Chū-chīn
|
自盡 |
| Liāu Sam-tiōng |
廖三仲 |
|
Ji̍t-pún-kok ê hong-sio̍k ū-ê lán khòaⁿ chò m̄-hó; chiông-tiong chi̍t-hāng chiū-sī chū-chīn ê sū. In chū-chīn ê in-toaⁿ khah-siông sī in-ūi lâm-lú saⁿ ì-ài bô chiâⁿ sim-goān; á-sī khiàm lâng gîn bô thang hêng; hoān-tio̍h kok-hoat, kiaⁿ chia̍h-chōe hit-hō. Koh in chū-chīn ê hoat,pêng-siông sī ēng soh, to,chhèng lâi chū-chīn; á-sī hō͘ hóe-chhia kauh-sí. Lūn tùi chit-hō lâi sí, tī Ji̍t-pún-kok ta̍k-nî ū chin chē.
|
日本國ê 風俗有ê 咱看做m̄好；從中1項就是自盡 ê事。In 自盡 ê 因端較常是因為男女相意愛無成心願；抑是欠人銀無thang 還；犯著國法，驚食罪hit號。Koh in 自盡 ê法，平常是用索、刀、銃來自盡；抑是hō͘火車kauh死。論tùi這號來死，tī 日本國逐年有真濟。 |
|
Tī chit kúi-goe̍h-kan tī Tang-kiaⁿ ê Bān-tiâu-pò 6 goe̍h tē 8 hō, ū koh kì chit-chân chū-chīn ê sū; chóng-sī i chū-chīn ê in-toaⁿ kap chū-chīn ê hoat-tō͘ chham téng-bīn só͘ kóng--ê ū tōa-tōa koh-iūⁿ. Taⁿ kán-lio̍k kì tī ē-té.
|
Tī 這幾月間 tī 東京 ê《萬朝報》6月第8號，有koh 記這層自盡 ê 事；總--是伊自盡 ê 因端佮自盡 ê 法度參頂面所講--ê 有大大各樣。今簡略記tī 下底。 |
|
Chāi Ji̍t-pún-kok Tang-kiaⁿ kú-kú í-keng ū siat Ko-téng ha̍k-hāu; ha̍k-hāu lāi ū hun chē-chē ha̍k-kho, chiū-sī Tia̍t, I, Lí, Bûn, Hoat, Kang, Lông chiah-ê; in só͘ ha̍k-si̍p--ê sī bô saⁿ-tâng, lán bián lóng kóng. Chhin-chhiūⁿTia̍t-ha̍k-kho, choan-choan sī teh káng-kiù bān-hāng ê tì-sek, lán ê Sèng-chheh in iā ū káng- kiù, chóng-sī bô tek-khak ū sìn. Hit tiong-kan ū chi̍t ê ha̍k-seng sèⁿ Tîn- chhoan miâ Chhò ( Fujimuru Misawo ), kin-nî 18 hòe; in peh sèⁿ Nâ-ká, miâ Thong-sè-sī (Naka Michiyo),sī bûn-ha̍k ū miâ-siaⁿ ê phok-sū.
|
在日本國東京久久已經有設高等學校；學校內有分濟濟學科，就是哲、醫、理、文、法、工、農 chiah-ê;in所學習--ê是無相同，咱免攏講。親像哲學科，專專是teh 講究萬項 ê智識，咱 ê 聖冊 in 也有講究，總--是無的確有信。Hit中間有一個學生姓藤村名操（Fujimuru Misawo），今年18 歲；in 伯姓Nâ-ká,名通細氏（Naka Michiyo），是文學有名聲 ê 博士。 |
|
Tîn-chhoan ji̍p Tia̍t-ha̍k-kho 2, 3 nî, i ê chu-chit chin hó, só͘ ha̍k-si̍p--ê chin chêng-kong. Sui-jiân án-ni chóng--sī i chai bān-hāng mi̍h, khah gâu káng-kiù iā sī chē-chē bē hiáu-tit; koh chhòng- chō bān-mi̍h ê Siōng-tè i iā káng-kiù bô. Se-kok chē-chē ê kek-bu̍t-su iā sī án-ni. Só͘-í i chīn-sim tì-chì ài siūⁿ khòaⁿ ū sím- mi̍h hoat thang lâi kiông-ke̍k i-ê tì-sek, kàu-bóe bô; chiū chin hoân-ló kan-khó͘ kàu tòng-bē-tiâu. Ū chi̍t-ji̍t ka-tī khì tī Hoa-giâm(Kegon no taki) ê chúi-chhiâng tâu-chúi-sí. ( Chit-ê chúi-chhiâng kīn tī chi̍t-ê chhut-miâ ê siâⁿ, kiò-chò Ji̍t-kong (Nekko). Chêng-nî Pa Sian-siⁿ kap Sian-siⁿ-niû ū bat khì hia iû-le̍k ). Bōe sí ê sî, i tī khàm-téng ū tiû-tû thó͘-khùi; āu-lâi pak-khui chhiū-phôe chiū siá jī tī chhiū ê jī-ⁿ̂g--ni̍h. I ê ōe kóng :－
|
藤村入哲學科2、3年，伊 ê 資質真好，所學習--ê 真精光。雖然án-ni 總--是伊知萬項物，較 gâu 講究也是濟濟bē曉得；koh創造萬物 ê 上帝伊也講究無。西國濟濟ê 格物師也是án-ni。所以伊盡心致志愛想看有甚物法thang來窮極伊 ê 智識，到尾無；就真煩惱艱苦到擋bē-tiâu。有一日家己去tī花岩（Kegon no taki） ê 水沖投水死。（這個水沖近 tī一個出名 ê 城，叫做日光（Nekko）。前年巴先生佮先生娘有bat 去hia 遊歷）。Bē死 ê時，伊tī 蓋頂有躊躇吐氣；後來剝開樹皮就寫字tī樹 ê jī-ⁿ̂g--ni̍h。伊ê 話講：－ |
|
“ Khoah-tōa--ah ! Chit-ê thiⁿ-tē. Kú-tn̂g ah! chit ê kó͘-kim. Ēng 5 chhioh sió-sè ê seng-khu kiám ē tit-thang káng-kiù i mah? Ho-lé-sió ( chiū-sī Tek-kok chò Tia̍t-ha̍k chheh ê Sian-siⁿ ) chit-ê Sian-siⁿ só͘ káng-kiù ê Tia̍t-ha̍k kàu-bóe ū sím-mi̍h lō͘-ēng ta̍t-chîⁿ leh? Bān-hāng-mi̍h pún-goân ê lí kan-ta thang ēng chi̍t-kù-ōe lâi kóng i, chiū-sī Bē-thang ké-bêng. Taⁿ góa ê sim phāu- hīn ut-chut,kàu chia koat-toàn beh sí-- lah ! Í-keng khiā tī gâm-téng sim-tiong ū siáⁿ bô pêng-an--leh! chiah chai tōa-tōa pi-siong kàu-ke̍k chiū-sī tōa-tōa khoài-lo̍k.”
|
「闊大--ah！這個天地。久長ah！這個古今。用5 尺小細 ê 身軀敢會得thang講究伊--mah？Ho-lé-sió(就是德國做哲學冊 ê 先生）這個先生所講究ê 哲學到尾有甚物路用值錢leh？萬項物本源ê 理kan-ta thang用一句話來講--伊，就是bē thang ké-bêng 。今我 ê 心抱恨鬱卒，到chia決斷beh 死--lah！已經企 tī 岩頂心中有啥無平安--leh！才知大大悲傷到極就是大大快樂。」 |
|
Siá chiah-ê ōe liáu chiah thiàu-lo̍h chúi-chhiâng sí. Āu-lâi lâng khì chhōe i- ê sin-si chhōe bô, kan-ta hip I só͘ siá ê jī, kap i pêng-ji̍t ê siōng, ìn tī pò-ni̍h hō͘ lâng khòaⁿ.
|
寫chiah-ê話了才跳落水沖死。後來人去chhōe伊ê 身屍尋無，kan-ta 翕伊所寫ê字，佮伊平日 ê 像，印tī 報ni̍h hō͘ 人看。 |
|
Lán khòaⁿ chit-chân sū chiū thang siūⁿ :－
|
咱看這層事就thang想：－ |
|
Chit-ê lâng i khiok chai bān-hāng-mi̍h, sè-kan bô lâng káng-kiù ē-tit-chīn. Ché khiok ū iáⁿ; chóng-sī ché thang hián-bêng bān-mi̍h sī Siōng-tè chhòng- chō, Siōng-tè ê pún-sū tì-sek, sè-kan siāng tì-sek ê iā bē chhek-to̍k pí-phēng tit ( thang khòaⁿ I Lîm. 1 : 25; Iok-pek 26 : 36 : 22, 37 :- 41 : ) Thang kà-sī lán, Siōng-tè hiah tōa koân-lêng, lán tio̍h kèng-ho̍k chun-chông.
|
這個人伊卻知萬項物，世間無人講究會得盡。這卻有影；總--是這thang顯明萬物是上帝創造，上帝 ê 本事智識，世間上智識 ê 也bē測度比並得（thang看伊 林1：25；約伯26：36：22，37：-41：）thang教示咱，上帝hiah大權能，咱著敬服遵崇。 |
|
I sui-jiân ū tì-sek thiaⁿ tō-lí káng-kiù tō-lí, iáu-kú m̄-bat Siōng-tè chò bān tì- sek ê goân-pún lâi kèng-ùi I, ( Chim-giân 1:7 ) tì-kàu chi̍t-sî kheng-seng chū-chīn. Che sī hō͘ lán chai lâng m̄-bat Siōng-tè, bô kèng-ùi Siōng-tè sī chin chhám, sui-jiân tì-hūi, kiù-si̍t sī gû- chhún ( I Lîm. 1 : 9, 10 ). Lán bat Siōng-tè lâi kèng I, sī chin ū hok-khì. Sèng-keng kóng, Kèng-ùi Siōng-tè chiū-sī tì-hūi; tû khì pháiⁿ chiū-sī chhang-miâ ( Iok-pek 28:28 ); che chin-chiàⁿ ū iáⁿ. Iū-koh hō͘ lán siūⁿ, lâng kan-ta thiaⁿ tō- lí, bat tō-lí, nā sī bô sìn, bô tit-tio̍h, án-ni lâi sí--khì sī chin óng-khut, hô- hòng thang ka-tī chū-chīn mah? Nā kóng, “ Chá-khí thiaⁿ tō-lí ê-hng chiū khó-í sí ”, chóng káⁿ m̄-sī chit-ê ké-soeh. Lán hiān-sî oa̍h--teh thiaⁿ tō-lí ê lâng, tio̍h chhì-mn̄g khòaⁿ lán ū sìn bōe ? ( II Lîm. 13 : 5 ) Nā bōe, tio̍h kóaⁿ-kín sìn, nā bô chi̍t chá-àm kan nā put-chheh sí-- khì , sī kài m̄-ta̍t; hit-sî hoán-hóe sī tî-- liáu.
|
伊雖然有智識聽道理講究道理，iáu-kú m̄-bat 上帝做萬智識 ê 源本來敬畏伊（箴言1：7），致到一時輕生自盡。Che是hō͘ 咱知人m̄-bat上帝，無敬畏上帝是真慘，雖然智慧，究實是愚蠢（I 林1：9，10）。咱bat 上帝來敬伊，是真有福氣。聖經講，敬畏上帝就是智慧；除去歹就是聰明（約伯28：28）；che真正有影。又koh hō͘ 咱想，人kan-ta聽道理，bat道理，若是無信，無得到，án-ni來死--去是真枉屈，何況thang家己自盡--mah？若講：「早起聽道理下昏就可以死」，總敢m̄是這個解說。咱現時活--teh聽道理ê 人，著試問看咱有信未？（II 林.13：5）若bē,著趕緊信，若無，一早暗間若不測死--去，是kài m̄值；hit時反悔是遲--了。 |
|
I kan-ta beh khò ka-kī ê tì-sek lâi káng-kiù, só͘-í m̄-bat Siōng-tè. (Thang khòaⁿ I Lîm 1: 21- 26, Lō͘ 10: 21- 22). Che sī hō͘ lán chai, lâng beh káng-kiù bāng-bu̍t ê lí tio̍h jīn Siōng-tè chòe chō-bu̍t-chú lâi kàng-hok i, kui êng-kng i, chiah khah ē bêng. Lán beh káng-kiù Siōng-tè ê tō-lí iā-sī án-ni. Koat-toān m̄-thang khò ka-kī ê tì-sek; tio̍h jîn-ài, chheng-khì, ì-sù siān-liông, sìn Chú bô ké cha̍i̍h ē bat; nā-bô sī khang-khang (I Thê 1: 5). Káⁿ m̄-sī chhin-chhiūⁿ chit-ê lâng kan-ta phīn khu-khu ê kiàn-sek, beh lâi káng-kiù tōa-tōa ê koân-lêng? Ai--ah! Ū sím-mi̍h koh-iūⁿ the̍h lê-khak beh lâi iúⁿ ta hái-chúi, chē chíⁿ-té beh lâi khòaⁿ chīn thiⁿ leh! Kan-ta tô͘-hùi-sim-le̍k bô-chhái kúi-nā nî só͘ ha̍k-si̍p ê tì-sek, tiap-á-kú hiat hō͘ chúi lâu--khì. Chāi siōng lī bē-tit kui êng Siōng-tè, hû-chō͘ jîn-kun; chāi hā lī bē-tit hián-iông pē-bú tì-ìm kiáⁿ-sun. Kan-ta chiong 5 chhioh ê seng-khu chòng tī hî-pak-lāi, káⁿ m̄-sī chin thang khó-sioh ah! “Tha̍k ê lâng eng-kai tì-ì siūⁿ.” (Thài 14: 15)
|
伊kan-ta beh 靠家己 ê 智識來講究，所以m̄-bat上帝。（Thang看I林1：21，26，路.10：21，22）。Che是hō͘ 咱知，人beh 講究萬物 ê 理著認上帝做造物主來降服伊，歸榮光伊，才較會明。咱beh講究上帝 ê 道理也是án-ni。決斷m̄-thang靠家己 ê 智識；著仁愛、清氣，意思善良，信主無假才會bat；若無是空空（ I 提1：5）。敢 m̄是親像這個人kan-ta 憑區區 ê 見識，beh來講究大大 ê 權能？Ai--ah！有甚物各樣提螺殼beh來iúⁿ 礁海水，坐井底beh來看盡天leh！Kan-ta徒費心力無采幾若年所學習 ê 智識，tiap仔久hiat hō͘ 水流--去。在上利bē得歸榮上帝，扶助仁君；在下利bē得顯揚父母致蔭子孫。Kan-ta將 5 尺 ê 身軀葬tī 魚腹內，敢m̄是真thang可惜ah！「讀 ê 人應該致意想」（太14：15）。 |
|
(Tâi-lâm Kàu-hōe-pò tē 219 koàn, 1909 nî 6 ge̍h)
|
（台南教會報 第219卷，1909年6月） |
