Chèng-chhài Kòe Ji̍t-chí
|
種菜過日子 |
| Tân Ui-chì |
陳威志 |
|
Bat ū-lâng án-ne kóng, sèⁿ-miā ê ì-gī tō teh cháu-chhōe ka-tī sī siáⁿ-mi̍h khoán chí, si-koe ê ì-gī piáu-hiān tī tiⁿ-tō͘, khó͘-koe ê ì-gī tián-hiān tī khó͘-tō͘, nā chún hiān tō-sī si-koe soah it-ti̍t kioh-sī ka-tī sī khó͘-koe, lâi tui-kiû khó͘ ê thêng-tō͘, án-ne it-tēng chiok kan-khó͘, pún-chit bô-siâng--mah! M̄-koh chin khó-liân--ê sī, lán chit ê siā-hōe it-ti̍t teh chò chit-khoán khang-khòe, kā múi chi̍t-ê lâng lóng siat-tēng chò kāng-chi̍t-khoán mi̍h, lâi tui-kiû kāng-khoán ê piau-chún, bo̍k-koài hiān-tāi-lâng ū chin chē『不適應症』, chhiūⁿ kóng『憂鬱症』『躁鬱症』téng-téng, khó-lêng sī bô hoat-tō͘ chiap-siū ka-tī, bô goān-ì khòaⁿ chheng ka-tī hām lâng bô-kâng ê khoán.
|
Bat有人án-ne講, 性命ê意義tō teh走chhōe ka-tī是siáⁿ-mi̍h款籽, 西瓜ê意義表現tī甜度, 苦瓜ê意義展現tī苦度, 若準現tō是西瓜soah一直kioh是ka-tī是苦瓜, 來追求苦ê程度, án-ne一定chiok艱苦, 本質無siâng--mah! M̄-koh真可憐--ê是, lán chit ê社會一直teh做chit款khang-khòe, kā每1 ê人lóng設定做kāng 1款mi̍h, 來追求kāng款ê標準, 莫怪現代人有真chē『不適應症』, 像講『憂鬱症』『躁鬱症』等等, 可能是無法tō͘接受ka-tī, 無願意看清ka-tī hām人無kâng ê款. |
|
Thè-ngó͘ liáu, keng-kòe kúi kò-goe̍h ê hùn-loān hām tiâu-chéng, koat-tēng iáu sī beh chiūⁿ-pak khì ūn-tōng thoân-thé chia̍h thâu-lō͘. Kì-chiá ê khang-khòe kiat-sok tī peh goe̍h-té, hām hia̍p-hōe kóng hó cha̍p--goe̍h chiah chèng-sek khai-sí kang-chok, thàn chit ê phāng lâi Gî-lân chhōe Siông--ko, tàu chèng-chhài, tiām-chí, ak-chúi, ta̍k-hāng to chò, khòaⁿ ka-tī ê sim-su ē tit khin-sang--bōe?
|
退伍了, 經過kúi個月ê混亂hām調整, 決定iáu是beh chiūⁿ北去運動團體食頭路. 記者ê khang-khòe結束tī 8月底, hām協會講好10--月chiah正式開始工作, 趁chit ê phāng來宜蘭chhōe Siông--哥, tàu種菜, tiām籽, ak水, ta̍k項to做, 看ka-tī ê心思ē得輕鬆--bōe? |
|
Kàu-ūi hit-mê sī Tiong-chhiu, chia̍h chi̍t-tǹg pá liáu, keh-tńg-ji̍t khai-sí choh-sit. Chhân--ni̍h ê sit-thâu, góa m̄-bat pòaⁿ-hāng, lâng kiò góa tō chò, kan-taⁿ siūⁿ beh kā ka-tī bú hō͘ thiám, àm-sî ū hó khùn-bîn án-ne niâ.
|
到位hit暝是中秋, 食1 tǹg飽了, 隔tńg日開始choh-sit. 田--ni̍h ê sit頭, góa m̄-bat半項, 人叫góa tō做, kan-taⁿ想beh kā ka-tī bú hō͘ thiám, 暗時有好睏眠án-ne niâ. |
|
Sio-liân-sòa kúi nā kang chò khang-khòe, chò-kàu thiⁿ-àm, goe̍h-niû lóng chhut-lâi kìⁿ--lâng-a. Sui-jiân sin-khu chiok thiám, m̄-koh sim-lāi chiok pêng-chēng, te̍k-pia̍t sī khang-khòe chò soah chia̍h-pn̄g, hit-chióng pak-tó͘ iau ê kám-kak, hām chē pān-kong-sek kui-kang, phah-kiû soah iah sī bô-êng kah kòe-tǹg bô-chia̍h ê kám-kak lóng bô-kâng, sī chi̍t-khoán choân-jiân “khang” koh choân-jiân kî-thāi iōng pn̄g-chhài lâi chhiong-boán ê sim-chêng, tī chit-khoán ún-tēng ê chōng-thāi, chia̍h-pn̄g bē o͘-pe̍h pe, bē kín beh kā “khang” ê kám-kak kóaⁿ-cháu; tian-tò sī ta̍uh-ta̍uh-á hiáng-siū pn̄g-chhài ê chu-bī hām pak-tó͘ ùi khang kàu si̍t ê kòe-têng.
|
Sio連續kúi nā工做khang-khòe, 做到天暗, 月娘lóng出來見--人-a. 雖然身軀chiok thiám, m̄-koh心內chiok平靜, 特別是khang-khòe做soah食飯, hit種腹tó͘ iau ê感覺, hām坐辦公室kui工, phah球soah iah是無êng kah過tǹg無食ê感覺lóng無kâng, 是1款全然「空」koh全然期待用飯菜來充滿ê心情, tī chit款穩定ê狀態, 食飯bē o͘-pe̍h pe, bē緊beh kā「空」ê感覺趕走; 顛倒是ta̍uh-ta̍uh-á享受飯菜ê滋味hām腹tó͘ ùi空到實ê過程. |
|
Tiong-chhiu-mê, goán tī chhân-piⁿ ná sàn-pō͘ ná lim-chiú, thiⁿ-téng ê chhiⁿ bô siū kong-hāi ê éng-hióng, chiok kng chiok bêng. Chit ê kong-kéng hām góa saⁿ-tang chêng khì Ji̍t-pún chhōe Siông--ko, beh kiâⁿ-khì piān-lī siong-tiàm kōaⁿ-chiú ê chêng-hêng, ū-kàu siâng. Okayama, Pàn-tiân soaⁿ-kha ê sió-chhân-chng, hām Sam-seng chia ê tē-lí khoân-kéng chiok kâng.
|
中秋暝, goán tī田邊ná散步ná lim酒, 天頂ê星無受光害ê影響, chiok光chiok明. Chit ê光景hām góa 3冬前去日本chhōe Siông--哥, beh行去便利商店kōaⁿ酒ê情形, 有夠siâng. Okayama, 半田山kha ê小田庄, hām Sam-seng chia ê地理環境chiok kâng. |
|
Koh ē kì--tit, hit chūn kā Siông--ko kóng, ka-tī í-keng àn-sǹg beh kiâⁿ ūn-tōng-lō͘, m̄-koh m̄-chai beh án-chóaⁿ chìn-hêng? I kiò góa bián hoân-ló, sêng-kó ē lia̍p-chek, sī chi̍t-tē tha̍h chi̍t-tē tha̍h--khí-li̍h-ê, siong-sìn góa ta̍h tī in ê keng-kah, it-tēng ē khòaⁿ koh khah hn̄g.
|
Koh ē記--得, hit chūn kā Siông--哥講, ka-tī已經按算beh行運動路, m̄-koh m̄知beh án-chóaⁿ進行? I叫góa免煩惱, 成果ē粒積, 是1代tha̍h 1代tha̍h--起-li̍h-ê, 相信góa踏tī in ê肩kah, 一定ē看koh khah hn̄g. |
|
He sī 2002 nî ê joa̍h--lâng, keh-tńg-nî góa tō beh khì chò-peng, kui thâu-khak taⁿ-á siūⁿ beh kín thè-ngó͘ lâi bú ūn-tōng.
|
He是2002年ê熱--人, 隔tńg年góa tō beh去做兵, kui頭殼taⁿ-á想beh緊退伍來bú運動. |
|
Siáng àn-sǹg ē tio̍h nn̄g-tang lāi tāi-chì piàn-hòa chiah chē? Chò-peng sī bó͘-chióng thêng-tō͘ ê siā-hōe-hòa, tī chit-tōaⁿ sî-kan, góa tùi ka-tī ê lí-sióng hoâi-gî--kòe, tùi ka-tī ê sèⁿ-miā ì-gī mā ngiau-gî--kòe, bē-su chai-iáⁿ sī-tōa-lâng it-ti̍t beh kā góa khó͘-khǹg ê “siā-hōe hiān-si̍t-bīn tio̍h kò͘” ê ì-gī sī siáⁿ. Koh, chin chē tông-o̍h chhut-kok khì tha̍k-chheh iah sī tī tó-lāi tha̍k gián-0kiù-só͘, tī kòe-khì ê kiû-ha̍k kai-tōaⁿ, góa bô chi̍t-hāng su--in, nā chún góa kiâⁿ tùi ūn-tōng ê lō͘ khì, ká-ná tō chi̍t-sì-lâng khioh-kak--a, ē hō͘ lâng khòaⁿ bô.
|
Siáng按算ē tio̍h 2冬內tāi-chì變化chiah chē? 做兵是某種程度ê社會化, tī chit段時間, góa對ka-tī ê理想懷疑--過, 對ka-tī ê性命意義mā ngiau疑--過, bē-su知iáⁿ sī大人一直beh kā góa苦勸ê「社會現實面tio̍h顧」ê意義是siáⁿ. Koh, 真chē同學出國去讀冊iah是tī島內讀研究所, tī過去ê求學階段, góa無1項輸--in, 若準góa行tùi運動ê路去, ká-ná tō 1世人khioh-kak--a, ē hō͘人看無. |
|
Téng-chōa tńg khì chò kì-chiá, sǹg sī chi̍t-chióng khak-jīn, tī hia piáu-hiān kah bē bái, m̄-koh tī bó͘ chi̍t-ê siá-kó liáu ê àm-mê, góa soah hiông-hiông siūⁿ-khí Chiam Ek-hôa, “Ióng-kám ê Tâi-oân-lâng” ùi chhùi--ni̍h ka-tī chhiùⁿ--chhut-lâi. He sī góa khì chò kì-chiá ê tē-jī lé-pài, góa ê kó í-keng ū châi-tiau kìⁿ-pò, m̄-koh chin ià-siān ài khì kéng-chhat-kio̍kchông sin-bûn, koh ūi-tio̍h sin-bûn seⁿ sin-bûn ê kám-kak. In-ūi chìn-chêng kúi ê khang-khòe lóng cho bô kúi-kang, góa chin bô-ài hō͘ lâng tòng-chò ka-tī bē kham-tit chhau, choaⁿ-á thoa hiah kúchiah hām ta̍k-ê liân-lo̍k, khà hō͘ Tek-hôa hit-mê, lī-khui pò-siā í-keng hoan-tiám, góa soah kám-kak『雀躍』, góa ê lêng-hûn bē-su teh thiàu-bú.
|
頂chōa tńg去做記者, 算是1種確認, tī hia表現kah bē bái, m̄-koh tī某1 ê寫稿了ê暗暝, góa soah hiông-hiông想起詹益樺,〈勇敢ê台灣人〉ùi嘴--ni̍h ka-tī唱--出-來. He是góa去做記者ê第2禮拜, góa ê稿已經有才調見報, m̄-koh真ià-siān ài去警察局chông新聞, koh為tio̍h新聞生新聞ê感覺. 因為chìn前kúi ê khang-khòe lóng做無kúi工, góa真無愛hō͘人當做ka-tī bē堪得操, choaⁿ-á拖hiah久chiah hām ta̍k-ê連絡, khà hō͘ Tek-hôa hit暝, 離開報社已經翻點, góa soah感覺『雀躍』, góa ê靈魂bē-su teh跳舞. |
|
Pàng bē lī, ǹg-bāng chiah kú chiah ē-tàng tâu-ji̍p ê khang-khòe góa pàng bē lī.
|
Pàng bē lī, ǹg望chiah久chiah ē-tàng投入ê khang-khòe góa pàng bē lī. |
|
Chit-má lí nā mn̄g kóng, góa sī siáⁿ-mi̍h khoán chí, góa iáu sī kóng bē chhut--lâi, góa mā bô jīn-ūeka-tī chit-má teh chò--ê hō-chò “lí-sióng”, che kan-taⁿ sī góa chit-má siūⁿ beh chò--ê, ū ê lâng chò-kang, ū ê lâng chò lông, ū ê lâng khui-tiàm, ū ê lâng hông chhiàⁿ, kan-taⁿ sī góa hó-ūn ē-tàng soán-tek ū chhù-bī ê khang-khòe, án-ne niā-niā, bô siáⁿ-mi̍h ko-chhim thiu-siòng ê lí-iû.
|
Chit-má lí若問講, góa是siáⁿ-mi̍h款籽, góa iáu是講bē出--來, góa mā無認為ka-tī chit-má teh做--ê號做「理想」, che kan-taⁿ是góa chit-má想beh做--ê, 有ê人做工, 有ê人做農, 有ê人開店, 有ê人hông chhiàⁿ, kan-taⁿ是góa好運ē-tàng選擇有趣味ê khang-khòe, án-ne niā-niā, 無siáⁿ-mi̍h高深抽象ê理由. |
|
Ka-tī tàu-té sī siáⁿ-mi̍h chí? Chit-ê tap-àn ká-ná ài kiâⁿ-tang ǹg-sai, chiūⁿ-pak lo̍h-lâm, pôaⁿ-soaⁿ kòe-niá chiah ē chai-iáⁿ, góa soah ta̍uh-ta̍uh-á hoat-hiān tap-àn chá tō tī lán sim-lāi, tng góa it-ti̍t tī gōa-kháu cháu-chhōe ê sî, i chū-thâu kàu-bóe tō it-ti̍t tī sim-lāi. Hit ê só͘-chāi, lán bē kì chù-ì, lán chóng--sī jīn-ūi kiâⁿ khah hn̄g chiah khòaⁿ ē tio̍h sè-kài, soah m̄-chai sè-kài beh ū ì-gī, iáu sī tio̍h hām sim liân-chiap.
|
Ka-tī到底是siáⁿ-mi̍h籽? Chit ê答案ká-ná ài行東ǹg西, chiūⁿ北落南, 盤山過嶺chiah ē知iáⁿ, góa soah ta̍uh-ta̍uh-á發現答案早tō tī lán心內, tng góa一直tī外口走chhōe ê時, i自頭到尾tō一直tī心內. Hit ê所在, lán bē去注意, lán總--是認為行khah hn̄g chiah看ē tio̍h世界, soah m̄知世界beh有意義, iáu是tio̍h hām心連接. |
|
『不努力哲學』èng-kai sī góa chit-má ê thé-hōe, m̄ sī kóng mài siuⁿ kut-la̍t chò, sī kóng bô siat-tēng jīn-hô hêng-sek iah sī jīn-hô bo̍k-phiau, si-koe kám tio̍h phah-piàⁿ hō͘ ka-tī piàn tiⁿ? Lí sī siáⁿ tō-sī siáⁿ, kám piàn-khiáu ē lâi? Chiap-siū kheh-koan khoân-kéng, chhōe tio̍h ka-tī ê pō͘-tiau, che pí siáⁿ lóng khah iàu-kín.
|
『不努力哲學』應該是góa chit-má ê體會, m̄是講mài siuⁿ kut-la̍t做, 是講無設定任何形式iah是任何目標, 西瓜kám tio̍h phah拚hō͘ ka-tī變甜? 你是siáⁿ tō是siáⁿ, kám變巧ē來? 接受客觀環境, chhōe tio̍h ka-tī ê步調, che比siáⁿ lóng khah要緊. |
|
Tiām chhài-chí, chai chhài-chai, ak-chúi, iā bí-khng....án-ne bú saⁿ-kang, soah lâi tú-tio̍h lo̍h-hō͘, chhài-kó͘ lóng chek-chúi, ū ê chai-á mā hō͘ hō͘-chúi phah kah tang-tó sai-oai, góa khòaⁿ Bí-hông ché bô pòaⁿ-tiám-á oàn-thàn, bô chi̍t-sut-á hiông-kông, i kóng chèng ū chia̍h--bô, pún-lâi tō m̄-sī lán koat-tēng--ê, góa liáu-kái, góa soah hoaⁿ-hí ka-tī sim-lāi ū pho-tōng, lo̍h-hō͘ ê sî, góa tō siūⁿ-tio̍h hit khu chhân, chit khu góa bat tī hia lâu-kōaⁿ ê chhân.
|
Tiām菜籽, 栽菜chai, ak水, iā米糠ii?8an-ne bú 3工, soah來tú tio̍h落雨, 菜股lóng積水, 有ê chai-á mā hō͘雨水phah kah東倒西歪, góa看Bí-hông姊無半點á怨嘆, 無chi̍t-sut-á hiông狂, i講種有食--無, 本來tō m̄是lán決定--ê, góa了解, góa soah歡喜ka-tī心內有波動, 落雨ê時, góa tō想tio̍h hit khu田, chit khu góa bat tī hia流汗ê田. |
|
Lín bat lâu kòe kōaⁿ ê chhân tī toh? Lín bat bô kiû sêng-kó, kan-taⁿ hù-chhut ê hit khu chhân tī toh? Lín kám í-keng chai-iáⁿ ka-tī sī siáⁿ-mi̍h chí, jiân-āu tèng-kin tī thô͘--ni̍h?
|
Lín bat流過汗ê田tī toh? Lín bat無求成果, kan-taⁿ付出ê hit khu田tī toh? Lín kám已經知iáⁿ ka-tī是siáⁿ-mi̍h籽, 然後釘根tī塗--ni̍h? |
|
(TGB Thong-sìn tē 75 kî, 2005 nî 12 goe̍h)
|
(TGB通訊第75期，2005年12月) |
