Pāi-hoāi Sî-ji̍t ê Thâng
|
敗壞時日 ê 蟲 |
| Ko Kim-seng |
高金聲 |
|
Thâng ū chin-chē chéng, tāi-khài lâi kóng ū nn̄g-lūi. Chhin-chhiūⁿ chúi-ke chia̍h tiū-á thâng, tō͘-kún ē hō͘ thô͘ sang, chhâm ē thò͘ si, phang ē pàng-bi̍t, chiah ê hō-chò ū lī-ek ê thâng. Chháu-meh ē hāi só͘ chèng ê gō͘-kak, pe̍h-hiā ē chhia chhâ, chián-hî chia̍h chheh, báng-á ē tèng lâng, chiah ê hō- chò hāi thâng. Lūn sî-ji̍t ê tiong-kan kiám iā ū hāi thâng? Sè-jī lâi siūⁿ, m̄- nā chi̍t chéng; pâi-lia̍t tī ē-bīn.
|
蟲有真濟種，大概來講有2類。親像水雞食稻仔蟲，肚kún 會hō͘ 土鬆，蠶會吐絲，蜂會放蜜，chiah ê 號做有利益ê 蟲。草蜢會害所種ê 五穀，白蟻會車柴，chián-hî食冊，蚊仔會釘人，chiah ê 號做害蟲。論時日 ê 中間kiám也有害蟲？細膩來想，m̄-nā 一種；排列 tī 下面。 |
|
1. Phòa-pīⁿ. Pīⁿ-thiàⁿ m̄-sī lán só͘ ài, chóng--sī lâng bē bián-tit ē pīⁿ. Chá-sî Bēng-he̍k sui-jiân béng, Khóng-bêng chhit pái pàng i khì, iû-goân koh lia̍h tio̍h. Khun-lûn koan khiok kian-kò͘, kiⁿ-kó͘ phah saⁿ-ē hit-sî, chiū hō͘ Te̍k- chheng chiàm khì. Nā-sī phòa-piⁿ chi̍t- ē kàu, sui-sī ū tì-sek ê lâng, eng-hiông ê chiòng, bô pō͘ thang kìm i bo̍h-tit lâi, kah i kín-kín khì; siūⁿ kàu pêng-siông ê peh-sìⁿ koh khah sī án-ni. Ū-ê thàu- ji̍t tó bîn-chhn̂g, chhun chi̍t-ê khùi neh-- leh neh--leh. Ū-ê ná-kú ná sán, thong nî hiⁿ-hiⁿ chhan. In sui-jiân ài tha̍k- chheh, tha̍k-chheh bē-ē, sui-jiân ài chò seng-lí, chò seng-lí bô hoat-tit. Khùi- la̍t tùi án-ni soe, chì-khì tùi án-ni bô. Kong-im khang kòe, sím-mi̍h hō͘ i án- ni? Bô m̄-sī hō͘ pīⁿ thâng chhńg-khì.
|
1.破病。病痛m̄是咱所ài,總--是人bē 免tit 會病。早時孟擭雖然猛，孔明7 擺放伊去，猶原koh掠著。崑崙關卻堅固，更鼓扑3下hit時，就hō͘ Te̍k-chheng 佔去。若是破病一下到，隨是有智識 ê 人，英雄ê 將，無步thang 禁伊莫tit 來，kah 伊緊緊去；想到平常ê 百姓koh較是án-ni。有ê 透日倒眠床，chhun一下氣neh--leh neh--leh。有ê 那久那瘦，通年hiⁿ-hiⁿ 呻。 In 雖然ài 讀冊，讀冊bē會，雖然ài 做生理，做生理無法tit。氣力tùi an-ni 衰，志氣tùi án-ni 無。光陰空過，甚mi̍hhō͘ 伊án-ni？無m̄是hō͘ 病thâng chhńg去。 |
|
2. Phah m̄-kìⁿ mi̍h, chhiau-chhōe. Thiⁿ-tē ū tiāⁿ-tio̍h ê ūi, bān-mi̍h lóng ū i-ê chhù-sū, ke-lāi ê mi̍h iā tio̍h án-ni. Siat-sú mi̍h bô tiāⁿ-tio̍h ūi, loān-loān cho̍h, chiū iàu-ēng ê sî, bô thang ēng. Kiám-chhái i-chiûⁿ, kiám-chhái keng- chheh, chhōe kúi-nā tiám-cheng, m̄-ā iáu-bōe tio̍h. Ū-sî chi̍t-ê ba̍k-kiàⁿ kùi tī heng-chêng, thǹg lâi the̍h tī chhiú-n̍i̍h, chhut-khì chhit-thô. Kàu tò-lâi tú-hó iû-piān the̍h phoe lâi, chiū ài the̍h ba̍k- kiàⁿ lâi khòaⁿ phoe; bong bô, chiū chhiau seng-khu, sàu thô͘-kha, gōa-kháu sì-kè chhōe, tú-tio̍h lâng chiū mn̄g, tùi hông-hun ê sî kàu 10 tiám-cheng, chhōe lóng bô tio̍h. Bó͘ kháu-chàu ū ti-tiâu, ūi bô kian-kò͘, chi̍t-chiah ti sòa cháu chhut khì, thong ke ê lâng lóng khì chhōe, kàu lia̍h tio̍h, í-keng le̍k-kòe nn̄g tiám-cheng. Chit-ke 8 lâng, kiōng hùi 16 tiám. Koh mi̍h-kiāⁿ hō͘ chha̍t thau-the̍h khì, tio̍h chhiau-chhōe ê sî- kan, he m̄-bián kóng. Lūn-kàu náu- chhóe ê la̍t soe-lám, liâm-piⁿ hē, liâm- piⁿ bē kìⁿ-tit, ūi-tio̍h án-ni lâi chhōe mi̍h, hòe sî kài-chē.
|
2.扑m̄見物，chhiau-chhōe。天地有定著ê 位，萬物攏有伊ê 次序，家內ê 物也著án-ni。設使物無定著位，亂亂cho̍h ，就要用ê 時，無thang用。Kiám-chhái 衣裳，kiám-chhái 經冊，chhōe幾若點鐘，m̄-ā iáu-bōe著。有時1 個目鏡kùi tī胸前，褪來提tī 手n̍i̍h,出去chhit-thô。到倒來tú好郵便提批來，就ài 提目鏡來看批；摸無，就chhiau身軀，掃塗腳，外口四界chhōe,tu著人就問，tùi黃昏ê 時到10 點鐘，chhōe攏無著。某口灶有豬寮，位無堅固，1隻豬續走出去，通家ê 人攏去chhōe,到掠著，已經歷過2點鐘。這家8 人，共費16 點。Koh 物件hō͘ 賊偷提去，著chhiau-chhōe ê 時間，he m̄免講。論到腦髓ê 力衰lám, liâm-piⁿ hē,liâm-piⁿ bē 記tit，為著án-ni 來chhōe物，廢時kài濟。 |
|
3. Hòng-chhiòng su-io̍k. Chin- chhám! Su-io̍k teh hāi lâng. Su-io̍k sī ēng khoài-lo̍k hó-khòaⁿ lâi jia-khàm, hō͘ lâng bē kì-tit āu-lâi ê chai-hō. Só͘-í gōng-lâng siông-siông khì hoa-ke liú-hāng lâi chhit-thô, phah-sǹg in kap Tông Bêng-hông teh iû goa̍t-tiān bô koh-iūⁿ. Bô lōa-kú, phòa-pīⁿ îⁿ-tîⁿ, chhám kàu bē kóng tit, bêng-chōng sòa pìⁿ chhin-chhiūⁿ Thek-koái sian. Chia̍h io̍h chiū nā ū èng-hāu, iā tio̍h chin chē nî. Siàu-liân ché-tē ji̍p a-phiàn-koán, teh siūⁿ chia̍h tām-po̍h bô siong-kan. M̄-kú lō͘-bóe tiâu a-phiàn, m̄-ài chia̍h bē soah-tit. Tùi án-ni mê sòa-chiap ji̍t, tó bîn-chhn̂g thêng-hûn thò͘-bū, ū-sî nn̄g bóe-lêng chhiúⁿ chu. Phah-sńg ji̍t-chí chin khó-sioh! Iū-koh peh-sìⁿ put-bo̍k ài sio-thâi, pang-kok sit-hô khí kau-chiàn, cheng-chiàn kú-kú, sî-ji̍t tùi án-ni hiat-ka̍k, koh khah khó-sioh!
|
3.放chhiòng私欲。真慘﹗私欲teh害人。私欲是用快樂好看來遮蓋，hō͘人bē記tit 後--來 ê 災禍。所以憨人常常去花街柳巷來chhit-thô,扑算in kap唐明皇teh 遊月殿無各樣。無偌久，破病圓纏，慘到bē講tit，形狀續變親像Thek-koái 仙。食藥就若有應效，也著真濟年。少年子弟入鴉片館，teh 想食淡薄無相干。M̄-kú 路尾tiâu 鴉片，m̄ ài食bē 煞tit。Tùi án-ni 暝續接日，倒眠床騰雲吐霧，有時兩尾龍搶珠。扑算日子真可惜﹗又koh 百姓不睦愛相thâi,邦國失和起交戰，爭戰久久，時日tùi án-ni hiat-ka̍k,koh 較可惜﹗ |
|
4. Ài sio-kò. Koaⁿ-hú pún-sī ūi-tio̍h tī-lí peh-sìⁿ chiah ū siat, peh-sìⁿ siū un- khut chiū khì hun-sò͘, che-sī chū-jiân ê lí. Chóng--sī ài sio-kò ê lâng, i khòaⁿ sio-kò chò chhit-thô; bô-liōng ê lâng, phah-sǹg kìⁿ koaⁿ sī ha̍p-lí, tùi án-ni gê- mn̂g ê àn-kiāⁿ têng-têng tha̍h-tha̍h. Sio-kò ê ji̍t kàu nn̄g-pêng tùi sìn, he̍k- sī chit tn̂g o͘ pe̍h oh hun-bêng, chiū ǹg- bāng tē-jī tn̂g, he̍k-sī kin-á-ji̍t iáu-bōe phòaⁿ-koat, chiū bāng āu-ji̍t. Chóng--sī tāi-chì ū tông-tu̍t, siông-siông ū iân-kî, kiám-chhái 3 nî 5 nî àn iáu-bōe kiat. Sè-jī séng-chhat in só͘ saⁿ-chiⁿ ê châi- sán, si̍t-chāi bē khah kùi-khì só͘ le̍k-kòe ê ji̍t-chí. Sî nā khì, kiám ē koh lâi?
|
4.愛相告。官府本是為著治理百姓才有設，百姓受冤屈就去紛訴，che是自然ê理。總--是相告ê 人，伊看相告做chhit-thô;無量ê 人，扑算見官是合理，tùi án-ni 衙門ê 案件重重疊疊。相告ê 日到兩爿對訊，或是這堂烏白難分明，就向望第2堂，或是今仔日iau-bōe判決，就望後日。總--是代誌有唐突，常常有廷期，kiám-chhái 3 年 5 年案iau-bōe結。細膩省察in 所相爭ê 財產，實在bē 較貴去所歷過ê 日子。時若去，kiám會koh來？ |
|
5. Chò kang bē-hiáu siat tú-hó. Biâu-lek ū lâng chhiàⁿ chi̍t-ê chú-chia̍h- ê, chi̍t-pái kah i the̍h 5 chiam chîⁿ tah tāu-iû kap bé chhang-thâu. Hit lâng tò-lâi, thâu-ke kah i tio̍h khì bé bah. Bé-liáu chiū chhe i koh khì bé tāu-koaⁿ. Koh ū lâng tī-chia beh Chheh-pâng hêng siàu, Tāi-jîn-biō siu chhù-sòe, I- koán thó-io̍h. I bô sǹg hit-ê tiám-cheng kap lō͘-chām ê chhù-sū, chiah khì pān tāi-chì. Loān-loān chò, Chheh-pâng hêng-siàu, Tāi-jîn-biō siu chhù-sòe, I- koán thó io̍h. Téng-bīn hit nn̄g lâng in lâi óng ê sî, kan-ta ēng 10 hun-cheng lâi sǹg, lí khòaⁿ liáu-sî lōa-chē.
|
5.做工bē曉設tu好。苗栗有人倩1 個煮食--ê,1擺kah 伊提5 chiam錢tah豆油kap 買蔥頭。Hit 人倒來，頭家kah伊著去買肉。買了就差伊koh去買豆干。Koh有人tī-chia beh 冊房還數，大人廟收厝稅，醫館討藥。伊無算hit個點鐘kap 路站ê 次序，才去辦代誌。亂亂做，冊房還數，大人廟收厝稅，醫館討藥。頂面hit 2人in來往 ê 時，kan-ta 用10 分鐘來算，你看了時偌濟。 |
|
Á-sī ū lâng teh chú-tàu, it-bī kò͘ chú pn̄g, bē hiáu-tit thàn pn̄g iáu-bē se̍k ê sî, seng chhiat-chhài khì chú, jiân-āu pn̄g se̍k chhài iā se̍k. Kang bē séng, sī koh kín, chiū pāi-hoāi sî-ji̍t ê thâng hāi lán kiám ē tio̍h?
|
抑是有人teh 煮晝，一味顧煮飯，bē 曉tit 趁飯iau-bōe熟ê時，先切菜去煮，然後飯熟菜也熟。工bē 省，是koh緊，就敗壞時日ê 蟲害咱kiám會著？ |
|
6. Chò kang bô tiāⁿ-tio̍h ê sim. Bat khòaⁿ-tio̍h o̍h-á ê ha̍k-seng teh tha̍k- chheh, tiap-á-kú-á so kha pê chhiú, tiap- á-kú-á iúⁿ chúi koàn tō͘-kâu, tiap-á-kú- á hiat kiû tàu su-iâⁿ, tiap-á-kú-á chhiū- kha khioh kóe-chí, iân-chhiân chin kú, chi̍t pún chheh tha̍k chiah ē se̍k. Koh ū lâng bat o̍h kok-gú, pòaⁿ-lō͘ soah-khì, tò-khì choh-sit. Kàu āu--lâi kap Ji̍t- pún lâng kau-pôe, chhùi khui thi̍h8-thu̍h háu, chiah hoán-hóe beh koh o̍h kok- gú. Chóng--sī chêng só͘ o̍h ê, taⁿ bē kì- tit, put-tek-í tio̍h tùi chho͘-ha̍k phah- khí. Iū-koh lán nā chò kang bô tiāⁿ- tio̍h ê sim, chū-jiân bô tiāⁿ-tio̍h ê kang, kui ji̍t só͘-chò bô chhù bô sū, put-tap put-chhi̍t, liâm-piⁿ tha̍k Kū-iok, liâm- piⁿ o̍h si-tiāu, liâm-piⁿ piàⁿ lāi-bīn, liâm- piⁿ io gín-ná. Kàu ê-hng siông-sè siūⁿ kin-á-ji̍t ê só͘-chò, ná chún bô mi̍h. Chi̍t ji̍t ê sî-chūn kui tó-ūi, kiám m̄-sī tī bô tiāⁿ-tio̍h sim ê thâng pak-tó͘-lāi mah? Ji̍t-ji̍t nā ū tiāⁿ-tio̍h kang, put- tì kàu án-ni.
|
6.做工無定著ê 心。Bat看著學仔ê 學生teh 讀冊，tiap仔久仔so腳pê手，tiap仔久仔iúⁿ 水灌tō͘猴，tiap仔久仔hiat 球鬥輸贏，tiap仔久仔樹腳拾果子，延chhiân真久，一本冊讀才會熟。Koh有人bat 學國語，半路煞去，倒去作穡。到後--來kap 日本人交陪，嘴開thi̍h8-thu̍h哮，才反悔beh koh 學國語。總--是前所學ê,今bē 記tit，不得已著tùi 初學扑起。又koh咱若做工無定著ê 心，自然無定著ê 工，歸日所做無次無序，不tap不chhi̍t,liâm-piⁿ 讀舊約、liâm-piⁿ 學詩調、liâm-piⁿ 拚內面、liâm-piⁿ io 囡仔。到e昏詳細想今仔日ê 所做，那準無物。一日 ê 時陣歸tó位，kiám m̄是tī 無定著心ê 蟲腹肚內mah？日日若有定著工，不致到án-ni。 |
|
7. Bô ha̍p sî-chūn ê chhit-thô. Chhit-thô ê sū khiok ū lī-ek lâng, nā bô chiàu- sî lâi chò ū hām-hāi. Phah-kiû ê lâng tī kiû-po͘ cháu-lâi cháu-khì, seng-khu teh ūn-tōng, hiat-khì ē liû-thong, sin-thé ē ióng-chòng. Siat-sú kui ji̍t lóng án-ni, hit-ê sî-ji̍t chiū kui tī khang. Tioh-kî sī chhù-bī ê chhit-thô, ē khui lâng ê tì-sek, ke-thiⁿ lâng ê lêng-khiáu. Ji̍t-sî nā tioh m̄ soah, sīm-chì thong-mê iā án-ni, tek-khak tio̍h chi̍t-pái tōa-khùn; sî ji̍t tek-khak khì, m̄ thèng-hāu lí khùn chhéⁿ. Chá-ji̍t góa khí-thâu o̍h tiò hî, lia̍h tio̍h chi̍t-bóe seng-khu bô saⁿ chhùn tn̂g, sim chin hoaⁿ-hí, sòa bē kì- tit góa sī tī chúi piⁿ. He! tiò-hì kài sim-sek. Chóng--sī nā hō͘ i bê-khì, lóng bô ān-tiāⁿ sî-kan, chiū hūn-lāi ê tāi-chì, ē tì chi tō͘-gōe. Án-ni, sī chiong ū lō͘- ēng ê ji̍t-chí, hē tī bô lō͘-ēng ê só͘-chāi. Hāiⁿ! sî í-keng khì, tui bē tio̍h.
|
7.無合時陣ê chhit-thô。Chhit-thô ê 事卻有利益人，若無照時來做有陷害。扑球ê 人tī球埔走來走去，身軀teh運動，血氣會流通，身體會勇壯。設使歸日攏án-ni，hit個時日就歸tī 空。Tioh棋是趣味ê chhit-thô,會開人ê 智識，加添人ê 靈巧。日時若tioh m̄ 煞，甚至通暝也án-ni，的確著1 擺大睏；時日的確去，m̄ 聽候你睏醒。早日我起頭學釣魚，掠著1 尾身軀無3吋長，心真歡喜，續bē記tit 我是tī 水邊。He﹗釣魚kài心適。總--是若hō͘ 伊迷去，攏無限定時間，就份來ê 代誌，會致之度外。Án-ni，是將有路用ê 日子，hē tī 無路用ê 所在。Hāiⁿ﹗時已經去，追bē著。 |
|
8. Pîn-tōaⁿ. Pîn-tōaⁿ ê lâng bô chì- khì, in-khîn sī sím-mi̍h, sî-ji̍t sī pó-pòe, i-ê sim bē thong-ta̍t. Só͘-í ji̍t-thâu nā lo̍h-soaⁿ, i bô thó͘-khùi, chá-khí-sî ji̍t chhut, i bô hoaⁿ-hí. Ke-lāi ê lâng kóng, Tang-pêng kng lah, lí tio̍h peh-khí--lâi. I kóng, Hó; nā-sī iû-goân teh tī bîn- chhn̂g--n̍i̍h hoan-lâi hoan-khì, chhin- chhiūⁿ mn̂g tī mn̂g-khū. Lám chhiú koh khùn, siūⁿ ài sió-bîn chi̍t-chhéⁿ, khah thêng chiah khí-lâi. Pêng-sò͘ ài êng, sì-kè sô tī chhù-piⁿ thâu-bóe, lâi kóng só͘ m̄ eng-kai kóng-ê. Tng i teh chhut-khì chò kang, bān-bān chhin-chhiūⁿ tioh gû- chhia; kàu chò bêng-pe̍k, tò-tńg-lâi chhin-chhiūⁿ chhèng-ki-chìⁿ. Chiū ū-sî chò kang chin kín, iā sī ló-chhó. Koh tāi-chì nā kàu chhiú, siông-siông ka-tī ān-kóng, Ji̍t iáu-chá, khoài-khoài sió- thêng chiah chò. Ū-sî kóng, bîn-ná-ji̍t chiah chò, bē bān. Chio i chò hó, chhut- chhùi chiū the, kóng, Góa chā-ji̍t kha náu-tio̍h bē kiâⁿ, kiám-chhái kóng, Thâu-thiàⁿ m̄-káⁿ chhoe-tio̍h hong, chhiáⁿ bān kúi-ji̍t chiah lâi khì. Tùi án-ni, tì-kàu pah-hāng tāi-chì lóng m̄-hó, só͘ chò tām-po̍h, hòe-sî kài-chē, chin thang oàn-hīn.
|
8.貧憚。貧惰ê 人無志氣，慇懃是甚mi̍h，時日是寶貝，伊ê 心bē 通達。所以日頭若落山，伊無吐氣，早起時日出，伊無歡喜。家內ê 人講，東爿光lah，你著爬起--來。伊講，好；若是猶原teh tī 眠床--n̍i̍h 翻來翻去，親像門tī 門khu。Lám手koh睏，想ài 小眠一醒，較停才起來。平素愛閒，四界sô tī 厝邊頭尾，來講所m̄ 應該講ê。當伊teh 出去做工，萬萬親像tioh 牛車；到做明白，倒轉來親像銃枝箭。就有時做工真緊，也是潦草。Koh代誌若到手，常常家己ān講，日iáu早，快快小停才做。有時講，明仔日才做，bē慢。招伊做好，出嘴就推，講，我昨日腳náu著bē行，kiám-chhái講，頭痛m̄敢吹著風，請慢幾日才來去。Tùi án-ni，致到百項代誌攏m̄好，所做淡薄，廢時kài濟，真thang怨恨。 |
|
Ji̍t-pún tú-á lâi Tâi-oân hit-tia̍p, Sai- lê tē-hng, ū lâng khioh tio̍h chi̍t-kńg tōa-bóng kńg ê chóa, chai sī Ji̍t-pún lâng ê mi̍h, chóng m̄-chai sī sím-mi̍h mi̍h, chiū khì tâi tī thô͘-n̍i̍h. In-ūi kiaⁿ hō͘ Ji̍t-pún lâng chhâ chai, sòa hō͘ i thâi. Āu--lâi pêng-iú tùi hia kòe, ū chiong chit-ê tāi-chì lâi kap i tām-lūn, chiah chai sī kim-phiò. Ku̍t chhut-lâi khòaⁿ í-keng nōa liáu-liáu, chiū thó͘- khùi bô soah. Sio̍k-gú kóng, It-chhùn kong-im, it chhùn kim. Hòe-sî hòe ji̍t ê lâng iā chhin-chhiūⁿ án-ni, chit-tia̍p m̄-chai thang thiàⁿ-sioh sî-ji̍t, āu--lâi hoán-hóe sī khah tî.
|
日本tu仔來台灣hit-tia̍p,西螺地方，有人拾著1 kńg大bóng kńg ê 紙，知是日本人ê 物，總m̄知是甚mi̍h物，就去埋tī 土n̍i̍h。因為驚hō͘ 日本人查知，續hō͘ 伊thâi。後--來朋友tùi hia過，有將這個代誌kap 伊談論，才知是金票。掘出來看已經瀾了了，就吐氣無煞。俗語講：「一寸光陰，一寸金。」廢時廢日ê 人也親像án-ni，這tia̍p m̄知thang 疼惜時日，後--來反悔是較遲。 |
|
Taⁿ ji̍t-chí m̄-sī lán-ê, sī Chú só͘ siúⁿ- sù; lán pàng-sak m̄ ēng, sī khì-sak I-ê in, sêng-siū lâi m̄ ēng, sī ko͘-hū I-ê in, ēng bô chiàu ha̍p-gî, sī ûi-ke̍h I-ê chí-ì. Só͘-í tû-khì thian-jiân pīⁿ (m̄-sī chū chhú ê), ngó͘-gū-jiân ê tāi-chì, í-ki̍p tùi m̄- chai-iáⁿ lâi phah-sńg ji̍t-chí ê í-gōa, nā bô pó-sioh kong-im, kiaⁿ-liáu ū chōe. Chit sè-kan, bô chi̍t-lâng bô hō͘ pāi-hoāi sî-ji̍t ê thâng só͘ ûi-khùn, chiū-sī ài tû- khì, tû iā bē liáu. Chiàu góa ê gû-kiàn, lán tio̍h lâi o̍h choh-sit lâng teh châu- bia̍t hāi-thâng ê hoat-tō͘. Só͘ chèng ê gō͘-kak tio̍h thâng, ài tû-khì bē ē, chiū chē, kap hāi-thâng kau-chiàn, chiū hāi- thâng ka-tī bia̍t bô. Beh tû pāi-hoāi sî-ji̍t ê thâng, hit-ê hoat-tō͘ tio̍h àn- chóaⁿ?
|
今日子m̄是咱ê,是主所賞賜；咱放sak m̄ 用，是棄sak伊ê恩，承受來m̄用，是辜負伊ê恩，用無照合宜，是違逆伊ê旨意。所以除去天然病（m̄是自取ê)，偶遇然ê 代誌，以及tùi m̄知影來扑損日子ê 以外，若無保惜光陰，驚了有罪。這世間，無一人無hō͘ 敗壞時日ê 蟲所圍困，就是 ài 除去，除也bē 了。照我ê 愚見，咱著來學作穡人teh 剿滅害蟲ê 法度。所種ê五穀著蟲，ài 除去bē會，就濟，kap害蟲交戰，就害蟲家己滅無。Beh 除敗壞時日ê 蟲，hit個法度著àn-chóaⁿ？ |
|
1. Tio̍h tiau-ióng seng-khu. Sèng-keng kóng, Tiau-ióng seng-khu, hit-ê lī-ek sió-khóa, kèng-khiân ho̍k-sāi Chú, hit-ê lī-ek tōa. Sui-jiân án-ni, sin-thé m̄ chiàu-kò͘, lâi kóng sìⁿ-miā thiⁿ chù- tiāⁿ, tì-kàu soe-lám, beh thài ē chò kang. Thoa-kòe nî goe̍h, kiám ū ha̍p Siōng-tè ê ì-sù? Pó-lô kā Thê-mô͘-thài kóng, Bo̍h-tit kan-ta lim-chúi, thang chia̍h tām-po̍h chiú, in-ūi lí ê pî lám. Chiàu- kò͘ seng-khu sī tio̍h, chiah bē hòe liáu kong-im.
|
1.著tiau養身軀。聖經講：「Tiau養身軀，hit個利益小可，敬虔服事主，hit個利益大。」雖然án-ni，身體m̄ 照顧，來講性命天註定，致到衰lám,beh thài 會做工。拖過年月，kiám有合上帝ê 意思？保羅kā 提摩太講：「莫tit kan-ta lim水，thang 食淡薄酒，因為你ê 脾lám。」照顧身軀是著，才bē 廢了光陰。 |
|
2. Tùi-tiōng lán ê kang, tng Iâu-tè ê sî, tōa-chúi hoān-lān thiⁿ-ē. Iâu chhe Kún khì tī-chúi, bô-chhái-kang. Āu-lâi chhe i ê kiáⁿ miâ Ú, i chhōa-bó͘ bô kúi-ji̍t, chiū khì tī-lí chúi, hō͘ i thang kín-siau. In hū-jîn-lâng siⁿ kiáⁿ, i saⁿ-pái tùi mn̂g-kháu keng-kè, thiaⁿ-kìⁿ i ê kiáⁿ teh háu, o͘-o͘-âⁿ o͘-âⁿ, long bô ji̍p-khì khòaⁿ, iā bô ji̍p-khì hioh-khùn chia̍h tiám-sim. Chu-chu lia̍h tī-lí chúi kiù peh-sìⁿ chòe iàu-kín. Che sī tùi-tiōng i ê kang. Só͘-í hoān-nā chòe soan-kàu-su ê lâng, ná chhin-chhiūⁿ Ú-ông tùi-tiōng i ê kang, chiū só͘ kiâⁿ tek-khak o̍h sù-tô͘. Goán choan-bū kî-tó thoân tō-lí.
|
2.對重咱ê 工，當堯帝ê 時，大水氾濫天下。堯差鯀去治水，無chhái工。後--來差伊ê 子名禹，伊娶某無幾日，就去治理水，hō͘ 伊thang緊消。In婦人人生子，伊 3 擺tùi 門口過，聽見伊ê 子teh哮， o͘ o͘-âⁿ o͘-âⁿ，攏無入去看，也無入去歇睏食點心。Chu-chu掠治理水救百姓做要緊。Che是tùi重伊ê 工。所以凡若做宣教師ê 人，那親像禹王tùi重伊ê 工，就所行的確學使徒。阮專務祈禱傳道理。 |
|
3. O̍h Iâ-so͘. Taⁿ Ki-tok tòa sè-kan ê sî, thiⁿ phah phú-kng ji̍p tiān kà-sī lâng, ji̍t tiong-tàu chíⁿ-piⁿ thoân tō-lí, hông-hun sî, soaⁿ-téng kà ha̍k-seng, iân-sia̍h ê tiong-kan, siat phì-jū kiò- chhéⁿ chèng-lâng, hioh-khùn ê sî ēng chē-chē hāng kà-sī peh-sìⁿ. Chú ê hòe- siū bô kiông-chīn, siōng-chhiáⁿ tùi-tiōng kong-im, hô-hòng lán chit sè-kan ê peh- sìⁿ? Ji̍t goe̍h phû tī thiⁿ--n̍i̍h,lán bē-ē hō͘ ji̍t bô kiâⁿ tī Ki-piàn ê tē,goe̍h chiām-thêng tī A-iâⁿ-lûn. He, ji̍t goe̍h teh khì , nî m̄ hō͘ lán lâu, lán tio̍h chhut- la̍t lâi tû-khì chiah-ê pāi-hoāi sî-ji̍t ê thâng, o̍h lán ê Chú, chi̍t chhùn kong- im iā pó-sioh, chò só͘ eng-kai tio̍h chò- ê, chiū lán ê kang ná chē, chiah bián ko͘-hū Siōng-tè siúⁿ-sù lán ê nî goe̍h, iā bô kiàn-siàu lán oa̍h tī sè-kan.
|
3.學耶穌。今基督tòa世間ê 時，天phah phú光入殿教示人，日中晝井邊傳道理，黃昏時，山頂教學生，筵席ê 中間，設譬喻叫醒眾人，歇睏ê 時用濟濟項教示百姓。主ê 歲壽無窮盡，尚且tùi重光陰，何況咱這世間ê 百姓？日月浮tī 天--n̍i̍h,咱bē會hō͘ 日無行tī Ki-piàn ê 地，月暫停tī A-iâⁿ-lûn 。He，日月teh 去，年m̄ hō͘ 咱留，咱著出力來除去chiah-ê 敗壞時日ê蟲，學咱ê 主，1 寸光陰也保惜，做所應該著做ê,就咱ê 工那濟，才免辜負上帝賞賜咱ê 年月，也無見笑咱活tī世間。 |
|
(Tâi-lâm Kàu-hōe-pò tē 307~308 koàn, 1910nî 10~11 ge̍h)
|
(台南教會報第307~308卷，1910年10~11月) |
