Chheⁿ-hoan Lōe-tē koan-kong
|
生番內地觀光 |
| Phoaⁿ Tō-êng |
潘道榮 |
|
Tī 9 goe̍h chhe tùi Tâi-oân ū nn̄g miâ ê Kéng-pō͘ chhōa 40 gōa ê Chheⁿ-hoan kòe lâi Lōe-tē koan-kong. Chhú-sî tāi-ke chai lán Pún-tó Chóng-tok-hú ū siat- hoat teh pêng-tiāⁿ chèng hoan-siā; só͘- í in ū kéng hiah-ê tâu-hâng kúi-nā hoan-siā ê thâu-ba̍k hō͘ in lâi Lōe-tē.
|
Tī 9月初tùi台灣有兩名 ê 警部chhōa 40 外個生番過來內地觀光。此時大家知咱本島總督府有設法teh平定眾番社；所以in有揀hiah-ê 投降幾若番社ê 頭目hō͘ in來內地。 |
|
Chiàu Chèng-húi ê ì-sù sī ài hō͘ Chheⁿ-hoan lâi khòaⁿ chē-chē ê kun-khì, kang-chhiúⁿ, peng-tūi, jîn-thó í-ki̍p bûn-bêng tin-kî ê mi̍h in só͘ bōe bat khòaⁿ--ê; kàu tńg khì thang pò hō͘ in ê tâng-pau chai kap Ji̍t-pún tí-te̍k kàu bóe tio̍h jīn su. Khiok ū khì khòaⁿ kúi-nā só͘-chāi, jiân-āu tùi Tang-kiaⁿ lâi. Ū chhōa in khì khòaⁿ Tōng-bu̍t kap Phok-bu̍t-koán. Tī Tōng-bu̍t-koán lāi khòaⁿ-kìⁿ chhiūⁿ, kóng sī chúi-gû, chhiūⁿ ê pjīⁿ, kóng sī chúi-gû bóe. Ji̍p khì Phok-bu̍t-koán lāi khòaⁿ hiah-ê sî-tāi jîn-hêng tiû-lia̍t-sek, phah-sǹg sī chin ê lâng, tāi-ke saⁿ-cheⁿ beh tùi po-lê khì kap in kóng ōe.
|
照政府伊ê意思是ài hō͘ 生番來看濟濟ê 軍器、工廠、兵隊、人土以及文明珍奇 ê 物in所bōe bat看--ê;到轉去thang報hō͘ in ê 同胞知kap日本抵敵到尾著認輸。卻有去看幾若所在，然後tùi 東京來。有chhōa in去看動物kap博物館。Tī 動物館內看見象，講是水牛，象ê 鼻，講是水牛尾。入去博物館內看hiah-ê 時代人行tiû-lia̍t式，扑算是真 ê 人，大家相爭beh tùi 玻璃去kap in講話。 |
|
Hit-ji̍t khì khòaⁿ hui-hêng-chûn tiap-á-kú tī khong-tiong teh poe, tāi-ke tōa gông-ngia̍h kóng, Ché nā the̍h lâi khì lán hia, lán chiū ē hō͘ in châu-bia̍t liáu-liáu. Khòaⁿ tio̍h peng-tūi chhau-liān chiū kóng, Hé!Ji̍t-pún lâng chin pún-sū, liân bé iā ē hiáu thiaⁿ in ê hō-lēng. Kî-û beh kóng bē-tit chīn. Sī khòaⁿ tio̍h siāng-tó ê Chheⁿ-hoan ū tām-po̍h ê kám-sióng; iū-koh bô lōa kú lín ài chū-chi̍p Hô-hōe, bē kìm-tit hián-bêng tông-chêng kia̍h pit siá kúi-kù.
|
Hit日去看飛行船tiap仔久tī空中teh飛，大家大gông-ngia̍h 講，ché若提來去咱hia，咱就會hō͘ in 剿滅了了。看著兵隊操練就講，Hé!日本人真本事，連馬也會曉聽in ê 號令。其餘beh講bē-tit盡。是看著像島ê 生番有淡薄ê 感想；又koh無偌久lín ài聚集和會，bē禁tit顯明同情kia̍h筆寫幾句。 |
|
Bûn-bêng kap Iá-bân. Ta̍k lâng lóng kong jīn bûn-bêng iâⁿ-kòe iá-bân sī bān-pōe; sui-sī án-ni chit nn̄g pêng si̍t-chāi sī hiān-sî lán pún-kok tông- kio̍k in-sū ê būn-tê. Nā iá-bân chhin- chhiūⁿ Chheⁿ-hoan, sī lâng-lâng só͘ iàm- ò͘, khòaⁿ chò khîm-siù. Sè-kài it-téng kok lán pún-kok iā lia̍t chāi-lāi, si̍t-chāi kham chheng chò bûn-bêng. Chhì chiong bûn-bêng kap iá-bân 10 lâng tú 10 lâng lâi pí-kàu. Bûn-bêng kap iá- bân chū-jiân sī thian-ian ê cheng-chha, nā-sī sim-liām bô tek-khak khah iâⁿ chin-hoan, kiám-chhái hoán-tńg put ki̍p.
|
文明kap野蠻。逐人攏公認文明贏過野蠻是萬倍；雖是án-ni這兩爿實在是現時咱本國當局in-sū ê 問題。若野蠻親像生番，是人人所厭惡，看做禽獸。世界一頂國咱本國也列在內，實在堪稱做文明。試將文明kap野蠻10人tu 10人來比較。文明kap野蠻自然是天淵ê 精差，若是心念無的確較贏生番，kiam-chhai 反轉不及。 |
|
Chêng-nî Ji̍t Lō͘ chiàu-cheng Lí-sūn-kháu, jîn-sò͘ sí ū lōa-chē bān?Bûn-bêng bōe khai ê sî-tāi, kám bat chi̍t-sî- á kú ê kau-chiàn, sí bû-bān-sò͘ ê lâng? Bûn-bêng kap iá-bân tōa koh-iūⁿ, nā chin-chhiūⁿ án-ni bûn-bêng ê te̍k tiông tī tó-lo̍h?Tng chit-tia̍p bûn-bêng ê 20 sè-kí nā khòaⁿ chheng-liân chiū khó-í liáu-kái. Tāi-khài chhú-sî lâng lóng sī lī kí chú-gī, ka-tī nā hó put-koán-thaⁿ, seng-chûn kèng-cheng m̄ chai chū kak chū tiōng ê goân lí. lū-koh chhin-chhiūⁿ hit-hō chheng-liân ê tūi-lo̍h, bē thang chīn sǹg.
|
前年日路照cheng Lí-sūn-kháu,人數死有偌濟萬？文明bōe開 ê 時代，kám bat一時仔久ê 交戰，死無萬數ê 人？文明kap野蠻大各樣，若親像 án-ni 文明ê 特長tī tó落？當這tia̍p 文明 ê 20世紀若看青年就可以了解。大概此時人攏是利己主義，家己若好不管他，生存競爭m̄知自覺自重ê 原理。又lū-koh 親像hit號青年ê 墜落，bē thang 盡算。 |
|
Chóng pau-hâm kóng, Tō-tek ji̍t-ji̍t soe-bî, bûn-bêng goe̍h- goe̍h chìn-pō͘. Góa m̄-sī choa̍t-tùi-tek teh lūn bûn- bêng m̄ hó tio̍h thàn iá-bân; só͘ iàu- kín sī ài lán tio̍h siūⁿ bûn-bêng-siōng ê bûn-bêng. Sio̍k tī Ki-tok-kàu ê Lia̍t-ūi chu-kun ah!！Lán pún-tó ê chheng-liân sui-sī bōe siū-tio̍h hiah tōa ê éng-hióng, kám m̄ tio̍h thàn chit-tia̍p kái-kek ê sî, ūi-tio̍h Chú ēng kong-kiōng-sim, kóaⁿ-kín kiàn-siat tú-hó ha̍p hiān-sè ê ha̍k-hāu, chai-pôe chú-tē hō͘ in chiong-lâi ha̍k- būn kap tō-tek pêⁿ-pêⁿ kiâⁿ, chiū bián lâu phòa-siùⁿ ê hoân-ló.
|
總包含講， 道德日日衰微，文明月月進步。我m̄是絕對的teh 論文明m̄好著趁野蠻；所要緊是ài咱著想文明上ê文明。屬tī 基督教 ê 列位諸君 ah!咱本島ê 青年雖是bōe受著hiah大 ê 影響，kám m̄著趁這tia̍p 改革ê 時，為著主用公共心，趕緊建設tu好合現世ê 學校，栽培子弟hō͘ in 將來學問kap道德平平行，就免留破相ê 煩惱。 |
|
Jîn-lūi lóng sī Siōng-tè ê kiáⁿ. Hiah-ê Chheⁿ-hoan sui-sī iá-bân ná khîm-siù, kú iā sī jîn-chéng, pêⁿ-pêⁿ sī lán ê tâng-pau, iā sī Siōng-tè só͘ thiàⁿ ê kiáⁿ-jî. Chit-sî in sui-sī iá-bân, siat-sú lán nā ū sèⁿ-miā, chiū ún-tàng thang khòaⁿ in bûn-bêng ê ji̍t-chí. Kok-ka í- keng ū koan-sim ài hō͘ in kui-hòa siū kàu-io̍k, chiū lán iû-goân ū koan-hē; kiám m̄ tio̍h siat hoat-tō͘ khì thoân tō-lí hō͘ Chheⁿ-hoan thiaⁿ mah?In iû-goân ū lêng-hûn, iā ē siūⁿ kèng Sîn ê sim; tī Siōng-tè ê bīn-chêng bô hun-piat pí- chhú.
|
人類攏是上帝ê 子。Hiah-ê 生番雖是野蠻那禽獸，kú也是人種，平平是咱 ê 同胞，也是上帝所疼ê 子兒。這時in 雖是野蠻，設使咱若有性命，就穩當thang看in 文明ê 日子。國家已經有關心ài hō͘ in 歸化受教育，就咱猶原有關係；kiám m̄著設法度去傳道理hō͘ 生番聽mah?In猶原有靈魂，也會想敬神ê 心；tī上帝 ê 面前無分別彼此。 |
|
Lia̍t-ūi hiaⁿ-tī chí-mōe ah! Hi-seng ê gī-bū sím-mi̍h lâng tio̍h chīn?“Nā góa ē kiù hiaⁿ-tī kut-jio̍k ê chì-chhin, chiū khì-choa̍t Ki-tok iā kam-goān.” “Khòaⁿ-kìⁿ ê hiaⁿ-tī siōng-chhiáⁿ bē hiáu thiàⁿ, bōe khòaⁿ-kìⁿ ê Siōng-tè thài ē hiáu thiàⁿ I”？
|
列位兄弟姊妹ah！犧牲ê 義務甚mi̍h人著盡？「若我會救兄弟骨肉ê 至親，就棄絕基督也甘願。」 「看見 ê 兄弟尚請bē曉疼，bōe看見 ê 上帝thài 會曉疼伊？」 |
|
(Tâi-lâm Kàu-hōe-pò tē 319 koàn, 1911 nî 10 ge̍h)
|
(台南教會報第319卷，1911年10月) |
