Sin-bûn ê cha̍p-lio̍k_06
|
新聞ê 雜錄_06 |
| Bô Chù-bêng |
無注明 |
|
19. Gín-ná ōe chhiō Kng
|
19. 囡仔會chhiō 光 |
|
Bó͘ só͘-chāi ū chi̍t ê cha̍p hè ê cha-bó͘ gín- ná teh khau tiáⁿ. I ê miâ kiò Bóng-chhī. Gín- ná ê lāu-bú sī sòng-hiong lâng só͘-í Bóng-chhī kap lâng tòa tàu kha-chhiú thang thàn tām- po̍h chîⁿ.
|
某所在有一個10歲 ê 查某囡仔teh khau鼎。伊ê 名叫罔飼。囡仔ê 老母是散hiong人所以罔飼佮人tòa tàu腳手thang趁淡薄錢。 |
|
Tiáⁿ ê ian-thûn chin o͘, kú-kú bô khau. Sui sī án-ni i bô hiâm kan-khó͘, hoaⁿ-hí chhut siaⁿ gîm si kóng,
|
鼎 ê 煙塵真烏，久久無khau。雖是án -ni伊無嫌艱苦，歡喜出聲吟詩講： |
|
“Iâ-so͘ kiò lán lâng, Chòe chin kng ê teng; Chhin-chhiūⁿ chi̍t ki chek hé, Mî-sî chiò kng-bêng; Chit sè-kan sī o͘-àm, Ná chhin-chhiūⁿ o͘-ba̍k; Lán tio̍h chhiō i kng, Chi̍t lâng chi̍t kak.”
|
「耶穌叫咱人，做真光 ê 燈；親像一支燭火，暝--時照光明；這世間是烏暗，若親像烏墨；咱著chhiō伊光，一人一角。」 |
|
Pit-ko͘ khòaⁿ i hiah chhut-la̍t khau kàu lâu kōaⁿ, kā i kóng, “Án-ni ōe chòe-tit, lí cháiⁿ- iūⁿ chiah chhut-la̍t ?” Bóng-chhī kóng, “Tiáⁿ sī tī góa chit kak, góa tio̍h khau kàu chin chheng-khì, án-ni chiū-sī chhiō kng.”Pit-ko͘ chhiò kóng, “Lí khau tiáⁿ chheng-khì, bô chheng-khì, bô lâng ōe chai,”Bóng-chhī sòe siaⁿ ìn kóng, “Chú ōe chai. ”Pit-ko͘ hit sî khì chian chi̍t tè gû-bah, sim-lāi siūⁿ, “Chú tè tī góa chit kak, góa tio̍h chú chin phang thang chhiō kng tī góa só͘ tiàm ê só͘-chāi.” Chu- koaⁿ ji̍t-tàu chia̍h gû-bah kā Pit-ko͘ kóng, “Lí só͘ chú chit tè gû-bah chin hó chia̍h.” Pit-ko͘ thiaⁿ-kìⁿ hoaⁿ-hí kóng, “Góa chú hó chia̍h sī in-ūi thiaⁿ Bóng-chhī ê ōe,”chiū chiong khau tiáⁿ ê sū kóng hō͘ Chu-koaⁿ thiaⁿ.
|
Pit-ko͘ 看伊hiah 出力khau到流汗，kā伊講：「Án -ni會做--得，你怎樣chiah出力？」罔飼講：「鼎是tī 我這角，我著khau到真清氣，án -ni就是chhiō 光。」Pit-ko͘笑講：「你khau 鼎清氣，無清氣，無人會知，」罔飼細聲應講：「主會知。」Pit-ko͘ hit 時去煎一塊牛肉，心內想：「主tè tī我這角，我著煮真芳thang chhiō 光tī 我所tiàm ê 所在。」 Chu-koaⁿ日晝食牛肉kā Pit-ko͘ 講：「你所煮這塊牛肉真好食。」Pit-ko͘聽見歡喜講：「我煮好食是因為聽罔飼 ê 話，」就將khau鼎ê事講hō͘ Chu -koaⁿ 聽。 |
|
Chu-koaⁿ hit sî teh ut saⁿ, seng-khu siān m̄ ài koh ut, thiaⁿ Pit-ko͘ ê ōe chiū siūⁿ, “Ū iáⁿ saⁿ tī góa chit kak, góa tio̍h ut kàu chin hó-sè.” Hit niá saⁿ sī Gō͘ Ko͘-niû ê, Gō͘ Ko͘-niû chhēng, o- ló kóng, “Chu-koaⁿ, lí chit niá saⁿ ut liáu chin súi.” Chu-koaⁿ chiū kóng-khí Bóng-chhī khau tiáⁿ ê sū hō͘ i thiaⁿ. Bô lōa kú ū lâng lâi chhiáⁿ Gō͘ Ko͘-niû khì kiâⁿ-kiâⁿ thit-thô, Gō͘ Ko͘- niû kóng, “Góa beh khì kî-tó hōe tī góa chit kak.”I ê pêng-iú bô bêng-pe̍k, Gō͘ Ko͘-niû chiū kóng hō͘ i chai, só͘ eng-kai tio̍h kiân ê, lán chīn pún-hūn lâi kiâⁿ i, chiū-sī chhiō kng tī lán ê só͘-chāi. In pêng-iú kóng i beh kap i khì hù kî-tó hōe. Lé-pài soah bo̍k-su lâi kā in kóng, “Góa hoaⁿ-hí lín nn̄g lâng lâi, lín bô lâi chiū bô lâng thang khí si-tiāu.” Gō͘ Ko͘- niû tò-lâi ài khì khùn, koh siūⁿ, “Góa ê lāu- bú ū chi̍t siang ôe chhiah iáu-bē hó thang kóng sī tī góa chit kak, góa beh chhiah hō͘ i chhēng.” In lāu-bú khòaⁿ hoaⁿ-hí, o-ló i ê kip-kè, Gō͘ Ko͘-niû chiū chiong Bóng-chhī khau tiáⁿ ê sū kóng hō͘ i ê lāu-bú thiaⁿ. Teh kóng ê sî kàu-hōe ê chip-sū lâi beh the̍h Soan- tō hōe ê gûn. Gō͘ Ko͘-niû ê lāu-bú ū tiāⁿ-tio̍h beh hiàn cha̍p kho͘, khì the̍h ê sî sim-lāi siūⁿ “Cha̍p hè ê gín-ná ōe hiáu-tit chiàu i só͘ ōe lâi êng-kng Siōng-tè, góa bô i ê chīn-tiong, tio̍h hiàn khah ke.” Chiū the̍h chhut jī-gō͘ kho͘ gûn lâi hō͘ chip-sū siu.
|
Chu -koaⁿ hit 時teh 熨衫，身軀siān m̄ ài koh熨，聽Pit-ko͘ ê話就想：「有影衫tī 我這角，我著熨到真好勢。」Hit 領衫是Gō͘ 姑--ê,Gō͘姑娘穿，o-ló 講：「Chu -koaⁿ，你這領衫熨了真súi。」Chu -koaⁿ 就講起罔飼khau鼎 ê事hō͘伊聽。無偌久有人來請Gō͘姑娘去行行thit -thô,Gō͘ 姑娘講：「我beh去祈禱會tī 我這角。」伊 ê 朋友無明白，Gō͘ 姑娘就講 hō͘伊知，所應該著行--ê,咱盡本份來行伊，就是chhiō光tī咱 ê 所在。In 朋友講伊beh佮伊去赴祈禱會。禮拜煞牧師來kaīn講：「我歡喜 lín兩人來，lín無來就無人thang 起詩調。」Gō͘ 姑娘倒來 ài 去睏，koh 想：「我ê 老母有一雙鞋刺iáu-bōe好thang講是tī 我這角，我beh 刺hō͘伊穿。」In老母看歡喜，o-ló伊ê kip-kè ，Gō͘ 姑娘就將罔飼khau 鼎ê事講 hō͘伊ê 老母聽。Teh講 ê 時教會 ê 執事來beh 提宣道會 ê 銀。Gō͘ 姑娘 ê 老母有定著beh獻10箍，去提ê 時心內想「10歲 ê 囡仔會曉得照伊所話來榮光上帝，我無伊ê 盡忠，著獻較加。」就提出25箍銀來hō͘ 執事收。 |
|
Hit mî góa bāng thiⁿ-téng nn̄g ê thiⁿ-sài saⁿ kap kóng ōe. Chi̍t ê thiⁿ-sài kóng, “Bóng-chhī kin-á-ji̍t hiàn jī-gō͘ kho͘ hō͘ Siōng-tè hōe.” Hit ê thiⁿ-sài ìn kóng, “Bóng-chhī bô gûn, beh thài ū jī-gō͘ kho͘ thang hiàn ? ”Ìn kóng, “Bóng- chhī chiàu i só͘ ōe chīn la̍t khau tiáⁿ, Chú chiū pó͘ i só͘ bōe kàu, chiū-sī chiong Gō͘ Ko-niû ê lāu-bú só͘ hiàn ê, sǹg Bóng-chhī ê ì-sù.”
|
Hit 瞑我夢天頂兩個天使相佮講話。一個天使講：「罔飼今仔日獻25箍hō͘ 上帝會。」Hit個天使應講：「罔飼無銀，beh thài有25箍thang獻？」應講：「罔飼照伊所會盡力khau鼎，主就補伊所bōe到，就是將Gō͘ 姑娘 ê老母所獻--ê，算罔飼--ê意思。」 |
|
Bóng-chhī lóng m̄ chai lâng kap thin-sài the khòaⁿ i, ji̍t-ji̍t bong ke-sū, put-sî gîm si kóng,
|
罔飼攏m̄知人佮天使teh看伊，日日摸家事，不時吟詩講： |
|
“Chit sè-kan sī o͘-àm, Ná chhin-chhiūⁿ o͘-ba̍k; Lán tio̍h chhiō I kng, Chi̍t lâng chi̍t kak.”
|
「這世間是烏暗，若親像烏墨；咱著chhiō伊光，一人一角。」 |
|
20. Ka-kī khǹg I ê m̄ tio̍h bōe tit-tio̍h Hok-khì.”
|
20. 家己囥伊ê m̄ 著bōe得著福氣 |
|
Ū chi̍t ê chá-bó͘ gín-ná miâ kiò Giok2-á. I ê pē-bú sī kèng-khiân sìn Chú ê lâng, put-chi tì-ì kà kiáⁿ-jî bat Sèng-keng, ài in chin-chiàⁿ chòe Ia-so͘ Ki-tok ê ha̍k-seng.
|
有個查某囝仔口叫玉仔。伊ê父母是敬虔信主ê人，不止致意教子兒bat聖經，ài in 真正做耶穌基督ê學生。 |
|
Gio̍k-á ū khì lú-o̍h tha̍k chheh. Hit keng o̍h ê ha̍k-seng kóng, in ê sian-siⁿ chi̍t lâng beh khì pa̍t ūi chòe sian-siⁿ; tāi-ke ài bóe chi̍t hāng mi̍h sàng i, tiāⁿ-tio̍h ta̍k lâng tio̍h tôe chîⁿ. Gio̍k-á thiaⁿ-kìⁿ liáu sim lio̍h-á bô pêng-an. In-ūi i bô chîⁿ, kiaⁿ-liáu bô tôe ōe kiàn-siàu. I chiū kóng,” Góa bô chîⁿ, thang tôe.” Kap I tâng téng ê ha̍k-seng kóng,” Goán khah sòe-hàn m̄ sái tôe chōe, chóng-sit7ak lâng tio̍h tôe, lí bô chîⁿ thang tôe kā lín láu-bú thó, I tek-khak ōe hō͘ lí.”
|
玉仔有去女學讀冊。Hit間學ê學生講：「In ê 先生一人beh去別位做先生；大家ài買一項物送--伊，tiāⁿ著逐人著題錢。玉仔聽見了心略仔無平安。因為無錢，驚了無題會見笑。」伊就講：「我無錢thang 題。」佮伊同等ê學生講：「阮較細漢m̄-sái題錢，總--是逐人著題，你無錢thang 題kā lín 老母討，伊的確會hō͘ 你。」 |
|
Gio̍k-á siūⁿ bô tek-khak beh hō͘ góa. In-ūi i ê lāu-bú tiāⁿ-tio̍h ta̍k lé-pài Pài-la̍k ēng tām- po̍h chîⁿ hō͘ i kap i ê hiaⁿ-tī chí-bē, kā in kóng, “Chit ê îⁿ m̄-thang liam-piⁿ the̍h liam- piⁿ khai, tio̍h sòe-jī ēng, in-ūi chit ê chîⁿ í- gōa lóng bô beh koh hō͘ lín.” Gio̍k-á ta̍k lé-pài Pài-la̍k the̍h chîⁿ, sûi-sî chhìn-chhái khai, taⁿ lóng bô pòaⁿ ê îⁿ.
|
玉仔想無的確beh hō͘ 我。因為伊ê 老母定著逐禮拜拜六用淡薄錢hō͘伊佮伊ê 兄弟姊妹，kā in講：「這個圓m̄-thang liam -piⁿ 提 liam-piⁿ 開，著細膩用，因為這個錢以外攏無beh koh hō͘ lín。」玉仔逐禮拜拜六提錢，隨時chhìn-chhái開，今攏無半ê 圓。 |
|
Hit ji̍t tò-khì in tau, Gio̍k-á kā in lāu-bú kóng, “Tong Ko͘-niû beh khì pa̍t-ūi kà o̍h, lú-o̍h ê ha̍k-seng ài bóe chi̍t hn̄g mi̍h sàng i, góa ài thó tām-po̍h chîⁿ thang tôe, m̄-chai lí hoaⁿ-hí hō͘ góa á-bô ?”
|
Hit日倒去in 兜，玉仔kā in老母講：「Tong姑娘beh去別位教學，女學 ê 學生ài 買一項物送伊，我ài 討淡薄錢thang 題，m̄知你歡喜 hō͘ 我抑無？」 |
|
In lāu-bú kóng, “Pài-la̍k hō͘ lí ê chîⁿ lí nā iáu ū chiū thang tôe, nā bô chiū góa m̄ ài koh hō͘ lí.”
|
In老母講：「拜六hō͘你ê 錢你若iáu有就thang題，若無就我m̄ ài koh hō͘ 你。」 |
|
Gio̍k-á kóng, “Pài-la̍k ê chîⁿ bô.lah ! Koh ta̍k lâng tôe góa bô, kiám m̄-sī kiàn-siàu ?”
|
玉仔講：「拜六 ê 錢無--lah ！ Koh逐人題我無，敢m̄是見笑？」 |
|
In lāu-bú kóng, “Góa bô beh hō͘ lí, koh lí m̄-sái khòa-ì, lí m̄-bat kap Tong Sian-siⁿ tha̍k chheh, i sī kà la̍k téng, lí sī tha̍k nn̄g téng, hán- tit saⁿ-tú, lí ài tôe, m̄-sī in-ūi lí kèng-thiàⁿ i, sī in-ūi pa̍t lâng tôe, lí bô hūn, kiaⁿ kiàn- siàu nā-tiāⁿ.”
|
In老母講：「我無beh hō͘ 你，koh你m̄使掛意，你m̄ bat 佮Tong先生讀冊，伊是教6等，你是讀2等，罕得相抵，你ài題，m̄是因為你敬疼伊，是因為別人題，你無份，驚見笑nā -tiāⁿ。」 |
|
Gio̍k-á m̄-káⁿ koh thó, chóng sī ài tit- tio̍h chîⁿ.
|
玉仔m̄敢koh 討，總是ài得著錢。 |
|
Kè ji̍t Gio̍k-á kap in sió-bē khì in gōa-má tau, gōa-má ê chhù sī kūn-kūn. Gio̍k-á chīn ài khì hia thit-thô, in-ūi in má chīn thiàⁿ i.
|
隔日玉仔佮in 小妹去in 外媽兜，外媽 ê 厝是近近。玉仔真愛去hia thit -thô,因為 in 媽真疼--伊。 |
|
Hit ji̍t koh khah hoaⁿ-hí khì, ǹg-bāng in má ēng chîⁿ hō͘ i, Chóng-sī má lóng bô, i iā m̄-káⁿ thó.
|
Hit日koh較歡喜去，向望 in 媽用錢hō͘ 伊，總--是媽攏無，伊也m̄敢討。 |
|
Kàu àm beh tò-khì, Gio̍k-á ji̍p khùn pâng khòaⁿ toh-téng ū chîⁿ, bô lâng tī-teh, i chiū kín-kín chhun chhiú the̍h chîⁿ khǹg tī saⁿ-á lāi, cháu kàu mn̂g kháu, chiū kiaⁿ koh sim siūⁿ, góa nā the̍h chiah ê chîⁿ chiū-sī chòe chha̍t, chiū kín-kín oa̍t ji̍p‧khì, beh hē chîⁿ tī goân ūi, khòaⁿ khùn pâng ū lâng tī teh, chiū m̄ káⁿ ji̍p, cháu kàu chàu-kha ēng chîⁿ hiat tī chàu téng. Tò-khì ê sî i chiū siūⁿ, kai-chài bô thau-the̍h hiah ê chîⁿ, che sī Siōng-tè kiù góa bô hām-lo̍h chōe.
|
到暗beh 倒去，玉仔入睏房看桌頂有錢，無人tī -teh，伊就緊緊伸手提錢囥tī 衫仔內，走到門口，就驚koh心想，我若提chiah ê 錢就是做賊，就緊緊越入去，beh hē錢tī原位，看睏房有人tī teh，就m̄ 敢入，走到灶腳用錢hiat tī 灶頂。倒去ê 時伊就想，佳哉無偷提hiah ê 錢，che是上帝救我無陷落罪。 |
|
Kè ji̍t iû-goân khì o̍h n̍i̍h, pàng-hē ê sî tò- lâi, in lāu-bú kā i kóng, “Gio̍k-á, lín má ài lí koh khì in tau, m̄-chai sím-mi̍h tāi-chì, lí ê jī-chí thang kap lí khì, teh beh àm, m̄ thang iân-chhiân.”
|
隔日猶原去學--n̍i̍h,放暇ê 時倒來，in老母 kā伊講：「玉仔，lín 媽ài 你koh去in 兜，m̄知甚物事誌，你ê 二姊thang佮你去，teh beh 暗，m̄-thang延chhiân。」 |
|
Gio̍k-á hoaⁿ-hí in-ūi iáu teh ǹg-bāng chîⁿ, lóng bô phah-sǹg sī i ê má khùn pâng toh- téng ê chîⁿ chhē bô, chiū kiò i lâi mn̄g i ū the̍h á bô.
|
玉仔歡喜因為iáu teh 向望錢，攏無扑算是伊ê 媽睏房桌頂ê 錢chhē 無，就叫伊來問伊有提抑無。 |
|
Kàu chhù in gōa-má kā Gio̍k-á ê jī-chí miâ kiò Jîn-ài kóng, “Jîn-ài lí khì hoe-hn̂g kiâⁿ- kiâⁿ, góa ū chi̍t kù ōe ài mn̄g Gio̍k-á.” Jîn- ài khì liáu Gio̍k-á in má chiū mn̄g i kóng, “Lí chā-hng ū thau-the̍h chîⁿ bô ? Lí nā ū, tio̍h jīn, m̄ thang kóng pe̍h-chha̍t.”
|
到厝in外媽kā玉仔 ê 二姊名叫仁愛講：「仁愛你去花園行行，我有一句話ài 問玉仔。」仁愛去了玉仔in 媽就問伊講：「你昨昏有偷提錢無？你若有，著認，m̄-thang講白賊。」 |
|
Gio̍k-á kóng, “Góa bô thau-the̍h chîⁿ.”
|
玉仔講：「我無偷提錢。」 |
|
In má kóng, “Góa tī khùn pâng toh téng, góa chai, ji̍p khùn pâng.ê , sī lí nā-tiāⁿ, lóng bô pa̍t lâng, lí tò-khì liáu, góa beh the̍h chîⁿ ēng, í-keng bô lah.”
|
In 媽講：「我tī 睏房桌頂，我知，入睏房 --ê,是你nā -tiāⁿ，攏無別人，你倒去了，我beh提錢用，已經無--lah。」 |
|
Gio̍k-á tiām-tiām bô kóng-ōe. I sī chin gōng, i nā kóng, “Góa tāi-seng ū the̍h, āu--lâi m̄ káⁿ, chiū koh hē tī chàu-kha,” in má káⁿ bô sím- mi̍h hiâm, Chóng-sī i lóng m̄ kóng, in má pek i tio̍h jīn, i ti̍t-ti̍t kóng, “Góa bô chòe chha̍t,” kàu bé in má kā i kóng tio̍h tò-khì.
|
玉仔恬恬無講話。伊是真憨，伊若講：「我第先有提，後--來m̄ 敢，就koh hē tī灶腳，」in 媽敢無甚物嫌，總--是伊攏m̄講，in 媽迫伊著認，伊直直講：「我無做賊，」到尾in 媽kā伊講著倒去。 |
|
Gio̍k-á kap in jī-chí tò-khì, tī lō͘-n̍i̍h hut- jiân tōa-siaⁿ háu, in jī-chí mn̄g sím-mi̍h tāi-chì, i m̄ kóng. Ū chi̍t ê lāu sian-siⁿ tī lō͘-n̍i̍h khòaⁿ-kìⁿ hit2 nn̄g ê cha-bó͘ gín-á, sòe-hàn teh háu, i chiū hiâm Jîn-ài kóng, “Lí m̄ thang chhòng-tī lín sió-bē.”
|
玉仔佮 in二姊倒去，tī 路n̍i̍h忽然大聲哮，in 二姊問甚物事誌，伊m̄ 講。有一個老先生tī 路--n̍i̍h看見hit兩個查某囡仔，細漢teh哮，伊就嫌仁愛講：「你m̄-thang創治lín小妹。」 |
|
Jîn-ài kā Gio̍k-á kóng, “Lí tī koe-lō͘ m̄ thang tōa-siaⁿ háu, lâng giâu-gî góa pháiⁿ khoán-thāi lí, góa chin kiàn-siàu, góa iā m̄ chāi lí háu sím-mi̍h tāi-chì.”
|
仁愛kā玉仔講：「你tī街路m̄ thang大聲哮，人 giâu疑我歹款待你，我真見笑，我也m̄知你哮甚物事誌。」 |
|
Kàu in tau Gio̍k-á iáu teh háu, in lāu-bú mn̄g sím-mi̍h tāi-chì, Gio̍k-á kóng, “Goán má kóng, góa sī chòe chha̍t , thau-the̍h chîⁿ.” In lāu-bú bô hoaⁿ-hí kóng, “Tek-khak bô chit ê sū, lí m̄-bat thau-the̍h mi̍h, chòe lí an-sim, góa khah àm beh khì lín má tau kā i kóng.”
|
到in 兜玉仔猶teh哮，in老母問甚物事誌，玉仔講：「阮媽講，我是做賊，偷提錢。」In老母無歡喜講：「的確無這個事，你m̄ -bat 偷提物，做你安心，我較暗beh 去lín 媽兜kā伊講。」 |
|
Bîn-á-chài Gio̍k-á in lāu-bú mn̄g i kóng, “Gio̍k-á, lín má kóng, chîⁿ í-keng chhē-tio̍h, Chóng-sī i ēng chîⁿ hē tī khùn pâng ê toh- téng, hoán-tńg tī chàu-kha chhē-tio̍h, i kóng lí í-gōa bô lâng ji̍p khì khùn pâng, tek-khak sī lí the̍h hiah ê chîⁿ, lí ū the̍h bô ?”
|
明仔再玉仔in老母問伊講：「玉仔，lín 媽講，錢已經chhē 著，總--是伊用錢hē tī 睏房 ê 桌頂，反轉tī 灶腳chhē著，伊講你以外無人入去睏房，的確是你提hiah ê 錢，你有提--無？」 |
|
Gio̍k-á kóng, “Lóng bô bong-tio̍h, lóng bô khòaⁿ-kìⁿ. ”I án-ni kóng pe̍h-chha̍t,sim lio̍h- á kiaⁿ, chai i só͘ chòe sī m̄-tio̍h. Chóng-sī āu- lâi lâng lóng bô mn̄g hit ê chîⁿ ê tāi-chì, i chiū bô kú lóng bōe kì-tit. I sui-jiân bōe kì-tit, Siōng-tè lóng bô bōe kì-tit.
|
玉仔講：「攏無摸--著，攏無看--見。」伊án -ni 講白賊，心略仔驚，知伊所做是m̄著。總--是後--來人攏無問hit個錢ê 事誌，伊就無久攏bōe 記得。伊雖然bōe 記得，上帝攏無bōe 記得。 |
|
Téng-bīn só͘ siá Gio̍k-á ê sū, hit sî i sī poeh- hè, chit ê tāi-chì sī jī-ge̍h tú-tio̍h, kàu cha̍p- it ge̍h, Sèng-sîn chiū kám-hòa i ê sim, hō͘ i koh kì-tit i ê chōe.
|
頂面所寫玉仔 ê 事，hit時伊是8歲，這個事誌是2月抵著，到11月，聖神就感化伊ê 心，hō͘ 伊koh 記得伊ê 罪。 |
|
Chit ē-hng i tó tī bîn-chhn̂g lóng bōe khùn- tit, hut-jiân-kan siūⁿ tio̍h i téng-ji̍t ū kóng pe̍h- chha̍t, koh siūⁿ sèng-chheh ū kóng, “Ài kóng pe̍h-chha̍t ōe ê lâng tio̍h kóaⁿ i chhut siâⁿ gōa.”
|
這e昏伊tó tī 眠床攏bōe 睏得，忽然間想著伊頂日有講白賊，koh想聖冊有講：「愛講白賊話ê人著趕伊出城外。」 |
|
I chai siâⁿ chiū-sī thian-tông, kóaⁿchhut ê tio̍h lo̍h tē-ge̍k, i chiū kiaⁿ kàu m̄ káⁿ khùn, kiaⁿ-liáu khùn ê sî ōe sí. I ài kî-tó kiû Siōng- tè sià-bián, i ê kî-tó, án-ni hoan-lâi hoan-khì, chin bô pêng-an. I ê lāu-bú lâi sûn, kā gín- ná kah-phē, khòaⁿ Gio̍k-á bô khùn chiū mn̄g, “Lí sím-mi̍h tāi-chì ? Ū phòa-pīⁿ á-bô ?”
|
伊知城就是天堂，趕出 ê著落地獄，伊就驚到m̄敢睏，驚了睏 ê 時會死。伊ài 祈禱求上帝赦免，伊ê 祈禱，án -ni 翻來翻去，真無平安。伊ê 老母來巡，kā 囡仔蓋被，看玉仔無睏就問：「你甚物事誌？有破病抑無？」 |
|
Gio̍k-á ài kā lāu-bú kóng, Chóng--sī m̄-káⁿ. In lāu-bú siūⁿ káⁿ sī iau, chiū khì chhòng tiám-sim hō͘ i chia̍h. Gio̍k-á chia̍h tiám-sim liáu chiah khùn.
|
玉仔ài kā老母講，總--是m̄敢。 In老母想敢是枵，就去創點心 hō͘伊食。玉仔食點心了才睏。 |
|
Kè ji̍t lóng bô siūⁿ chit ê tāi-chì, kàu àm khì khùn chiū koh chài siūⁿ, iû-goân chin kiaⁿ, kúi nā ji̍t lóng sī án-ni, ji̍t-sî thit-thô á-sī tha̍k- chheh, chiah ōe pàng-sim, tó tī bîn-chhn̂g bōe an-sim. Lāu-bú bōe hiáu-tit, m̄-chai i ê cha- bó͘ kiáⁿ ū sím-mi̍h pīⁿ chiah m̄-ài khùn, ū-sî chē tī i ê bîn-chhn̂g piⁿ kap i kóng ōe, ū-sî chhōa kàu ka-kī ê bîn-chhn̂g khùn, Gio̍k-á tī lāu-bú ê sin-piⁿ chiū khah pêng-an.
|
隔日攏無想這個事誌，到暗去睏就koh再想，猶原真驚，幾若日攏是án -ni，日--時thit -thô抑是讀冊，才會放心，tó tī 眠床bōe安心。老母bōe曉得，m̄知伊ê 查某子有甚物病才m̄ -ài 睏，有時坐tī伊ê 眠床邊佮伊講話，有時chhōa到家己 ê 眠床睏，玉仔tī老母ê 身邊就較平安。 |
|
Kàu chi̍t ê ē-hng Gio̍k-á tòng-bōe-tiâu lâu ba̍k-sái, kā in lāu-bú kóng, “Góa chin kiaⁿ m̄ káⁿ khùn, in-ūi chōe chin tāng, kiaⁿ-liáu khùn ê sî sí, chiū lo̍h tē-ge̍k.”
|
到一個e昏玉仔擋bōe -tiâu流目屎，kā in 老母講：「我真驚m̄敢睏，因為罪真重，驚了睏ê 時死，就落地獄。」 |
|
In lāu-bú ìn kóng, “Lí sui-jiân ū kiâⁿ chōe-chōe hāng m̄ tio̍h, lí nā kam-goān jīn chōe, Siōng-tè tài-liām Kiù-chú ê kong-lô hoaⁿ-hí sià-bián lí ê chōe, sóe-tû lí ê pháiⁿ.” In lāu- bú chiū kap i saⁿ-kap kî-tó, Chóng-sī Gio̍k-á siūⁿ i m̄ káⁿ jīn chōe, nā-sī bô jīn chōe, chiū kî-tó bô lō͘-ēng, i ài kóng i ê sim-lāi ê kan- khó͘, chhùi m̄ kóng.
|
In老母應講：「你雖然有行濟濟項m̄ 著，你若甘願認罪，上帝tài念救主 ê 功勞歡喜赦免你ê 罪，洗除你ê 歹。」In 老母就佮伊相佮祈禱，總--是玉仔想伊m̄敢認罪，若是無認罪，就祈禱無路用，伊ài講伊ê 心內 ê 艱苦，嘴m̄ 講。 |
|
Kàu koh chi̍t ê ê-hng i siūⁿ beh kî-tó kiû Siōng-tè hō͘ i kam-goān jīn, i chiū tó tī bîn- chhn̂g thèng-hāu in lāu-bú lâi, chiū ti̍t-ti̍t kî- tó kiû Siōng-tè. In lāu-bú lâi liáu, iû-goân kóng bōe chhut. I ê lāu-bú khòaⁿ i ê kan- khó͘, chiū kā i kóng, “Gio̍k-á m̄ chai lí ū chòe sím-mi̍h m̄ tio̍h ? Lí kóng, chōe tāng iáu-bē kóng sím-mi̍h chōe. ”
|
到koh一個e昏伊想beh 祈禱求上帝 hō͘伊甘願認，伊就tó tī 眠床聽候in老母來，就直直祈禱求上帝。In老母來了，猶原講bōe出。伊ê 老母看伊ê 艱苦，就kā伊講：「玉仔m̄知你有做甚物m̄ 著？你講，罪重iáu-bōe講甚物罪。」 |
|
Gio̍k-á tiām-tiām, lāu-bú iā bô koh mn̄g. Thêng chi̍t hun kú, Gio̍k-á chiū kóng, “Góa ū chòe chi̍t hāng chin m̄ tio̍h, chiū-sī kóng pe̍h- chha̍t. ” In lāu-bú kóng, “Lí nā jīn chōe , Siōng- tè chiū beh sià-bián lí ê chōe, lí nā khǹg-ba̍t lí ê chōe, chiū bô tit-tio̍h pêng-an.”
|
玉仔恬恬，老母也無koh問。停一分久，玉仔就講：「我有做一項真m̄ 著，就是講白賊。」In老母講：「你若認罪，上帝就beh赦免你ê 罪，你若囥密你ê 罪，就無得著平安。」 |
|
Gio̍k-á kóng, “Chit ê tāi-chì, í-keng chin kú.” In lāu-bú kóng, “Gio̍k-á lín gōa-má ê chîⁿ, lí ū thau-the̍h á-bô ?”
|
玉仔講：「這個事誌，已經真久。」In老母講：「玉仔lín外媽 ê 錢，你有偷提抑無 ？」 |
|
Gio̍k-á kóng, “Góa bô thau-the̍h, góa ū tāi- seng the̍h, āu-lâi m̄-káⁿ, khì hêng hē tī chàu- kha.”
|
玉仔講：「我無偷提，我有第先提，後--來m̄敢，去還hē tī 灶腳。」 |
|
In lāu-bú kóng, “Lí hit sî siáⁿ-sū m̄ jīn, kóng hiah chōe pe̍h-chha̍t ōe.”
|
In老母講：「你hit 時啥事m̄ 認，講hiah濟白賊話。」 |
|
Gio̍k-á chēng-chēng.
|
玉仔靜靜。 |
|
In lāu-bú kóng, “Lí taⁿ tio̍h khì kā lín lāu- pē kóng, i iáu-bē khì khùn, iáu tī o̍h-pâng.”
|
In老母講：「你今著去kā lín老父講，伊iáu-bōe去睏，iáu tī 學房。」 |
|
Gio̍k-á m̄ káⁿ the, iā sī chin m̄ ài khì kā in pē kóng, sim pho̍k-pho̍k chhéng, ûn-ûn-á lo̍h lâu-thui kiâⁿ kàu o̍h-pâng ê mn̂g-kháu, chiū m̄ káⁿ ji̍p.
|
玉仔m̄ 敢推，也是真m̄ ài 去kā in 父講，心pho̍k -pho̍k chhéng,勻勻仔落樓梯行到學房 ê 門口，就m̄ 敢入。 |
|
In pē thiaⁿ-kìⁿ lâng tī mn̂g-kháu, chiū kiò kóng, “Sím-mi̍h lâng ?”
|
In pē 聽見人 tī 門口， 就叫講：「甚物人？」 |
|
Gio̍k-á sòe siaⁿ kóng, “Sī góa.”
|
玉仔細聲講：「是我。」 |
|
In pē koh mn̄g, “Góa ‘sī chī chūi ?” Chiū khui mn̂g khòaⁿ Gio̍k-á tī hia, chiū kî-koài, phō i ji̍p lâi kóng, “Sim-koaⁿ kiáⁿ, sím-mi̍h tāi-chì.ah ! Lí siáⁿ-sū m̄ khì khùn ?”
|
In 父koh 問：「我是是誰？」就開門看玉仔 tī hia，就奇怪，抱伊入來講：「心肝子，甚物事誌--ah！你啥事m̄去睏 ？」 |
|
Gio̍k-á lâu ba̍k-sái. In lāu-bú tè i lâi kóng, “Gio̍k-á m̄ sī hó ê gín-á, lí ōe kì-tit kúi-nā ge̍h-ji̍t chêng in gōa-má kóng, ū the̍h i ê chîⁿ, i kóng i lóng m̄ bat bong, iā m̄ bat khòaⁿ, chiah ê ōe sī pe̍h-chha̍t, kàu chit-chūn i tú-á ū jīn.”
|
玉仔流目屎。In老母 tè 伊來講：「玉仔m̄ 是好ê 囡仔，你會記得幾若月日前in外媽講，有提伊ê 錢，伊講伊攏m̄ bat摸，也m̄ bat看，chiah ê話是白賊，到這陣伊抵仔有認。」 |
|
Gio̍k-á in pē teh phō i, thiaⁿ-kìⁿ chiah ê ōe chiū kín-kín pàng i lo̍h-khì, i ê bīn chin iu- būn, i chē lo̍h-khì ēng chhiú khàm i ê bīn kóng, “Ai ah ! Góa ê sòe cha-bó͘ kiáⁿ ! Góa ê sòe cha- bó͘ kiáⁿ ! ”Gio̍k-á ê lāu-bú iā lâu ba̍k-sái. Gio̍k-á tī hia teh khiā, kan-khó͘ kàu-ke̍k, thêng tia̍p-á-kú in lāu-bú kóng , “Káⁿ tio̍h hō͘ Gio̍k- á khì khùn, i sī chhēng khùn saⁿ nā-tiāⁿ, kiaⁿ- liáu ōe kôaⁿ.”Chiū kā i kóng, tio̍h koh chiūⁿ lâu-téng.
|
玉仔in 父teh 抱伊，聽見chiah ê 話就緊緊放伊落-去，伊ê 面真憂悶，伊坐落去用手蓋伊ê 面講：「Ai --ah！我ê 細查某子！我ê 查某子！」玉仔 ê 老母也流目屎。玉仔 tī hia the企，艱苦到極，停tiap仔久in 老母講：「敢著hō͘ 玉仔去睏，伊是穿睏衫nā -tiāⁿ，驚了會寒。」就kā伊講，著koh上樓頂。 |
|
Gio̍k-á sui-jiân ū kiàn-siàu, ū iu-būn, chóng- sī i ê sim-tóe ū pêng-an, kúi-nā ji̍t m̄ bat kàu hiah pêng-an, i chiū kūi-lo̍h tī bîn-chhn̂g piⁿ kî-tó kiû Siōng-tè sià-bián i ê chōe, kî-tó liáu chiū tó-teh khùn.
|
玉仔雖然有見笑、有憂悶，總--是伊ê 心底有平安，幾若日m̄ bat到hiah平安，伊就跪落tī 眠床邊祈禱求上帝赦免伊ê 罪，祈禱了就tó -teh睏。 |
|
Bîn-á chá-khí, Gio̍k-á khí -lâi sim tāng-tāng m̄-káⁿ kìⁿ tio̍h pē bú ê bīn. Chá-khí chia̍h pá in lāu-bú chiū kā i kóng , “Gio̍k-á kin-á-ji̍t bián khì tha̍k-chheh.”
|
明仔早起，玉仔起--來心重重m̄敢見著父母ê 面。早起食飽in老母 就 kā伊講：「玉仔今仔日免去讀冊。」 |
|
In tōa-chí mn̄g, “Gio̍k-á bô khì tha̍k-chheh sī cháiⁿ-iūⁿ ?” In lāu-bú bô ìn , thêng-hāu gín- á lóng khì o̍h.n̍i̍h chiū kā Gio̍k-á kóng, “Lí kap góa khì gōa-má tau.”
|
In大姊問：「玉仔無去讀冊是怎樣？」In老母無應，聽候囡仔攏去學 --n̍i̍h就kā 玉仔講：「你佮我去外媽兜。」 |
|
Gio̍k-á chēng-chēng tè in lāu-bú khì, in lāu- bú chiū kā in má kóng, “Gio̍k-á chá-sî ū kóng pe̍h-chha̍t .”In gōa-má bô sím-mi̍h hiâm kóng, “Che sī góa í-keng chai, taⁿ Siōng-tè ê Sîn kám-hòa i ê sim hō͘ ka-kī jīn, tùi án-ni thang ǹg-bāng i chin chiàⁿ ū hoán-hóe.”
|
玉仔靜靜tè in 老母去，in老母就kā in 媽講：「玉仔早時有講白賊。」In外媽無甚物嫌講：「Che 是我已經知，今上帝 ê 神感化伊ê 心hō͘ 家己認，tùi án-ni thang向望伊真正有反悔。」 |
|
Āu-lâi in lāu-bú chhōa Gio̍k-á khì chi̍t ê chhâi-hông ê tiàm, chhâi-hông hit-sî teh chòe saⁿ niá saⁿ, chiū-sī beh hō͘ Gio̍k-á kap i nn̄g- ê tōa-chí thang chhēng. In lāu-bú kā chhâi- hông kóng, “Gio̍k-á ê saⁿ bián chòe, i chit-chūn bô khiàm-ēng.” Tò-khì ê sî kā i kóng, “Lí ài thau-the̍h mi̍h, lâng nā beh chhiáⁿ lí, góa m̄ káⁿ hō͘ lí khì, án-ni m̄-bián chhòe sin saⁿ hō͘ lí”
|
後來in 老母chhōa 玉仔去一個裁縫ê 店，裁縫 hit時teh 做3領衫，就是beh hō͘玉仔佮伊兩個大姊thang穿。In老母kā 裁縫講：「玉仔 ê 衫免做，伊這陣無欠用。」倒去ê 時kā伊講：「你愛偷提物，人若beh 請你，我m̄敢hō͘你去，án -ni m̄免做新衫hō͘ 你」 |
|
Hit ê-hn̂g in pē kiò i lâi kā i kóng, “Gio̍k-á tùi chit-sî ‘Gín-ná Ge̍h Pò͘ m̄ koh hō͘ lí siu.”
|
Hit e昏in 父叫伊來kā伊講：「玉仔tùi這時《囡仔月報》m̄ koh hō͘ 你收。」 |
|
Che sī in-ūi Gio̍k-á chìn-pō͘ tha̍k- chheh in pē ū kóng, ta̍k ge̍h-ji̍t beh bóe ge̍h pò siúⁿ i. “Gín-ná Ge̍h Pò,”sī chin súi ê chheh, ū chōe-chōe ang-á tô͘, iā ū hó tha̍k ê kò͘-sū.
|
Che 是因為玉仔進步讀冊in 父有講，逐月日beh 買月報賞伊。《囡仔月報》是真súi ê 冊，有濟濟尪仔圖，也有好讀 ê 故事。 |
|
Gio̍k-á put-chí pó-sioh, ta̍k ge̍h-ji̍t tit-tio̍h, i ê sim hoaⁿ-hí kàu-ke̍k. I ê hiaⁿ tī chí-bē ta̍k-ê iā chin ài khòaⁿ, iā ū chioh tâng o̍h ê ha̍k-seng khòaⁿ. Ta̍k ge̍h tha̍k liáu ū sòe-jī siu, kàu ū la̍k pún chiū ū the̍h kàu chheh tiàm kap súi-súi ê phê.
|
玉仔不止保惜，逐月日得著，伊ê心歡喜到極。伊ê 兄弟姊妹逐個也真愛看，也有借同學ê 學生看。逐月讀了有細膩收，到有6本就有提到冊店佮súi -súi ê 皮。 |
|
Gio̍k-á í-keng tit-tio̍h 14 ge̍h-ji̍t ê pò, taⁿ ū nn̄g ê tōa pún chiū-sī la̍k pún kap chòe chi̍t- pún, iā ū nn̄g ê thiah pún.
|
玉仔已經得著 14月日ê 報，今有2個大本就是6 本佮做一本，也有2個拆本。 |
|
Hiah-ê chheh sī Gio̍k-á ê sim só͘ ài, siông- siông the̍h chhut-lâi tha̍k, lâng lâi i ài pun in khòaⁿ. Taⁿ in pē kóng, “In-ūi lí kóng pe̍h- chha̍t, m̄ koh hō͘ lí ,” i iā chai che sī tio̍h. Tùi chit sî í-āu hiah ê chheh sī i só͘ m̄-ài khòaⁿ i the̍h khì khǹg tī chheh-tû ê chheh āu. Ū- sî in chí-bē ài mn̄g, “Gio̍k-á lán pē siáⁿ-sū m̄ koh bóe, ‘Gín-ná Ge̍h-Pò’ hō͘ lí ?”I iā bô ōe thang ìn.
|
Hiah -ê 冊是玉仔 ê 心所愛，常常提出來讀，人來伊愛分in看。今in 父講：「因為你講白賊，m̄ koh hō͘ 你，」伊也知che是著。Tùi這時以後hiah ê 冊是伊所m̄ 愛看伊提去囥tī 冊櫥ê 冊後。有時in 姊妹ài 問：「玉仔咱父啥事m̄ koh 買，《囡仔月報》hō͘ 你？」伊也無話thang 應。 |
|
Gio̍k-á kàu chòe tōa-lâng nā khòaⁿ-kìⁿ hiah ê chheh, chiū sûi-sî kì-tit i chêng ê m̄-tio̍h, sim chiū tín-tāng, chi̍t hāng sī ūi tio̍h i ê chōe iu-būn kiàn-siàu, koh chi̍t hāng sī kám-siā Siōng-tè hit sî kà i kúi nā hāng, chiū-sī i chi̍t- sì lâng bô koh bōe kì-tit.
|
玉仔到做大人若看見hiah ê 冊，就隨時記得伊前ê m̄著，心就振動，一項是為著伊ê 罪憂悶見笑，koh一項是感謝上帝hit 時教伊幾若項，就是伊一世人無koh bōe記得。 |
|
Chi̍t hāng i tùi hit sî chai Siōng-tè sī kūn- kūn ê Siōng-tè ta̍k hāng chai, Siōng-tè thiàⁿ i, m̄ kam hō͘ i khǹg-ba̍t i ê chōe, ài i tit-tio̍h chheng-khì ê sim. Koh tùi hit sî chai “Siōng- tè sià i ê chōe, khàm i ê chē-kòa, che lâng ū hok-khì” Si. 32: 1,2. Nā sī “ka-kī khǹg i ê m̄ tio̍h bōe tit-tio̍h hok-khì.” Chin 28:13.
|
一項伊tùi hit 時知上帝是近近ê 上帝逐項知，上帝疼伊，m̄甘hō͘ 伊囥密伊ê 罪，ài伊得著清氣ê 心。Koh tùi hit 時知「上帝赦伊ê 罪，蓋伊ê 罪過，che 人有福氣」詩。32：1，2。若是「家己囥伊ê m̄ 著bōe得著福氣。」箴。28：13。 |
|
21. Gâu ê Hū-jîn-lâng Kám-kek Tiōng-hu
|
21. Gâu ê 婦人人感激丈夫 |
|
Kúi nî chêng tī Tāi-bí kok ê chi̍t só͘-chai teh sin khui po͘-thâu. Ū chi̍t ê pài Siōng-tè ê choh-sit lâng, chhiàⁿ chin chōe kang teh khui hn̂g. I ài thàn hó thiⁿ kín khui hō͘ i liáu, só͘-í ta̍k chá-khí chiū chá-chá kiò kang khì khui. I ê hū-jîn-lâng nā chú-se̍k, chiū pûn hō͘-thâu kiò in tò lâi chia̍h.
|
幾年前 tī 大美國ê 一所在teh 新開 po͘頭 。有一個拜上帝ê 做穡人，倩真濟工teh開園。伊ài 趁好天緊開hō͘伊了，所以逐早起就早早叫工去開。伊ê 婦人人若煮熟，就歕號頭叫in 倒來食。 |
|
Chi̍t ê choh-sit lâng pêng-siông ta̍k chá-khí ū kap i ê ke-lāi kap i ê kang tha̍k Sèng-chheh kî-tó; Chóng-sī in-ūi beh kóaⁿ kang soah bōe kò͘-tit chòe lé-pài.
|
這個做穡人平常逐早起有佮伊ê 家內佮伊ê 工讀聖冊祈禱；總--是因為beh趕工煞bōe顧得做禮拜。 |
|
I ê hū-jîn-lâng khòaⁿ-kìⁿ i khah tì-ì sè-kan ê chîⁿ-châi bōe kò͘-tit ho̍k-sāi Siōng-tè, chiū khó͘-khǹg i, nā-sī i lóng m̄ thiaⁿ; chiah siūⁿ chi̍t ê hoat-tō͘ hō͘ i ê tiōng-hu khòaⁿ ōe kóe- pìn á-bōe. Kè chá-khí, chit ê choh-sit lâng iû-goân chá-chá kiò kang khì khui hn̂g. Kàu ji̍t chin òaⁿ lóng bô thiaⁿ-kìⁿ pûn hō-thâu, ta̍k ê iau kàu kha nńg chhiú nńg. Tò-lâi kàu tè khòaⁿ chi̍t tè toh khang-khang ia̍h bô pâi mi̍h-phè óaⁿ phiat, i ê hū-jîn-lâng chòe i chēng- chēng teh tha̍k Sèng-chheh. Choh-sit lâng khòaⁿ-kìⁿ án-ni chiū jióng kóng, “Eh ! ia̍h pn̄g tī tah-lo̍h ? ”I ê hū-jîn-lâng ìn i kóng, “Góa khòaⁿ lín chiah bô êng, phah-sǹg bô êng thang chia̍h.”
|
伊ê 婦人人看見伊較致意世間ê 錢財bōe顧得服事上帝，就苦勸伊，若是伊攏m̄ 聽；才想一個法度hō͘伊ê 丈夫看會改變抑bōe。隔早起，這個作穡人猶原早早叫工去開園。到日真晏攏無聽見歕號頭，逐家枵到腳軟手軟。倒來到tè 看一塊桌空空亦無排物配碗phiat，伊ê 婦人人做伊靜靜teh 讀聖冊。作穡人看見án -ni就嚷講：「Eh！亦飯tī 佗落？ 」伊ê 婦人人應伊講：「我看lín chiah無閒，扑算無閒thang食。」 |
|
Choh-sit-lâng koh jióng kóng, “Bô êng thang chia̍h, kiám ōe oa̍h mah ?”
|
做穡人koh 嚷講：「無閒 thang食，敢會活mah ？」 |
|
I ê hū-jîn-lâng koh ìn i kóng, “Jio̍k-sin bô chia̍h bōe oa̍h, lêng-hûn bô chia̍h bōe oa̍h. Jio̍k-sin nā tio̍h chia̍h, lêng-hûn ia̍h tio̍h chia̍h. ”
|
伊ê 婦人人koh 應伊講：「肉身無食bōe活，靈魂無食bōe活。肉身若著食，靈魂亦著食。」 |
|
Choh-sit-lâng koh kóng, “Hó, hó, seng khì chú lâi chia̍h, chiong kim í-āu put-koán ū êng, bô êng, te̍k-khak beh chòe lé-pài.” I ê hū-jîn-lâng chiū khì chú. Tùi hit-tia̍p chin chit-sì- lâng i ta̍k chá-khí ū tha̍k Sèng-chheh, kî-tó.
|
作穡人koh 講：「好、好，先去煮來食，將今以後不管有閒，無閒，的確beh做禮拜。」伊ê 婦人人就去煮。Tùi hit -tia̍p盡這世人伊逐早起有讀聖冊、祈禱。 |
