Lūn Lú-kang
|
論女工 |
| Koeh Tiáu-sêng |
郭朝成 |
|
Kó͘-chá Siōng-tè chhòng-chō A-tong lâi koán-lí sè-kài. Āu-lâi chiū koh chhòng-chō Hā-oa lâi pang-chān A- tong. Tùi án-ni chiū chiâⁿ chò oân-choân ê ke. A-tong chīn i ê chit. Hā-oa chīn i ê kang, lâi liāu-lí Siōng-tè só͘ chō͘ súi-súi ê sè-kài. Khó-sioh hiān-kim chē-chē hū-jîn lâng, pàng-sak ū lō͘-ēng ê kang, lâi chò ū hāi tī siā-hōe ê hong- sio̍k ê tāi-chì. Ū-ê ke-lāi m̄ tī-lí, kiáⁿ-jî bô chīn pún-hūn kà-sī; put-kò chia̍h- pá sì-kè cháu, lâi o̍h pháiⁿ hong-sio̍k, siu-chéng pún-sin, tāi-ke saⁿ tàu-súi. Che m̄-nā ū gāi-tio̍h hong-sio̍k, si̍t-chāi ū gāi-tio̍h hū-jîn lâng ê thian-sèng. Taⁿ lâu Ki-tok-kàu choan-choan sī ài kái-liông siā-hōe hong-sio̍k, chhōa lâng khì- siâ kui-chèng. Só͘-í tī kàu-hōe lāi ê lú-kang m̄-thang m̄ gián-kiù.
|
古早上帝創造亞當來管理世界。後來就koh創造夏娃來幫贊亞當。Tùi án-ni就成做完全ê家。亞當盡伊ê職。夏娃盡伊ê工，來料理上帝所組súi-súi ê世界。可惜現今濟濟婦人人，放sak有路用ê工，來做有害tī社會ê風俗ê事志。有ê家內m̄治理，子兒無盡本份教示；不過食飽四界走，來學歹風俗，修整本身，大家衫鬥 súi。Che m̄-nā有礙著風俗，實在有礙著婦人人ê天性，今咱基督教專專是愛改良社會風俗，chhōa人去邪歸正。所以tī教會內ê女工m̄-thang m̄研究。 |
|
I.Ke-lāi ê lú-kang.
|
一、家內ê女工 |
|
(1)Tio̍h ēng hū-jîn lâng ê hó bô͘-iūⁿ kám-hòa kiá-jî. Ēng hó tek-hēng hó bô͘-iūⁿ lâi kám-hòa lâng, chit hō la̍t tōa koh sī kú-tn̂g. Kó͘-chá Bûn-ông sī ēng i ê ûn-jiû hó tek-hēng; só͘-í thiaⁿ-tio̍h i ê miâ-ê, tāi-ke hoaⁿ-hí sūn-ho̍k. Nā-sī ēng peng-to bú-la̍t sī chió, koh sī chiām- sì sūn-ho̍k nā-tiāⁿ. Tiū-ông kap Hāng- ú, i sī ēng i ê kiông-béng, tì-kàu bô kú kok chiū bia̍t-bô.
|
(1)著用婦人人ê好模樣感化子兒。用好德行好模樣來感化人，這號力大koh是久長。古早文王是用伊ê溫柔好德行；所以聽著伊ê名--ê,大家歡喜順服。若是用兵刀武力是錯，koh是暫時順服若定。紂王kap項羽，伊是用伊ê強猛，致到無久，國就滅無。 |
|
Taⁿ hū-jîn lâng ài hō͘ i ê kiáⁿ chiong-lâi chò hó lâng , pún-siu tio̍h ū hó tek- hēng thang hō͘ kiáⁿ o̍h; in-ūi sè-kiáⁿ bē hiáu hun-piat hó bái, put-kò chiong só͘ khòaⁿ-ê lâi o̍h. Chhì khòaⁿ kóe-ìn nā-sī khek ku, só͘ ìn ê kóe iā sī ku; mô͘-hē bó kiâⁿ thán-hoâiⁿ, i ê kiáⁿ ia̍h kiâⁿ thán- hoâiⁿ. Iâ-sián-piat ài pài pu̍t, i ê cha-bó͘- kiáⁿ iā o̍h i. Tùi chia thang chai chò lāu-bó pún-sin ê sèng-keh, kap kiáⁿ-jî sī ū tōa koan-hē. Bat khòaⁿ-kìⁿ hū-jîn lâng teh phah-kiáⁿ, lâng mn̄g i phah siáⁿ-sū ? I chiū kóng chit ē gín-ná gâu pe̍h-chha̍t, gâu pháiⁿ-chhùi. Kî-si̍t pún-sin kài gâu pe̍h-chha̍t, ài kóng pháiⁿ- chhùi; i ēng chit hō kàu-hoat bô koh iūⁿ mô͘-hē bó teh kà kiáⁿ, kiáⁿ thán-ti̍t. Taⁿ chò lâng ê lāu-bó pún-sin tio̍h toan- chiàⁿ, chò kiáⁿ-jî ê bô͘-iūⁿ, pún-sin iā tio̍h tùi-tiōng kî-tó ài tha̍k Sèng-keng, ài siú Chú-ji̍t, hêng-tōng kú-chí ta̍k hāng chiàu tō-lí, chiū bián lōa giâm i ê kiáⁿ iā ē o̍h i ê hó, chiong-lâi chò hó lâng . Thê-mô͘-thài ê lāu-bú kap gōa-má sī jia̍t-sim ê lâng, Thê-mô͘-thài iā o̍h i. Bêng-tiâu thâu chi̍t ê Hông-tè i ê Hông-hō͘ pún-sin hó tek-hēng khiām- séng, bô lōa-kú kok-lāi ê hū-jîn lâng chē-chē o̍h i. Kiù-chú kóng, "Hó chhiū kiat hó kóe-chí, phàiⁿ chhiū kiat pháiⁿ kóe-chí". Só͘-í hū-jîn lâng pún-sin tio̍h ū hó bô͘-iūⁿ thang hō͘ kiáⁿ o̍h.
|
今婦人人愛hō͘伊ê子將來做好人，本身著有好德行thang hō͘子學；因為細子bē曉分別好búi,不過將所看ê來學。試看kóe印若是曲痛所印ê kóe抑是痀；毛蟹母行坦橫，伊ê子亦行坦橫。耶洗別愛拜佛，伊ê查某子抑學伊。Tùi chia thang知，做老母本身ê性格，kap子兒是有大關係。But看見婦人人teh扑子，人間伊扑啥事？伊就講這個囡仔gâu白賊，gâu歹嘴。其實本身愛gâu白賊，愛講歹嘴；伊用這號教法無koh樣毛蟹母teh教子，子坦直。今做人ê老母本身著端正，做子兒ê模樣，本身抑著tùi重祈禱愛讀聖經，愛守主日，行動舉止逐項照道理，就免ōa嚴伊ê子抑會學伊ê好，將來做好人。提摩太ê老母kap外媽是熱心ê人，提摩太抑學伊。明朝頭一個皇帝伊ê皇后本身好德行儉省，無偌久國內ê婦人人濟濟學伊。救主講：「好樹結好果chiá,歹樹結歹果子」。所以婦人人本身著有好模樣thang hō͘子學。 |
|
(2)Tio̍h ēng hū-jîn lâng ê hó hoat- tō͘ kà kiáⁿ-jî. Ēng hó tek-hēng lâi kám- hòa lâng, chit hō sī tī sim-lāi thé-hêng lāi ê tek-io̍k; ēng hó hoat-tō͘ lâi kà lâng, che sī thé-hêng gōa ê kàu-io̍k nn̄g hāng m̄-thang khiàm-khoeh. Gín-ná ê sèng sī chhin-chhiūⁿ chúi, chò lāu- bó--ê, tī chit sî nā bô chim-chiok, kiaⁿ- liáu i ê kiáⁿ bē ê chò hó lâng. Chhì-siūⁿ Bēng-chú ê lāu-bó ū saⁿ pái sóa chhù; chi̍t pái kīn ti bōng-po͘, Bēng-chú chiū ài o̍h tâi sí lâng, koh chi̍t pái kīn tī ke- chhī, Bēng-chú ài o̍h chò seng-lí, koh chi̍t pái kīn tī o̍h-tn̂g, Bēng-chú chiū ài tha̍k-chheh. Sio̍k-gú kóng, Kiū âng chiū pìⁿ chò âng, kīn o͘ chiū pìⁿ chò o͘. Koh kóng, Kap hó lâng kiâⁿ ū pò͘ thang kiⁿ, kap pháiⁿ lâng kiâⁿ ū kiaⁿ thang siⁿ. Lán m̄ thang kan-ta ài hō͘ kiáⁿ-jî tit-tio̍h ha̍k-būn, hō͘ i khì tha̍k tī bô chong-kàu-ê o̍h-tn̂g, chiông-lâi sìn bô sîn, kap Ki-tok chò tùi-te̍k. Á-sī ūi-tio̍h châi-lī hō͘ i kap sè-sio̍k lâng tòa, tì-kàu bô siú lé-pài, bô kú chiū pōe kàu. Á-sī hō͘ i kap sè-sio̍k gín-á chò hóe, o̍h chē-chē pháiⁿ ōe. Tī chit sî chò lāu-bó--ê tio̍h ēng hó hong-hoat lâi chhù-tī i ê kiáⁿ, o̍h Bēng-bó ê hó hong-hoat.
|
(2)著用婦人人ê好法度教子兒。用好德行來感化人，這號是ti心內體行內ê德育；用好法度來教人，che是體行外ê教育，二項m̄-thang欠缺。囡仔ê性是親像水，做老母--ê,tī這時若無斟酌，驚了伊ê子bē 會做好人。試想孟子ê老母有三擺徙厝，一擺近tī墓埔，孟子就愛學 tâi死人，koh一擺近tī街市，孟子愛學做生理，koh一擺近tī 學堂，孟子就愛讀冊。俗語講：「就紅就變做紅，近烏就變做鳥」。Koh講：「kap好人行有布thang kiⁿ，kap歹人行有驚thang生」。咱m̄-thang kan-ta愛hō͘子兒得著學問，hō͘伊去讀tī無宗教ê 學堂，將來信無神，基督做對敵。抑是為著財利hō͘伊kap世kap人tòa,致到無守禮拜，無久就背教。抑是hō͘伊kap世俗囡仔做，學濟濟歹話。Tī這時做老母--ê著用好方法來處治伊ê子，學孟子ê好方法。 |
|
Sè-kài ê keng chheh kài-chē. Chóng-sī chòe tē-it ē pôe-iúⁿ lâng ê sèng-tek, ē siu-ióng lâng ê sîn-lêng, tû-khì Sèng- keng í-gōa bô pa̍t mi̍h chheh. Só͘-í hū- jîn-lâng eng-kai tio̍h chīn sim siat-hoat kà i ê kiáⁿ bat Sèng-keng. Chhì siūⁿ Thê-mô͘-thài i tùi sè-hàn chiū bat Sèng- keng, i ê tek-hēng hiah toan-chong, bô m̄ sī tùi lāu-bú ê gâu kà-sī. Bēng-chú chi̍t pái pîn-tōaⁿ tha̍k chheh, i ê lāu-bú khòaⁿ liáu sim iu-būn, siūⁿ khòaⁿ ēng sím- mi̍h hoat-tō͘ thang kiò-chhéⁿ kiáⁿ ê sim, āu-lâi chiū koah tn̄g pò͘-kui lâi kéng- kài i ê kiáⁿ, Bēng-chú kó-jiân tōa hóe- gō͘, chiong-lâi chò tōa miâ-siaⁿ ê lâng, ché si̍t-chāi sī tùi i ê lāu-bú ê hó hoat- tō͘ kà i.
|
世界ê經冊kài濟。總是做第一會培養人ê聖德會修養人ê神靈，除去聖經以外無別物冊。所以婦人人應該著盡心設法教伊ê子bat聖經。試想提摩太伊tùi細漢就bat聖經，伊ê德行hiah端莊，無m̄是tùi老母ê gâu教示。孟子一擺貧憚讀冊，伊ê老母看了心憂悶，想看用啥麼法度thang叫醒子ê心，後來就割斷布kui來警戒伊ê子，孟子果然大悔悟，將來做大名聲ê人，這實在是tùi伊ê老母ê好法度教伊。 |
|
Ū-sî bat khòaⁿ-kìⁿ gín-á tōa-tōa hàn iáu bē-hiáu tha̍k b, ch, chh, chia̍h pá sì- kè thit-thô o̍h pháiⁿ chhùi kap lâng oan-ke, ji̍p lé-pài-tn̂g kia̍uh-kia̍uh jiáng bô sok-chēng, kî-tó ê sî gâu chhòng-tī lâng, m̄ nā hōe-iú ê kiáⁿ ū chit hō khoán, thiaⁿ kóng bó͘ thoân-tō ê kiáⁿ koh khah gâu kiáu-jiáu. Che m̄ nā bē thang ê gín- á chò pháiⁿ, ka-tī ê kiáⁿ to án-ni beh- thái káⁿ iok-sok pa̍t lâng ê gín-á tio̍h sok-chēng. Só͘-í kàu-hōe ê hū-jîn-lâng m̄ thang hiâm gín-á pháiⁿ kà-sī bô hoat- tit, tio̍h siūⁿ sai kap hó͘ sī pháiⁿ hiông-ok ê siù, iáu-kú hō͘ lâng kà kàu m̄ káⁿ kā lâng, him kà kàu ē chò hì. Iā m̄ thang kóng bô êng thang kà-sī i, tio̍h siūⁿ Bēng-chú ê lāu-bú kài sàn tio̍h keⁿ pò͘ thàn chîⁿ hō͘ kiáⁿ tha̍k-chheh, iáu- kú ka tn̄g pò͘, liáu chē-chē chîⁿ lâi kà kiáⁿ; taⁿ lán tio̍h o̍h i chiàⁿ ū ha̍p tī Siōng-tè siúⁿ-sù kiáⁿ-jî thok-tiōng lán kà-sī ê chek-sêng.
|
有時bat看見囡仔大大iáu-bē曉讀b，ch，chh，食飽四界日月學歹嘴kap人冤家入禮拜堂kia̍uh kia̍uh jiáng無肅靜，祈禱ê時gâu創治人，m̄-nā會友ê子有這號款，聽講某傳道ê子koh較gâu攪擾。Che不但 bē thang ê囡仔做歹，家治ê子都án-ni，beh豈敢約束別人ê囡仔著肅靜。所以教會ê婦人人m̄-thang嫌囡仔歹教示無法得，著想獅kap虎是歹兇惡ê獸，iáu-kú hō͘人教到m̄敢咬人，能教到會做戲。也m̄-thang講無閒thang教亦伊，著想孟子ê老母kài貧著經布賺錢hō͘子讀冊，iáu-kú ka斷布，liáu濟濟錢來教子；今咱著學伊正有合tī上帝賞賜子兒託重咱教示ê積成。 |
|
II.Kàu-hōe ê lú-kang
|
二、教會ê女工 |
|
(1)Tio̍h ēng hū-jîn-lâng kà Chú- ji̍t-o̍h. Gín-á tī cha̍p hòe í-hā khah ū siū tio̍h ka-têng ê kàu-io̍k, nā cha̍p hòe í-siōng, ū-ê tio̍h chò kang, ū-ê tio̍h ji̍p o̍h tha̍k-chheh, koh ū-ê sī-tōa lâng bô tú-hó ê hoat-tō͘ thang kà i. Tùi án-ni sìn Tō ê sim chiū chiām-chiām pàng-sang. Só͘-í siat Chú-ji̍t-o̍h chiū-sī ài pó͘ in tī la̍k ji̍t lāi só͘ sit-lo̍h--ê.
|
(1)著用婦人人教主日學囡仔tī 10歲以下較有受著家庭ê教育，若10歲以上，有--ê著做工，有--ê著入學讀冊，koh有 ê序大人無 tu好ê法度thang教伊tùi án ni信道ê心就漸漸放棄。所以設主日學就是愛補償tī 6日內所失落--ê。 |
|
Lūn kàu ē chai gín-á sèng-chêng, ū chû-ài un-jiû ê sim, chiū-sī hū-jîn- lâng. Só͘-í Se-kok Tiong-ha̍k í-hā ê o̍h- tn̂g khah chē sī ēng hū-jîn-lâng chò kàu-oân. Koh pún-kok Iù-tī oân (chiū-sī kà gín-á o̍h-tn̂g) ê sian-seⁿ iā- sī ēng hū-jîn-lâng. Tùi án-ni thang chai hū-jîn-lâng ê ài-chêng kap gín-á sī ū ti̍t-chiap ê thian-sèng. Lán ê Chú-ji̍t-o̍h sui-jiân bô hun-piat tōa-lâng á-sī gín-á, m̄ kú tōa pòaⁿ lâi kóng i, sī ài lī-ek gín-á. Só͘-í lán ēng hū-jîn-lâng lâi chò Chú-ji̍t-o̍h ê sian-seⁿ sī chin ha̍p.
|
論到會知囡仔性情，有慈愛溫柔ê心，就是婦人人。所以西國中學以下ê學堂較濟是用婦人人做教員。Koh本身幼稚園（就是教囡仔學堂）ê先生也是用婦人人。Tùi án-ni thang知婦人人ê愛情kap囡仔是直接ê天性。咱ê主日學雖然無分別大人抑是囡仔，m̄-kú大半來講伊，是愛利益囡仔。所以咱用婦人人來做主日學ê先生是真合。 |
|
Koh ē hō͘ hū-jîn-lâng chai kàu-hōe heng-soe chhōa lâng ji̍p Sèng-kok in iā ū chek-sêng.
|
Koh會hō͘婦人人知教會興衰，chhōa人入聖國償也有積成。 |
|
(2) Tio̍h ēng hū-jîn-lâng chòe pò͘-tō-su. hū-jîn-lâng ê kang sī chàn cha-po͘-lâng só͘ chòe bē kàu ê. Hiān-sî hong-khì bōe khui, hū-jîn-lâng iáu kò͘-chiú kū-khoán, nā tòa tī pâng-lāi m̄ bat kìⁿ-tio̍h cha-po͘-lâng, che chheng-chòe sī chhim-ke-lú, ū hó miâ-siaⁿ, nā ta̍h-chhut hō͘-tiâⁿ gōa thiaⁿ-tio̍h cha-po͘-lâng sím-mi̍h, chiū lia̍h-chòe sī kaìn-siàu. Chit-hō lâng beh hō͘ i thiaⁿ-tio̍h Hok-im, sìn-thàn tō-lí si̍t-chāi sī oh-tit. In-ūi cha-po͘-lâng pò͘-tō lóng sī tī lāu-jia̍t ê só͘-chāi.
|
(2)著用婦人人做佈道師。婦人人ê工是贊查甫人所做bē得到--ê。現時風氣bōe開，婦人人iáu故守舊款，若tòa tī房內m̄ bat見著查甫人，che就稱做是深家女，有好名聲，若踏出戶碇外聽著查甫人甚mi̍h，就掠做是見笑。這號人beh hō͘伊聽著福音，信趁道理實在是oh tit。因為查甫人佈道攏是tī鬧熱ê所在。 |
|
Lán nā ēng hū-jîn-lâng pò͘-kàu tī chit hō ke sī chin ha̍p, in-ūi hū-jîn-lâng tùi hū-jîn-lâng khah hó chhin-kīn. Koh chhut-ji̍p tī chit hō só͘-chāi bô kìm-khī. Koh ū-ê hō͘ lâng chhōa khì chò sè-î āu lāi bô tek-thióng, siū-tio̍h chē-chē kan-khó͘ bô tàng kóng siⁿ-chêng khoài-lo̍k hok-khì í-keng sit-bāng. Lú pò͘-tō su sūn ki-hōe thoân-kàu tī chit hō ke, ún-tàng tit-tio̍h tōa hoan-gêng, chhin-chhiūⁿ iau tit-tio̍h pn̄g; chhùi-ta tit-tio̍h kam-chôaⁿ, hō͘ i thang tit- tio̍h Kiù-chú ê an-ùi, ǹg-bāng lâi-seng ê hok-khì. Hiān-kim hù-ka ê hū-jîn lâng chē-chē ū chia̍h chhài, khah chē sī chia̍h chhài ê hū-jîn-lâng, sūn chit ê ki-hōe khì ín-iú in. Taⁿ lán kàu-hōe ê lú thoân-tō su só͘-í m̄ thang kiám-chió, sòa khah su chia̍h chhài ê lâng.
|
咱若用婦人人佈教tī這號家是真合，因為婦人人tùi婦人人較好親近。Koh出入tī這號所在無禁忌。Koh有ê hō͘人chhōa去做細姨後內無得寵，受著濟濟艱苦無thàng講生前快樂福氣已經失望。女佈道師順機會傳教tī這號家，穩當得著大歡迎，親像枵得著飯；嘴礁得著甘泉，hō͘伊thang得著救主ê安慰，向望來生ê福氣。現今富家ê婦人人濟濟有食菜，較濟是食菜ê婦人人，順這個機會去引誘償。今咱教會ê女傳道師所以m̄-thang減少，續較輸食菜ê人。 |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe-pò tē 346-347 koàn, 1914 nî 1-2 ge̍h)
|
(台灣教會報第346~347卷，1914年1~2月) |
