Pi-thâu-pòe Kiâⁿ-ta̍h
|
Pi-thâu-pòe行踏 |
| Tân Bō͘-chin |
陳慕真 |
|
Ta̍k kái nā khì kàu 1 ê chheⁿ-so͘ ê só͘-chāi, góa lóng ē siūⁿ: “M̄ chai tòa tī chia--ê sī án-chóaⁿ-iūⁿ ê lâng? In lóng teh siūⁿ siáⁿ?” Siūⁿ beh liáu-kái kap góa tòa tī bô kāng só͘-chāi ê Tâi-oân-lâng, in ê seng-oa̍h kap siūⁿ-hoat. Án-ne ê siūⁿ-hoat tiāⁿ-tiāⁿ chhut-hiān tī góa sim-lāi.
|
Ta̍k kái若去到1 ê chheⁿ疏ê所在, góa lóng ē想:「M̄知tòa tī chia--ê是án-chóaⁿ樣ê人? In lóng teh想siáⁿ?」想beh了解kap góa tòa tī無kāng所在ê台灣人, in ê生活kap想法. Án-ne ê想法tiāⁿ-tiāⁿ出現tī góa心內. |
|
Hûn-lîm, Sai-lê, Pi-thâu-pòe, chiah-ê só͘-chāi tī kin-nî joa̍h--lâng chìn-chêng, tùi góa lâi kóng, lóng sī chin chheⁿ-so͘ ê tē-lí miâ-sû, kan-taⁿ phó͘-phó͘-á chai-iáⁿ Hûn-lîm sī lông-gia̍p ûi chú ê koān-chhī, chóng--sī, chia ê lâng, chia ê kò͘-sū, góa lóng bô liáu-kái.
|
雲林, 西螺, Pi-thâu-pòe, chiah-ê所在tī今年熱--人chìn前, 對góa來講, lóng是真chheⁿ疏ê地理名詞, kan-taⁿ phó͘-phó͘-á知iáⁿ雲林是農業為主ê縣市, 總--是, chia ê人, chia ê故事, góa lóng無了解. |
|
2004 nî joa̍h--lâng, goán lâi kàu Hûn-lîm-koān ê Pi-thâu-pòe pān Tâi-gí Seng-oa̍h-iâⁿ, siūⁿ beh ùi “siā-khu” kap “sán-gia̍p” ê kak-tō͘, lâi liáu-kái chāi-tē ê lâng kap seng-oa̍h.
|
2004年熱--人, goán來到雲林縣ê Pi-thâu-pòe辦台語生活營, 想beh ùi「社區」kap「產業」ê角度, 來了解在地ê人kap生活. |
|
Ji̍t-thâu chhiah-ia̍h-ia̍h ê 6 goe̍h thiⁿ, goán tī Sai-lê ê ke-á-lō͘ sì-kè khòaⁿ, tī Pi-thâu-pòe siā-khu kiâⁿ-ta̍h.
|
日頭赤ia̍h-ia̍h ê 6月天, goán tī西螺ê街á路sì-kè看, tī Pi-thâu-pòe社區行踏. |
|
Chia ê jîn-kháu it-ti̍t poaⁿ-sóa tùi gōa khì, lâu tī chia--ê khah chē sī lāu-lâng kap gōa-chek sin-niû. Tī ū chin chē tiû-á-chhân kap chhài-hn̂g ê Pi-thâu-pòe, in sī î-chhî thoân-thóng lông-gia̍p siōng tiōng-iàu ê kak-sek. 5 kang ê hêng-têng tiong, goán ū ki-hōe thang hó kiâⁿ ji̍p-khì chhài-hn̂g, khòaⁿ tē 1 sòaⁿ ê choh-sit-lâng án-chóaⁿ khau-chhài sé-chhài, goán mā si̍t-chè chham-ú kap chi̍h-chiap, thiaⁿ-tio̍h in siōng chāi-tē ê sim-siaⁿ.
|
Chia ê人口一直搬徙tùi外去, 留tī chia--ê khah chē是老人kap外籍新娘. Tī有真chē稻á田kap菜園ê Pi-thâu-pòe, in是維持傳統農業siōng重要ê角色. 5工ê行程中, goán有機會thang好行入去菜園, 看第1線ê choh-sit人án-chóaⁿ khau菜洗菜, goán mā實際參與kap chi̍h接, 聽tio̍h in siōng在地ê心聲. |
|
Seⁿ-thòaⁿ tī Hûn Ka Lâm tē-khu ê lông-bîn, sī Tâi-oân hiān-chhú-sî lông-gia̍p hoat-tián ê tiōng-sim, m̄-koh lông-gia̍p chèng-chhek ê chi̍p-hêng, bô khó-lū tio̍h choh-sit-lâng si̍t-chè ê keng-giām kap su-kiû. Chhân piⁿ sé èng-chhài ê a-peh tōa-siaⁿ hoah chhut: “Tha̍k-chheh m̄-thang tha̍k khì kha-chiap-phiaⁿ!” Siōng ki-chân ê lông-bîn kap chèng-chhek chè-tēng-chiá chi-kan, sī lī kah hiah-nī-á hn̄g!
|
生thòaⁿ tī雲嘉南地區ê農民, 是台灣現此時農業發展ê重心, m̄-koh農業政策ê執行, 無考慮tio̍h choh-sit人實際ê經驗kap需求. 田邊洗èng菜ê a伯大聲hoah出:「讀冊m̄-thang讀去kha-chiap-phiaⁿ!」Siōng基層ê農民kap政策制定者之間, 是離kah hiah-nī-á hn̄g! |
|
Lông-gia̍p chèng-chhek èng-kai í choh-sit-lâng chò chú-thé, hō͘ tah-kīn thó͘-tē ê si̍t-chè chham-ú-chiá, ū koân-lī koat-tēng ka-tī seng-chûn ê būn-tê.
|
農業政策應該以choh-sit人做主體, hō͘貼近土地ê實際參與者, 有權利決定ka-tī生存ê問題. |
|
“Siā-khu” ê hoat-tián kap êng-chō mā kāng-khoán, èng-kai kā koat-tēng-koân hêng hō͘ chit ê siā-khu, hō͘ siā-khu chū-chú ê ì-sek tī bîn-kan puh-íⁿ, hō͘ jîn-bîn ê sim-siaⁿ ū tháu-pàng ê khong-kan, thàu-kòe tùi ka-hn̂g ê chéng-lí, tùi kong-kiōng sū-bū ê chham-ú, ēng chò koat-tēng ê keng-giām lâi lúi-chek ka-tī, sêng-choân ka-tī ê sî-chūn, mā sêng-choân siā-khu.
|
「社區」ê發展kap營造mā kāng款, 應該kā決定權還hō͘ chit ê社區, hō͘社區自主ê意識tī民間puh-íⁿ, hō͘人民ê心聲有tháu放ê空間, 透過對家園ê整理, 對公共事務ê參與, 用做決定ê經驗來累積ka-tī, 成全ka-tī ê時chūn, mā成全社區. |
|
Tī Pi-thâu-pòe kiâⁿ-ta̍h ê kî-kan ē-tàng hoat-kak, iân-sio̍k kòe-khì kap hiān-tāi sèⁿ-miā-la̍t, liân-hê siā-khu sèⁿ-miā kiōng-tông le̍k-sú kì-tì--ê tō sī “kò͘-sū” ê chûn-chāi.
|
Tī Pi-thâu-pòe行踏ê期間ē-tàng發覺, 延續過去kap現代性命力, 連繫社區性命共同歷史記tì--ê tō是「故事」ê存在. |
|
“Kò͘-sū” hō͘ lâng kap lâng kám-chêng kîⁿ sio-óa, mā hō͘ siā-khu tín-tāng--khí-lâi. Kóng kò͘-sū--ê kap thiaⁿ kò͘-sū--ê, hō͘ pah-gōa tang ê kó͘-chhù oa̍h--khí-lâi, hō͘ chhân-hōaⁿ piⁿ ê soaiⁿ-á-chhiū ū sèⁿ-miā, le̍k-sú ê kì-tì kap keng-giām, thàu-kòe kò͘-sū liû-thoân, le̍k-sú ê kà-sī mā thàu-kòe kò͘-sū kóng hō͘ lán chai.
|
「故事」hō͘人kap人感情kîⁿ sio-óa, mā hō͘社區tín動--起-來. 講故事--ê kap聽故事--e, hō͘百外冬ê古厝活--起-來, hō͘田岸邊ê soāiⁿ-á樹有性命, 歷史ê記tì kap經驗, 透過故事流傳, 歷史ê教示mā透過故事講hō͘ lán知. |
|
Ū kò͘-sū ê só͘-chāi tō ū te̍k-sek, ū kò͘-sū ê lâng tō ū oa̍h-le̍k. Tī Pi-thâu-pòe siā-khu thiaⁿ-tio̍h hiah-nī chē kò͘-sū, mā hō͘ góa siūⁿ beh tńg-khì kò͘-hiong chhōe ka-tī kò͘-hiong ê kò͘-sū.
|
有故事ê所在tō有特色, 有故事ê人tō有活力. Tī Pi-thâu-pòe社區聽tio̍h hiah-nī chē故事, mā hō͘ góa想beh tńg去故鄉chhōe ka-tī故鄉ê故事. |
|
Tī Pi-thâu-pòe chit chōa kiâⁿ-ta̍h, khòaⁿ-tio̍h chin chē ū kò͘-sū ê lâng, thiaⁿ-tio̍h chin chē ki-chân ê hoah-siaⁿ, bô-lūn sī tāu-ki-phôe kang-tiûⁿ ê ìn-nî sin-niû, sé ba̍k-chiu ê a-peh, chhân-té ê choh-sit-lâng, kám-á-tiàm O͘-eng ché--á ê chhì-khak-kóe, khau hēng-chhài ê a-î, sé èng-chhài ê a-kong, chē tī têng-á-kha peh phok-á-chí ê a-má......jia̍t-chêng koh un-sûn ê lâng, lóng sī chit tè thó͘-tē siōng súi ê kong-kéng, in mā-sī góa kin-nî joa̍h--lâng siōng chhim ê thé-hōe.
|
Tī Pi-thâu-pòe chit chōa行踏, 看tio̍h真chē有故事ê人, 聽tio̍h真chē基層ê hoah聲, 無論是豆ki皮工場ê印尼新娘, 洗目chiu ê a伯, 田底ê choh-sit人, kám-á店O͘-eng姐--á ê chhì-khak粿, khau hēng菜ê a姨, 洗èng菜ê a公, 坐tī亭á-kha peh phok-á籽ê a-má......熱情koh溫純ê人, lóng是chit tè土地siōng súi ê光景, in mā是góa今年熱--人siōng深ê體會. |
|
(TGB Thong-sìn tē 58 kî, 2004 nî 7 goe̍h)
|
(TGB通訊第58期，2004年7月) |
