Sachuma Cheng-sîn
|
Sachuma精神 |
| Noya |
Noya |
|
Saigo sàng:
|
Saigo sàng: |
|
2005 nî-té, góa lâi-kàu lí ê kò͘-hiong, Kagoshima, chi̍t-tah úi-tō͘ phēng Tâi-oân khah pak-pêng cha̍p tō͘ ê só͘-chāi, soah chhut-sì chi̍t-ê ū lâm-tó bīn-iông ê lí. 12/23 chhím kàu Kagoshima ê sî, góa hiám-á kioh-sī ka-tī ē-tàng khòaⁿ-tio̍h 19 sè-kí ê Sachuma. Hit-kang, tī lín chhut-sì ê ke-á-lō͘ sàn-pō͘, sui-bóng hiān-chhú-sî kan-taⁿ chhun chi̍t-ki pâi-á iah chio̍h-pi chhāi tī hia, kì-liām lín tī le̍k-sú chhut-hoat ê goân-tiám, m̄-koh Kagoshima kā chiah-êpó-liû kah chin hó, hō͘ góa ē-tàng tòe leh siàu-liām lín. Tī lí chhut-sì ê só͘-chāi, góa chē tī kong-hn̂g ê tōa-chhiū kha, hong chhoe-kòe chhiū-oe teh tín-tāng, chhut-phòa lí bat chûn-chāi--kòe ê iáⁿ-jiah.
|
2005年底, góa來到lí ê故鄉, Kagoshima, 1 tah緯度phēng台灣khah北pêng 10度ê所在, soah出世1 ê有南島面容ê lí. 12/23 chhím到Kagoshima ê時, góa hiám-á kioh是ka-tī ē-tàng看tio̍h 19世紀ê Sachuma. Hit工, tī lín出世ê街á路散步, 雖bóng現此時kan-taⁿ chhun 1支牌á iah石碑chhāi tī hia, 記念lín tī歷史出發ê原點, m̄-koh Kagoshima kā chiah-ê保留kah真好, hō͘ góa ē-tàng tòe leh siàu念lín. Tī lí出世ê所在, góa坐tī公園ê大樹kha, 風吹過樹oe teh tín動, 出破lí bat存在--過ê影跡. |
|
Chi̍t-ê 17 hòe tō chē kin-chio-chûn khì Ji̍t-pún, mā tòa kòe Kagoshima ê lāu Tâi-oân-lâng, thiaⁿ goán kóng beh khì Kagoshima chhit-thô, kā goán kóng chá-chêng Sachuma kóng êōe lâng thiaⁿ bô, mā boài hông lām. Tē-hng chú-gī kiông khak-si̍t sī Ji̍t-pún ê te̍k-sek. Góa khai-sí o͘-loān siūⁿ, kian-chhî ka-tī tē-hng ê khiuⁿ-kháu, boài kap人kâng ê te̍k-chit, chō-chiâⁿ Sachuma samurai (bú-sū) ê kò-sèng, hō͘ lín lī-khui ka-tī khí-chō--chhut-lâi ê Meiji chèng-hú, hòng-khì tōa-koaⁿ tōa-ūi hām êng-hôa hù-kùi, tńg-lâi Sachuma, beh iōng ka-tī ê khùi-la̍t khui lēng-gōa chi̍t-tiâu sin-lō͘. Chit ê o͘-jí-sáng koh kóng lí sī lô͘-môa-thâu, chhōa chi̍t-tīn bú-sū beh kap chèng-hú kiat, góa siūⁿ, lán tō kā che tòng-chò sī chun-chhûn ê kóng-hoat--lah!
|
1 ê 17歲tō坐kin蕉船去日本, mā tòa過Kagoshima ê老台灣人, 聽goán講beh去Kagoshima chhit-thô, kā goán講早前Sachuma講ê話人聽無, mā boài hông lām. 地方主義強確實是日本ê特色. Góa開始o͘亂想, 堅持ka-tī地方ê腔口, boài kap人kâng ê特質, 造chiâⁿ Sachuma武士ê個性, hō͘ lín離開ka-tī起造--出-來ê明治政府, 放棄大官大位hām榮華富貴, tńg來Sachuma, beh用ka-tī ê khùi力開另外1條新路. Chit ê o͘-jí-sáng koh講lí是lô͘-môa頭, chhōa 1 tīn武士beh kap政府kiat, góa想, lán tō kā che當做是尊chhûn ê講法--lah! |
|
Saigo sàng, 1873 nî lí lī-khui Tokyo ê sî teh siūⁿ siáⁿ? Tùi hit chūn ê Ji̍t-pún, kiám-chhái lí ū kui-pôaⁿ ê su-khó hām chhek-lio̍k, “cheng Hân lūn” tùi lāi lí beh kái-koat bú-sū le̍k-liōng siuⁿ kòe-thâu chhiaⁿ-iāⁿ ê būn-tê, tùi gōa ū chiàm Hân-kok té-chè Russia kap China ê kok-chè chhek-lio̍k, bô chhut-kok liû-ha̍k, mā bô chi̍h-chiap se-hng su-sióng ê lí, beh nah ē ū hiah khoah-bīn ê su-khó? M̄-koh sî-sè bô beh chiàu lí àn-sǹg--ê kiâⁿ, lí kám ē oàn-thàn? Tòe lí sî-koaⁿ tńg Sachuma ê bú-sū, beh án-chóaⁿ àn-nāi in ê put-boán, kám sī hō͘ lí chi̍t-lia̍p thâu nn̄g-lia̍p tōa?
|
Saigo sàng, 1873年lí離開Tokyo ê時teh想siáⁿ? 對hit chūn ê日本, kiám-chhái lí有kui盤ê思考hām策略,『征韓論』對內lí beh解決武士力量siuⁿ過頭chhiaⁿ-iāⁿ ê問題, 對外有佔韓國抵制Russia kap China ê國際策略, 無出國留學, mā無chi̍h接西方思想ê lí, beh nah ē有hiah闊面ê思考? M̄-koh時勢無beh照lí按算--ê行, lí kám ē怨嘆? Tòe lí辭官tńg Sachuma ê武士, beh án-chóaⁿ àn-nāi in ê不滿, kám是hō͘ lí 1粒頭2粒大? |
|
Tī “Saigo Chiong-hián-koán” khòaⁿ lí hit su phēng phó͘-thong-lâng ê thé-hêng chiok-chiok tōa nn̄g-pōe ê saⁿ liáu-āu, góa tō it-ti̍t siūⁿ-tio̍h lí kóng beh sî-koaⁿ tńg Sachuma ê sî, ta̍k-ê lóng chhoah leh tán ê piáu-chêng, koh ū Sanjo Sanetomi(三條實美) kiaⁿ kah phòa-pēⁿ ê chêng-hêng, hit chūn ê khì-hun it-tēng sī chiâⁿ kín-tiuⁿ koh chhì-khek. Lí bô beh án-chóaⁿ, piⁿ--á ê lâng soah hoân-ló lí ē chhòng siáⁿ, tō ná-chhiūⁿ Trochky lō͘-bóe bô khiā-ūi, bô la̍k-koân, sì-kè teh liû-bông, m̄-koh Stalin iáu sī kiaⁿ i, tio̍h tui-sat kàu-té.
|
Tī「西鄉顯彰館」看lí hit su phēng普通人ê體形足足大2倍ê衫了後, góa tō一直想tio̍h lí講beh辭官tńg Sachuma ê時, ta̍k-ê lóng chhoah leh等ê表情, koh有三條實美驚kah破病ê情形, hit chūn ê氣氛一定是chiâⁿ緊張koh刺刻. Lí無beh án-chóaⁿ, 邊--á ê人soah煩惱lí ē chhòng siáⁿ, tō ná像Trochky lō͘尾無khiā位, 無la̍k權, sì-kè teh流亡, m̄-koh Stalin iáu是驚i, tio̍h追殺到底. |
|
Saigo sàng, lí bô beh “chō-hoán”, it-chài kū-choa̍t kok-tē hoán-chèng-hú sè-le̍k ê liân-hê, koh tio̍h an-tah hit-kóa tòe tī lí piⁿ--á ê bú-sū ê hoán-chèng-hú chhóng-pōng. 1877 nî ê Se-lâm Chiàn-cheng khak-si̍t sī lí soán-tek beh kiâⁿ ê lō͘, chi̍t-tiâu kiat-sok hoán-khòng sè-le̍k, kióng-kò͘ Meiji chèng-hú ê lō͘, chi̍t-tiûⁿ lí khiàm hiah-ê bú-sū ê chiàn-tàu, chāi góa khòaⁿ, hoān-sè mā sī chi̍t-tiâu toān-choa̍t kek-bēng ki-hōe ê lō͘.
|
Saigo sàng, lí無beh「造反」, 一再拒絕各地反政府勢力ê聯繫, koh tio̍h安tah hit-kóa tòe tī lí邊--á ê武士ê反政府chhóng-pōng. 1877年ê西南戰爭確實是lí選擇beh行ê路, 1條結束反抗勢力, 鞏固明治政府ê路, 1場lí欠hiah-ê武士ê戰鬥, 在góa看, hoān-sè mā是1條斷絕革命機會ê路. |
|
Góa ùi “Su-hak-hāu jiah” (私學校跡), kiâⁿ-kòe Joyama (城山), “Saigo tōng-khut” (西鄉洞窟), kàu “Saigo chiong-ian chi tē” (西鄉終焉之地), chhun kúi cha̍p-ê lâng ê lín, chi̍t-lō͘ kiâⁿ ǹg chá tō khòaⁿ ē tio̍h ê sí-bông chi lō͘. Lí kā sèⁿ-miā kau hō͘ Sachuma bú-sū, beh sí chìn-chêng, lí kóng: “Góa kan-taⁿ ē-tàng kiâⁿ-kàu chia, góa ê sèⁿ-miā teh beh kiat-sok--a, góa bô beh iau-kiû jīn-hô miâ-siaⁿ.” Góa chi̍t-pō͘ chi̍t-pō͘ tòe lín kiâⁿ, siūⁿ beh kám-siū chi̍t-kóa mi̍h-kiāⁿ, góa iáu sī bô hoat-tō͘ liáu-kái lín Ji̍t-pún-lâng, lín ê bú-sū cheng-sîn.
|
Góa ùi「私學校跡」, 行過「城山」, 「西鄉洞窟」, 到「西鄉終焉之地」, chhun kúi 10 ê人ê lín, 1路行ǹg早tō看ē tio̍h ê死亡之路. Lí kā性命交hō͘ Sachuma武士, beh死chìn前, lí講: 「Góa kan-taⁿ ē-tàng行到chia, góa ê性命teh beh結束--a, góa無beh要求任何名聲.」 Góa 1步1步tòe lín行, 想beh感受chi̍t-kóa mi̍h-kiāⁿ, góa iáu是無法tō͘了解lín日本人, lín ê武士精神. |
|
Tī “Lâm-chiu bōng-hn̂g” (南洲墓園), lín tâi chò-hóe ê só͘-chāi, khòaⁿ lín chi̍t-ê chi̍t-ê bōng-pâi: Saigo Takamori (西鄉隆盛), Kirino Toshiaka (桐野利秋), Shinohara Kunimoto (篠原國幹), Murata Shinpachi (村田新八), Beppu Shinsuke (別府晉介), Nagayama Yachiru (永山盛弘), Ekegami Shino (池上貞固), Fuchibe Gunbei (淵邊高照), Henmi Jyurota (邊見十郎太), Hirano Sho͘suke (平野正介), Saigo Kohee (西鄉小兵衛), Kachura Hisatake (桂久武), Okura Tomocheka (小倉知周), Chushima Kyoshi (貴島清)......hit chūn ká-ná ū chi̍t-chióng chi̍p-thé ê cheng-sîn le̍k-liōng teh kám-tōng góa. Lâm-chiu bōng-hn̂g kiám-chhái sī chun-chhûn lín, khéng-tēng lín, siōng ti̍t-chiap ê chò-hoat.
|
Tī 「南洲墓園」, lín tâi chò-hóe ê所在, 看lín 1 ê 1 ê墓牌: 西鄉隆盛, 桐野利秋, 篠原國幹, 村田新八, 別府晉介, 永山盛弘, 池上貞固, 淵邊高照, 邊見十郎太, 平野正介, 西鄉小兵衛, 桂久武, 小倉知周, 貴島清......hit chūn ká-ná有1種集體ê精神力量teh感動góa. 南洲墓園kiám-chhái是尊chhûn lín, 肯定lín, siōng直接ê做法. |
|
Góa chiâⁿ kah-ì chi̍t-ê pêng-iú kóng--ê: “Ūi-tio̍h sî-tāi lâi kiâⁿ i kài kiâⁿ ê lō͘, che èng-tong tō sī kek-bēng-chiá ê cheng-sîn!” Saigo sàng, lí kap Sachuma ê chiàn-sū hō͘ ka-tī ê sèⁿ-miā hām le̍k-sú jīn-bū chi̍t-ê siōng súi ê endeng.
|
Góa chiâⁿ kah意1 ê朋友講--ê:「為tio̍h時代來行i該行ê路, che應當tō是革命者ê精神!」 Saigo sàng, lí kap Sachuma ê戰士hō͘ ka-tī ê性命hām歷史任務1 ê siōng súi ê endeng. |
|
(TGB Thong-sìn tē 77 kî, 2006 nî 2 goe̍h)
|
(TGB通訊第77期，2006年2月) |
