tiāu kàu tah-lo̍h, chiah ēng i chòe hit ê sū, sī kiàn ki jî chok, chòe liáu chiah ōe sêng-kong. Nā-sī hit hō lâng to chòe bōe lâi, beh kah i kiông chòe, tek-khak ōe pìⁿ chhut m̄ hó ê sū lâi. Chê ông bēng-lēng Chhiok-chú niá chi̍t kok ê peng, beh kah i tek-khak tio̍h thâi-iâⁿ in la̍k kok, che kiám m̄ sī ēng chi̍t ê tōa ûi-lân ê sū, beh kiông-kiông kah i chòe mah? Chhiok-chú ōe tô cháu, si̍t-chāi sī Chê-ông pek i khì ê. Koh chhin-chhiūⁿ Bêng-tiâu-bé Chông-cheng ê sî, Lí Chhoàng chō hoán, kok kho͘ lóng khang-hu, ài tùi kiaⁿ-siâⁿ lāi ê bûn-bú koaⁿ tôe tām-po̍h lâi chòe kun- hiòng, thang pêng-tiāⁿ chit ê jiáu-loān. Hiah ê koaⁿ lóng kóng bô chîⁿ, sīm-chì ū-ê tiâu-kò͘-ì tah chi̍t tiuⁿ jī tòa mn̂g-kháu kóng, Chit keng chhù beh bōe,án-ni lâi môaⁿ-phiàn lâng kóng in teh bô chîⁿ. Liân Kok-tiōng (Hông-tè ê tiūⁿ-lâng)iā sī án-ni. Hông-hō͘ khêng i ê sai-khia, kap hoe-hún chîⁿ, chha-put-to ū cha̍p-bān; kau-tāi i ê lāu-pē, khì hoat hō͘ siâⁿ-lāi ê kun-peng. Hit ê Kok-tiōng iā kā i tāu chhit bān khí-lâi, chí-ū hoat saⁿ bān nā- tiāⁿ. Kàu āu-lâi Lí Chhoàng kong-phòa kiaⁿ-siâⁿ, Hông-tè chū-chīn, hiah ê bûn-bú koaⁿ lóng hō͘ Lí Chhoàng lia̍h khì. Chiū ēng chi̍t khoán ê hêng-hoa̍t, chiong chi̍t ê thi̍h-kho͘ tùi hiah ê koaⁿ-oân sûi-ê thoa lâi kho͘ thâu-khak, chiah mn̄g khòaⁿ in ê chîⁿ chhàng tòa tah-lo̍h; nā m̄ kóng chiū ēng thi̍h-thûi kā i tîⁿ khah lo̍h khì, ta̍k ê tòng lóng bōe tiâu, lóng-kóng chhut lâi. Hit ê Kok-tiōng iā hō͘ i chiⁿ saⁿ pah kúi bān khì; koh in-ūi lâng ū khah lāu, bōe siū-tit hit khoán ê hêng-hoa̍t, keh ji̍t iā sòa sí-khì. Chhin-chhiūⁿ chit khoán bô kò͘ tāi-kio̍k ê lâng, kap Chê ông m̄ khéng hoat hiòng-gûn, sī siāng chi̍t khoán ê gû-gōng.
|
見若hit hō較gâu用人 ê 人，伊就看hit ê 人 ê 才料到tah落，才用伊做hit ê 事，是見機而作，做了才會成功，若是hit號人都做bōe來，beh教伊強做，的確會變出m̄好 ê 事來。齊王命令觸子領一國 ê 兵，beh教伊的確著 thâi贏in六國，che kiám m̄是用一個大為難 ê 事，beh強強教伊做--mah？觸子會逃走，實在是齊王迫伊去 ê 。Koh親像明朝尾崇禎 ê 時，李闖造反，國庫攏空虛，ài tùi 京城內 ê 文武官tôe淡薄來做軍餉，thang平定這個擾亂，hiah-ê 官攏講無錢，甚至有 ê 刁故意貼一張字tòa門口講，這間厝beh賣，án-ni來瞞騙人講in teh無錢，連國丈（皇帝 ê 丈人）抑是án-ni。皇后khêng伊 ê 私khia，kap花粉錢，差不多有10萬；交代伊 ê 老父去發hō͘城內 ê 軍兵，hit個國丈也kā 伊盜7萬起來，只有發3萬nā-tiāⁿ。到後來李闖攻破京城，皇帝自盡，hiah-ê 文武官攏hō͘李闖掠起來，就用一款 ê 刑罰，將一個鐵箍 tùi hiah-ê 官員隨個拖來箍頭殼，才問看in ê 錢藏tòa tah落；若m̄講就用鐵鎚kā伊纏較落去，逐個當攏bōe tiâu,攏講出來，hit個國丈也hō͘伊掙300幾萬去；koh因為人有較老，bōe受tit hit款 ê 刑罰，隔日也續死去，親像這款無顧大局 ê 人，kap齊王m̄肯發餉銀，是像一款 ê 愚憨。 |
|
Sún jîn lī kí
|
損人利己 |
|
Ū chi̍t-ê bó͘-mi̍h lâng, in chhiûⁿ-á-lāi ū chi̍t châng gô͘-tông chhiū, ū ki í-keng ta- khì; in chhù-piⁿ ū chi̍t ê lāu-lâng lâi kā i kóng, Chit châng chhiū hoat tòa chia, ū hoān-tio̍h chhù-the̍h, put-chí bô lī-ek lín ke-lāi ê lâng; thài m̄ chhò-khí-lâi? Hit ê bó͘ lâng iā chin-chiàⁿ thiaⁿ i ê chhùi; chiong hit châng gô͘-tông chhiū chhò-khí-lâi. Hit ê lāu-lâng chiū kè-lâi, kā i thó hiah ê ta ê chhiū ki, kóng sī beh chòe chhâ hiâⁿ. Hit ê bó͘ lâng thiaⁿ-liáu chin m̄ hoaⁿ-hí kóng, Chit ê lāu-lâng in- ūi beh ti̍hN8 chhâ, kiò góa tio̍h chhò chit châng chhiū; nā chhin-chhiūⁿ chit khoán ê chhù-piⁿ, si̍t-chāi hō͘ lâng thang kiaⁿ.”
|
有一個某mi̍h人，in牆仔內有一欉梧桐樹，有枝已經礁去；in厝邊有一個老人來kā 伊講：「這欉樹發tòa chia，有犯著厝宅，不止無利益lín家內 ê 人；thài m̄剉起來？」Hit個某人也真正聽伊 ê 嘴；將hit欉梧桐樹剉起來，hit個老人就過來，kā伊討hiah ê 礁 ê樹枝，講是beh做柴hiâⁿ，hit ê礁個某人聽了真m̄歡喜講：「這個老人因為beh ti̍hN8柴，叫我著剉這欉樹；若親像這款 ê 厝邊，實在hō͘人thang驚。」 |
|
Hiān-sî ū chi̍t chióng ê lâng, lâng só͘ chòe ê sū, i chiū ēng chin chōe ōe lâi chó͘-tòng, kóng chit hāng m̄ hó, á-sī hit hāng m̄ hó; i pún-sin khiok sut-āu-phàu khì chòe, lâi chiàm lâng pan-gî, che iā sī kap hit ê lāu-lâng siāng chi̍t iūⁿ.
|
現時有一種 ê 人，人所做 ê 事，伊就用真濟話來阻擋，講這項m̄好，抑是hit項m̄好；伊本身卻sut後炮去做，來佔人便宜，che也是kap hit個老人像一樣。 |
|
Hoat-tō͘ chāi lâng ēng
|
法度在人用 |
|
Sòng kok ū chi̍t ê lâng ōe kap chi̍t khoán ê io̍h, boah-liáu chhiú bōe pit; kúi-nā tāi lâng khò ū chit ê io̍h, lóng teh chòe phiò-se ê kang-gē. Āu-lâi ū chi̍t ê lâng-kheh lâi chhē in, beh ēng chi̍t pah niú ê gûn kā in bóe chit ê io̍h-hng. Hit ê Sòng kok ê lâng chiū kap in chong- cho̍k lāi tāi-ke chham-siông kóng, Lán ta̍k sè-tāi chòe chit ê phiò-se ê êng-gia̍p, só͘ thàn bû-ki-chîⁿ, taⁿ chi̍t sî bōe chit ê io̍h-hng, ū thang tit-tio̍h chi̍t pah kho͘, thài ōe m̄ hó leh? Chiū chiong io̍h-hng bōe hō͘ hit ê lâng-kheh. Lâng-kheh chiū khì kìⁿ Gô͘ ông, kóng i ū chit khoán ê io̍h-hng. Tng hit-sî Gô͘ kok kap Oa̍t kok teh saⁿ-thâi. Gô͘ ông chiū bēng-lēng chit ê lâng-kheh niá chúi-kun, tī tang- thiⁿ ê sî, kap Oa̍t kok chúi-chiàn; in-ūi chit pêng ê peng ū chit hō io̍h, chhiú lóng bô pit, khah ōe oa̍h-tāng, sòa phah iâⁿ Oa̍t kok ê lâng. Āu-lâi hit ê lâng- kheh hong kàu chin koâiⁿ ê koaⁿ-chit.
|
宋國有一個人會合一款 ê藥，抹了手bōe pit，幾若代人靠有這個藥，teh攏做漂紗 ê 工藝。後來有一個人客來chhē inbeh用100兩 ê 銀kā in買這個藥方。Hit個宋國 ê 人就kap宗族內大家參詳講：「咱逐世代做這個漂紗 ê 營業，所趁無幾錢，今一時賣這個藥方，有thang得著一百箍，thài會m̄好--leh？」就將藥方賣hō͘ hit個人客，人客就去見吳王，講伊有這款 ê 藥方，當hit時吳國kap越國teh相 thâi,吳王就命令這個人客領水軍，tī冬天 ê 時，kap越國水戰；因為這爿 ê 兵有這號藥，手攏無pit，較會活動，續扑贏越國 ê 人，後來hit個人客封到真懸 ê 官職。 |
|
Koh ū chi̍t hāng, tī kúi cha̍p nî chêng Sió Liû- khiû ê káng-kháu, in-ūi kòng-phòa chi̍t chiah chûn, Sió Liû-khiû ê lâng ū khioh-tio̍h chi̍t tōa kan ê io̍h; khòaⁿ-liáu pe̍h-pe̍h mî-mî, m̄ chai sím-mi̍h lō͘-ēng. Hia ê lâng lóng sī teh thó-hái, kôaⁿ-thiⁿ ê sî, chhiú- n̍i̍h bōe bián-tit ōe pit; chiū ēng chit hō io̍h lâi kā i sóe khòaⁿ-māi teh. Hé, chin hó ēng, sóe-liáu iā bōe pit, iā bōe thiàⁿ, ia̍h nā ū pit ê chhiú, sóe-liáu chin khoài hó. Kàu āu-lâi sóe kàu chhun bô chi̍t tiám-á nā-tiāⁿ, tú-tio̍h chi̍t ê Eng-kok ê bo̍k-su khì, in chiū kōaⁿ chhut-lâi mn̄g i, khòaⁿ che sī sím-mi̍h io̍h. Hit ê bo̍k-su chi̍t ē khòaⁿ, to sī kin-ná-hún, chiū kā in kóng, Che sī tī kôaⁿ-jia̍t-pīⁿ tē it hó ê io̍h. Hi̍t sî Sió Liû-khiû chin chōe chit hō pīⁿ, tāi- ke put chi̍t-tiám-á khì chia̍h, lóng ū tit-tio̍h hó.
|
Koh有一項，tī幾十年前小琉球 ê 港口，因為摃破一隻船，小琉球 ê 人有拾著一大矸 ê 藥；看了白白棉棉，m̄知甚mi̍h路用。Hia ê 人攏是teh討海，寒天 ê 時，手--n̍i̍h bōe免 tit 會 pit；就用這號藥來kā 伊洗看māi teh。Hé,真好用，洗了也bōe pit，也bōe疼，亦若有pit ê 手，洗了真快好，到後來洗到chhun無一點仔nā-tiāⁿ，tú著一個英國 ê 牧師去，in就kōaⁿ出來問伊，看che是甚mi̍h藥，hit個牧師一下看，都是奎寧粉，就kā in講，che是治寒熱仔病第一好 ê 藥。hit時小琉球真濟這號病，大家分一點仔去食，攏得著好。 |
|
Taⁿ lán iā siông bat khòaⁿ-kìⁿ, siāng chi̍t keng o̍h-tn̂g ê ha̍k-seng, siāng tha̍k chi̍t khoán ê chheh, sian-siⁿ iā siāng chi̍t khoán teh kà-sī in; kàu chut-gia̍p liáu, ū-ê khì chòe koaⁿ, chòe kàu chin tōa, chhut-chiòng ji̍p-siòng; ū-ê khì khui- hâng chē tiàm; ū-ê jīn lō͘ thàn chia̍h, taⁿ-chhang bōe-chhài; che iáu sī kúi-kú ê lâng. Iáu ū hit hō chì-khì chin tōa, siūⁿ beh chòe sèng-hiân ê lâng, chhûn sim beh kiù sè-kan ê sū. Iā ū chi̍t khoán khah bô lō͘-ēng ê lâng, chia̍h-pá tô lāu, iû-goân kap lâng kè chi̍t-sì-lâng. Koh ū chi̍t khoán, ka- kī kam-goān chòe hō͘ hā-chiān, lim-thîn kòng-phah, m̄ thó m̄ thàn, káⁿ chia̍h káⁿ khai, ài poa̍h ài hōa. Tē it hāi chiū-sī chia̍h a-phiàn. Sio̍k-gú ū kóng, phiàn sī thô͘, chia̍h-liáu chiū hô͘-tô͘; a-phiàn chi̍t ē giàn, bô lūn sím-mi̍h sū to káⁿ chòe. Thiⁿ-ē kan ê lâng, bô tàng sǹg khoán, chiàu chhin-chhiūⁿ téng-bīn só kóng, chit kúi khoán ê lâng, sui-jiân só͘ tit-tio̍h ê ha̍k-būn kap kà-sī lóng siāng chi̍t iūⁿ, m̄-kú châi-tiāu á ham-bān, chun-kùi á pi-chiān, sī tōa-tōa bô saⁿ-tâng. Só͘-í lâng tī chit sè-kan, eng- kai tio̍h hùn-chì lâi kiâⁿ hó lō͘; nā bô chiū ko͘-hū pē-bú iúⁿ-chhī ê kong-lô, kap sian-siⁿ teh kà-sī ê un-tek. Chhin-chhiūⁿ téng-bīn kóng hit nn̄g chân kò͘-sū, tio̍h chiong lán ê hak3-būn lâi chòe ū lō͘-ēng ê sū; m̄-thang chhin-chhiūⁿ in tit-tio̍h hit hō hó io̍h, kan-ta lia̍h chòe sóe chhiú ê lō͘-ēng.
|
今咱也常常bat看見，共一間學堂 ê 學生，共讀一款 ê 冊，先生也共一款teh教示in；到出業了，有 ê 去做官，做到真大，出將入相；有 ê 去開行坐店；有 ê 認路趁食，擔蔥賣菜；che iáu是規矩 ê 人，iáu有hit號志氣真大，想beh做聖賢 ê 人，存心beh救世間 ê 事，iáu有一款較無路用 ê 人，食飽逃老，猶原kap人過一世人。Koh有一款，家己甘願做hō͘下賤，lim thîn摃扑m̄討m̄趁，káⁿ食káⁿ開，愛poa̍h愛hōa。第一害就是食鴉片，俗語講：「鴉片是塗，食了就糊塗；」鴉片一下癮，無論甚mi̍h事都敢做。天下間 ê 人，無tàng算款，照親像頂面所講，這幾款 ê 人，雖然所得 ê 學問kap教示攏共一樣，m̄-kú才調抑ham-bān,尊貴也卑賤，是大大無相同。所以人tī這世間，應該奮志來行好路；若無就辜負父母養飼 ê 功勞，kap先生teh教示 ê 恩德。親像頂面講hit兩層故事，著將咱 ê 學問來做有路用 ê 事；m̄-thang親像in得著hit號好藥，kan-ta掠做洗手 ê 路用。 |
|
Iú bêng bû si̍t
|
有名無實 |
|
Sòng kok ū chi̍t ê lâng, tī lō͘.-n̍i̍h teh kiâⁿ-iû, hut-jiân khòaⁿ-kìⁿ lō͘-tiong ū chi̍t pau mi̍h, chiū kā i khioh khí lâi, the̍h kàu in tau; tháu khui chi̍t ē khòaⁿ, goân-lâi sī chhân-hn̂g ê khòe-kǹg, ta̍t-tit kúi-nā bān gûn. Chiū hoaⁿ-hí kàu bōe kò͘-tit, ēng chi̍t ê kūi-á tóe-khí-lâi, siu tòa ba̍t-chia̍t ê só͘-chāi. Chiū kā i ê chhù-piⁿ chhin-chhek pêng-iú kóng, Góa sǹg sī hó-gia̍h lâng, lín chai mah?
|
宋國有一個人，tī路--n̍i̍h teh 行遊，忽然看見路中有一包物，就kā伊拾起來，提到in兜；tháu開一下看，原來是田園 ê 契券，值得幾若萬銀，就歡喜到bōe顧tit，用一個櫃仔tóe起來，收tòa密chia̍t ê 所在，就kā伊 ê 厝邊親戚朋友講：「我算是好額人，lín知--mah？」 |
|
Lūn kàu sè-kan lâng, phe-sí chīn-la̍t teh kèng- cheng--ê, bô m̄ sī ūi-tio̍h miâ-siaⁿ châi-lī chit nn̄g hāng. Ū lâng tit-tio̍h chi̍t ê bô lō͘ bô ēng khang-hu ê miâ-siaⁿ, ka-kī chiū phín-phóng kàu bô soah; sī ná chhin-chhiūⁿ hit hō khioh-tio̍h khòe-kǹg, ka- kī kóng sī hó-gia̍h lâng chi̍t-poaⁿ-iūⁿ.
|
論到世間人，phe死盡力teh競爭-- ê ，無m̄是為著名聲財利這兩項，有人得著一個無路無用空虛 ê 名聲，家己就品phóng到無煞；是哪親像hit號拾著契券，家己講是好額人一般樣。 |
|
Phòng-hong bô tóe
|
膨風無底 |
|
Ian ông chin ài bî-sòe ê kî-khá mi̍h. Ū chi̍t ê Ōe-kok ê lâng tùi ông kóng, Góa ōe ēng chhì-á ê bé-liu, khek chiâⁿ bú kâu ê hêng-chōng. Ian ông tōa hoaⁿ- hí, chiū ēng chin chōe ê hōng-lo̍k lâi iúⁿ- chhī i. Ông kóng, Góa ài khòaⁿ lí só͘ khek ê bú kâu siⁿ chòe cháiⁿ-iūⁿ. Ōe kok ê lâng kóng, Ông nā beh khòaⁿ, tio̍h tāi-seng pòaⁿ nî kú, m̄ thang ji̍p khì keng-lāi, m̄ thang chia̍h chiú, m̄ thang chia̍h bah, iā tio̍h tī lo̍h hō͘ liáu ji̍t chhut ê sî-chūn, iā m̄ thang tòa ìm-ńg ê só͘- chāi, jiân-āu chiah ōe khòaⁿ-kìⁿ góa khek hit hō bú kâu; nā pêng-siông sî sī khòaⁿ bōe tio̍h. Ông thiaⁿ-kìⁿ chiah chōe hāng ê ûi-lân, chiū chiām chhiáⁿ pàng hē teh.
|
燕王真愛微細 ê 奇巧物，有一個衛國 ê 人對王講：「我會用刺仔 ê 尾溜，刻成母猴 ê 形狀。」燕王大歡喜，就用真濟 ê 俸祿來養飼伊，王講：「我ài看你所刻 ê 母猴生做怎樣？」衛國 ê 人講：「王若beh看，著代先半年久，m̄ thang入去宮內，m̄ thang食酒m̄ thang食肉也著 tī落雨了日出 ê 時陣，也 m̄ thangtòa陰影 ê 所在，然後才會看見我刻hit號母猴；若平常時是看bōe著。」王聽見才濟項 ê 為難，就暫且放下teh。 |
|
Keh bô lōa kú, ū chi̍t ê Tēng kok ê Phah-thi̍h sai-hū tùi Ian ông kóng, Góa khòaⁿ-kìⁿ nā lâng teh tiau-khek sím-mi̍h mi̍h-kiāⁿ, i só͘ ēng ê chhâi-liāu tek-khak tio̍h ài pí só͘ beh khek ê ke tōa tām-po̍h, chiah ōe ēng tit. Taⁿ hit ê chhì-á bé-liu sǹg sī chiam-chiam lāi-lāi ê mi̍h, lâng beh tùi tah-lo̍h khí chhiú leh? Chhiáⁿ khòaⁿ hit ê Ōe kok ê lâng, sī ēng sím-mi̍h hong-hoat lâi khek, chiū chai i ōe hiáu-tit á bōe. Ông kóng, Hó; chiū tùi Ōe kok ê lâng kóng, Góa ài khòaⁿ lí só͘ khek ê sī chaiⁿ-iūⁿ. Ōe kok ê lâng kóng, Chhiáⁿ thèng-hāu góa tò lâi khì goán chhù-n̍i̍h the̍h; chiū thàn chit ê phāng, chòe i tô-cháu khì liáu.
|
隔無偌久，有一個鄭國 ê 打鐵師父對燕王講：「我看見若人teh雕刻甚mi̍h物件，伊所用 ê 材料的確著ài比所beh刻 ê 加大淡薄，才會用tit。今hit 個刺仔尾溜算是尖尖利利 ê 物，人beh tùi tah落起手--leh？請看hit個衛國 ê 人，是用甚mi̍h方法來刻，就知伊會曉tit也bōe?」王講：「好；」就對衛國 ê 人講：「我ài看你所刻 ê 是怎樣？」衛國 ê 人講：「請聽候我倒來去阮厝--n̍i̍h提；」就趁這個縫，做伊逃走去了。 |
|
Hiān-sî iáu ū chōe-chōe bê-sìn sū, nā kóng kàu sîn-sian kúi-koài, ta̍k ê chìⁿ kàu khiā-chin khiā-hiān. Nā tâu hē liáu chhàu-khám ū thàn in ê ì-sù, chiū kóng put-chí hián-hek lêng-siàⁿ; iā nā hē liáu bô èng-giām, iā m̄-káⁿ kóng sī pu̍t bô lêng-siàⁿ, chiū siⁿ-chhut chin chōe thòe pu̍t jia-khàm ê ōe. Sio̍k-gú kóng, Pu̍t chē îⁿ, kong-má chē píⁿ. Kî-si̍t chhâ-khó khí lâi, tōe-bīn-chiūⁿ beh thài ū sîn sian leh; put-kò sī lâng liap-chō--ê, lâi teh phiàn lâng nā-tiāⁿ. Sī tú-tú chhin-chhiūⁿ hit ê Ōe kok ê lâng, kóng i ōe tòa chhì-á bé-liu khek bú-kâu ê hêng chi̍t-poaⁿ-iūⁿ.
|
現時iáu有濟濟迷信 ê事，若講到神仙鬼怪，逐個諍到企真企現，若投下了湊巧有趁 in ê 意思，就講不止顯赫靈聖；也若下了無應驗，也m̄敢講是佛無靈聖，就生出真濟替佛遮蓋 ê 話。俗語講：「佛坐圓，公媽坐扁。」其實查考起來，地面上beh thài有神仙leh；不過是人捏造-- ê ，來teh騙人nā-tiāⁿ；是tú-tú親像hit個衛國 ê 人，講伊會tòa刺仔尾溜刻母猴 ê 形一般樣。 |
