Tùi Sî-cheng ê Hoat
|
對時鐘ê法 |
|---|---|
| Phian-chip-sek | 編輯室 |
|
Téng-nî Kàu-hōe-pò ū ìn chi̍t-tiuⁿ toaⁿ, kì ji̍t-chhut ji̍t-lo̍h ê sî , hō͘ lâng thang khòaⁿ lâi chhiâu in-ê sî-cheng . Chit-tiuⁿ ū tōa lō͘-ēng . Chóng-sī ū só͘- chāi khah bē-ēng-tit ; lâng nā tòa tī lāi- soaⁿ , bô khòaⁿ-kìⁿ ji̍t-chhut ji̍t-lo̍h , hit- tiuⁿ toaⁿ khah bô lō͘-ēng . Só͘-í koh ke chi̍t-ê sin-hoat , hō͘ lâng chhìn-chhái só͘- chāi lóng ē tit tùi sî-cheng .
|
頂年教會報有印一張單，記日出日落ê時，hō͘人thang看來chhiâu in ê時鐘。這張大路用，總是有所在較bē 用tit,人若tòa tī內山，無看見日出日落，hit張單較無路用。所以koh 加一個新單，hō͘人chhìn-chhái 所在攏會tit對時鐘。 |
|
Ji̍t-thâu sī tang-pêng khí , sai-pêng lo̍h ; kàu tiong-tàu ê sî ji̍t-thâu tùi-lâm . Só͘-í lâng nā ēng ji̍t-kui á-sī pa̍t-mi̍h hoat-tō͘ chai ji̍t-thâu tùi-lâm ê sî, i chiū chai ji̍t-tiong-tàu ê sî . Chóng-sī ji̍t-thâu tú-tú tùi lâm ê sî, bô tek-khak sī 12 tiám-cheng ; ū-sî sī 12 tiám chhut , ū-sî iáu-bōe 12 tiám .Taⁿ ē-té ìn chi̍t-tiuⁿ hō͘ lín chai ji̍t-thâu tùi lâm ê sî sī tú-tú kúi tiám-cheng . Chóng m̄-bián chiong ta̍k-ji̍t lóng ìn ; nā-sái thàn cheh-khì lâi tùi , kî-û ê ji̍t thang chhui-chhek . Tiong- ng hit-chōa sī kì lín ê cheh-khì sio̍k tī goán se-le̍k sím-mi̍h goe̍h sím-mi̍h ji̍t . Chit-ê m̄-nā ha̍p tī kin-nî ê lō͘-ēng , ta̍k- nî lóng pêⁿ-pêⁿ sī án-ni ; in-ūi nā sǹg se-le̍k ê nî cheh-khì sī tiāⁿ-tio̍h hit-ji̍t , nî-nî bô ōaⁿ .
|
日頭是東爿起，西爿落，到中晝ê時日頭對南。所以人若是用日規抑是別物法度知日頭對南ê時，伊就知日中晝ê時。總是日頭tú-tú對南ê時，無的確是12點鐘，有時是12點出，有時iáu-bōe 12點。今下底印一張hō͘ lín 知日頭對南ê時是tú-tú幾點鐘，總m̄ 免將逐日攏印，那使趁節氣來對，其餘ê日thang推測。中央hit chōa 是記lín ê節氣屬tī阮西曆甚mi̍h月甚麼日。這個m̄ 但合tī今年ê路用，逐年攏平平是án-ni，因為若算西曆ê年，節氣是定著hit日，年年無換。 |
|
Cheh-khì Se-le̍k Ji̍t tùi lâm ê sî
|
節氣 西曆 日對南 |
|
Siáu-hân Chiaⁿ-goe̍h chhe 6 12,,06
|
小寒 正月初6 12, ,06 |
|
Tāi-hân Chiaⁿ-goe̍h 20 12 ,,11
|
大寒 正月20 12, ,11 |
|
Li̍p-chhun Jī-goe̍h chhe 4 12 ,,14
|
立春 二月初4 12, ,14 |
|
Ú-súi Jī-goe̍h 20 12 ,,14
|
雨水 二月20 12, ,14 |
|
Keⁿ-ti̍t 3-goe̍h chhe 3 12 ,,12
|
驚蟄 3月初3 12, ,12 |
|
Chhun-hun 3-goe̍h 20 12 ,,08
|
春分 3月20 12, ,08 |
|
Chheng-bêng 4-goe̍h chhe 4 12 ,,03
|
清明 4月初4 12, ,03 |
|
Kok-ú 4-goe̍h 19 11 ,,59
|
穀雨 4月19 11, ,59 |
|
Li̍p-hā 5-goe̍h chhe 5 11 ,,56
|
立夏 5月初5 11, ,56 |
|
Siáu-boán 5-goe̍h 20 11 ,,56
|
小滿 5月20 11, ,56 |
|
Bông-chéng 6-goe̍h chhe 5 11 ,,58
|
芒種 6月初5 11, ,58 |
|
Hā-chì 6-goe̍h 21 12 ,,02
|
夏至 6月21 12, ,02 |
|
Siáu-sú 7-goe̍h chhe 7 12 ,,05
|
小暑 7月初7 12, ,05 |
|
Tāi-sú 7-goe̍h 22 12 ,,06
|
大暑 7月22 12, ,06 |
|
Li̍p-chhiu 8-goe̍h chhe 7 12 ,,06
|
立秋 8月初7 12, ,06 |
|
Chhú-sú 8-goe̍h 23 12 ,,02
|
處暑 8月23 12, ,02 |
|
Pe̍h-lō͘ 9-goe̍h chhe 7 11 ,,58
|
白露 9月初7 11, ,58 |
|
Chhun-hun 9-goe̍h 22 11 ,,53
|
秋分 9月22 11, ,53 |
|
Hân-lō͘ 10-goe̍h chhe 8 11 ,,48
|
寒露 10月初8 11, ,48 |
|
Sng-kàng 10-goe̍h 23 11 ,,44
|
霜降 10月23 11, ,44 |
|
Li̍p-tang 11-goe̍h chhe 7 11 ,,44
|
立冬 11月初7 11, ,44 |
|
Siáu-soat 11-goe̍h 22 11 ,,46
|
小雪 11月22 11, ,46 |
|
Tāi-soat 12-goe̍h chhe 6 11 ,,51
|
大雪 12月初6 11, ,51 |
|
Tang-chì 12-goe̍h 21 11 ,,58
|
冬至 12月21 11, ,58 |
|
Lâng nā ài chai ji̍t tùi lâm ê sî , ū kúi- nā ê hoat-tō͘ thang ēng . Taⁿ chiong chi̍t- hāng kì tì ē-té . Tio̍h pī-pān chi̍t-ki tek á sī chhâ , thi̍h , lóng thang , chóng-sī iàu- kín tio̍h ti̍t , chha-put-to 3 chhioh tn̂g ē-chò--tit . Chit-ki tio̍h hē thán-tó , pêⁿ- pêⁿ , chi̍t-thâu khòa tùi lâm , chi̍t-thâu khòa tùi pak, chiàⁿ-chiàⁿ , lī tē chha-put-to 2 chhioh . Iā tio̍h pī-pān koh chi̍t-ki, khah-té , iû-goân ti̍t-ti̍t , chiong nn̄g tiâu sòaⁿ siāng-thâu pa̍k tī hit-ê tōa-ki ê ē-té , tūi-lo̍h tú-tú tī ē-bīn lī chha-put-to chhioh-pòaⁿ, chhin-chhiūⁿē-té chit-ê tô͘ ê khoán-sit.
|
人若愛知日對南ê時，有幾若ê法度thang用，今將一項記得下底。著備辦一枝竹抑是柴、鐵，攏thang，總是要緊著直，差不多3尺長會做--tit。這枝著下坦倒，平平，一頭掛對南，一頭掛對北，正正，離地差不多2尺。也著備辦koh一枝，較短，猶原著直直，將兩條線雙頭縛tī hit個大枝ê下底，墜落tú-tú tī下面離差不多尺半，親像下底這個圖ê款式。 |
|
Téng-po͘ ê sî lâi khòaⁿ chiū tī i-ê sai-pêng ū nn̄g ê iáⁿ. Ji̍t-thâu ná-koân, chit nn̄g-ê iáⁿ ná saⁿ-óa , kàu ji̍t tùi chiàⁿ lâm ê sî nn̄g-ê iáⁿ chiū ha̍p chò-hóe chò chi̍t-ê , tú-tú tī hit nn̄g ki ê ē-té . Kòe- tàu ê sî nn̄g-ê iáⁿ tùi tang-pêng kòe--lâi , ná kú ná lī-khui . Tio̍h chim-chiok khòaⁿ nn̄g-ê iáⁿ chò-hóe ê sî ; āu-lâi tùi téng- bīn chit-tiuⁿ-toaⁿ thang chai hit-tia̍p sī tú-tú kúi-tiám-cheng
|
頂晡ê時來看就tī伊ê西爿有兩個影，日頭愈懸，這兩個影愈相倚，到日對正南ê時兩個影就合做伙做一個，tú-tú tī hit兩支ê下底。過晝ê時兩個影對東爿過--來，愈久愈離開。著斟酌看兩個影做伙ê時，後來對頂面這張單thang知hit tia̍p 是tú-tú幾點鐘。 |
|
(Tâi-lâm Hú-siâⁿ Kàu-hōe-pò Tē 134 koàn, 1896 nî 5 ge̍h)
|
(台南府城教會報第134卷，1896年5月) |
