首頁 >文學作品
文學作品
回上一頁
本篇文章總共有15個段落,53個語句,960個語詞,1365個音節
Kau-chiàn ê Siau-sit 交戰ê消息
Phian-chip-sek 編輯室
Kīn-lâi tī Boán-chiu lóng bô sím-mi̍h thiaⁿ-kìⁿ kau-chiàn ê siau-sit. Chóng-sī 8 goe̍h 30 hō tī Hôa-thài-tó sai-pêng-hōaⁿ, ū chi̍t só͘-chāi hō-chò Chi- ka-kau hia ū tōa kau-chiàn. Ji̍t-Ngô͘ sio-thâi gō͘ tiám-cheng kú. Ngô͘ sí-ê ū 130 miâ, Ji̍t sí-siong 7-ê. Ji̍t ū tit-tio̍h Ngô͘ ê kun-chong put-chí chē. Liáu-āu Hôa-thài-tó lóng an-chēng. 近來tī 滿州攏無甚物聽見交戰ê消息。總--是8月30號tī 華太島西爿岸,有一所在號做芝加溝hia有大交戰。日俄相 thâi 五點鐘久。俄死--ê有130名,日死傷7個。日有得著俄ê軍裝不止濟。了後華太島攏安靜。
Káng-hô 講和
Taⁿ Ji̍t-Ngô͘ nn̄g kok í-keng sio-thâi nî-pòaⁿ-kú khah ke. Lióng pêng liáu gîn kap lâng ê sèⁿ-miā sǹg bē-liáu, chin khó-sioh ! Kàu āu-lâi Bí-kok ê Tōa- thóng-léng chhut-thâu chhiáⁿ lióng kok phài choân koân ê tāi-sîn lâi chū-chi̍p gī-hô, soah kau-chiàn. Ji̍t-Ngô͘ lóng kam-goān, chiū phài tāi-sîn khì Bí-kok ê kiaⁿ-siâⁿ, Hoa-sēng-tùn, chū-chi̍p gī- hô. 今日俄兩國已經相 thâi 年半久較加。兩爿了銀佮人ê生命算bē 了,真可惜!到後--來美國ê大統領出來請兩國派全權ê大臣來聚集議和,煞交戰。日俄攏甘願,就派大臣去美國ê京城,華聖頓,聚集議和。
Tùi khí kau-chiàn kàu lō͘-bóe, Ji̍t kiàn-thâi kiàn-iâⁿ, chiū chiàu kong-tō lâi sǹg Ngô͘ eng-kai tio̍h hâng-ho̍k tī Ji̍t só͘ li̍p káng-hô ê tiâu-khóaⁿ. Hiah ê tiâu-khóaⁿ, kúi-nā tiâu khah iàu-kín--ê ū ìn tī 7 goe̍h ê Kàu-hōe-pò 75 bīn. Kàu choân-koân tāi-sîn chū-chi̍p chiū chai Ngô͘ m̄ kam-goān kúi-nā hāng, chhin-chhiūⁿ Hôa-thài-tó kap O͘-so͘-lí iân-hōaⁿ kui Ji̍t, m̄ khéng tùi Po͘-iâm- su-tek thè peng, m̄ khéng chiong in cháu-khì Chheng-kok ê chiàn-chûn niū hō͘ Ji̍t, iā m̄ khéng pôe-gîn. Ūi-tio̍h án- ni-siⁿ, káng-hô ê tāi-chì khí-seng hiám- hiám bē chiâⁿ. Tùi起交戰到路尾,日見thâi見贏,就照公道來算俄應該著降服tī日所立講和ê條款。Hiah-ê條款,幾若條較要緊--ê有印tī 7月ê教會報75面。到全權大臣聚集就知俄 m̄ 甘願幾若項,親像華太島佮烏蘇里沿岸歸日,m̄ 肯對Po͘-iâm-su-tek退兵,m̄ 肯將in走去清國ê戰船讓hō͘ 日,也 m̄ 肯賠銀。為著án-ni-siⁿ,講和ê事誌起先險險bē成。
Hiah ê choân-koân tāi-sîn gī-lūn chin kú, kàu bóe Ngô͘-ê kóng nā beh hô tiāⁿ- tio̍h tio̍h kúi-nā hāng chhin-chhiūⁿ Ngô͘ koat-toàn bô beh pôe-gîn; Ngô͘ m̄ khéng ín cháu-khì Chheng-kok ê chiàn-chûn kui hō͘ Ji̍t; Ngô͘ m̄ khéng iok 25 nî kú bô beh koh phài chiàn-chûn lâi kàu Thài- pêng-iûⁿ; Ngô͘ kam-goān koah Hôa-thài- tó ê chi̍t pòaⁿ kui Ji̍t; kam-goān chiong Boán-chiu hêng Chheng-kok; kam-goān chún Ji̍t chhut-thâu pó-hō͘ Ko-lê; iā kam-goān chiong Boán-chiu ê thi̍h-lō͘ kui Ji̍t. Khah iàu-kín ê tiâu-khóaⁿ chiū- sī hiah ê. Kàu bóe Ji̍t in-ūi í-keng tit- tio̍h khí kau-chiàn ê khí-kiàn, iū-koh in-ūi m̄-ài ke-liáu gîn kap lâng ê sèⁿ-miā, chiū kam-goān kap Ngô͘ li̍p soah kau-chiàn ê hô-iok. Lūn káng-hô ê tiâu-khóaⁿ tiāⁿ-tio̍h ê ji̍t-kî chiū-sī 9 goe̍h 2 hō phah chhó-kó, kàu tē 4 hō chiū koat-gī. Si̍t-chāi tio̍h kám-siā Siōng-tè. Hiah ê全權大臣議論真久,到尾俄--ê講若beh和定著著幾若項親像俄決斷無beh賠銀;俄 m̄ 肯允走去清國ê戰船歸hō͘ 日;俄 m̄ 肯約25年久無beh koh派戰船來到太平洋;俄甘願割華太島ê一半歸日;甘願將滿州還清國;甘願准日出頭保護高麗;也甘願將滿州ê鐵路歸日。較要緊ê條款就是hiah-ê 。到尾日因為已經得著起交戰ê起見,又koh因為 m̄ 愛加了銀佮人ê生命,就甘願佮俄立煞交戰ê和約。論講和ê條款定著ê日期就是9月2號扑草稿,到第4號就決議。實在著感謝上帝。
Lūn chit ê hô-iok chē-chē lâng kóng Ji̍t chám-jiân siū khek-khui; chóng-sī in-ūi chiàu án-ni kam-goān soah kau- chiàn só͘-í hō͘ se-kok tōa o-ló in ê tek- hēng. Se-kok iā chhim-chhim kám-siā Bí-kok ê Tāi-thóng-léng in-ūi i chhut- thâu tàu chiu-soân hô-hó ê sū. 論這個和約濟濟人講日嶄然受克虧;總--是因為照án-ni甘願煞交戰所以hō͘ 西國大o-ló in ê德行。西國也深深感謝美國ê大統領因為伊出頭鬥周旋和好ê事。
Gōa-kok ū tōa o-ló Ji̍t ê Hông-tè in- ūi kam-goān kap Ngô͘ saⁿ-hô; chóng-sī Ji̍t ê peh-sèⁿ chin m̄ kam-goān. Tī Tang- kiaⁿ tùi Ngô͘ tông-chí-hōe kap Sin-bûn ê Su-kì, chit téng-hō ê lâng ê ì-sù kap káng-hô ê tiâu-khóaⁿ tùi-hoán, chiū chiūⁿ chàu-chiuⁿ hō͘ Kiong-lōe-séng. Siāng hit chi̍t phài ê lâng tī tē 5 hō ū khui Tāi-hōe tī Ji̍t-pí-kok ê kong-hn̂g, chiū-sī tī Tang-kiaⁿ siâⁿ lāi. Tùi án-ni-seⁿ chiū tī Tang-kiaⁿ, Hoâiⁿ-pin kap Tāi-pán ū seⁿ-khí tōa jiáu-loān. Peh-sèⁿ kap kéng-chhat sio-thâi, lióng-pêng chin-chē ū sí-siong. Ta̍k ê kéng-chhat-gê kap gō͘- cha̍p-gōa ê phài-chhut-só͘ lóng hō͘ peh- sèⁿ sio-lió-khì. Iū-koh ū sio, phah- hoāi Lōe-bū Tāi-sîn ê koaⁿ-thiaⁿ í-ki̍p kúi-nā keng pài-tn̂g. Koaⁿ-hú phài peng chhut-khì phah chiū chiàu án-ni chiām- chiām an-chēng, kàu 7 hō chá-khí hiah ê pháiⁿ lâng lóng tô-cháu. 外國有大o-ló日ê皇帝因為甘願佮俄相和;總--是日ê百姓真 m̄ 甘願。Tī 東京對俄同志會佮新聞ê書記,這等號ê人ê意思佮講和ê條款對反,就上奏章hō͘ 宮內省。Siāng hit這派ê人tī 第5號有開大會tī 日本國ê公園,就是tī 東京城內。Tùi án-ni-seⁿ 就tī 東京,橫濱佮大阪有生起大擾亂。百姓佮警察相thâi,兩爿真濟有死傷。逐個警察衙佮50外ê派出所攏hō͘ 百姓燒lió--去 。又koh有燒、扑壞內務大臣ê官廳以及幾若間拜堂。官府派兵出去扑就照án-ni漸漸安靜,到7號早起hiah-ê 歹人攏逃走。
Tī Tang-kiaⁿ chē-chē lâng teh gī-lūn in siâⁿ-n̍i̍h ū hiah-n̍i̍h tōa jiáu-loān khah tōa-bīn sī in-ūi kéng-chhat lam-sám pui̍h8-to khì thâi lâng. Só͘-í teh chham- siâng jiân-āu kiám-chhái m̄-chún kéng- chhat hâ to, kan-ta hō͘ in hâ thûi-á chhin-chhiūⁿ se-kok kéng-chhat ê iūⁿ. Tī 東京濟濟人teh議論in城--n̍i̍h有hiah--n̍i̍h大擾亂較大面是因為警察濫糝pui̍h8刀去thâi人。所以teh參詳然後kiám-chhái m̄ 准警察hâ 刀,kan-ta hō͘ in hâ槌仔親像西國警察 ê 樣。
Tī 11 hō, Ji̍t siōng-téng ê chiàn-lām hō-chò Sam-li̍p, hut-jiân hoat-hóe tī Chò-sè-pó ê káng-lāi. Pa̍t ê chiàn-chûn phài chúi-peng lâi tàu phah hóe, m̄-kú Sam-li̍p ê hóe-io̍h-khò͘ ū hoat hóe, chûn chiū liâm-tiâu tī hái-té. Sí-siong ê peng chin-chē, iā chhōe lóng bô sin-si--ê ū 600 miâ. Iáu-bōe chai khí-hóe ê in-toaⁿ Tī 11號,日上等ê戰艦號做三立,忽然發火tī佐世保 ê港內。別ê戰船派水兵來鬥扑火,m̄-kú三立ê火藥庫有發火,船就粘tiâu tī 海底。死傷ê兵真濟,也chhōe攏無身屍--ê有600名。Iáu-bōe知起火ê因端。
Tùi khai-chiàn kàu taⁿ, Ji̍t-pún lóng kiàn-thâi kiàn-iâⁿ; siáⁿ-sū siū hiah--n̍i̍h oan-khut lâi káng-hô--leh? Taⁿ chiong kúi-nā téng-hō ê lâng só͘ káng-lūn--ê pâi-lia̍t tī ē-té:--- Tùi開戰到今,日本攏見thâi見贏;啥事受hiah--n̍i̍h冤屈來講和--leh ? 今將幾若等號ê人所講論--ê排列tī下底:
Kùi Siú-siòng tī beh káng-hô hit-tia̍p bat kā bó͘ lâng kóng, “Chiàu kau-chiàn ê in-toaⁿ, lán lóng sī ūi-tio̍h beh ka-tī pó-hō͘ khí-kiàn, m̄-ài Ngô͘ kok lâi chhim- chiàm lán tang-pêng. Taⁿ Ko-lê í-keng kui lán pó-hō͘, Ngô͘ kok tī Boán-chiu ê keng-êng iā lóng sio̍k lán, chiū in ún- tàng bē tit-thang tiàm lán chia hòng- sù. Án-ni sī í-keng tit-tio̍h chiàu lán bōe kau-chiàn ê pún-ì. Chiū kî-û hiah ê koah-tē pôe-gîn ê tiâu-khóaⁿ sǹg lóng sio̍k tī ki kap hio̍h nā-tiaⁿ.” 桂首相tī beh講和hit-tia̍p bat kā某人講:「照交戰ê因端,咱攏是為著beh家己保護起見,m̄ 愛俄國來侵佔咱東爿。今高麗已經歸咱保護,俄國tī 滿州ê經營也攏屬咱,就in穩當bē得thang tiàm咱chia放肆。Án-ni是已經得著照咱未交戰ê本意。就其餘hiah-ê 割地賠銀ê條款算攏屬tī 枝佮葉nā-tiāⁿ。」
Koh Goân-ló tāi-sîn kóng, “Taⁿ nā koh chài kau-chiàn, khiok beh chiàm Khap-ní-pin hām Pō-iâm-su-tek sī khoài-khoài. M̄-kú nā beh koh thâi chi̍t- nî tio̍h koh khai 18 ek, kap só͘ khai-liáu- ê kiōng sī 36 ek ê gia̍h, chiah ê gîn peh- sèⁿ tio̍h siūⁿ-khòaⁿ ū khùi-la̍t thang tam-tng á-bô. Chò ū thang tam-tng, iā sī chám-jiân kan-khó͘ ê sū. Iū-koh nā koh khai chi̍t nî ê só͘-hùi, káⁿ bē-tit- thang phah kàu Ngô͘-kok ê kiaⁿ-siâⁿ lâi hō͘ in hâng-ho̍k. Nā-sī án-ni m̄-ta̍t-tio̍h chit-chūn iáu-bōe ke khai 18 ek tì-kàu kan-khó͘ ê sî, lâi tāi-seng thàn ū káng- hô ê ki-hōe sī khah hó. Lūn pôe-gîn ê sū m̄-bián kè-kàu kàu án-chóaⁿ.” Koh元老大臣講:「今若koh再交戰,卻beh佔哈爾濱hām Pō-iâm-su-tek是快快。M̄-kú若beh koh thâi一年著koh開18億,佮所開了--ê共36億ê額,chiah-ê 銀百姓著想看有氣力thang擔當抑無。做有thang擔當,也是嶄然艱苦ê事。又 koh若koh開一年ê所費,敢bē得thang扑到俄國ê京城來hō͘ in降服。若是án-ni m̄ 值著這陣iáu未加開18億致到艱苦ê時,來第先趁有講和ê機會是較好。論賠銀ê事 m̄ 免計較到án-chóaⁿ。
Lio̍k-hái-kun ê thâu-lâng kóng, “Tùi khai-chiàn kàu taⁿ, lán kiàn-thâi kiàn- iâⁿ. Sui-jiân sī tùi peng ê ióng-béng, iā tōa-pòaⁿ chhut tùi thiⁿ teh pó-hō͘ chiah ē án-ni. Siat-sú taⁿ nā koh thâi--lo̍h- khì, kiám-ū tek-khak ē chhin-chhiūⁿ chêng án-ni ê tōa-iâⁿ mah? Chò ē lâi kóng, kiám m̄-bián tio̍h ēng chin chē lâng ê sèⁿ-miā, chhin-chhiūⁿ hiàn seng- lé hō͘ thiⁿ-mah ? Án-ni m̄-ta̍t-tio̍h thàn chit ê káng-hô ê ki-hōe lâi hō͘ lio̍k-hái-kun chiâu-chn̂g iâⁿ ê miâ-siaⁿ tit-tio̍h pó-choân sī khah hó.” 陸海軍ê頭人講:「Tùi開戰到今,咱見thâi見贏。雖然是tùi兵ê勇猛,也大半出tùi 天teh保護才會án-ni。設使今若koh thâi--落去,敢有的確會親像前án-ni ê大贏--mah ? 做「會」來講,敢m̄ 免著用真濟人ê生命,親像獻牲禮hō͘ 天--mah ? Án-ni m̄ 值著趁這個講和ê機會來hō͘ 陸海軍齊全贏ê名聲得著保全是較好。」
Chiàu chit saⁿ téng-hō ê lâng só͘ kóng-ê, sī thè kok-ka put-chí gâu táⁿ-sǹg. Chèng-lâng lóng kóng káng-hô ū tú-tio̍h tōa oan-khut lêng-jio̍k che sī sím- mi̍h ké-soeh ? 照這三等號ê人所講--ê,是替國家不止gâu打算。眾人攏講講和有抵著大冤屈凌辱che是甚物解說?
(Tâi-lâm Hú-siâⁿ Kàu-hōe-pò, Tē 247 koàn, 1905 nî 10 ge̍h) (台南府城教會報第247號,1905年10月)
回上一頁    日治時期,   1905年,   散文