Lūn Ngó͘-siōng_02
|
論偶像_02 |
| Bô Chù-bêng |
無注明 |
|
Thian-hui
|
天妃 |
|
Thian-hui ia̍h kiò-chò Thian-hō͘, Má-chó͘, Thian-siōng sèng-bó, chit hō chhiàm-chheng ê hō. So͘-sîn-kì ū kóng Thian-hui sī Hok-kiàn-séng Heng-hòa-hú Pô͘-chhân-koān ê lâng; i ê pē sèⁿ Lîm, i ê lāu-bó sèⁿ Tân; tit-tio̍h Koan-im pu̍t hō͘ i chit ki Iu-phoat-hoe thun-lo̍h pak-tó chiū sòa ū sin-īn Thian-hui, kàu 14 goe̍h kú chiàⁿ seⁿ, chiū hō miâ kiò Be̍k. Tông Hiân-chong 1 nî 3 goe̍h 23 chiū-sī Lîm Be̍k ê seⁿ-ji̍t. I ê hiaⁿ-tī 4 lâng, iû tī hái-gōa chò seng-lí; ū chi̍t ji̍t Be̍k-á kha chhiú liau-liau khì, ba̍k-chiu bē tńg- lûn, i ê pē-bó lia̍h-chún tio̍h hiong-kông-pēⁿ, chiū kín-kín kiò i chhéⁿ. Chi̍t-ē chhéⁿ lâi Be̍k-á chiū kā in pē-bó kóng thài m̄ hō͘ góa kiù góa ê hiaⁿ-tī leh? In pē-bó bē hiáu-tit. Thêng nn̄g saⁿ ji̍t kú i ê hiaⁿ-tī chiū thî-khàu tò-lâi, kóng in chêng-ji̍t tú-tio̍h tōa hong, ū chi̍t ê cha- bó͘ gín-ná khan phâng lâi teh chhōa in, hiaⁿ-tī 4 lâng bô siong-chûn, tōa-hiaⁿ hō͘ éng khàm-sí, chûn lóng hoāi-khì. In pē-bó chiàⁿ chai chêng ji̍t Be̍k-á sit-khì sī khì kiù in hiaⁿ-tī, tōa hiaⁿ sí-khì, sī in-ūi siuⁿ kín kiò i chhéⁿ chiàⁿ kiù bē hù. Tùi án-ni chhù-piⁿ chiū lām-sám kóng chit ê cha-bó͘ gín-á tek-tō, ē kiù chûn-chiah tú- tio̍h hong-lōng ê gûi-hiám.
|
天妃亦叫做天后、媽祖、天上聖母，這號僭稱ê號。《搜神記》有講天妃是福建省興化府莆田縣ê人；伊ê父姓林，伊ê老母姓陳；得到觀音佛hō͘伊一枝優缽花吞落腹肚就續有身孕天妃，到14月久正生，就號名叫默。唐玄宗1年3月23就是林默ê生日。伊ê兄弟4人，iáu tī海外做生理；有一日默仔腳手liau-liau去，目珠bē轉輪，伊ê父母掠準著兇狂病，就緊緊叫伊醒。一下醒來默仔就kā in父母講：「Thài m̄給我救我ê兄弟--leh?」In父母bē曉tit。停2、3 日久伊ê兄弟就啼哭倒來，講in前日tú著大風，有一個查某囡仔牽篷來teh chhōa in,兄弟4人無傷船，大兄hō͘湧khàm--死，船攏壞--去。In父母才知前日默仔失去是去救in兄弟，大兄死--去，是因為想緊叫伊醒才救bē赴。Tùi án-ni厝邊就lām-sám講這個查某囡仔得道，會救船隻tú著風浪ê危險。 |
|
Lîm Be̍k sī chi̍t-sì-lâng bô kè, cheng- chiat kòe-sì. Lâng chiū chng siōng lâi pài hō-chò Má-chó͘-pô, bô kiáⁿ ê lâng chiū khì Má-chó͘ ê bīn-chêng kiû hō͘-sû. Kàu Sòng Siāu-chong chiū thek-hong Lîm Be̍k--sī chò Lêng-hūi hu-jîn, Bêng Éng-lo̍k 7 nî i hong chò pó-hō͘ kok tì-ìm peh-sèⁿ ê Thian-hui.
|
林默是一世人無嫁，貞節過世。人就爭相來拜號做媽祖婆，無子ê人就去媽祖ê面前求後嗣。到宋紹宗就敕封林默氏做靈惠夫人，明永樂7年伊封做保護國致蔭百姓ê天妃。 |
|
Tiuⁿ Ha̍k-lé ê Liû-khiû kì ū kóng Má- chó͘ sī sèⁿ Chhòa, sī Bân-hái ê lâng teh chò hoe-pô hō͘ in lāu-pē kā thiām-hái sí. Lâng chiū kèng chò lâm-hái ê bú sîn- bêng, ē pó-hō͘ chûn ê gûi-hiám; lâng tú- tio̍h tōa hong-éng, kiò Thian-hui chiū hong-éng ē pêⁿ. Chiàu án-ni khòaⁿ Má- chó͘ ê lâi-le̍k só͘ kóng bô tâng, ū-ê kóng sèⁿ Lîm, ū lâng kóng sèⁿ Chhòa, in-ūi tùi lâng liap-chō só͘-í bô tâng.
|
張學禮ê《琉球記》有講媽祖是姓蔡，是閩海ê人teh做花婆hō͘ in老父kā thiām海死。人就敬做南海ê母神明，會保護船ê危險；人tú著大風湧，叫天妃就風湧會平。照án-ni看媽祖來ê歷所講無同，有的講姓林，有人講姓蔡，因為tùi人捏造所以無同。 |
|
Lūn-kàu thiⁿ-tē hiah tōa, iûⁿ-hái sī chin khaoh, hong-lōng bô tiāⁿ-tio̍h; í-keng sí kú-kú ê cha-bó͘ gín-ná thài-thó ē liāu-lí ah? Tùi sè-sio̍k ê gō͘ thoân bô si̍t-chāi.
|
論到天地hiah大，洋海是真闊，風浪無定著；已經死久久ê查某囡仔thài-thó會料理--ah?Tùi世俗ê誤傳無實在。 |
|
Sèng-keng ū kóng, “Tōa hong khí, éng phoah ji̍p chûn móa-móa; Iâ-so͘ khí-lâi hoah hong, kā hái kóng, tio̍h chēng-chēng. Hong laîm-piⁿ soah, tōa pêng-chēng. Chèng chûn lāi ê lâng, gông-ngia̍h saⁿ- kap kóng, Che sī siáⁿ-lâng; hong, hái, iā sūn-thàn--i”? In-ūi Iâ-so͘ sī éng-oa̍h Siōng-tè ê Kiáⁿ, bān-hāng mi̍h siū I chhòng-chō; I ū koán hong-éng ê koân, khak-si̍t ū pîn-kì.
|
聖經有講：「大風起，湧潑入船滿滿；耶穌起來喚風，kā海講：『著靜靜。』風liâm-piⁿ煞，大平靜。眾船內ê人，憨ngia̍h 相kap講：『這是啥人？風、海、也順趁--伊？』」因為耶穌是永活上帝ê子，萬項物受伊創造；伊有管風湧ê權，確實有憑據。 |
|
Koan-im.
|
觀音 |
|
Lūn Koan-im ê lâi-le̍k, kúi-nā hō chheh só͘ kì chin hoân-cha̍p, só͘ kóng bô kāng. Ū-ê kóng Koan-im sī Heng-lîm kok lâng; ū-ê kì Koan-im sī Pí-khoat kok lâng; ū- ê kóng sī Jû-lâi kok lâng; iū-koh ū pún kí Koan-im sī súi ê hū-jîn lâng, Biāu-chong-ông ê tē 3 cha-bó͘ kiáⁿ miâ Biāu- siān. Só͘-í sè-sio̍k chheng-ho͘ kiò Koan- im-má. Iā ū pún kì Koan-im sī cha-po͘-lâng, só͘-í chheng chò Tāi-sū Koan-im, kóng goân-pún Sek-kia pu̍t ê ha̍k-seng, Gio̍k-hông chún Lí Ló-kun ê chiat chàu, chiah hong chò Koan-sè-im phô͘-sat. Iā ū-ê kóng, Koan-sè-im chiū-sī Koan-chū- chai; ū-ê kóng bô tâng, sī 2 iūⁿ ê Koan-im. Iū-koh Koan-im ū-ê 11 ê bīn, 36 ki chhiú-chat, 1000 ki chhiú, 1000 lúi ê ba̍k- chiu; ū-ê 2 ê bīn, 4 ki chhiú; ū-ê 4 ê bīn, 8 ki chhiú; chng chit hō khoán ê siōng, bāng i gâu khan kiù. Iā ū phō kiáⁿ Koan- im, bô kiáⁿ ê lâng khì tùi i kiû kiáⁿ. Ū-ê chhēng pe̍h-saⁿ Koan-im, kóng i phín- hēng chéng-chê. Iū ū Gî-lâm koan-im; Bōng-hái koan-im. Chiah chē khoán bô saⁿ tâng, in-ūi thàn lâng ê í-kiàn, sui-piān lâi chhòng.
|
論觀音ê來歷，幾若號冊所記真繁雜，所講無共。有ê講觀音是興林國人；有ê記觀音是比闕國人；有ê講是如來國人；又koh有本記觀音是súi ê婦人人，妙莊王ê第3查某子名妙善。所以世俗稱呼叫觀音媽。也有本記觀音是查甫人，所以稱做大世觀音，講原本釋迦佛ê學生，玉皇准李老君ê 節奏，才封做觀世音菩薩。也有ê講：觀世音就是觀自在；有ê講無同，是2樣ê觀音。又koh觀音有ê 11 ê面，36隻手節，1000 隻手，1000 蕊ê目珠；有ê 2 ê面，4隻手；有ê 4 ê面，8隻手；裝這號款ê像，望伊gâu牽救。也有抱子觀音，無子ê人去對伊求子。有ê穿白衫觀音，講伊品行整齊。又有魚籃觀音；望海觀音。Chiah濟款無相同，因為趁人ê意見，隨便來創。 |
|
Taⁿ ín-khí kúi hō chheh só͘ kóng, chiū it-hoat chai i ê bô-iáⁿ. So͘-sîn-kì kóng Koan-im sī Pí-khoat kok Biāu-chong ông tē 3 cha-bó͘-kiáⁿ miâ Biāu-siān. In lāu-pē sèⁿ Pô͘ miâ Ka, lāu-bó sèⁿ Pek-gâ miâ Pó; lóng bô hāu-seⁿ, chí-ū 3 ê cha- bó͘-kiáⁿ miâ Biāu-su, Biāu-im, Biāu-siān. Biāu-su, Biāu-im, lóng ū chio tiōng-hu; chí-ū tē 3 ê Biāu-siān m̄ kè. Chiū thau cháu khì Jú-chiu Liōng-sū koān Pe̍k- chhiok-sī siu hēng; in lāu-pē Biāu-chong ông tiàu i, i lóng m̄ tò-khì, in pē chiū tōa siū-khì. (Iā ū pa̍t pún chheh kóng Biāu- siān tī Pe̍k-chhiok-sī, ū kap keh-piah hù- ka ê chú-tē su-thong, só͘-í in pē thiaⁿ- liáu chiū tōa siū-khì). Chek-sî chhe 2 ê tāi-chiòng chhōa peng khì pàng-hóe sio Pe̍k-chhiok-sī. Biāu-siān khòaⁿ-kìⁿ hóe iām-iām, chiū kiû sîn-bêng pó-pì; āu-lâi ēng tek-chhe chha̍k chhùi-chi̍h8 hō͘ i lâu hoeh, chiū tùi khong-tiong bū-khì, siap- sî-kan pìⁿ chò tōa âng-hō͘, ak hoa móa sī ê iām-hóe, pún-sin bô sio sí. In pē thiaⁿ-tio̍h án-ni it-hoat siū-khì, hoan-hù chiong Biāu-siān lia̍h-khì hoat-tiûⁿ thâi. Tú-á beh thâi ê sî ū âng ê kng lâi khàm, to kiàm sòa chi̍h8-chi̍h8-khì thâi bē sí, jiân-āu nn̄g ê tāi-chiòng ēng keng-hiân soh kā i ká sí. Thêng tia̍p-á-kú ū béng hó͘ lâi thoa Biāu-siān ê sin-si khì tī Hek-siông chhiū-nâ. Tē-ge̍k ê Iām-lô ông chiū chi̍h i ji̍p im-kan. Biāu-siān tī im-kan ū chhiau-tō͘ chheng bān kúi thoat-lī tē-ge̍k. Iâm-lô-ông chiū hō͘ Biāu-siān hôe-hûn lâi iông-kan; tú-tio̍h Sek-kia pu̍t chiah chhōa khì Oa̍t-kok lâm-hái Phó͘-tô-san siu-hēng, 9 nî-kú chiū chiâⁿ. Hit-sî tú- tio̍h Biāu-chong-ông tio̍h pēⁿ teh piàn-piàn chhiáⁿ i-seng lâi i-tī. Biāu-siān chiàⁿ hòa chò sian khì kā i-tī, liâm-piⁿ chiū hó, chiàⁿ koh sio-jīn chò pē-kiáⁿ.
|
今引起幾號冊所講，就一發知伊ê無影。《搜神記》講觀音是比闕國妙莊王第3查某子名妙善。In老父姓婆名伽，老母姓伯牙名寶；攏無後生，只有3個查某子名妙書、妙音、妙善。妙書、妙音攏有招丈夫；只有第3個妙善m̄嫁。就偷走去汝州亮嶼縣白雀寺修行；in老父妙莊王召伊，伊攏m̄倒去，in父就大受氣。(也有別本冊講妙善tī白雀寺，有kap隔壁富家ê子弟私通，所以in父聽了就大受氣)。即時差兩個大將chhōa兵去放火燒白雀寺。妙善看見火iām-iām,就求神明保庇；後來用竹chhe chha̍k嘴舌hō͘伊流血，就tùi空中霧--去，霎時間變做大紅雨，沃hoa滿是ê iām火，本身無燒死。In父聽著án-ni一發受氣，吩咐將妙善掠去法場thâi。Tú 仔beh thâi ê 時有紅ê光來蓋，刀劍煞chi̍h8-chi̍h8去thâi bē死，然後兩個大將用弓絃鎖kā伊絞--死。停tia̍p仔久有猛虎來拖妙善ê身屍去tī 黑松樹林。地獄ê閻羅王就chi̍h3伊入陰間。妙善tī陰間有超渡千萬鬼脫離地獄。閻羅王就hō͘妙善回魂來陽間；tú著釋迦佛chiah chhōa去越國南海普陀山修行，9 年久就成。Hit時tú著妙莊王著病teh遍遍請醫生來醫治。妙善正化做先去kā醫治，liâm-piⁿ就好，才koh相認做父子。 |
|
Āu-lâi kám-hòa choân-ke khì Hiong-san siu-hēng, kong-tek chiâⁿ chiū seng-thian. Gio̍k-hông chiū hong Biāu-siān hō-chò tōa chû-pi kiù-khó͘ Koan-im phô͘-sat.
|
後來感化全家去香山修行，功德成就昇天。玉皇就封妙善號做大慈悲救苦觀音菩薩。 |
|
Biāu-hoa keng kóng, lâng nā hoān-hoat koaⁿ-hú beh hêng-hoa̍t, nā kiò Koan-im ê miâ, chiū hêng-khū lóng thoat-lī. Iā kóng Koan-im ē kiù lâng thoat-lī bān poaⁿ ê kan-khó͘.
|
《妙華經》講：人若犯法官府beh刑罰，若叫觀音ê名，就刑具攏脫離。也講觀音會救人脫離萬般ê甘苦。 |
|
Ēng chit hō bô iáⁿ ōe phiàn lâng só͘-í chē-chē lâng ài kèng Koan-im. Siat-sú Koan-im chin-chiàⁿ ū iáⁿ ē kiù hoān-hoat hō͘ koaⁿ-hú bô koân thang pān; án-ni ho̍k-sāi Koan-im sī kà lâng hó-táⁿ hòng- chhiòng lâi khi-kun bóng-siōng, che chōe-chek chiū tāng lah!
|
用這號無影話騙--人所以濟濟人ài 敬觀音。設使觀音真正有影會救犯法hō͘官府無權thang辦；án-ni服事觀音是教人好膽放縱來欺君罔上，這罪責就重 lah! |
|
Sêng-hông.
|
城隍 |
|
Tiong-kok ê koaⁿ-hú chin kèng-tiōng Sêng-hông-iâ, ta̍k goe̍h chhe 1, 15 ji̍t lóng khì tī Sêng-hông ê bīn-chêng liam- hiuⁿ. Peh-sèⁿ iā sī chin tùi-tiōng. Chhâ-khó kúi-nā hō chheh só͘ kì ho̍k-sāi Sêng- hông m̄-chai tùi tī-sî khí-thâu, ū-ê kóng sī tùi Tô-gû 8 chā ê chè Súi-iông. Ū-ê kó͘-chá chè Siā-chek āu-lâi piàn chò chè Sêng-hông.
|
中國ê官府真敬重城隍爺，逐月初一，15日攏去tī城隍ê 面前拈香。百姓也是真tùi重。查考幾若號冊所記服事城隍m̄ 知tùi tī 時起頭，有ê 講是tùi 陶虞八蜡 ê 祭水庸 。有ê 古早祭社稷後來變做祭城隍。 |
|
Chhun-bêng bōng û lio̍k kóng, “Sêng- hông” nn̄g-jī tī Ia̍h-keng ū kì; chóng-sī khí Sêng-hông biō, chng Sêng-hông ê siōng lâi pài, m̄ chai tùi tī-sî khí-thâu. Chí-ū Bú-ô͘ ê Sêng-hông-sû sī Sng-ngô͘ Chhek-o͘ 2 nî khí-chō--ê. Koh kóng tùi Sòng-tiâu í-lâi chè Sêng-hông piàn thiⁿ-ē, sòa kā i khí biō, chng siōng, hong koaⁿ- chiok; ta̍k ūi hong chi̍t lâng chò Sêng- hông ê miâ-sèⁿ. Chhin-chhiūⁿ Tìn-kang, Khèng-goân, Lêng-kok, Thài-pêng, Hoa- tēng, chiah ê hú-siâⁿ hong Kí Sìn chò Sêng-hông. (Kí Sìn sī Kam-siok Chin- chiu ê lâng, Chhó͘-peng kong Hàn Ko- chó͘ chin gûi, Kí Sìn ké chò Ko-chó͘ phiàn hâng Chhó͘ Hāng-ú; Hàn Ko-chó͘ chiū cháu-lī; Sìn thè Hàn-ông hō͘ Chhó͘ thâi-sí. Āu-lâi sē-miā Tiong-iū lâi o-ló i). Kèng, Oân, Sūi, Kiat chiah ê chiu, Kiàn- chhiong, Sûn-kang, Lâm-khong chiah ê hú, sī thek-hong Koàn Eng chò Sêng- hông. (Lūn Koàn Eng sī Chui-iông ê lâng, chān Hàn Ko-chó͘ tēng thiⁿ-ūi; hong Hô͘-chiok, sí-liáu hō I-hô͘ lâi o-ló i).
|
《春明夢餘錄》講：「城隍」兩字tī《易經》有記；總--是起城隍廟，裝城隍ê 像來拜，m̄ 知tùi tī 時起頭。只有蕪湖ê城隍祠是孫吳赤烏二年起造--ê 。Koh講tùi 宋朝以來祭城隍遍天下，續kā 伊起廟，裝像，封官爵；逐位封一人做城隍ê 名姓。親像鎮江、慶元、寧國、太平、華定，chiah-ê 府城封紀信做城隍。(紀信是甘肅真州ê 人，楚兵攻漢高祖真危，紀信假做高祖騙降楚項羽；漢高祖就走離離；信替漢王hō͘ 楚thâi 死。後來諡名忠佑來o-ló 伊) 。亙、宛、瑞、吉chiah-ê 州，建昌、潯江、南康chiah-ê 府，是敕封灌嬰做城隍。(論灌嬰是睢陽ê 人，贊漢高祖登天位；封侯爵，死了號懿侯來o-ló 伊) 。 |
|
Āu-lâi ná hong ná chē, tùi kiaⁿ-siâⁿ kàu tī kok-hú chiu-koān lóng sī Sêng- hông: ū-ê sī chheng Sêng-hông ông, ū-ê chheng Sêng-hông hô͘, ū-ê Pek, ū-ê Kong, ū-ê chheng Iâ. Kàu Goân-tiâu ia̍h sòa hong Sêng-hông ê hu-jîn. Khòaⁿ Tông-tiâu chè Sêng-hông ê bûn chiū chai pài Sêng-hông ê pún-ì; sī lo̍h chìm-chù-hō͘ khì kiû hō͘ chêⁿ; khòng-hān khì kiû lo̍h hō͘; Siú-siâⁿ ê sî kiû tìn siú chiàu- kò͘; khí peng saⁿ thâi kiû tek-sèng; un- e̍k pēⁿ-thiàⁿ khì kiû pó-pì kiù miā. Kî-si̍t lóng khang-khang kiû bô chi̍t-sut-á ē pó-hō͘.
|
後--來那封那濟，tùi 京城到tī 各府州官攏是城隍：有ê 是稱城隍王，有ê 稱城隍侯，有ê 伯，有ê 公，有ê 稱爺。到元朝亦續封城隍ê 夫人。看唐朝祭城隍ê 文就知拜城隍ê 本意；是落浸chù雨去求雨chêⁿ；亢旱去求落雨；守城ê 時求鎮守照顧；起兵相thâi 求得勝；瘟疫病疼去求保庇救命。其實攏空空求無一屑仔會保護。 |
|
Koan-tè-iâ.
|
關帝爺 |
|
Tiong-kok ê sîn-pu̍t sī chē, chóng-sī thok kok hù-kùi pîn-chiān só͘ kèng-tiōng- ê iáu ū chi̍t sian miâ Koan-tè. Chêng ê tiâu-tē ū hong i chò pó-hō͘ kok ê sîn, kīn- lâi ū hong chò Bú-sèng-jîn, Bú-sèng-tè.
|
中國ê 神佛是濟，總--是thok 國富貴貧賤所敬重--ê iáu 有一仙名關帝。前ê 朝代有封伊做保護國ê 神，近來有封做武聖人，武聖帝。 |
|
Lūn Koan-tè pún sī sèⁿ Si, miâ kiò Siū- chhiong, Soaⁿ-sai Pô͘-chiu ê lâng. Āu-lâi ké-ōaⁿ sèⁿ Koan miâ Ú, jū miâ Hûn- tióng, kap Lâu Pī, Tiuⁿ Hui, kiat-gī hiaⁿ- tī. Sam-kok ê sî tâng-sim hû Hàn, ài hō͘ Hàn-tiâu ho̍k-heng. Jiân-āu Lâu Pī chē ūi, chiū-sī Hō͘ Hàn Chiau-lia̍t-tè, ū hong ngó͘-hó͘ Chiong-kun, Koan Ú chiū-sī thâu-chi̍t-ê. Chiau-lia̍t-tè ê cháiⁿ-siòng Chu-kat Khóng-bêng kah Koan Ú tio̍h siú Keng-chiu, chóng-sī kiau-ngō͘ bô kín- sīn, tì-kàu sit peng, sit tō, ka-tī sòa hō͘ Tong-ngô͘ lia̍h-khì thâi. Hāiⁿ-ah! Koan Ú oa̍h ê sî, siōng-chhiáⁿ bē hō͘ kok, bē pó bîn; bo̍h kóng kiò í-keng sí-liáu beh thài-ē pó-hō͘ lâng leh?
|
論關帝本是姓施，名叫壽昌，山西蒲州ê 人。後來改換姓關名羽，字名雲長，kap劉備，張飛，結義兄弟。三國ê 時同心扶漢，ài hō͘ 漢朝復興。然後劉備坐位，就是後漢昭烈帝，有封五虎將軍，關羽就是頭一個。昭烈帝ê 宰相諸葛孔明教關羽tio̍h 守荊州，總--是驕傲無謹慎，致到失兵，失導，家續 hō͘ 東吳掠去thâi 。Hāiⁿ--ah!關羽活ê 時，尚且bē 護國，bē 保民；莫講叫已經死了beh thài 會保護人--leh ？ |
|
Siā-chek chiū-sī Thó͘-tē-kong.
|
社稷就是土地公 |
|
Hong-sio̍k thong-khó kap Pe̍h-hó͘- thong 2 hō ê chheh ū kóng Siā-chek ê chè-sū, sī chò thiⁿ-ē kiû hok-khì pò kong- lô ê lō͘-ēng. In-ūi lâng bô thô͘ bô thang khiā-khí; bô ngó͘-kok bô thang chia̍h. Thó͘-tē khoah, bô thang lóng keng; ngó͘- kok chē bô thang lóng chè. Só͘-í hong thó͘ li̍p siā; “Chek” sī ngó͘-kok thâu, só͘- í hong “Chek” lâi chè. Chóng-sī Hoâi- lâm-chú kéng Ú-tè thè thiⁿ-ē tio̍h-bôa, sí-liáu chò Siā ê sîn; Hō͘-chek kà lâng chèng-choh, sí-liáu chiū chò Chek ê sîn. Án-ni kap chêng soeh só͘ kóng put-tông.
|
《風俗通考》kap《白虎通》二號ê 冊有講社稷ê 祭祀，是做天-- ê 求福氣報功勞ê 路用。因為人無土無thang 企起；無五穀無thang 食。土地闊，無thang 攏敬；五穀濟無thang 攏祭。所以封土立社；「稷」是五穀頭，所以封「稷」來祭。總--是淮南子敬禹帝替天下tio̍h-bôa ，死了做社ê 神；后稷教人種作，死了就做稷ê 神。Án-ni kap前說所講不同。 |
|
Lō͘-sū-kì kóng, Iām-tè Sîn-lông chò lê- pē chò choh-sit ê ke-si, kà peh-sèⁿ choh-sit, só͘-í Hā-tiâu í-chiūⁿ kèng chò Chek- sîn; Hō͘-chek miâ-kiò Khì iā kà lâng chèng-choh ê lí-khì; só͘-í Siong-tiâu í-lâi kèng Siā-chek sîn.
|
《Lō͘史記》講，炎帝神農做犁耙做作穡ê ke-si ，教百姓作穡，所以夏朝以上敬做稷神；后稷名叫棄也教人種作ê 利器；所以商朝以來敬社稷神。 |
|
Lūn le̍k-tāi tè ông lóng tùi-tiōng Siā- chek ê chè-sū. Chiàu sè-sio̍k chheng chò Hō͘-thó͘, chheng chò Thó͘-tē-kong, Hok- tek-iâ. Chiàu chèng lâng liû-thoân teh kóng, khah chē kóng Thó͘-tē-kong sī Siōng-kó͘ N̂g-tè ê hō͘-è, Bûn-ông tē 10 ê chó͘ miâ Khì chheng chò Hō͘-chek; tng Giâu-tè ê sî Hō͘-chek chò Si-lông ê koaⁿ, chò lâng ū tōa pún-sū, ē koan khòaⁿ tē-thó͘ ê sèng-chit, hun koân-kē lâi ha̍p ngó͘- kok ê seⁿ-thòaⁿ, kà peh-sèⁿ khì chèng, siu-sêng chē-chē, āu-lâi tui-liām i ê kong- lô sòa hong chò sîn lâi pài lâi chè, ǹg- bāng nî-tang sūn ūn, ngó͘-kok hó siu, iā ē siau chai kái eh.
|
論歷代帝王攏tùi 重社稷ê 祭祀。照世俗稱做后土，稱做土地公，福德爺。照眾人流傳teh講，較濟講土地公是上古黃帝ê 後裔，文王第10個祖名棄稱做后稷；當堯帝ê 時后稷做司農ê 官，做人有大本事，會觀看地土ê 性質，分高低來合五穀ê 生thòaⁿ，教百姓去種，收成濟濟，後來追念伊ê 功勞續封做神來拜來祭，向望年冬順運，五穀好收，也會消災改厄。 |
|
Che sī tùi gō͘ thoân, Hō͘-chek pêⁿ-pêⁿ sī lâng bô hok-khì thang hō͘ lán. Siáⁿ-sū m̄ khòaⁿ Sèng-keng só͘ kóng, “Chhòng-chō thiⁿ-tē hái bān-mi̍h éng-oa̍h ê Siōng-tè; hó khoán-thāi sè-kan lâng, tùi thiⁿ lo̍h hō͘, chiàu sî seⁿ kóe-chí, siúⁿ-sù lán kàu- gia̍h ê bí-niû; hoaⁿ-hí móa-sim; án-ni kan-chèng I chò Siōng-tè”.
|
這是對誤傳，后稷平平是人無福氣thang hō͘ 咱。啥事m̄看聖經所講：「創造天地海萬物永活ê 上帝；好款待世間人，對天落雨，照時生果子，賞賜咱夠額ê 米糧；歡喜滿心；án-ni 干證伊做上帝。」 |
|
Bûn-chhiong
|
文昌 |
|
Sù-chhoan Sio̍k-chiu Chheng-hi-òaⁿ pi ū kì Bûn-chhiong sī Tông-tiâu lâng sèⁿ Tiuⁿ miâ À. Pún Chiat-kang lâng poaⁿ- sóa khì Sio̍k-chiu ê Chú-tông khiā-khí; só͘-í āu-lâi ê lâng kiò i chò Chú-tông tè- kun. Iū khòaⁿ Bûn-hiàn thong-khó kap Bêng-sú lé-chì, ū kì Bûn-chhiong sī sèⁿ Tiuⁿ miâ À-chú tòa Sio̍k-chiu Chhit- khiok-san chò Chìn-tiâu ê koaⁿ, chhut tīn saⁿ thâi sòa tīn-bông; lâng chiū khí sû kèng-pài. Tông, Sòng chit nn̄g tiâu- tē siông-siông hong chò Eng-hián-ông. Tō-kàu ê lâng kóng Tiuⁿ À-chú hōng Gio̍k-hông ê bēng-lēng, teh koán-lí jîn- kan ê koaⁿ-chiok hok-lo̍k, kap koán Bûn- chhiong-hú ê kok hāng sū. Só͘-í Goân- tiâu ke hong i chò Bûn-chhiong tè-kun, Bûn-hêng tè-kun; kok hú, chiu, koān ê tōa sió o̍h lóng ū li̍p sû teh kèng-pài.
|
四川蜀州清虛觀碑有記文昌是唐朝人姓張名亞。本浙江人搬徙去蜀州ê 梓潼企起；所以後--來ê 人叫伊做梓潼帝君。又看《文獻通考》kap《明史禮志》，有記文昌是姓張名亞子tòa 蜀州七曲山做晉朝ê 官，出陣相thâi 續陣亡；人就起祠敬拜。唐，宋這兩朝代常常封做英顯王。道教ê 人講張亞子奉玉皇ê 命令，teh 管理人間ê 官爵福祿，kap管文昌府ê 各項事。所以元朝加封伊做文昌帝君，文衡帝君；各府，州，縣ê 大小學攏有立祠teh 敬拜。 |
|
Chiàu Bûn-chhiong ê pún toān, kì-chài Bûn-chhiong 17 sè-tāi chò tōa koaⁿ-oân, in-ūi kóng Bûn-chhiong ū 17 pái koh tâu- thai hòa-seⁿ. Chit hō bô chêng-lí ōe, bat chin-lí ê lâng chū-jiân chai sī bô iáⁿ.
|
照文昌ê 本傳，記載文昌17世代做大官員，因為講文昌有17擺koh 投胎化生。這號無情理話，bat 真理ê 人自然知是無影。 |
|
Iā khe-khó pa̍t hō chheh kóng Bûn- chhiong sèⁿ Tân miâ Chú-chhun, sī Sòng-tiâu ê chiōng-goân. Goân-tiâu Jîn-chong 3 nî chiàⁿ hong chò Bûn-chhiong tè-kun.
|
也稽考別號冊講文昌姓陳名子春，是宋朝ê 狀元。元朝仁宗三年正封做文昌帝君。 |
|
Khó-sioh āu-tē ê tha̍k-chheh lâng bô tiōng keng-chè si̍t-ha̍k, ài tham kín-kín tit kong-bêng, chiū lóng khì kiû Bûn- chhiong chō͘ i chìn-tiòng. Khiok chêng tāi ū hit hō ha̍k-būn chho͘-phí ê lâng hiau-hēng tit-tio̍h tōa kong-bêng, ū-ê sī tùi chú-khó siū-iū, ū-ê sī tùi chhiàⁿ-chhiuⁿ, ū-ê tùi chú-khó sit chim-chiok, hiau-hēng hō͘ ha̍k-būn chho͘-ló͘ ê chìn-tiòng. Tùi án-ni kiaⁿ lâng phí-po̍k, chiū ká-thok kóng i tùi Bûn-chhiong kiû; Bûn- chhiong kám-èng hō͘ i tit kong-bêng. Āu- lâi ná thoân ná chha-chhok tham bêng-lī kiû hián-ta̍t lóng chhut-la̍t teh thiám-mī Bûn-chhiong.
|
可惜後代ê 讀冊人無重經濟實學，愛貪緊緊得功名，就攏去求文昌助伊進中1。卻前代有hit號學問粗鄙ê 人僥倖得著大功名，有ê 是tùi 主考受賄，有ê 是tùi chhiàⁿ-chhiuⁿ,有ê tùi 主考失斟酌，僥倖hō͘ 學問粗魯ê進中。Tùi án-ni驚人鄙薄，就假托講伊tùi 文昌求；文昌感應hō͘ 伊得功名。後--來那傳那差錯貪名利求顯達攏出力teh 諂媚文昌。 |
|
Sam-koan tāi-tè
|
三官大帝 |
|
Sam-koan chiū-sī Sam-goân, sè-sio̍k kiò Sam-kài-kong. Hiān-sî ta̍k ê thiaⁿ-tn̂g ū chi̍t ki hoâiⁿ-niû, tiàu chi̍t ê siah hiuⁿ-lô͘, chiū-sī teh ho̍k-sāi Sam-koan tāi-tè.
|
三官就是三元，世俗叫三界公。現時逐個廳堂有一支橫樑，吊一個錫香爐，就是teh 服事三官大帝。 |
|
Chhông-khó ū kì kóng, Thian, tē, súi, hō-chò Sam-koan. Chit hō ōe sī Tō-kàu ê lâng chhut: in-ūi in kóng, Thian, tē, chúi, hō-chò sī Sam-goân; ē kā jîn-kan ê lâng sù-hok, sià-chōe, tháu-pàng khó͘-lān. Khí-ki sī tùi Tō-sū Tiuⁿ Tō-lêng chhòng hû-hoat kā lâng i pēⁿ: ū pēⁿ ê lâng beh lâi hō͘ i i-tī; tio̍h siá miâ-sèⁿ, ia̍h siá bêng chōe-sio̍k kòe-sit, lóng jīn-bêng, hun-chò 3 tiuⁿ: (1) sio̍k Thian-koan hiat tī soaⁿ-téng; (2) sio̍k Tē-koan tâi tī tē-lāi; (3) sio̍k Chúi-koan tîm tī chúi-té; án-ni chok hoat pēⁿ-lâng tio̍h 5 táu bí hō͘ Tō- lêng; tùi hit-sî kiò-chò Sam-koan-hû.
|
叢考有記講，天，地，水，號做三官。這號話是道教ê 人出：因為in 講，天，地，水，號做是三元；會kā 人間ê 人賜福，赦罪，tháu 放苦難。起基是tùi 道士張道陵創符法kā 人醫病：有病ê 人beh 來hō͘ 伊醫治；著寫名姓，亦寫明罪贖過失，攏認明，分做三張：(1 )屬天官hiat tī 山頂；(2 ) 屬地官埋tī 地內；( 3 ) 屬水官沈tī 水底；án-ni作法病人著五斗米hō͘ 道陵；tùi hit 時叫做三官符。 |
|
Kàu Goân-tiâu Khó͘ Khiam-chi tō-sū, chiū kóng, Chiaⁿ goe̍h 15 ji̍t sī Siōng-goân Thian-koan ê seⁿ-ji̍t; 7 goe̍h 15 ji̍t sī Tiong-goân Tē-koan ê seⁿ-ji̍t; 10 goe̍h 15 ji̍t sī Hā-goân Chúi-koan ê seⁿ-ji̍t.
|
到元朝寇謙之道士，就講：「正月十五日是上元天官ê 生日；七月15日是中元地官ê 生日；十月十五日是下元水官ê 生日。」 |
|
Chóng-sī So͘ Sîn-kì só͘ kóng put-tông, i kóng Tân Chú-chhun jîn-châi chin chhoàng, Lêng-ông saⁿ ê cha-bó͘-kiáⁿ kap i kiat-chhin, chiū siⁿ 3 ê kiáⁿ, lóng tek- tō, hoat-le̍k chin tōa: só͘-í Gio̍k-hông hong tōa-ê chò Siōng-goân it-phín Thian- koan sù-hok tāi-tè, chiaⁿ goe̍h 15 seⁿ-ji̍t. Tē-jī--ê Tē-koan Tiong-goân jī-phín sià- chōe tāi-tè, 7 goe̍h 15 seⁿ-ji̍t. Tē-saⁿ--ê Chúi-koan Hā-goân kái-eh tāi-tè, 10 goe̍h 15 seⁿ-ji̍t; peh-sìⁿ teh kèng Sam-koan ēng 1, 7, 10, ê ji̍t-kî chia̍h chhài, hō-chò Sam-koan chhài. Ǹg-bāng Sam-koan sù- hok, sià-chōe, kái-eh; in ê lām-sám thang hó-chhiò, in ê gû-chhún thang khó-lîn.
|
總--是《搜神記》所講不同，伊講陳子春人材真chhoàng,龍王3個查某子kap伊結親，就生3個子，攏得道，法力真大：所以玉皇封大--ê 做上元一品天官賜福大帝，正月15生日。第2個地官中元二品赦罪大帝，7月15生日。第3個水官下元解厄大帝，10月15生日；百姓teh 敬三官用1，7，10 ê日期食菜，號做三官菜。向望三官賜福，赦罪，解厄；in ê lām-sám thang 好笑，in ê 愚蠢thang 可憐。 |
|
Ngó͘-ga̍k-tè
|
五嶽帝 |
|
Ū chi̍t hō chheh miâ Liông-gî-hô-tô͘ ū kì kóng, Tiong-kok ū 5 ê tōa soaⁿ chheng- ho͘ ngó͘-ga̍k, tang pêng Thài-san tī Soaⁿ- tang Thài-an-hú; Tong-ga̍k sîn, sìⁿ Oân miâ Siông-liông. Lâm-ga̍k Hêng-san, tī O͘-lâm Heng-chiu hú; soaⁿ-sîn sìⁿ Tân miâ Lêng-sī. Se-ga̍k Hòa-san tī Siám-sai Hoān-im koān, soaⁿ-sîn sìⁿ Hō miâ Ut- siù. Pok-ga̍k Hêng-san tī Soaⁿ-sai Tāi- tông koān, soaⁿ-sîn sìⁿ Têng miâ Úi-têng. Tiong-ga̍k Siong-san tī Hô-lâm Teng- hong koān, soaⁿ-sîn sìⁿ Siū miâ Ia̍t-kûn. Kàu Sòng-tiâu khí biō-ú tiau siōng lâi kèng-pài, kóng ngó͘-ga̍k-sîn ē tû siâ-mô͘, hō͘ lâng bô pēⁿ-thiàⁿ.
|
有一號冊名龍魚河圖有記講，中國有五個大山稱呼五嶽，東爿泰山tī 山東泰安府；東嶽神，姓圓名常龍。南嶽衡山，tī 湖南興州府；山神姓丹名靈峙。西嶽華山tī 陜西華陰縣，山神姓浩名鬱狩。北嶽恆山tī 山西大同縣，山神姓澄名潧渟。中嶽嵩山tī 河南登封縣，山神姓壽名逸群。到宋朝起廟宇雕像來敬拜，講五嶽神會除邪魔，hō͘ 人無病疼。 |
|
Sòng Chin-chong hong Tang-ga̍k chò Thian-chê jîn-sèng-tè. Hong Lâm-ga̍k chò Su-thian chiau-sèng-tè. Sai-ga̍k chò Kim-thian sūn-sèng-tè. Tiong-ga̍k chò Tiong-thian chông-sèng-tè. Pak-ga̍k chò An-thian goân sèng-tè. Ia̍h hong ngó͘- ga̍k-tè hông-hō͘.
|
宋真宗封東嶽做天齊仁聖帝。封南嶽做司天昭聖帝。西嶽做金天順聖帝。中嶽做中天崇聖帝。北嶽做安天元聖帝。亦封五嶽帝皇后。 |
|
So͘-sîn kì kóng Tang-ga̍k ê sîn sī Siong- tiâu N̂g Hui-hó͘, teh koán jîn-kan ê siⁿ sí hō-hok. Lâm-ga̍k sîn koán thó͘-tē ê chúi-cho̍k. Tiong-ga̍k sîn koán soaⁿ-nâ chhiū-ba̍k. Sai-ga̍k sîn koán ngó͘-kim, kim., gîn, tâng, thi̍h, siah. Pak-ga̍k sîn, koán kang-hô kap cháu-siù khun-thiông.
|
《搜神記》講東嶽ê 神是商朝黃飛虎，teh 管人間ê 生死禍福。南嶽神管土地ê 水族。中嶽神管山林樹木。西嶽神管五金，金，銀，銅，鐵，錫。北嶽神，管江河kap走獸昆蟲。 |
|
Sòng, í-āu ngó͘-ga̍k lóng ū pài, chóng- sī kèng Tang-ga̍k khah tùi-tiōng; Biō-ú tī thiⁿ-ē piàn-piàn ū; án-ni gō͘ lâng chin-chhim.
|
宋，以後五嶽攏有拜，總--是敬東嶽較tùi 重；廟宇tī 天下遍遍有；án-ni誤人真深。 |
|
Chê kok khòng-hān, Kéng-kong ài beh chè Lêng-soaⁿ. Àn Pêng-tiōng chó͘-chí, kóng tek-khak m̄ thang, chè sī bô lō͘-ēng. Àn-chú chai chè Lêng-soaⁿ bô lī-ek. Siáⁿ- sū hiān-kim ê lâng kiám m̄ chai bô iáⁿ ū ngó͘-ga̍k-tè ê sîn, khì chè khì kèng-pài. m̄ nā bô lī-ek, hoán-tńg siat-to̍k chhòng- chō soaⁿ hái ê chin Chú-cháiⁿ Siōng-tè ê sèng miâ.
|
齊國亢旱，景公ài beh 祭靈山。晏平仲阻止，講的確m̄ -thang,祭是無路用。晏子知祭靈山無利益。啥事現今ê 人kiám m̄ 知無影有五嶽帝ê 神，去祭去敬拜，m̄但 無利益，反轉褻瀆創造山海ê 真主宰上帝ê 聖名。 |
|
Àn-kong
|
晏公 |
|
Àn-kong sī Kang-sai séng Chheng- kang-koān lâng, miâ Sut-chú, Àn sī i ê sìⁿ. Goân-tiâu thâu ū soán ji̍p tiâu chò koaⁿ; i ê lâng-khoán pêng-seng ke̍k oàn- hīn pháiⁿ, giân-hēng bô chhìn-chhái. Bat hōng-chhe khì hái-gōa lóng bô tú-tio̍h hong-éng ê gûi-hiám, tùi án-ni ū tōa kong-lô, chiū hong tōa koaⁿ-chiok. Kàu Àn Su̍t-chú sí liáu-āu, chèng lâng him- bō͘ i ê hó, chiū khí sû chng-siōng lâi ho̍k-sāi. Sòa ū lâng gō͘ thoân kóng Àn- kong bô sí, sī tek-tō hòa-chò sîn. Kàu Bêng Hông-hú-kun ê sî, chiū hong chò Hián-èng pêng-lōng hô͘.
|
晏公是江西省清江縣人，名戌子，晏是伊ê 姓。元朝頭有選入朝做官；伊ê 人款秉性極怨恨歹，言行無chhìn-chhái 。Bat奉差去海外攏無tú著風湧ê 危險，tùi án-ni有大功勞，就封大官爵。到晏戌子死了後，眾人欣慕伊ê 好，就起祠裝像來服事。續有人誤傳講晏公無死，是得道化做神。到明洪武君ê 時，就封做顯應平浪侯。 |
|
Tī Kang-hô Ô͘-hái teh chò seng-lí lâng, chin chē khì sio-hiuⁿ pài-kūi, ǹg-bāng Àn-kong pó-pì hong-chēⁿ éng-pîⁿ, thang tōa thàn chîⁿ. Sè-jîn m̄ chai chin-lí só͘-í khoài-khoài sìn bô iáⁿ-chiah ê sū-chēng (Nā ài chai Àn-kong ê lâi-le̍k khah siông- sè, tio̍h khòaⁿ Bêng it thóng-chì, So͘- sîn-kì, Siōng-hái koān-chì).
|
Tī 江河湖海teh 做生理人，真濟去燒香拜跪，向望晏公保庇風靜湧平，thang大趁錢。世人m̄ 知真理所以快快信無影跡ê 事情(若ài 知晏公ê 來歷較詳細，就看《明一統志》，《搜神記》，《上海縣志》) 。 |
|
Siau-kong.
|
蕭公 |
|
Cháiⁿ-iūⁿ chheng chò Siau-kong leh? “Siau” sī jī-sèⁿ, “Kong” sī chun-kèng ê ōe. I ê miâ Pek-hian, Kang-sai séng Lîm- kang-hú lâng; sī Sòng tiâu ê sî, teh sái- chûn chò seng-lí tī ô͘-hái, gâu kín-sīn, sái-chûn chē-chē nî kú, hán tit sit-sū. Tùi án-ni seng-lí tōa thàn chîⁿ, chò hó-gia̍h lâng; m̄-kú bô kiáⁿ, só͘-í ióng i chi̍t- ê gōe-seng sìⁿ Oân-ê lâi chò i ê kiáⁿ. Kàu Siau Pek-hian sí-āu, i ê chhin-cho̍k lóng lâi beh kap Oân-sī pun ke-hóe: tùi hit- tia̍p saⁿ cheⁿ, chiū khì khòng-kò, koaⁿ-hú kā in phòaⁿ-toàn, lióng pêng lóng bē tit- ti̍t; tio̍h chiong hiah ê ke-hóe kā Siau Pek-hian khí sû-tn̂g, só͘ chhun ê chîⁿ chò Siau-kong-sû ê só͘-hùi, án-ni kiat àn soah-sū.
|
怎樣稱做蕭公--leh?「蕭」是字姓，「公」是尊敬ê 話。伊ê 名伯軒，江西省臨江府人；是宋朝ê 時，teh 駛船做生理tī 湖海，gâu 謹慎，駛船濟濟年久，罕tit 失事。Tùi án-ni生理大趁錢，做好額人；m̄-kú 無子，所以養伊一個外甥姓袁--ê 來做伊ê 子。到蕭伯軒死後，伊ê 親族攏來beh kap袁氏分家伙：tùi hit-tia̍p 相爭，就去控告，官府kā in 判斷，兩爿攏bē 得ti̍t ；就將hiah-ê 家伙kā 蕭伯軒起祠堂，所chhun ê 錢做蕭公祠ê 所費，án-ni結案煞事。 |
|
Put-liāu kòe bô lōa-kú, ho͘N3-sū ê lâng chō iâu-giân kóng Siau-kong hián-sèng, ē kiù khó͘, ē pó-pì lâng ê chûn-chiah óng-lâi bô gûi-hiám; ē hō͘ hong lóng pîⁿ- tháⁿ; kiâⁿ chûn tōa thàn chîⁿ. Só͘-í chin chē siū bê, chiū chhut-la̍t khí sû-tn̂g chng-siōng lâi pài kūi.
|
不料過無偌久，好事ê 人造謠言講蕭公顯聖，會救苦，會保庇人ê 船隻往來無危險；會hō͘ 風攏平坦；行船大趁錢。所以真濟受迷，就出力起祠堂裝像來拜跪。 |
|
Kàu Bêng Éng-lo̍k-kun chiū hong Siau-kong chò Chúi-hú Kóng-chè-hô͘. Lâu hō-hoān kàu chit-tia̍p, lâng iáu chin chē ho̍k-sāi. Chin thang khó-sioh.
|
到明永樂君就封蕭公做水府廣濟侯。留禍患到這tia̍p,人iáu 真濟服事。真thang 可惜。 |
|
Chiau-châi-sîn.
|
招財神 |
|
Chò seng-lí lâng chē-chē ho̍k-sāi Chiau châi-sîn, ū-ê kiò-chò Chiau châi-ông; bāng seng-lí ē tit ka-ia̍h lī-chhī, tōa thàn- chîⁿ. Só͘-í tiàm-thâu, ū chng-siōng ōe-tô͘ tiàu lâi pài. Kàu ta̍k nî chiaⁿ goe̍h chhe 5 ji̍t, chiū phah-lô pàng-phàu, ēng sam- seng chiú-lé lâi ngiâ-chi̍h Chiau-châi-sîn, ta̍k-ê sio-cheⁿ tàu gâu-chá; hō-chò chiap lō͘-thâu. Taⁿ só͘ pài ê Chiau-châi-sîn chi̍t- ê sī Tiō Kong-bêng, saⁿ goe̍h pòaⁿ sī i ê siⁿ ji̍t; kóng sī Siong-tiâu Khiong Chú- gâ só͘ hong. Koh chi̍t-ê Ngó͘-Lō͘, hō-chò Ngó͘-lō͘ sîn; kèng i ê lâng ǹg-bāng seng- lí tī ngó͘-lō͘ lóng hó thàn; kóng iû-goân sī Khiong-chú-gâ hong--ê.
|
做生理人濟濟服事招財神，有ê 叫做招財王；望生理會tit ka-ia̍h1 利市，大趁錢。所以店頭，有裝像畫圖吊來拜。到逐年正月初五日，就扑鑼放炮，用三牲酒禮來迎接招財神，逐個相爭鬥gâu 早；號做接路頭。今所拜ê 招財神一個是趙公明，三月半是伊ê 生日；講是商朝姜子牙所封。Koh 一個五路，號做五路神；敬伊ê 人向望生理tī 五路攏好趁；講猶原是姜子牙封--ê。 |
|
Khòaⁿ Ko͘-so͘-chì kóng Tiō Kong-bêng sī Hàn tiâu lâng, lī Khiong Thài-kong cheng-chha chheng-gōa nî-kú: So͘-sîn-kì kóng i hō͘ Khiong Chú-gâ só͘ hong, bêng-bêng sī liap-chō bô iáⁿ.
|
看《姑蘇志》講趙公明是漢朝人，離姜太公增差千偌年久；《搜神記》講伊hō͘ 姜子牙所封，明明是捏造無影。 |
|
Chàu-kun
|
灶君 |
|
Chiàu sè-sio̍k teh kóng, Kok tio̍h ū ông, ke tio̍h ū chú, só͘-í ta̍k ke tio̍h kèng Chàu-kun chò ke-chú. Chhin-chhiūⁿ kèng Chàu-kun ê khoàn-siān-bûn teh kóng, Chàu-kun sī koán sìⁿ-miā ê ke-sîn, siū chi̍t ke ê hōng-kèng, chiū pó chi̍t ke ê hok-khì, chhâ chi̍t ke ê hó pháiⁿ; kàu ta̍k goe̍h chhe 1, 15 ji̍t í-ki̍p 12 goe̍h 24 ji̍t, chiū chiūⁿ thiⁿ chàu hō͘ Gio̍k-hông chai. Iū koh kóng Chàu-kun sìⁿ Tiuⁿ miâ Tan, 8 goe̍h chhe 3 sī i ê siⁿ ji̍t. Hiān-kim ê hong-sio̍k ta̍k nî 12 goe̍h 24 ji̍t, ta̍k ke ōe Chàu-kun ê siōng chham chóa-chîⁿ sio hiàn, hō-chò sàng Chàu-kun, koh ēng thn̂g-kóe liâm Chàu-kun ê chhù: ì-sù sī beh hō͘ Chàu-kun chiūⁿ thian-chô kàu Gio̍k-hông ê bīn-chêng thang thè in chi̍t ke lâng chàu hó-ōe. Kàu kòe-nî ê-hng chiū koh ōaⁿ Chàu-kun ê sin-siōng, hō- chò chi̍h Chàu-kun lâi.
|
照世俗teh 講：「國著有王，家著有主。」所以逐家著敬灶君做家主。親像敬灶君ê勸善文teh 講，灶君是管性命ê 家神，受一家ê 奉敬，就保一家ê 福氣，查一家ê 好歹；到逐月初一，十五日以及12月24日，就上天奏hō͘ 玉皇知。又閣講灶君姓張名單，8月初三是伊ê 生日。現今ê 風俗逐年12月24日，逐家畫灶君ê 像參紙錢燒獻，號做送灶君，koh 用糖粿黏灶君ê 嘴：意思是beh hō͘ 灶君上天曹到玉皇ê 面前thang 替in 一家人奏好話。到過年e昏就koh 換灶君ê 新像，號做接灶君來。 |
|
Khe-khó kúi-nā pún chheh, Chàu-kun ê lâi-le̍k ke̍k hoân; taⁿ tiah lio̍k tī ē-té. Goa̍t-lēng ū kóng. Sì goe̍h tè sī lām-tē, i ê sîn sī Chiok-hiông, sī chè chàu. Lé-kì ū kóng, Chè chàu sī chè lāu hū-jîn-lâng. Khóng--sī chiū chù-bêng kóng, Lāu hū- jîn-lâng chiū-sī it tāi-seng ē-hiáu chú- chia̍h ê lâng. Sū-bu̍t goân-hōe kóng, N̂g- tè chò chàu hō͘ lâng chú-chia̍h; i sí liáu chò Chàu-sîn.
|
稽考幾若本冊，灶君ê 來歷極繁；今摘錄tī 下底。〈月令〉有講，四月底是炎帝，伊ê 神是祝融，是祭灶。《禮記》有講，祭灶是祭老婦人人孔氏就註明講，老婦人人就是一第先會曉煮食ê 人。事物原繪講，黃帝做灶hō͘ 人煮食；伊死了做灶神。 |
|
Chàu-kun keng kóng, Chàu-kun chiū- sī khí-thâu siat hóe hō͘ lâng chú-chia̍h ê lâng.
|
《灶君經》講，灶君就是起頭設火hō͘ 人煮食ê 人。 |
|
Chiàu khòaⁿ téng-bīn só͘ kóng, chè chàu-kun chiū-sī chè hóe-sîn kap khí- thâu ē-hiáu chú-chia̍h ê lâng. Kàu Hàn Bú-tè hō͘ Hong-sū Lí Siáu-kun só͘ bê, chiū chhin-sin chhòng chàu-kun lâi pài, ǹg-bāng chia̍h tn̂g hòe-siū bē sí. Só͘-í Sú- kì ū ki-chhì i tōa m̄-tio̍h.
|
照看頂面所講，祭灶君就是祭火神kap起頭會曉煮食ê 人。到漢武帝hō͘ 方士李少君所迷，就親身創灶君來拜，向望食長歲壽bē 死。所以史記有譏刺伊大m̄ 著。 |
