Saⁿ-hun-tē ê kì-tì
|
3分地ê記tì |
| Tōa-thâu-liân |
王寶漣 |
|
Liang......liang......(tiān-ōe-siaⁿ)
|
Liang......liang......(電話聲) |
|
“Ôe~~~”
|
「Ôe~~~」 |
|
“Liân--á, góa pâ-á, ah lí tang-sî beh tńg--lâi?”
|
「Liân--á, góa pâ-á, ah lí tang時beh tńg--來?」 |
|
“Khó soah tō tńg-- khì -a.”
|
「考soah tō tńg-- khì -a.」 |
|
“Lín siáⁿ-mi̍h sî-chūn khó?”
|
「Lín siáⁿ-mi̍h時chūn考?」 |
|
“Chiaⁿ-goe̍h-té--lah, goán ê『行事曆』téng-thâu sī siá 15~19, ū thiaⁿ lâng the hoán-èng án-ne āu lé-pài tō kòe-nî--a, siuⁿ pek, hoah beh thê-chá, chit-má koh teh chhiâu--leh .”
|
「正月底--lah, goán ê『行事曆』頂頭是寫15~19, 有聽人teh反應án-ne後禮拜tō過年--a, siuⁿ逼, hoah beh提早, chit-má koh teh chhiâu--leh .」 |
|
“Lí nā khó soah tio̍h-ài sûi tńg-- lâi neh, m̄-thang koh oat tùi pa̍t-ī khì chhit-thô, liam-mi tō kòe-nî--a, hn̂g ê kiat-á mā ài ka--a, lín lóng ài kín tńg lâi tàu-saⁿ-kāng, nā bô, ē chò bē lâi .”
|
「Lí若考soah tio̍h-ài隨tńg--來neh, m̄-thang koh oat tùi別位 khì chhit-thô, liam-mi tō過年--a, 園ê桔á mā ài ka--a, lín lóng ài緊tńg來tàu-saⁿ-kāng, 若無, ē做bē來.」 |
|
“Góa chai--lah, tán khó-chhì ê sî-kan khak-tēng, góa chiah koh khà tiān-ōe kā lí kóng.”
|
「Góa知--lah, 等考試ê時間確定, góa chiah koh khà電話kā lí講.」 |
|
Tiān-ōe kòa--leh, la-jí-o͘h khui--khui, góa chē tī thô͘-kha.
|
電話掛--leh, la-jí-o͘h開--開, góa坐tī塗kha. |
|
Piān-na kàu beh pàng-ká ê chi̍t kò-goe̍h chêng, a-pa tō ē tiāⁿ chhui tiān-ōe lâi mn̄g góa toh chi̍t-kang beh tńg chhù. Chìn-chêng góa lóng sī chhù--ni̍h siōng bóe-á chi̍t-ê tńg-- khì -ê, tō-sǹg khah chá khó soah, góa iû-goân àn ha̍k-hāu ê Schedule siá--ê, khó soah keh-tńg-kang chiah tńg-- khì , án-ne ē-sái koh thàn-tio̍h 2~3 kang ê sî-kan lâu tī Hoa-lian.
|
便若到beh放假ê個月前, a-pa tō ē tiāⁿ chhui電話來問góa toh 1工beh tńg厝. Chìn前góa lóng是厝--ni̍h siōng尾á 1-ê tńg-- khì -ê, tō算khah早考soah, góa猶原àn學校ê Schedule寫--ê, 考soah過tńg工chiah tńg-- khì , án-ne ē-sái koh thàn-tio̍h 2~3工ê時間留tī花蓮. |
|
Soán-tek lâi Hoa-lian tha̍k-chheh sī tong-chhoe-sî thiau-kang chò ê koat-tēng. Hit sî-chūn tāi-ha̍k liân-khó tú soah, chhù--ni̍h tō khai-sí mn̄g góa chì-goān beh thiⁿ toh, khòaⁿ góa bô hoán-èng, in tō sòa leh kóng, seng thiⁿ lâm-pō͘ ê ha̍k-hāu, koh lâi tiong-pō͘, siōng-hó mài cháu siuⁿ hn̄g. Kau chì-goān-khá ê chêng saⁿ tiám-cheng, góa bi̍h tī pâng-keng lāi-té, ùi siōng hn̄g--ê thiⁿ--lo̍h-lâi , Pîn-tong su-īⁿ sī siōng-bóe-á chi̍t-keng.
|
選擇來花蓮讀冊是當初時thiau-kang做ê決定. Hit時chūn大學聯考tú soah, 厝--ni̍h tō開始問góa志願beh填toh, 看góa無反應, in tō續leh講, 先填南部ê學校, koh來中部, siōng好mài走siuⁿ hn̄g. 交志願卡ê前3點鐘, góa bi̍h tī房間內底, ùi siōng hn̄g--ê填--落-來, 屏東師院是siōng尾á 1間. |
|
Tu......tu...... (tiān-ōe-siaⁿ)
|
Tu......tu......(電話聲) |
|
“Ma-á, góa pài-sì tńg-- khì hahN.”
|
「Ma-á, góa拜4 tńg-- khì hahN.」 |
|
“Ah lín bô thê-chá khó--o͘?”
|
「Ah lín無提早考--o͘?」 |
|
“Bô ā, m̄-koh goán pài-gō͘ ê khò bô beh khó, kau pò-kò niâ, pài-saⁿ khó kàu e-po͘, góa koh ài khoán kha-báng, án-ne góa chē pài-sì chái-khí 8:25 ê chhia tńg-- khì -o͘.”
|
「無ā, m̄-koh goán拜5 ê課無beh考, 交報告niâ, 拜3考到e-po͘, góa koh ài款kha-báng, án-ne góa坐拜4 chái起 8:25 ê車tńg-- khì -o͘.」 |
|
“Hit-pang m̄-bián pôaⁿ-chhia ho͘hN?”
|
「Hit-pang m̄免pôaⁿ車ho͘hN?」 |
|
“Mh......kàu Pîn-tong góa chiah chē 13:35 kàu Sin-chng-á ê kong-chhia.”
|
「Mh......到屏東góa chiah坐13:35到Sin-chng-á ê公車.」 |
|
“Hó--a, góa chiah khì Sin-chng-á chài--lí.”
|
「好--a, góa chiah khì Sin-chng-á載--lí.」 |
|
“Mh......kā an pâ-á kóng--chi̍t-siaⁿ-o͘ .”
|
「Mh......kā an pâ-á講--1-聲-o͘ .」 |
|
Chit-chōa góa sī tē-it-ê tńg-kàu chhù--ê, A-bîn (só--á chi̍t-hòe-gōa ê gín-á) khòaⁿ-tio̍h góa iū-koh chheⁿ-hūn chheⁿ-hūn--a, kiàn-pái goán chit 3 ê chhut-gōa tha̍k-chheh--ê (góa, chek-peh sió-mōe hām tōa-hàn sió-tī) Nā tńg khì chhù--ni̍h, i lóng ài koh têng jīn chi̍t-pái, lī-khui chhù ê sî-kan siuⁿ tn̂g--a, i kiám-chhái koh kā goán pàng bē kì--tit. Chit-chōa tńg-- khì , siūⁿ bē kàu 10 hun-cheng āu i tō jīn-chhut góa--a, khah-chá lóng mā ài khai beh chi̍t-kang--leh, chhiâng-chāi chhù--ni̍h ê lâng ū the hùn-liān ê khoan, ōe tú kóng soah, àm-sî só--á hā-pan tńg-- lâi sûi piáu-ián hō͘ góa khòaⁿ.
|
Chit-chōa góa是第1 ê tńg到厝--ê, A-bîn (嫂--á 1歲外ê gín-á) 看tio̍h góa又koh chheⁿ-hūn chheⁿ-hūn--a, kiàn-pái goán chit 3 ê出外讀冊--ê (我, 叔伯小妹hām大hàn小弟) 若tńg khì 厝--ni̍h, i lóng ài koh重認1 pái, 離開厝ê時間siuⁿ長--a, i kiám-chhái koh kā goán放bē記--得. Chit-chōa tńg-- khì , 想bē到10分鐘後i tō認出góa--a, khah早lóng mā ài khai beh 1工--leh, chhiâng-chāi厝--ni̍h ê人有teh訓練ê款, 話tú講soah, 暗時嫂--á下班tńg--來隨表演hō͘ góa看. |
|
“A-ko͘ tī toh-ūi?”
|
「A姑tī toh位?」 |
|
“Liân.....”A-bîn chhiò-chhiò pí góa.
|
「Liân (蓮)......」A-bîn笑笑比góa. |
|
“Ah lēng-gōa chi̍t-ê a-ko͘--leh?”
|
「Ah另外1-ê a姑--leh?」 |
|
“Pê......”
|
「Pê (北) ......」 |
|
Goân-lâi chit-má i chai-iáⁿ kóng ū chi̍t-ê a-ko͘ tī Hoa-lian, chi̍t-ê tī Tâi-pak; koh ū chi̍t-ê a-chek tī Tâi-tiong, m̄-koh chit pō͘-hūn áu-bōe hùn-liān--leh.
|
原來chit-má i知iáⁿ講有1 ê a姑tī花蓮, 1 ê tī台北; koh有1 ê a叔tī台中, m̄-koh chit部份iáu-bōe訓練--leh. |
|
Ū chit-ê A-bîn, góa khai-sí kî-thāi tńg khì chhù ê ji̍t-chí--a.
|
有chit-ê A-bîn, góa開始期待tńg khì 厝ê日子--a. |
|
Iáu-bōe chhut-gōa tha̍k-chheh chìn-chêng, nā bián khì ha̍k-hāu, goán chiah-ê gín-á-pan lóng mā hông hiàm-hiàm khì hn̂g--ni̍h tàu choh-sit. Chit-tè saⁿ-hun-tē sī a-kong ùi a-chó͘ hia hun--tio̍h-ê, éng-kòe lóng sī pò-chhân, it-ti̍t kàu a-pa hām a-bú kiat-hun, Lâm-tâu ê a-kong chiah kiò a-pa ōaⁿ chèng láu-hoe-á, hit tang-chūn Lâm-tâu a-kong hām i hiah-ê pêng-iú lóng sī chèng láu-hoe-á--ê, siu-sêng chham kè-siàu lóng bē bái, chū án-ne, chhân piàn-chò hn̂g, a-pa khai-sí tòe a-kong chèng láu-hoe-á. Ē-kì góa koh tha̍k kok-hāu-á ê sî, ū chi̍t-kái chò hong-thai, hn̂g ê láu-hoe-á tó--ê tó, sí--ê sí, Lâm-tâu a-kong chham i hiah-ê pêng-iú, koh choan-kang piàⁿ lâi Pîn-tong tàu-saⁿ-kāng, ū--ê phô͘ thiāu-á, ū--ê khiú thi̍h-sòaⁿ, ū--ê chéng-lí láu-hoe-á......ta̍k-ê bô-êng chhi̍h-chhah.
|
Iáu-bōe出外讀冊chìn前, 若免 khì 學校, goán chiah-ê gín-á班lóng mā hông hiàm-hiàm khì 園--ni̍h tàu作sit. Chit-tè 3分地是a公ùi a祖hia分--tio̍h-ê, éng過lóng是播田, 一直到a-pa hām a母結婚, 南投ê a公chiah叫a-pa換種láu花á, hit tang-chūn南投a公hām i hiah-ê朋友lóng是種láu花á--ê, 收成chham價siàu lóng bē bái, 自án-ne, 田變做園, a-pa開始tòe a公種láu花á. Ē記góa koh讀國校á ê時, 有1-kái做風颱, 園ê láu花á倒--ê倒, 死--ê死, 南投a公chham i hiah-ê朋友, koh專工piàⁿ來屏東tàu-saⁿ-kāng, 有--ê phô͘ thiāu-á, 有--ê khiú鐵線, 有--ê整理láu花á......ta̍k-ê無êng chhi̍h-chhah. |
|
Hit-chūn láu-hoe-á kè-siàu put-chí-á hó, goán nā pàng-o̍h tńg-- lâi , tō tàu chng láu-hoe-á, chhìn-tāng, hun tōa-hoe, sió-hoe (hoe-têng-á), lóng ài bô-êng gah ji̍t-thâu lo̍h-soaⁿ, pak-tó͘ iau gah ki-ki-kiò, chiah有thang hioh-khùn, chit-sî mā beh chit-tiám--a.
|
Hit-chūn láu花á價siàu不止á好, goán若放學tńg--來, tō tàu裝láu花á, 秤重, 分大花, 小花 (花têng-á), lóng ài無êng gah日頭落山, 腹tó͘ iau gah ki-ki叫, chiah有thang hioh-khùn, chit時mā beh 7點--a. |
|
Bóe--á, láu-hoe-á kè-siàu it-ti̍t lak, kàu góa kok-tiong ê sî, chhù--ni̍h bē kham--chit, tō piàⁿ-piàⁿ--khí-lâi . Koh lâi , chit-tè saⁿ-hun-tē chèng-kòe chiâⁿ chē mi̍h-kiāⁿ, pò-chhân, tiām hoan-be̍h-á, chèng ko-lê-chhài, chhàu chhiⁿ-á (au-pûi iōng--ê).
|
尾--á, láu花á價siàu一直lak, 到góa國中ê時, 厝--ni̍h bē堪--chit, tō piàⁿ-piàⁿ--起-來. Koh來, chit-tè 3分地種過chiâⁿ chē mi̍h-kiāⁿ, 播田, tiām hoan-be̍h-á, 種高麗菜, chhàu青á (au 肥用--ê). |
|
Kàu góa tha̍k ko-tiong, Tâi-oan tng the sî-kiâⁿ『金桔檸檬』, a-pa tō koat-tēng mā lâi chèng khòaⁿ-māi, hit sî-chūn chi̍t-châng kiat-á chai-á ài 55 kho͘, goán lóng-chóng bé 360 châng, Chi̍t-tang liáu-āu tō tōa-châng--a, kiat-á mā ū chi̍t-pòaⁿ-lia̍p-á, nā beh thang ka, tio̍h-ài tang-pòaⁿ kàu nn̄g-tang ê sî-kan, án-ne kiat-á chiah ē tōa-lia̍p.
|
到góa讀高中, 台灣tng teh時行『金桔檸檬』, a-pa tō決定mā來種看māi, hit時chūn 1欉桔á chai-á ài 55 kho͘, goán lóng總買360欉, 1冬 liáu-āu tō大欉--a, 桔á mā有1半粒á, 若beh thang ka, tio̍h-ài冬半到2冬ê時間, án-ne桔á chiah ē大粒. |
|
Tú thang ka ê sî, m̄-chai beh chài khì toh ūi hông siu, lō͘-bóe chhù-piⁿ pêng-iú tàu sio-pò, chhōe-tio̍h chi̍t-keng tī Kiú-jû the siu lê-bóng kap kiat-á--ê. ū chi̍t-táu, góa kap sió-tī chài--khì , thâu-ke tī chhìn-tāng chìn-chêng, soah kā téng-bīn khah sè-lia̍p--ê lóng khioh-khioh--起- lâi tàn tī thô͘-kha, góa thàn i bô chù-I koh kā khioh--tńg- khì . Tī lō͘--ni̍h, góa kap sió-tī thó-lūn chit-chân tāi-chì, lóng chiâⁿ bē-sóng, kā a-pa tâu, i mā bô hoat-tō͘, kan-taⁿ thun-jún--lo̍h-lâi .
|
Tú thang ka ê時, m̄知beh載 khì toh位hông收, lō͘尾厝邊朋友tàu sio報, chhōe-tio̍h 1間tī Kiú-jû (九如) teh收檸檬kap桔á--ê. 有1-táu, góa kap小弟載-- khì , 頭家tī秤重chìn前, soah kā頂面khah細粒--ê lóng khioh-khioh--起-來tàn tī塗kha, góa thàn i無注意koh kā khioh--tńg- khì . Tī路--ni̍h, góa kap小弟討論chit-chân tāi-chì, lóng chiâⁿ bē爽, kā a-pa tâu, i mā無法tō͘, kan-taⁿ吞忍--落-來. |
|
Bóe--á, a-pa kap chi̍t-ê pêng-iú ê la̍k-chek kóng--kòe liáu-āu , tō ōaⁿ chài-kòe i hia--a, La̍k-chek-kong in tau sī chèng lián-bū--ê, mā ū the siu lê-bóng chhì-koe-á, hoe-koe-á, khó͘-koe, kiô-á, bín-tāu-á, chit-má koh ke chi̍t-hāng kiat-á. Hām láu-hoe kāng-khoán, chiah-ê mi̍h-kiāⁿ chng-siuⁿ hó-sè, àm-thâu-á ū hòe-chhia ē chài-khì Tâi-pak, Tâi-pak ê tiàm chiah koh khì hia koah-hòe, ùi sán-tē, chi̍t-hòe-tiám, tōa-pôaⁿ, tiong-pôaⁿ, kàu sió-pôaⁿ, kang-tiûⁿ, lō͘=-piⁿ tanN3-á, kè-siàu it-ti̍t thia̍p--lo̍h-khì , seng-sán-kang tian-tò khah-su sái-chhia-kang.
|
尾--á, a-pa kap 1 ê朋友ê 6叔講--過 liáu-āu , tō換載過i hia--a, 6叔公in tau是種蓮霧--ê, mā有teh收檸檬, chhì瓜á, hoe瓜á, 苦瓜, kiô-á, bín豆á, chit-má koh加 1項桔á. Hām láu花kāng款, chiah-ê mi̍h-kiāⁿ裝箱好勢, 暗頭á有貨車ē載 khì 台北, 台北ê店chiah koh khì hia割貨, ùi產地, 集貨點, 大盤, 中盤, 到小盤, 工場, 路邊擔á, 價siàu一直thia̍p--落- khì , 生產工顛倒khah輸駛車工. |
|
Thâu chi̍t-pái chèng kiat-á khah khiàm keng-giām, m̄-chai beh án-chóaⁿ kò͘, kiám-chhái a-pa chò-lâng iáu bē hông hiâm, koh ài kap人thi̍h8, piān-nā chài kiat-á khì siu, lóng mā ōe gah m̄-chai thang tńg lâi chia̍h-àm-tǹg, lông-iú hō͘-siong hun-hióng keng-giām, ta̍uh-ta̍uh-á hō͘ a-pa chhōe-tio̍h phiat-pō͘.
|
頭1-pái種桔á khah欠經驗, m̄知beh án-chóaⁿ顧, kiám-chhái a-pa做人iáu bē hông嫌, koh ài kap人thi̍h8, 便若載桔á khì 收, lóng mā話gah m̄知thang tńg來食暗tǹg, 農友互相分享經驗, ta̍uh-ta̍uh-á hō͘ a-pa chhōe-tio̍h phiat步. |
|
Tâi-oân choh-sit--ê m̄-tāⁿ sī khòaⁿ thiⁿ chia̍h-pn̄g, koh ài khòaⁿ hiah-ê ti-káu chèng-kheh ê sim-chiâⁿ, kè-siàu khí-khí lo̍h-lo̍h, ta̍k-ê lóng hō͘ in bú gah beh gōng-bīn--khì . Tī goán chèng kiat-á ê tē-sì-tang, kiat-á ê kè-siàu tō khai-sí ti̍t-ti̍t lak--a, hit-chūn chi̍t-kin chhun chha-put-to 4~5 kho͘, lê-bóng koh jú chhám, chiah 1~2 kho͘, liân pûi-liāu-chîⁿ to thàn bē tńg-- lâi , kui-nî thàng-thiⁿ lóng chit-lō kè-siàu, góa koh tī Hoa-lian the tha̍k-chheh--a, mā無kha手thang bóng ka, hit-chūn kin-chio bē bái-kè, ta̍k-ê tō koh chún-pī beh piàⁿ khí-lâi ōaⁿ chèng kin-chio.
|
台灣作sit--ê m̄-tāⁿ是看天食飯, koh ài看hiah-ê豬狗政客ê心chiâⁿ, 價siàu起起落落, ta̍k-ê lóng hō͘ in bú gah beh gōng面-- khì . Tī goán種桔á ê第4冬, 桔á ê價siàu tō開始直直lak--a, hit-chūn 1斤chhun差不多4~5 kho͘, 檸檬koh愈慘, chiah 1~2 kho͘, 連肥料錢都thàn bē tńg--來, kui年thàng天lóng chit-lō價siàu, góa koh tī花蓮teh讀冊--a, mā無kha手thang bóng ka, hit-chūn kin蕉bē bái價, ta̍k-ê tō koh準備beh piàⁿ起來換種kin蕉. |
|
A-pa mā khì lông-hōe chù-bûn kin-chio chai-á, tiāⁿ-kim 2000 kho͘ mā la̍p--a, bóe--á, sī in-ūi la̍k-chek-kong ê hun-sek, a-pa chiah tòng--lo̍h-lâi . Kiat-kó ōaⁿ chèng kin-chio--ê, tán-kàu ū thang siu-sêng ê sî, kè-siàu tō khai-sí lak--a, chhám-lê-lê.
|
A-pa mā khì 農會chù-bûn kin蕉chai-á, 訂金2000 kho͘ mā納--a, 尾--á, 是因為6叔公ê分析, a-pa chiah擋--落-來. 結果換種kin蕉--ê, 等到有thang收成ê時, 價siàu tō開始lak--a, 慘lê-lê. |
|
Choh-sit-lâng ê ǹg-bāng éng-oán jiok bē tio̍h kè-siàu khí-lo̍h ê sok-tō͘, kui sì-lâng it-ti̍t cháu bē chhut chit-ê ok-bāng, kap thó͘-tē ê chêng-kám piàⁿ bē kòe hiān-si̍t ê khó-giām, tō án-ne, ùi 30 nî-tāi hông chàm lo̍h thô͘-kha, kàu-taⁿ koh peh bē khí--lâi .
|
作sit人ê ǹg望永遠jiok bē tio̍h價siàu起落ê速度, kui世人一直走bē出chit-ê惡夢, kap土地ê情感piàⁿ bē過現實ê考驗, tō án-ne, ùi 30年代hông chàm落塗kha, 到taⁿ koh peh bē起--來. |
|
Kiat-á chèng tī kui-nî thàng-thiⁿ lóng joa̍h--lâng ê Pîn-tong, kui-tang lóng ū kiat-á thang ka, joa̍h--lâng sī tōa-chhut ê sî-kî, kè-siàu tō khah bái, chi̍t-kin ùi 3 kho͘ kàu 8~9 kho͘ lóng ū, chi̍t-kang lo̍h--lâi , ka ū 500 kho͘ tō thang thau-chhiò--a; kôaⁿ--lâng in-ūi kiat-á liōng bô hiah chē, koh sī beh ka kui-pha pa̍k beh pài-pài--ê, tō khah hó-kè, chha-put-to ū 13~15 kho͘, hit-chūn teh ka sok-tō͘ khah kín, 心chiâⁿ mā khah hó, ka-tī chhù ê lâng chò bē lâi koh ài chhiàⁿ cha-bó͘ lâng-kang tàu-chò, chi̍t-kang lóng ka beh 3000~4000 kin, ē-sái kóng khò kiat-á chia̍h pòaⁿ-tang.
|
桔á種tī kui年thàng天lóng熱--人ê屏東, kui冬lóng有桔á thang ka, 熱--人是大出ê時期, 價siàu tō khah bái, 1斤ùi 3 kho͘到8~9 kho͘ lóng有, 1工落--來, ka有500 kho͘ tō thang偷笑--a; kôaⁿ--人因為桔á量無hiah chē, koh是beh ka kui-pha縛beh拜拜--ê, tō khah好價, 差不多有13~15 kho͘, hit-chūn teh ka速度khah緊, 心chiâⁿ mā khah好, ka-tī厝ê人做bē來koh ài chhiàⁿ cha-bó͘人工tàu做, 1工lóng ka beh 3000~4000 斤, ē-sái講靠桔á食半冬. |
|
Lāu chi̍t-pōe--ê lóng chai-iáⁿ, choh-sit-lâng kui-kang chìm tī hn̂g--ni̍h, bô siáⁿ êng-kang kap sim-chiâⁿ thang chhut-gōa chhit-thô. Goán a-pa koh teh jiok a-bú ê sî-chūn, bat kóng-kòe kiat-hun liáu-āu beh chhōa i khì Khún-teng sńg, kàu-taⁿ pòaⁿ-chōa mā iáu-bōe khì --kòe, chū sè-hàn tī lông-chhoân tōa-hàn ê góa mā kāng-khoán, kàu-taⁿ, Pîn-tong ê tē-lí ūi-tì, ū kúi-ê hiong-tìn mā iáu sa lóng bô, m̄-chiah tú kàu Hoa-lian ê sî, góa tō ná-chhiūⁿ poe chhut lâng-á gōa ê chiáu-á, sì-kè chhit-thô, hiáng-siū chū-iû ê khong-khì, ká-ná Hoa-lian chiah sī góa se̍k-sāi ê kò͘-hion.
|
老1輩--ê lóng知iáⁿ, 作sit人kui工chìm tī園--ni̍h, 無siáⁿ êng工kap心chiâⁿ thang出外chhit-thô. Goán a-pa koh teh jiok a母ê時chūn, bat講過結婚 liáu-āu beh chhōa i khì 墾丁sńg, 到taⁿ半chōa mā iáu-bōe khì --過, 自細hàn tī農村大hàn ê góa mā kāng款, 到taⁿ, 屏東ê地理位置, 有幾ê鄉鎮mā iáu sa lóng無, m̄-chiah tú到花蓮ê時, góa tō ná像飛出籠á外ê鳥á, sì-kè chhit-thô, 享受自由ê空氣, ká-ná花蓮chiah是góa熟sāi ê故鄉. |
|
Tùi góa tha̍k ko-tiong chìn-chêng, chhù--ni̍h koh sī kāng thiāu--ê tòa chò-hóe, ū a-má, a-peh, a-ḿ, a-pa, a-bú kap sè-hàn chek--á (sèng-chek--á), sè-hàn chím--á (sèng-chím--á), kap goán 9 ê gín-á, 16 ê lâng tòa tī nn̄g-tòng sio-thong ê lâu-á-chhù, chò-hóe seng-oa̍h, chò-hóe phah-piàⁿ, a-kong tī a-pa 8 hòe tō kòe-sin--khì -a, lâu saⁿ-hun-tē hō͘ in saⁿ-hiaⁿ-tī-á.
|
到góa讀高中chìn前, 厝--ni̍h koh是kāng thiāu--ê tòa chò-hóe, 有a-má, a伯, a-ḿ, a-pa, a母kap細hàn叔--á (sèng叔--á), 細hàn chím--á (sèng嬸--á), kap goán 9 ê gín-á, 16 ê人tòa tī 2棟sio通ê樓á厝, chò-hóe生活, chò-hóe phah-piàⁿ, a公tī a-pa 8歲tō過身-- khì -a, 留 3分地hō͘ in 3兄弟á. |
|
Chhiâng-chāi ū-lâng ē giâu-gî saⁿ-hun-tē beh án-chóaⁿ chhī ē oa̍h 16 ê lâng? Bo m̄-tio̍h, tī Tâi-oân nā beh khò choh-chhân-hn̂g chia̍h-chhēng, chá tō iau--sí-a. A-peh hām sè-hàn chek--á tùi choh-sit bô chhù-bī, chi̍t-ê the khui mī-tiàm-á, chi̍t-ê the pa̍k thi̍h-á, chit-tè saⁿ-hun-tē tō chhun a-pa teh chiú, a-pa lēng-gōa koh ū chi̍t-hūn thâu-lō͘, tī Kiú-khiok-tông ê chóa-chhiúⁿ siu-lí ki-hâi. Éng-chūn ha̍k-hāu khai-ha̍k liáu lóng ē kiò lán thiⁿ ha̍k-seng chu-liāu, kî-tiong ê “ka-tiúⁿ chit-gia̍p” góa kiàn-páiⁿ lóng m̄ chai-iáⁿ beh thiⁿ “lông” iah sī “kang”, mn̄g a-pa, i ná bián khó-lū--leh tō kiò góa thiⁿ “lông”, hit sî-chūn iáu sa bô-cháng, chóng--sī tōa-hàn tō thang liáu-kái, tùi a-pa lâi kóng, chóa-chhiúⁿ hit-hūn thâu-lō͘ sī thàn-chîⁿ tō͘ ji̍t-chí ê gia̍h niâ, hn̂g--ni̍h hit-hūn sit-thâu, sui-bóng kan-taⁿ saⁿ-hun tōa, siu-sêng koh kap chóa-chhiúⁿ ê goe̍h-kip bē pí--tit, m̄-koh soah sī a-pa hōaⁿ-ke ê pún, tī chia, ū goán choh-sit lâu ê hōaⁿ, mā ū siu-sêng ê chhiò-siaⁿ, koh khah ū goán tùi chit-tè thó͘-tē ê kám-chêng chham kì-tì.
|
Chhiâng-chāi有人ē giâu疑3分地beh án-chóaⁿ chhī ē活16 ê人? 無m̄-tio̍h, tī台灣若beh靠作田園食穿, 早tō iau --死-a. A伯hām細hàn叔--á對作sit無趣味, 1-ê teh開麵店á, 1-ê teh縛鐵á, chit-tè 3分地tō chhun a-pa teh chiú, a-pa另外koh有1份thâu路, tī Kiú-khiok-tông (九曲堂) ê紙廠修理機械. Éng-chūn學校開學了lóng ē叫lán填學生資料, 其中ê 「家長職業」góa kiàn-páiⁿ lóng m̄知iáⁿ beh填「農」iah 是「工」, 問a-pa, i ná免考慮--leh tō叫góa填「農」, hit時chūn iáu sa無cháng, 總--是大hàn tō thang了解, 對a-pa來講, 紙廠hit份thâu路是thàn錢度日子ê額niâ, 園--ni̍h hit份sit頭, 雖bóng kan-taⁿ 3分大, 收成koh kap紙廠ê月給bē比--得, m̄-koh soah是a-pa hōaⁿ家ê本, tī chia, 有goán作sit流ê汗, mā有收成ê笑聲, koh khah有goán對chit-tè土地ê感情chham記tì. |
|
(TGB Thong-sìn tē 49 kî, 2003 nî 10 goe̍h)
|
(TGB通訊第49期，2003年10月) |
