Iû-le̍k Chiang-choân Kàu-hōe
|
遊歷漳泉教會 |
| Lîm Iàn-sîn |
林燕臣 |
|
Tī kū-nî Chhiu-hōe ê sî, ū phài góa kap Lâu Bo̍k-su kòe-khì Ē-mn̂g hù in ê Chóng-hōe . Kàu kin-nî kū-le̍k chiaⁿ- goe̍h 1 ji̍t chiū tah-chûn kòe-khì, iû-le̍k ta̍k só͘-chāi ê kàu-hōe. Siū in Se-kok kúi-nā ê Sian-siⁿ í-ki̍p pún-tē chèng tng-chit ê lâng hó khoán-thāi kóng bē-liáu. Sèng-keng kóng, “Lín nā saⁿ-thiàⁿ, chèng-lâng bat lí sī góa ê ha̍k-seng” (Hān. 13:35); thang chai Kiù-chú ê ōe ū èng-giām. Kàu 2 goe̍h 8 ji̍t 4 tiám cheng tùi Hō͘-bóe chiūⁿ soaⁿ; kám-siā Siōng-tè, tāi-ke seng-khu lóng pêng-an; koh tit-tio̍h Tâi-pak Koa Î-su Sian-seⁿ kap Tân Chheng-gī Bo̍k-su ngiâ-chi̍h khì in chhù, hó-lé khoán-thāi; che iā-sī Siōng-tè ê in-tián.
|
Tī舊年秋會ê時，有派我kap劉牧師過去廈門赴in ê總會；到今年舊曆正月1日就搭船過去，遊歷逐所在ê教會，受in西國幾若個先生以及本地眾當職ê人好款待講bē了。聖經講：「Lín若相疼，眾人bat你是我ê學生。」(翰13:35)；thang知救主ê話有應驗。到2月8日4點鐘，tùi滬尾上山；感謝上帝，大家身軀攏平安；koh得臺北柯維思先生kap陳清義牧師迎接去in厝，好禮款待；這也是上帝ê恩典。 |
|
Taⁿ ài chiong Tn̂g-soaⁿ kàu-hōe ê chêng-hêng, tāi-lio̍k kì tī ē-té, hō͘ lia̍t- ūi chai :------
|
今ài將唐山教會ê情形，大略記 tī下底，hō͘列位知：------ |
|
Lūn gōa-kok lâi Chiang-choân siat- kàu ū saⁿ-ê kong-hōe. 1. Bí-kok Tiúⁿ- ló-kàu. 2. Eng-kok Tiúⁿ-ló-kàu, (kap lán chit-pêng siāng kong-hōe). 3. Lûn-tun Hô-hōe, (Chit-ê Kàu ū Bo̍k-su kap Chip-sū, chóng-sī bô Tiúⁿ-ló; kî-û tō-lí kap Tiúⁿ-ló-kàu siāng). Chit 3 ê kong- ōe put-chí tâng-sim hia̍p-le̍k. Thoân-kàu hun-chò saⁿ só͘-chāi. 1. Siat tī Ē-mn̂g. 2. Siat tī Chiang-chiu. 3. Siat tī Choân-chiu. Hia ê pài-tn̂g ióng koh hó- khòaⁿ; siāng tē-it tōa-keng--ê, chiū-sī tī Kó͘-lōng-sū, ē iông-ún 800 gōa lâng; iā ū chi̍t-ê tōa-cheng, kúi-nā-lí hn̄g to ē thiaⁿ-kìⁿ. Pún-tē Bo̍k-su 30 gōa lâng. Thoân-tō Sian-siⁿ óa chi̍t-pah lâng. Niá sé-lé ê tōa lâng 3700 lâng. Iân-hāng ū nn̄g-bāng liân. Lūn Choân-sio̍k ê kàu- hōe, tī kū-nî ê tiong-kan, pí Chiang- sio̍k khah chìn-pō͘.
|
論外國來漳泉設教3個公會：1.美國長老教，2.英國長老教(kap咱chit爿像公會)，3.倫敦和會(這個教有牧師kap執事，總是無長老；其餘道理kap長老教像)。這3個公會不止同心協力。傳教分做三所在：1.設tī廈門，2.設tī漳州，3.設tī泉州。Hia ê拜堂勇koh好看；上第一大間ê,就是tī鼓浪嶼，會容允800外人；也有一個大鐘，幾若里遠都會聽見。本地牧師30 外人，傳道先生倚100人，領洗禮ê大人3，700人。捐項有兩萬liân。論泉屬ê教會，tī舊年ê中間，比漳屬較進步。 |
|
(Chiah-ê lâng-gia̍h kap iân-hāng sī sio̍k Tiúⁿ-ló-kàu nā-tiāⁿ, Hô-hōe bô sǹg chāi-lāi).
|
(Chiah ê 人額kapiân-hāng是屬長老教nā-tiāⁿ，和會無算在內。) |
|
Lī Choân-chiu-siâⁿ ê pak-lō͘ iok ū 12 phò͘, hō-chò Éng-chhun, tī hia ū kàu- hōe ū siat I-koán, chiū-sī hiān-kim tī Hú-siâⁿ ê Má I-seng ê hiaⁿ tòa tī-hia; Lâu Bo̍k-su ū khì, i khah chai-iáⁿ. Chóng-sī góa ū khì Kim-chéⁿ, lī Choân- chiu siâⁿ ê sai-lâm-pêng chhit-phò͘, sī hái-kîⁿ ê só͘-chāi. Hit-ê kàu-hōe ê Bo̍k- su Khó͘ Seng-iām. Khí-thâu chhiáⁿ Bo̍k- su ê sî, kan-ta 32 lâng nā-tiāⁿ. Tiong- kan ū chi̍t ê hiaⁿ-tī sèⁿ Si miâ Kim- chhoan, chiàu in kóng chin jia̍t-sim, iā kap hit 31 lâng pêⁿ-pêⁿ chò tē-ki, tâng- sim chhut-la̍t chhiáⁿ Bo̍k-su. Chit-ê lâng goân-pún sio̍k A-kâu tông-hōe ê tiúⁿ-ló, āu-lâi tńg-khì, kin-nî 73 hòe; kìⁿ-tio̍h góa khì chin hoaⁿ-hí. Hit-ê kàu-hōe ū Chho͘-téng sió-o̍h-tn̂g, koh ū chi̍t-keng sió Lú-o̍h, sī pún-tē Lú Sian-siⁿ teh kà. Múi Sèng-ji̍t chū-chi̍p pah-gōa-lâng, téng-po͘ 9 tiám chò kî-tó-hōe, ē-po͘ 2 tiám chò Chú-ji̍t-o̍h. Pài-it-mê Chheng- liân bián-lē-hōe. Pài-jī Iù-tô͘-hōe, sī iù- chíⁿ ê ha̍k-seng ka-tī chū-chi̍p. Pài-saⁿ pò͘-tō-hōe, sī hōe-iú lûn-liû khì ta̍k só͘-chāi kóng tō-lí. Koh múi-goe̍h chi̍t-pái lé-pài-mê chū-chi̍p chò Hiàn-chú-hōe, ta̍k-lâng tio̍h chiong hit-goe̍h-ji̍t só͘ le̍k- kòe ê sū, he̍k-sī léng-sim, he̍k-sī jia̍t- sim, he̍k sī ū kî-tó, ū khòaⁿ Sèng-chheh, á-sī ū kóng tō-lí hō͘ lâng thiaⁿ, tio̍h chiàu láu-si̍t lâi kóng-bêng; āu-lâi Chú-lí chiū chhiáⁿ-lâng khí--lâi bián-lē, á-sī sio-thè kî-tó. Kàu lé-pài soah chiū phâng pôaⁿ-á khioh-chîⁿ. Che hō-chò Hiàn-chú-hōe. Chiàu-khòaⁿ chit-ê kàu-hōe chin oa̍h-tāng. Múi-nî iân-hāng 700 gōa kho͘.
|
離泉州城ê北路約有12舖，號做永春 tī hia有教會有設醫館，就是現今tī府城ê馬醫生ê兄tòa tī-hia；劉牧師有去，伊較知影。總是我有去金井，離泉州城 ê西南爿7舖，是海墘ê所在；hit-ê教會ê牧師許聲炎，起頭請牧師ê時，kan-ta 32人nā-tiāⁿ，中間有一個兄弟姓施名金川，照in講真熱心，也kap hit 31人平平做地基，同心出力請牧師，這個人原本屬阿猴堂會ê長老，後來轉去，今年73歲；見著我去真歡喜。Hit-ê教會有初等小學堂，koh有一間小女學，是本地女先生teh教。每聖日聚集百外人，頂晡9點做祈禱會；e晡2點做主日學；拜一暝青年勉勵會；拜二幼徒會；是幼chíⁿ ê學生家己聚集；拜三佈道會，是會友輪流去逐所在講道理；Koh每月一擺禮拜暝聚集做獻主會，逐人著將hit月日所歷過ê事，或是冷心、或是熱心、或是有祈禱，有看聖冊，抑是有講道理hō͘人聽，著照老實來講明；後來主理就請人起來，抑是相替祈禱；到禮拜煞就捧盤仔拾錢，這號做獻主會。照看chit-ê教會真活動，每年捐項700外箍。 |
|
Lūn Choân-chiu siâⁿ-lāi ū nn̄g-keng lé-pài-tn̂g; chi̍t-keng tī Lâm-ke; Bo̍k- su Tân Soan-lēng; pài-tn̂g iông-ún 300 gōa lâng; iā ū khí-lâu hō͘ Bo̍k-su tòa. Koh chi̍t-keng tī Sai-ke; Bo̍k-su Gô͘ Hong-pho; pài-tn̂g iông-ún nn̄g-saⁿ-pah lâng. Chit-ê Gô͘ Bo̍k-su ū siat chi̍t-ê hoat-tō͘ hō-chò sûn-ke pò͘-tō-hōe, múi pài-saⁿ mê-hng chhit-tiám pòaⁿ, hiaⁿ-tī lûn-liû chhiáⁿ Bo̍k-su khì in chhù kóng tō-lí, Bo̍k-su tio̍h chiàu in hit-mê só͘ tha̍k ê sèng-keng khui-thiah tām-po̍h, lâi khó͘-khǹg bián-lē in, hō͘ hiaⁿ-tī chí- moāi khah chai-iáⁿ tō-lí. Koh pài-sì kap pài-la̍k chò Kî-tó-hōe.
|
論泉州城內有兩間禮拜堂，一間tī南街，牧師陳宣寧；拜堂容允300外人；也有起樓hō͘牧師tòa。Koh一間tī西街，牧師吳風波；拜堂容允兩三百人；Chit-ê吳牧師有設一個法度號做巡街佈道會，每拜三暝昏7點半，兄弟輪流請牧師去in厝講道理，牧師著照in hit暝所讀ê聖經開拆淡薄，來苦勸勉勵in，hō͘ 兄弟姊妹較知影道理。Koh拜四kap拜六做祈禱會。 |
|
Nā-sī Tân Soan-lēng Bo̍k-su ê tông- hōe ia̍h chin oa̍h-tāng. Pài-jī siat chi̍t- ê Kiù-chhin-hōe; múi lé-pài kàu hit mê-hng chhit-tiám-pòaⁿ-cheng, Bo̍k-su chiū chio kúi-nā-ê hiaⁿ-tī chò-hóe khì in chhù, hit-sî chú-lâng ū chhiáⁿ in ê chhin-lâng chhù-piⁿ pêng-iú chē-chē lâng tī-hia, beh chiap-la̍p Bo̍k-su kap hiah-ê lâng kóng tō-lí. Góa kap Lâu Bo̍k-su iā ū khì hù, hit mê-hng chin lāu-jia̍t; goán khòaⁿ-liáu tōa hoaⁿ-hí. Siat chit-ê hōe, tú-tú sī Pó-lô só͘-kóng, “Siat-sú góa ē kiù hiaⁿ-tī kut-jio̍k ê chì-chhin, sui-jiân hō͘ Ki-tok khì-choa̍t iā kam-goān,” Lô-má 9:3. Iā tú-tú chhin-chhiūⁿ Ko-nî-liû tāi-seng chū-chi̍p chhin-chhek kap tâng-liâu thèng-hāu Pí-tek kàu, thang kóng tō-lí hō͘ in thiaⁿ, Sù-tô͘ Hēng-toān 10:24,25.
|
若是陳宣寧牧師ê堂會亦真活動。拜二設一個救親會；每禮拜到hit暝昏一點半鐘，牧師就招幾若個兄弟作伙去in厝，hit時主人有請 in ê親人厝邊朋友濟濟人tī-hia，beh接納牧師kaphiah-ê人講道理。我kap劉牧師也有去赴，hit暝昏真鬧熱；阮看了大歡喜。設這個會，tútú是保羅所講：「設使我會救兄弟骨肉ê至親，雖然hō͘基督棄絕也甘願。」(羅馬9:3) 也tú-tú親像哥尼流代先聚集親戚kap同寮聽候彼得到，thang講道理hō͘ in聽。( 使徒行傳10:24、25)。 |
|
Chiàu góa khòaⁿ in jīn-ūi Bo̍k-su siat chit nn̄g-khoán ê hōe, ū chin-tōa ê lī-ek. (1) Thang lī-ek kàu-hōe-lāi ê lâng, hō͘ hiaⁿ-tī chí-mōe khah bē hoān-chōe. (2) Thang lī-ek kàu-hōe-gōa ê lâng, hō͘ sè- sio̍k lâng khah ū ki-hōe thang bat Kiù- chú. Chit-ê Kiù-chhin-hōe goán Hú-siâⁿ tī múi lé-pài mê-hng í-keng ū siat kúi-nā nî, miâ sui-bóng bô siāng, chóng-sī ì-sù ū saⁿ-tâng. Góa ǹg-bāng sio̍k siâⁿ- chhī kap po͘-thâu ê kàu-hōe, tio̍h o̍h chit-ê hó hoat-tō͘ khì kiâⁿ, ún-tàng ē hō͘ kàu-hōe oa̍h-tāng heng-khí.
|
照我看in認為牧師設這兩款ê會，有真大ê利益。(1) Thang利益教會內ê人，hō͘兄弟姊妹較bē犯罪。(2) Thang利益教會外ê人，hō͘世俗人較有機會thang bat救主。這個救親會，阮府城tī每禮拜暝昏已經有設幾若年，名雖罔無像，總是意思有相同。我向望屬城市kap埠頭ê教會，著學這個好法度去行，穩當會hō͘ 教會活動興起。 |
|
Tī Lâm-ke ê tông-hōe, koh tī pài-saⁿ mê ū siat chi̍t ê Bián-lē-hōe, miâ-kiò Chong-tō-hōe. Hit mê-hng, ū kúi-nā cha̍p ê siàu-liân lâng chū-chi̍p. Tāi-seng ū chhut tê-ba̍k hō͘ chi̍t-ê hōe-iú khì chò; kàu hit mê-hng tio̍h tha̍k hō͘ chèng-lâng thiaⁿ. Liáu-āu he̍k-sī ū lâng khí-lâi bián-lē kúi-kù, he̍k-sī ū lâng khí-lâi kî-tó kúi-kù. Kàu lé-pài soah, chiū phâng-pôaⁿ khioh-chîⁿ, chò Bián- lē-hōe ê só͘-hùi.
|
Tī南街ê堂會，koh tī拜三暝有設一個勉勵會，名叫宗道會，hit暝昏，有幾若十個少年人聚集，代先有出題目hō͘一個會友去做；到hit暝昏著讀 hō͘眾人聽，了後或是有人起來勉勵幾句，或是有人起來祈禱幾句。到禮拜煞，就捧杯拾錢，做勉勵會ê所費。 |
|
Tī Choân-chiu siâⁿ-lāi Kok-ka ū siat chi̍t-keng Tiong-o̍h tn̂g, tiong-kan iā ū kà Thian-bûn, Tē-lí, Hàn-bûn, Eng-bûn, Pit-soàn hiah-ê ha̍k-būn; ū chhiáⁿ lán kàu-hōe-lāi ê lâng khì kà. Koh ū chi̍t- keng kàu-hōe ê Tiong-o̍h, kiò-chò Pôe- goân Tiong-o̍h-tn̂g, chiū-sī Eng-kok kong-hōe siat-ê. Hit-ê Hàu-tiáⁿ sī Bo̍k- su, miâ kiò An Lé-sùn. Lāi-bīn Tōa-o̍h thiaⁿ kap hun-pan teh kà ê sió-o̍h thiaⁿ lóng chiâu-pī; ha̍k-seng só͘ tòa ê siok- sià, chiū-sī lâu-téng. Só͘ tha̍k ê chiong-théng ū ān-tiāⁿ 4,5 nî kú. Lāi-bīn koh khí nn̄g-keng o̍h-tn̂g; chi̍t-keng sī Ko-téng sió-o̍h-tn̂g, chi̍t-keng sī Chho͘-téng sió-o̍h-tn̂g; 3 keng ê ha̍k-seng kè- kiōng ū chiâⁿ -pah lâng, sian-siⁿ ū chiâⁿ- cha̍p ê. Chiàu án-ni khòaⁿ, chit-keng o̍h- tn̂g chiah heng-khí oa̍h-tāng, sī tùi Chú- lī ū piàn-thong ê iân-kò͘, bô chhin-chhiūⁿ hit-hō kiu-kiu ê lâng, m̄-káⁿ chhun-kha chhut-chhiú, tì-kàu bô sím-mi̍h jîn-châi thang ēng.
|
Tī泉州城內國家有設一間中學堂，中間也有教天文、地理、漢文、英文、筆算hiah ê學問；有請咱教會內ê人 去教。Koh有一間教會ê中學，叫做培元中學堂，就是英國公會設ê。Hit個校長是牧師，名叫安禮遜。內面大學廳kap分班teh教ê小學廳攏齊備；學生所tòa ê宿舍，就是樓頂。所讀ê章程有限定4、5年久；內面koh起兩間學堂；一間是高等小學堂，一間是初等小學堂；三間ê學生計共有成百人，先生有成10個。照án-ni看，這間學堂才興起活動，是對主理有變通ê緣故，無親像hit號勼勼 ê人，m̄敢伸腳出手，致到無甚mi̍h人材thang用。 |
|
Lī Tiong-o̍h bô lōa-hn̄g, koh ū chi̍t- keng Lú-o̍h, ha̍k-seng 30 gōa lâng, sī Ko Ko͘-niû, Tân Ko͘-niû, teh chú-jīm. Iā ū Lâm ê I-koán, sī Pe̍h I-seng teh hōaⁿ. Koh ū chi̍t-keng Lú I-koán, lāi bīn ê Lú I-seng, sī sìⁿ Lâi kap sìⁿ Tiok. Nā lūn Choân-chiu-siâⁿ ê kàu-hōe thang Kóng sī chiâu-pī.
|
離中學無偌遠，koh有一間女學，學生30 外人，是高姑娘、陳姑娘，teh主任，也有男ê醫館，是白醫生teh hōaⁿ。Koh有一間女醫館，內面ê女醫生，是姓來kap姓竺。若論泉州城ê教會，thang講是齊備。 |
|
Koh kīn-lâi thoân-kàu ê hong-khì put- chí khui. Koaⁿ-hú Sin-sū iā ū hâng-ho̍k. Chhin-chhiūⁿ kū-nî Tân Soan-lēng 60 hòe, i ū chò Bo̍k-su 30 nî kú, hit-tia̍p kàu-hōe chò lāu-jia̍t. Koaⁿ-hú iā lâi kā i khèng-hō. Góa ū khòaⁿ-kìⁿ hip chi̍t- tiuⁿ-siōng, thâu chi̍t-chōa pâi-lia̍t 10 gōa lâng; Tiuⁿ Thài-siù pún-hú sī Choân- chiu hú, chē tī tiong-ng; kî-û lióng-pêng lóng sī tōa-sió bûn-bú koaⁿ-oân, Tân Soan-lēng khiā tī Thài-siú ê āu- piah. Che iā thang kui êng-kng Siōng- tè.
|
Koh近來傳教ê風氣不止開，官府紳士也有降服。親像舊年陳宣寧60歲，伊有做牧師30年久，hit-tia̍p教會做鬧熱，官府也來kā伊慶賀。我有看見hip一張像，頭一chōa排列10外人；張太守本府是泉州府，坐tī中央；其餘兩爿攏是大小文武官員，陳宣寧企 tī太守ê後壁。這也thang歸榮光上帝。 |
|
Koh tī kū-nî cha̍p-goe̍h kan, Tiong-kok Hông-siōng ūi-tio̍h beh hêng Gōa- kok ê chè, hoan-hù tī ta̍k-séⁿ, ta̍k-hú, ta̍k-koān ê koaⁿ-oân, tio̍h kó͘-bú peh-sìⁿ tê-gîn hō͘ Hông-tè thang hêng-chè. Só͘-í hit-sî Tiuⁿ Thài-siú tī siâⁿ-lāi kéng chi̍t keng Khai-goân-sī ê biō chin khoah- tōa, tāi-seng ū chhiáⁿ Sin-sū tio̍h ián- soat lâi kó͘-bú peh-sìⁿ; m̄-kú Sian-sū khòaⁿ-kìⁿ lâng hiah-chē, bô siáⁿ káⁿ khui- chhùi. Hit-sî chiah chhiáⁿ Gô͘-Hong- pho Tân Soan-lēng nn̄g-ê Bo̍k-su chiū tâi khó͘-khǹg bián-lē; peh-sìⁿ thiaⁿ-liáu sim siū kám-kek, ū ê hiàn kui-ê gîn, ū ê hiàn gîn-kak-á, ū ê hiàn chîⁿ; koh ū chi̍t-lâng hiàn chi̍t-tùi kim chhiú-chí; hit-pái hiān-siu 60 gōa kho͘. Sin-sū khòaⁿ-liáu iā put-chí hâng-ho̍k.
|
Koh tī舊年十月間，中國皇上為著beh還外國ê債，吩咐tī逐省、逐府、逐縣ê官員，著鼓舞百姓tê銀hō͘皇帝thang還債。所以hit時，張太守tī城內揀一間開源寺ê廟真闊大，代先有請紳士著演說來鼓舞百姓；m̄-kú紳士看見人hiah濟，無啥敢開嘴。Hit時才請吳風波、陳宣寧兩位牧師就台苦勸勉勵；百姓聽了心受感激，有ê獻幾個銀，有ê獻銀角仔，有ê獻錢；koh有一人獻一對金手指；hit擺現收60外箍。紳士看了也不止降服。 |
|
Góa kóng chit-hō siau-sit, sī hō͘ lán chai tī-hia hiān-kim thoân kàu ê ki-hōe. Koaⁿ-hú í-ki̍p Sin-sū-ka, lóng m̄-káⁿ khún- tio̍k. Tàn-gāi ū chi̍t-lâng chó͘-tòng, chiū-sī hit-hō tōa chong-cho̍k ê ke, lāi- bīn nā ū chi̍t lâng lâi thàn tō-lí, chiū kong-gia̍p lóng m̄ pun hō͘ i; beh ín- chhōa hit-hō lâng sī khah oh-tit. Kám- siā Siōng-tè, hiān-sî lán chit-pêng khah chió chhin-chhiūⁿ án-ni ê chó͘-tòng.
|
我講這號消息，是hō͘咱知tī-hia現今傳教ê機會，官府以及紳士家，攏m̄敢窘逐。但礙有一人阻擋，就是hit號大宗族ê家，內面若有一人來聽道理，就公業攏m̄分hō͘伊；beh引chhōa hit號人是較oh得。感謝上帝，現時咱這爿較少親像án-ni ê阻擋。 |
|
Lūn Ē-mn̂g ê kàu-hōe put-chí heng- ōng; ū kúi-nā keng pài-tn̂g chin-tōa koh súi. Pún-tē Bo̍k-su ū kúi-nā lâng; sī gōa-kok saⁿ-ê kong-hōe lâi siat ê. Chhin-chhiūⁿ Sin-ke ê Tông-hōe sio̍k tī Bí-kok ê Tiúⁿ-ló-kàu. Chit-keng pài- tn̂g chin hó-khòaⁿ; hit-sî khí hó, thong Tiong-kok iáu-bōe ū pài-tn̂g; kàu-taⁿ 58 nî kú. Chá-chêng tú-tú khí-hó, kan- ta 3 lâng ji̍p-kàu nā-tiāⁿ. Hiān-kim chū-chi̍p ū 300 gōa lâng. Ū khí chit-chō Bo̍k-su lâu hō͘ pún-tē Bo̍k-su N̂g Hô- sêng tòa. I kin-nî óa 60 liân hòe.
|
論廈門ê教會不止興旺；有幾若間拜堂真大koh súi。本地牧師有幾若；是外國3個公會來設ê。親像新街ê堂會屬tī美國ê長老教， 這間拜堂真好看hit時起好，通中國iáu-bōe有拜堂；到今 58年久。早前tú-tú起好，kan-ta 3人入教nā-tiāⁿ；現今聚集有300外人。有起一座牧師樓 hō͘本地牧師黃和成tòa,伊今年倚60 liân歲。 |
|
Koh chi̍t-keng tī Tek-chhiū-kha, hit- keng pài-tn̂g iā chin súi koh tōa-keng; ū khí chi̍t-keng lâu teh khǹg tōa-cheng, hit-ê cheng ê siaⁿ thiaⁿ chin hn̄g. Koh khí chi̍t-chō lâu hō͘ Bo̍k-su tòa, hit-ê Bo̍k-su Tēⁿ Phêng-thêng, kin-nî óa 60 hòe.
|
Koh一間tī竹樹腳，hit間拜堂也真 súi koh大間；有起一間樓teh 囥大鐘，hit ê鐘ê聲聽真遠；Koh起一間樓hō͘牧師tòa,hit ê牧師鄭鵬程今年倚60歲。 |
|
Lī Ē-mn̂g-ke put-chí hn̄g. ū chi̍t só͘- chāi hō-chò Ē-káng, iā ū chi̍t-keng pài- tn̂g. Chit-ê kàu-hōe ê tē-ki, chiū-sī chi̍t- ê Tiúⁿ-ló put-chí chhut-la̍t; hit-ê Tiúⁿ- ló sèⁿ Lô͘, miâ Liông; i chá-chêng bat kòe-lâi Tâi-lâm kà Tōa-o̍h. Hiān-kim í-keng kòe-óng. I ū 4, 5 ê kiáⁿ chin châi-tiāu. Ū thiaⁿ-kìⁿ hit-ê Ē-káng ê só͘-chāi, khí-thâu bô kúi-lâng teh chū chi̍p, ta̍k lé-pài lóng sī Loô͘5 Tiúⁿ-ló kap in chū-chi̍p; sui-jiân ū-sî lo̍h-hō͘, i iā bô hiâm kan-khó͘, kam-goān tùi Kó͘- lōng-sū tah-chûn kòe-khì kap in chū- chi̍p. Kàu-taⁿ ū khí pài-tn̂g, Bo̍k-su- keng, sio-o̍h thiaⁿ, lóng chiâu-pī. Kàu kin-á-ji̍t lâng iáu-kú teh siàu-liām Lô͘ Tiúⁿ-ló ê tio̍h-bôa. I-ê siōng góa ū khòaⁿ-kìⁿ.
|
離廈門街不止遠，有一所在號做下港，也有一間拜堂；chit-ê教會ê地基，就是一個長老不止出力；hit-ê長老姓盧，名良；伊早前bat過來台南教大學；現今已經過往；伊有4、5個子真才調。有聽見hit ê下港ê所在，起頭無幾人teh聚集，逐禮拜攏是盧長老kapin聚集；雖然有時落雨，伊也無嫌艱苦，甘願tùi鼓浪嶼搭船過去kapin聚集。到今有起拜堂、牧師間、小學廳，攏齊備。到今仔日人iáu-kú teh 數念盧長老ê著磨，伊ê像我有看見。 |
|
Hit-ê Bo̍k-su Iûⁿ Hoâi-tek, óa 40 hòe lâng, chin gâu thiàⁿ hiaⁿ-tī chí-mōe; iā chin gâu iok-sok ke-lāi ê kiáⁿ-jī. Khòaⁿ i ta̍k lé-pài só͘ chò ê kang-tiâⁿ, sǹg-sī ū tiāⁿ-tio̍h. Ū siat chi̍t-keng káng-tō͘-tn̂g tī ke-chhī, múi lé-pài 2 pái tī-hia kóng tō-lí. Koh lēng-gōa chi̍t-pái chio Sin-ke Tek-chhiū-kha ê Bo̍k-su chò-hóe chuut- mn̂g pò͘-tō. Koh tī lé-pài-mê iā ū kap hiaⁿ-tī chū-chi̍p chò kî-tó-hōe. Chiàu góa khòaⁿ chit-ê Bo̍k-su chin oa̍h-tāng chò-kang; góa chin him-bō͘ i.
|
Hit ê牧師楊懷德，倚40歲人，真gâu疼兄弟姊妹；也真gâu約束家內ê子兒，看伊逐禮拜所做ê工程，算是有定著。有設一間講道堂tī街市，每禮拜2擺 tī-hia講道理。Koh另外一擺招新街竹樹腳 ê牧師作伙出門佈道。Koh tī禮拜暝也有kap兄弟聚集做祈禱會。照我看這個牧師真活動做工，我真欣慕伊。 |
|
Góa tī chiaⁿ-goe̍h chhe 5 tòa hia kòe lé-pài. Hit chá-khí lé-pài soah, tāi-ke ū hiàn kám-in-gîn; hiān-siū ê, ū 90 gōa kho͘; kap bōe lâi kau ê kè-kiōng ū pah chhut. Tī-hia ta̍k só͘-chāi ê kàu-hōe kìⁿ- nā chiaⁿ-goe̍h chhe hit lé-pài, ta̍k-lâng lóng ū chiàu i kū-nî só͘ thàn ê gîn, chē- chió chiàu lâng só͘ kam-goān lâi hiàn, hō-chò kám-in gîn, thang chò kàu-hōe ê lō͘-ēng; ū só͘-chāi hiàn nn̄g-saⁿ-pah kho͘. Chiàu góa khòaⁿ chit-ê hoat-tō͘ chin hó. Lâng tùi nî-thâu kàu nî-bóe khah-chē lóng hō͘ Siōng-tè chiàu-kò͘, siúⁿ-sù in ū ki-hōe thang thàn chîⁿ; sui- jiân ū-ê tio̍h kan-khó͘ liáu-chîⁿ, he, sī khah-chió. M̄-kú iā sī Sioⁿ̄g-tè ê hó ì- sù, só͘-í lóng tio̍h hiàn. Siat chit-ê hoat sī hō͘ ta̍k-lâng ka-tī séng-chhat, nā chim-chiok siūⁿ, chiū chai góa chi̍t-nî ê tiong- kan, tit-tio̍h Siōng-tè ê in-tián lōa-n̍i̍h-chē; kàu chiaⁿ-goe̍h chhe hit lé-pài, bē- kìm-tit ài chiong Siōng-tè ê mi̍h hiàn hō͘ Siōng-tè, chhin-chhiūⁿ kā Siōng-tè seh to-siā.
|
我tī正月初五tòa hia過禮拜，Hit早起禮拜煞，大家有獻感恩銀；現收ê,有90外箍；kap尾來交ê計共有百出。Tī-hia逐所在ê教會見若正月初hit禮拜，逐人攏照伊舊年所趁 ê銀，濟少照人所甘願來獻，號做感恩銀，thang做教會ê路用；有所在獻2、300箍。照我看這個法度真好，人tùi年頭到年尾較濟攏hō͘上帝照顧，賞賜in有機會thang thàn錢；雖然有ê 著艱苦liáu錢，he，是較少。M̄-kú也是上帝ê好意思，所以攏著獻。設這個法是hō͘逐人家己省察，若斟酌想，就知我一年ê中間，得著上帝ê恩典偌n̍i̍h濟；到正月初hit禮拜，bē禁tit得ài將上帝ê物獻hō͘上帝，親像kā上帝說多謝。 |
|
Góa khòaⁿ lán Tâi-lâm ê Soan-tō-hōe, siông-siông teh khòaⁿ-lū bô kàu; in-ūi Phêⁿ-ô͘ koh ke-thiⁿ chi̍t-ê thoân-tō sian- siⁿ, múi-nî tio̍h pah-gōa kho͘. Chiàu góa ê gû-kiàn teh siūⁿ, thái m̄ o̍h chit-ê hó hong-hoat, lâi chìn-pō͘ iân-hāng, hō͘ sèng-tō koh-khah khui-khoah bô khiàm khoeh gîn-hāng ê chó͘-tòng ? Sio̍k-gú kóng, Ū-chîⁿ chiah kiâⁿ ū-lō͘. Góa ǹg- bāng lia̍t-ūi tng-chit ê lâng siūⁿ-khòaⁿ- māi tleh; nā hó, kàu Chhiu-hōe ê sî, tāi- ke thang gī-lūn hō͘ i tiāⁿ-tio̍h; kàu mê- nî chiaⁿ-goe̍h chiū thang kú-hêng.
|
我看咱台南ê宣道會，常常掛慮無夠；因為澎湖koh加添一個傳道先生，每年著百外箍。照我ê愚見teh想，thái m̄學這個好方法，來進步iân-hāng,hō͘聖道koh較開闊無欠缺銀項ê阻擋？俗語講：「有錢才行有路。」我向望列位當職ê人想看māi leh；若好，到秋尾ê時，大家thang議論 hō͘伊定著；到明年正月就thang舉行。 |
|
Lūn hit-pêng ê Soan-tō-hōe ū thang chhiáⁿ Bo̍k-su kap Thoân-tō ê khì Kim- mn̂g ta̍k só͘-chāi thoân; m̄-nā só͘-hùi ū kàu-gia̍h, koh ū chhun chheng-gōa kho͘. Che sī gâu siat ta̍k-hāng ê hoat-tō͘ chiah ē án-ni.
|
論hit爿宣道會有thang請牧師kap傳道ê 去金門逐所在傳；m̄-nā所費有夠額，koh有剩千外箍。這是gâu設逐項ê法度才會án-ni。 |
|
Ē-mn̂g ê tùi-bīn chiū-sī Kó͘-lōng-sū, tī-hia ū chi̍t-keng Tōa-o̍h, miâ kiò Hôe- lân-chai; ha̍k-seng 30 liân ê, sī 3 ê kong-hōe ha̍p chò-hóe teh kà. Iā ū Sîm-goân Tiong-o̍h tn̂g, ha̍k-seng 60 gōa ê; chiong-thêng ū kà Eng-bûn kap Koaⁿ- ōe, múi-nî chi̍t-lâng thiap 40 kho͘. Koh ū chi̍t-keng Eng-hoa Chu-īⁿ; ha̍k-seng pah-sì-gō͘ lâng. Kî-û chhin-chhiūⁿ Lú-o̍h. Sió-o̍h, sǹg bē-liáu. Chóng-kóng tī Kó͘-lōng-sū ê o̍h-tn̂g, pí pa̍t só͘-chāi siāng tē-it chē.
|
廈門ê對面就是鼓浪嶼，tī-hia有一間大學，名叫迴瀾齋；學生30 liân個，是3個公會合作伙teh教。也有尋源中學堂，學生60外個；章程有教英文kap官話，每年一人貼40箍。Koh有一間英華書院，學生百四五人。其餘親像女學、小學，算bē了。總共tī鼓浪嶼ê學堂，比別所在上第一濟。 |
|
Lūn Chiang-chiu siâⁿ ê kàu-hōe, sī Bí-kok ê Tiúⁿ-ló-kàu siat ê. Tī Tang- póaⁿ-ān-ke ū chi̍t-keng pài-tn̂g, tú-hó kap Thian-chú-kàu tùi-bīn. Pún-tē Bo̍k- su Ông Lîm-Kak sī siàu-liân lâng. Pài-tn̂g iông-ún sì-pa̍h-gōa lâng. Lāi-bīn ū chi̍t-keng sió-o̍h-tn̂g, kàu-oân 3 lâng. Thoân-tō 2 lâng, Tiúⁿ-ló 4 lâng, Chip- sū 5,6 lâng. Tiong-kan ū chi̍t-ê Tiúⁿ- ló sìⁿ Tân miâ Khé-jū, i-ê sió-tī sī Kí- jîn, i pún-sin chò I-seng, tī lé-pài-ji̍t i ê kang chò put-chí chiâu-kàu. Chiàu só͘ thiaⁿ tī ta̍k lé-pài-ji̍t, tùi 9 tiám lâi kàu 12 tiám; ē-tàu tùi 2 tiám lâi kàu 4 tiám; ê-hng koh tùi 7 tiám pòaⁿ lâi kàu 9 tiám. I chò Tiúⁿ-ló ê bô͘-iūⁿ, chē-chē lâng kèng-ho̍k i.
|
論漳州城ê教會，是美國ê長老教設ê。Tī東poaⁿ後街有一間拜堂，tú好kap天主教對面。本底牧師王林覺是少年人，拜堂容允400外人，內面有一間小學堂，教員3人、傳道2人、長老4人，執事5、6人。中間有一個長老姓陳名啟裕，伊ê小弟是舉人，伊本身做醫生，tī禮拜日伊ê工做不止齊到，照所聽tī逐禮拜日，tùi 9點來到12點；e晝tùi 2點來到4點；e昏koh tùi 7點半來到9點。伊做長老ê模樣，濟濟人敬服伊。 |
|
Chiàu khòaⁿ chit-ê kàu-hōe chin oa̍h- tāng. Tī téng-po͘ 9 tiám pòaⁿ chò sió lé-pài, kàu 10 tiám tōa lé-pài; ē-po͘ 2 tiám chò Chú-ji̍t-o̍h; hiaⁿ-tī chí-mōe hun-chò chiâⁿ-cha̍p só͘-chāi teh tha̍k Sèng-chheh. Kàu 3 tiám chiaâⁿ3N tōa lé- pài, pòaⁿ-tiám cheng kú chiū soah. Kàu ê-hng 7 tiám pòaⁿ koh chū-chi̍p tha̍k Sèng-chheh; kàu 8 tiám ū chi̍t lâng chò Chú-lí, chhōa chèng-lâng lé-pài, āu- lâi he̍k-sī kî-tó, he̍k-sī chiong tō-lí bián-lē kúi-kù, miâ chò Hū-tek-hōe; chiū-sī pang-chān tek-hēng ê ì-sù. Hit mê-hng chū-chi̍p ū pah-gōa lâng, khhòaⁿ liáu chin lāu-jia̍t, goán ê sim put-chí hoaⁿ-hí. Tī pài-tn̂g tùi-bīn ū khui chi̍t-keng chheh- pâng, tiàm-hō kiò-chò Ek-bûn su-sek, m̄-sī chiong chheh teh bē lâng ê chîⁿ, ì-sù sī pâi-lia̍t chē-chē hāng ê chheh hō͘ lâng ta̍k ji̍t lâi khòaⁿ. Che iā-sī chi̍t- hāng thang chān lâng bat tō-lí.
|
照看這個教會真活動，tī頂晡9點半做小禮拜，到10點大禮拜；e晡2點做主日學；兄弟姊妹分做成10所在teh讀聖冊，到3點正大禮拜，半點鐘久就。到e昏7點半koh聚集讀聖冊；到8點有一人做主理chhōa眾人禮拜，後來或是祈禱，或是將道理勉勵幾句，名做輔德會；就是幫贊德行ê意思。Hit暝昏聚集百外人，看了真鬧熱，阮ê心不止歡喜。Tī拜堂對面有開一間冊房，店號叫做益文書室，m̄是將冊teh賣人 ê錢，意思是排列濟濟項ê冊hō͘人逐日來看，這也是一項thang贊人bat道理。 |
|
Chiàu khòaⁿ chit-ê kàu-hōe chiah heng-khí, bo̍k-koài kî-jiân, in-ūi tng- chit ê lâng tâng-sim chin oa̍h-tāng gâu siat-hoat. Ū thiaⁿ-kìⁿ kúi-nā ê Tiúⁿ-ló lóng o̍h i-seng, khui tiàm iā lī bô lōa-hn̄g; iáu-kú tī sèng-ji̍t ē saⁿ-hô saⁿ-thiàⁿ saⁿ-chān chò kang, bô chhin-chhiūⁿ hit hō kan-ta kò͘ ka-tī á-sī tông-gē siong-tò͘, chin-chiàⁿ thang hō͘ lâng kèng-ho̍k.
|
照看這個教會才興起，莫怪其然，因為當職ê人同心真活動gâu設法。有聽見幾若個長老攏學醫生，開店也離無偌遠；iáu-kú tī聖日會相和相疼相贊做工無親像hit號kan-ta顧家己抑是同藝相妒，真正thang hō͘人敬服。 |
|
Tī Chiang-chiu siâⁿ-lāi ū chi̍t keng Tiong-se o̍h, ha̍k-seng chin-chē lâng, lāi-bīn kà-hoat put-chí chiâu-pī, lóng-sī kàu-hōe lāi ê lâng kó͘-bú tê-gîn ka-tī siat-hoat, m̄-bián óa-khò gōa-kok lâng.
|
Tī漳州城內有一間中西學，學生真濟人，內面教法不止齊備，攏是教會內ê人鼓舞tê家己設法，m̄免倚靠外國人。 |
|
(Tâi-lâm Hú-siâⁿ Kàu-hōe-pò, Tē 266~269 koàn, 1907 nî 5~8 ge̍h)
|
(台南府城教會報第266~269卷，1907年5~8月) |
