Niáu-chhú-pēⁿ
|
老鼠病 |
| H Chiu |
H. 周 |
|
Chit-hō pēⁿ sī ū chi̍t-chéng iù-iù ê mi̍h, ( ū lâng kóng Sè-lân-thâng , á-sī kóng , to̍k ) , ji̍p lâng ê seng-khu , tòa tī hoeh-lāi seⁿ-thòaⁿ . Chit-hō mi̍h ê seng- khu--n̍i̍h ū to̍k; chit-hō to̍k, ē hō͘ lâng ê chōng-hú chhut-hoeh , kap seng-khu hoat-jia̍t lâi tì-kàu sí . Pēⁿ-lâng ê pùn, jiō, thâm, í-ki̍p i só͘-ēng ê mi̍h , lóng ū to̍k .
|
這號病是有一種幼幼 ê物，（有人講細鱗蟲，抑是講毒），入人 ê 身軀，tòa tī血內生湠。這號物 ê 身軀--n̍i̍h有毒；這號毒，會hō͘ 人 ê 臟腑出血，佮身軀發熱來致到死。病人 ê 糞、尿、痰，以及伊所用 ê 物，攏有毒。 |
|
Lūn thoân-jiám. Niáu-chhú tē-it gâu thoân chit-hō to̍k. In-ūi niáu-chhú khoài-khoài jiám-tio̍h, āu-lâi thoân hō͘ lâng. Hit-hō tòa-tī niáu-chhú seng-khu ê ka-cháu kā niáu-chhú ê hoeh, chia̍h-ji̍p pak-tó͘--lāi, āu-lâi lâi tèng-lâng ê sî, i ū thò͘-chhut, chiah koh suh , chiū chiong hit-hō to̍k chhin-chhiūⁿ lâi chèng tī lâng ê seng-khu. Hō͘- sîn iā ē thoân to̍k, in-ūi i ài sì-kè hioh , chiū i-ê kha khoài-khoài tiâu to̍k , lâi thoân hē tī pa̍t-ūi ; chóng-sī i nā jiám-tio̍h to̍k ,chiū ē sí .Kî-û báng-á, bat-sat , káu-hiā ,iû- goân sī chiàu téng-bīn só͘ kóng ê khoán; he̍k-sī kā lâng, he̍k-sī tòa to̍k lâi hē tī lâng ê chia̍h-mi̍h, á-sī lâng seng-khu phòa-khang ê só͘-chāi , lóng sī chit-hō khoán. Lūn chit-hō to̍k ji̍p-lâng ê seng-khu, khah-siông sī tùi chia̍h-mi̍h, í-ki̍p phīⁿ-khang, á-sī lâng seng-khu ū phòa- khang ê só͘-chāi .
|
論傳染。老鼠第一gâu傳這號毒。因為老鼠快快染--著，後來傳 hō͘人。Hit號tòa tī 老鼠身軀ê ka蚤咬老鼠 ê 血，食入腹肚內，後--來來叮--人 ê時，伊有吐出，才koh suh，就將hit號毒親像來種tī 人 ê 身軀。胡蠅也會傳毒，因為伊愛四界歇，就伊 ê 腳快快tiâu 毒，來傳下tī別位；總--是伊若染著毒，就會死。其餘蚊仔、bat蝨、káu-hiā,猶原是照頂面所講 ê 款；或是咬人，或是帶毒來下tī人 ê 食物，抑是人身軀破空 ê 所在，攏是這號款。論這號毒入人 ê 身軀，較常是tùi 食物以及鼻孔，抑是人身軀有破空 ê 所在。 |
|
Lūn tî-hông chit-hō pēⁿ. Chiàu téng-bīn só͘ kóng lâi khòaⁿ chiū chai , chiū-sī tē-it iàu-kín tio̍h lia̍h niáu-chhú , nā lia̍h- tio̍h niáu-chhú , i-ê seng-khu só͘ ū ê ka- cháu m̄-thang hō͘ i cháu-khì , tio̍h ēng hóe kā i sio-khì . ( Chū-jiân tio̍h tāi-seng kā i phah-sí , jiân-āu thang ēng hóe sio.) Chia̍h-mi̍h tio̍h sè-jī ; bē tī ke-lō͘ ê mi̍h m̄-thang lām-sám chia̍h . Chia̍h-mi̍h tek- khak tio̍h kòe-chú, nā kòe chú-kún sī khah thò-tòng , in-ūi kiaⁿ-liáu hō͘-sîn , káu-hiā , sì-kè sô, hioh, ē tòa to̍k lâi ka-la̍uh tī hit-hāng mi̍h. Só͘-chāi tio̍h chhòng chheng-khì-siùⁿ;seng-khu tio̍h sé ; saⁿ-á-khò͘ iā tio̍h chheng-khì; phōe, chhio̍h tio̍h pha̍k. Chhù-lāi tio̍h hō͘ ji̍t chiò-ji̍p-khì, iā bo̍h-tit kap hit-hō pēⁿ-lâng kau-thong. Ji̍t-kng chīn ū la̍t, m̄- sī ji̍t ê sio, sī ji̍t ê kng lâi chiò, chiū ē hō͘ hit-hō thâng sí . Chóng-sī ēng io̍h-chúi lâi sé, iā ē hō͘ thâng sí. Chóng-sī io̍h ê tāi-chì góa m̄-bián kì, nā chiàu téng-bīn só͘ kóng lâi koan-hông, ǹg-bāng ē tû-khì hit-hō pēⁿ . Sio̍k-gú kóng, Bô-pēⁿ khah-hó bat io̍h .
|
論持防這號病。照頂面所講來看就知，就是第一要緊著掠老鼠。若掠著老鼠，伊 ê 身軀所有ê ka蚤m̄-thang hō͘ 伊走--去，著用火kā伊燒--去。（自然著代先kā伊扑--死，然後thang用火燒。）食物著細膩；賣tī 街路 ê 物 m̄-thang濫糝食。食物的確著過煮，若過煮滾是較妥當，因為驚了胡蠅、káu-hiā,四界sô、歇，會tòa 毒來ka-la̍uh tī hit項物。所在著創清氣相；身軀著洗；衫仔褲也著清氣；被、蓆著曝。厝內著hō͘ 日照--入去，也莫得佮hit號病人溝通。日光盡有力，m̄是日 ê 燒，是日 ê 光來照，就會hō͘ hit號蟲死。總--是用藥水來洗，也會hō͘ 蟲死。總--是藥ê 事誌我m̄免記，若照頂面所講來關防，向望會除去hit號病。俗語講：「無病較好bat 藥。」 |
|
Ji̍t-pún-koaⁿ kiò-lâng lia̍h niáu-chhú, phah io̍h-chúi, á-sī hoe-chúi , chhù-lāi tio̍h chheng-khì, chiàu án-ni khòaⁿ khiok sī hó-ì. Sè-sio̍k-lâng m̄-chai-iáⁿ; lán sìn Chú Iâ-so͘ ê lâng nā chai, khiok tio̍h kā lâng kóng, bián-tit hō͘ in kiaⁿ- hiâⁿ, á-sī siū-khì m̄-hoaⁿ-hí chit-hō tāi- chì .
|
日本官叫人掠老鼠，扑藥水，抑是hoe水，厝內清氣，照án-ni 看卻是好意。世俗人m̄知影；咱信主耶穌 ê 人若知，卻著kā 人講，免得hō͘ in 驚惶，抑是受氣 m̄歡喜這號事誌。 |
|
(Tâi-oân Hú-siâⁿ Kàu-hōe-pò, Tē 216 koàn, 1903 nî 3 ge̍h)
|
（台灣府城教會報第216卷，1903年3月） |
