首頁 >文學作品
文學作品
回上一頁
本篇文章總共有15個段落,43個語句,843個語詞,1334個音節
Hok-jîn hiaⁿ 福仁兄
Tân Ui-chì 陳威志
Kiau chin chē chiàn-āu chhut-sì ê gín-á kāng-khoán, oa̍h tī hit-ê ko-ap thóng-tī, it-chhè tio̍h-ài têng-thâu lâi ê sî-tāi, lông-chhoan bô châi-tiāu khîⁿ-ke, Hok-jîn hiaⁿ gō͘-tang-chè ê Ka-gī Ko-kang chhím chhut-gia̍p, tō lī-khui kò͘-hiong Lo̍k-chháu, khì tī tōa-to͘-chhī tòa kang-tiûⁿ. Kiau真chē戰後出世ê gín-á kāng款, 活tī hit-ê高壓統治, 一切tio̍h-ài重頭來ê時代, 農村無才tiāu khîⁿ家, 福仁兄5冬制ê嘉義高工chhím出業, tō離開故鄉鹿草, 去tī大都市tòa工場.
Hit-chūn tiān-ōe iáu m̄-sī chin phó͘-phiàn, nā m̄-sī chiok kín-kip ê chōng-hóng, bān-hāng tāi-chì lóng khò siá-phoe teh liân-lo̍k. Thàu-kòe chhin-chiâⁿ pêng-iú siāu-kài, i tòa-kòe kúi-nā jiah: bat khì Ko-hiông, khì Tâi-tiong chò ê-á......siōng bóe--á chiap-tio̍h ko-kang tong-o̍h Kiàn-chì ê phoe, choaⁿ-á lâi tī Tâi-pak Chhim-khen-á tòa ní-chéng-chhiúⁿ. I chin chù-ì chi̍t-ê pún-chiâⁿ tī kong-si cháu gia̍p-bū--ê, hit-ê gia̍p-bū-á lī-iong chhut-tiuⁿ ê ki-hōe kā ūn-siau sòaⁿ-lō͘ bong chheng-chhó͘, bóe--á ka-tī chhut-lâi chò thâu-ke. Hit-chūn i tō liáu-kái, nā beh thàn-chîⁿ, chò chit-lō “bú”--ê khah oh lia̍p-chek, tī i siàu-liân ê sim-lāi, phah-sǹg beh ǹg chit-ê hong-hiòng phah-piàⁿ. Hit-chūn電話iáu m̄是真普遍, 若m̄是chiok緊急ê狀況, 萬項tāi-chì lóng靠寫phoe teh聯絡. 透過親chiâⁿ朋友紹介, i tòa過kúi-nā跡: bat去高雄, 去台中做鞋á......siōng尾--á接tio̍h高工同學建志ê phoe, choaⁿ-á來tī台北深坑á tòa染整廠. I真注意1 ê本chiâⁿ tī公司走業務--ê, hit-ê業務á利用出張ê機會kā運銷線路摸清楚, 尾--á ka-tī出來做頭家. Hit-chūn i tō了解, 若beh thàn錢, 做chit-lō「武」--ê khah oh粒積, tī i少年ê心內, phah算beh ǹg chit-ê風向phah拚.
Bóe--á si̍t-chāi kò-sèng pí-kàu khah kó͘-ì, chhù--ni̍h koh hoán-tùi, pún-chiâⁿ thè-ngó͘ liáu-āu, ū beh àn ka-tī ê kè-ōe chìn-hêng, soah bô hoat-tō͘ kè-sio̍k. 尾--á實在個性比較khah古意, 厝--ni̍h koh反對, 本chiâⁿ退伍了後, 有beh àn ka-tī ê計畫進行, soah無法tō͘繼續.
1978 nî lâi tī Lâm-a, 1981 nî ê sî, pún-té ū ki-hōe seng khí-li̍h chò chō͘-lí kang-têng-su, soah in-ūi bô khì chhiúⁿ-tiúⁿ hia “kiâⁿ-ta̍h”, choaⁿ-á sún-sit chit-ê ki-hōe, m̄-koh i bô hiō-hóe, kan-taⁿ sim-lāi chin khòaⁿ bē kòe, siūⁿ kóng nah tio̍h án-ne, chit-chióng ùi China lâi ê àu-pō͘ (the̍h chîⁿ lâi kóng), kám tio̍h? Kám ū kong-pêⁿ? 1978年來tī南亞, 1981年ê時, 本底有機會升起li̍h做助理工程師, soah因為無去廠長hia「行踏」, choaⁿ-á損失chit-ê機會, m̄-koh i無後悔, kan-taⁿ心內真看bē過, 想講nah tio̍h án-ne, chit種ùi China來ê àu步(the̍h錢來講), kám tio̍h? Kám有公平?
Chham-ka kang-hōe ūn-chok chìn-chêng, i tō chin chú-tōng teh kā kang-hōe hoán-èng hhiúⁿ--ni̍h bô ha̍p-lí ê tāi-chì, choaⁿ-á hō͘ lâng tiám-iû chò kì-hō. 1994 nî ê sî, kang-hōe giú i chhut-lâi soán kang-hōe kàm-sū. I tō án-ne chò chi̍t-jīm, pêng-sūn pêng-sūn, bô siáⁿ tōa tāi-chì, put-jī-kò, tī 1994 nî-bóe, chi̍t-ê cha-bó͘ tông-sū ê tāi-chì soah hō͘ i jú bak jú chhim, liâu--lo̍h-khì-a. 參加工會運作chìn前, i tō真主動teh kā工會反應廠--ni̍h無合理ê tāi-chì, choaⁿ-á hō͘人點油做記號. 1994年ê時, 工會giú i出來選工會監事. I tō án-ne做1任, 平順平順, 無siáⁿ大tāi-chì, 不jī過, tī 1994年尾, 1 ê cha-bó͘同事ê tāi-chì soah hō͘ i愈bak愈深, liâu--落-去-a.
Hit-chūn chit-ê cha-bó͘ tông-sū chhì-iōng-kî saⁿ-kò-goe̍h ê piáu-hiān, téng-si bô móa-ì, bô àn-sǹg beh koh kā chhiàⁿ. To beh óa-nî--a, hit-ê tông-sū kap téng-si chham-siông, khòaⁿ ē-tàng nî-āu chiah lī-chit--bōe, téng-si kā ta̍p-èng, āu--lâi soah koh hoán-hóe. Hit-chūn chit-ê cha-bó͘同事試用期3個月ê表現, 頂司無滿意, 無àn-sǹg beh koh kā chhiàⁿ. 都beh óa年--a, hit-ê同事kap頂司參詳, 看ē-tàng年後chiah離職--bōe, 頂司kā答應, 後--來soah koh反悔.
Chit-ê tông-sū tú-hó sī Hok-jîn hiaⁿ in chhiúⁿ--ni̍h-ê, kang-hōe chiap-siū chit-ê sin-sò͘-àn, beh khì chhōe téng-si thó kong-tō. Sū-āu téng-si koài Hok-jîn hiaⁿ lóng tī kang-hōe pò-kò chi̍t-kóa ū-ê bô-ê, beh kā chhōe mâ-hoân. kang-hōe kàn-pō͘ thiaⁿ--tio̍h chin bē-sóng, chi̍t-tīn lâng chhōa--leh tō beh khì lí-lūn. Tāi-chì bú kah chiâⁿ tōa-tiâu, kong-si beh pek hit-chūn tâng-chê ji̍p-khì pān-kong-sek ê cha̍p gōa ê lâng chhiam chhiat-kiat-su, nā bô, tō beh kā in kì-kò, kì-kò ē éng-hióng nî-té khó-chek, khó-chek jú koân chióng-kim tō pí-kàu khah chē. Kong-si khai-sí iōng kok-chióng àu-pō͘ beh sái-lāng--in, nā bô tō kóng: “Bô-chhái lí chò hiah kú--a, to beh thè-hiu--a, koh lâi bú chit-chhut--ê, m̄-sī chiok bô-chhái......” Chit-ê同事tú好是福仁兄in廠--ni̍h-ê, 工會接受chit-ê申訴案, beh去chhōe頂司討公道. 事後頂司怪福仁兄lóng tī工會報告1-kóa有--ê無--ê, beh kā chhōe麻煩. 工會幹部聽--tio̍h真bē爽, 1 tīn人chhōa--leh tō beh去理論. Tāi-chì bú kah chiâⁿ大條, 公司beh迫hit-chūn tâng齊入去辦公室ê 10 gōa ê人簽切結書, 若無, tō beh kā in記過, 記過ē影響年底考績, 考績愈koân獎金tō比較khah chē. 公司開始用各種àu步beh sái-lōng--in, 若無tō講:「無chhái lí做hiah久--a, 都beh退休--a, koh來bú chit齣--ê, m̄是chiok無chhái......」
Lō͘-bóe ta̍k-ê iáu sī bô chhiam, koh kui-tīn chông khì Tâi-pak Tâi-sok chóng-kong-si thâu-chêng giú pe̍h-pò͘-tiâu-á khòng-gī. Sī án-chóaⁿ bē nńg-jio̍k? Siūⁿ-tio̍h bó͘-kiáⁿ, siūⁿ-tio̍h thâu-lō͘, nah ē káⁿ chhiong--lo̍h? Hok-jîn hiaⁿ kóng: “Ah, tō kám-kak goán ia̍h bô chò m̄-tio̍h--a, beh án-chóaⁿ chhiam ē lo̍h?” Tō-sī chit-lō tan-sûn, kian-chhî sī-hui ê sim, m̄-chiah ta̍k-ê keng--kòe-khì-a, kiat-kó, kàu nî-bóe kong-si mā bô kā in kì-kò. Lō͘尾ta̍k-ê iáu是無簽, koh kui-tīn chông去台北台塑總公司頭前giú白布條á抗議. 是án-chóaⁿ bē軟弱? 想tio̍h bó͘-kiáⁿ, 想tio̍h頭路, nah ē敢衝--落? 福仁兄講:「Ah tō感覺goán ia̍h無做m̄-tioh--a, beh án-chóaⁿ簽ē落?」Tō是chit-lō單純, 堅持是非ê心, m̄-chiah ta̍k-ê keng--過-去-a, 結果, 到年尾公司mā無kā in記過.
Teh kóng chit-ê lē ê sî, ū chin chē goán chiah-ê tha̍k-chheh gín-á hoān-sè ē siūⁿ kóng, nā ū būn-tê tō『據理力爭』, nah tio̍h kiaⁿ......m̄-kohHok-jîn hiaⁿ kóng tī chhiúⁿ--ni̍h, téng-si chiáng-ak khó-chek hun-sò͘, mā chiáng-ak chióng-kim hun-phòe, bián-kóng ta̍k-ê mā chhoah. Teh講chit-ê例ê時, 有真chē goán chiah-ê讀冊gín-á hoān-sè ē想講, 若有問題tō『據理力爭』, nah tio̍h驚......m̄-koh福仁兄講tī廠--ni̍h, 頂司掌握考績分數, mā掌握獎金分配, 免講ta̍k-ê mā chhoah.
Goán kek-ke ē-tàng tùi-pí kóng, che hām lāu-su chiáng-ak ha̍k-seng á ê hun-sò͘ kāng-khoán, ha̍k-seng-á nā tú-tio̍h bô kong-pêⁿ ê tùi-thāi, siūⁿ beh hoán, m̄-koh想tio̍h ka-tī iáu-bōe chhut-gia̍p, ū tang-á chin chē put-boán tō thun lo̍h-khì pak-tó͘ lāi, bīn-tùi chit-khoán chêng-sè, ha̍k-seng-á tō bô it-tēng káⁿ koh chhiàng--lo̍h, lán kám ū khó-lū tio̍h in bīn-tùi--ê sī keng-chè lâi-goân, sī seng-chûn būn-tê, sī ka-têng ê bī-lâi neh. Lán nah ē-tàng iōng tō-tek teh iau-kiû--in? Tha̍k-chheh-lâng kám sī taⁿ-á khòaⁿ tio̍h ka-tī ê sè-kài? Goán極加ē-tàng對比講, che hām老師掌握學生á ê分數kāng款, 學生á若tú-tio̍h無公平ê對待, 想beh反, m̄-koh想tio̍h ka-tī iáu-bōe出業, 有tang-á真chē不滿tō吞落去腹tó͘內, 面對chit款情勢, 學生á tō無一定敢koh chhiàng--落, lán kám有考慮tio̍h in面對--ê是經濟來源, 是生存問題, 是家庭ê未來neh. Lán nah ē-tàng用道德teh要求--in? 讀冊人kám是taⁿ-á看tio̍h ka-tī ê世界?
Tō-sī chit-lō kian-chhî sī-hui ê kò-sèng, chá-kî tóng-gōa ūn-tōng hām ke-thâu iû-hêng tng jia̍t ê sî, Hok-jîn hiaⁿ oan-na ē khì hoah chhut sim-lāi ê ōe. I jīn-ūi kok-ka ē-tàng tùi-pí chò kong-si, bān-nî kok-hōe tō chhan-chhiūⁿ kong-si--ni̍h bô ha̍p-lí ê chè-tō͘, kong-si--ni̍h ê tāi-chì to teh hoán-èng--a, kok-ka--ê soah m̄-bián mā tàu chhut-la̍t? Thiaⁿ i teh kóng bān-nî kok-hōe, i jīn-ūi bô kong-pêⁿ, hām chhiúⁿ--ni̍h ê tāi-chì kāng-khoán. Sui-bóng chit-má Bîn-chìn-tóng bú kah chiah àu, m̄-koh i bē án-ne tō bô koan-sim chèng-tī, i kóng nā bô koan-sim, kám kóng beh pàng hō͘ koh khah nōa? Tō是chit-lō堅持是非ê個性, 早期黨外運動hām街頭遊行tng熱ê時, 福仁兄oān-nā ē去hoah出心內ê話. I認為國家ē-tàng對比做公司, 萬年國會tō chhan像公司--ni̍h無合理ê制度, 公司--ni̍h ê tāi-chì都teh反應--a, 國家--ê soah m̄免mā tàu出力? 聽i teh講萬年國會, i認為無公平, hām廠--ni̍h ê tāi-chì kāng款. 雖bóng chit-má民進黨bú kah chiah àu, m̄-koh i bē án-ne tō無關心政治, i講若無關心, kám講beh放hō͘ koh khah nōa?
Kang-hōe --ni̍h ū pān tha̍k-chheh-hōe, beh cheng-ka kàn-pō͘ ê lí-lūn jīn-bat, Hok-jîn hiaⁿ kóng tha̍k sī tha̍k ū, m̄-koh ká-ná khah bô hoat-tō͘ tī hiān-si̍t--ni̍h iōng--tio̍h. Tha̍k-chheh-hōe su-iàu chi̍t-tōaⁿ sî-kan lúi-chek chiah khòaⁿ ē tio̍h hāu-kó, m̄-koh i kóng--ê, soah m̄-sī tú-hó kā lán chit-ê siā-hōe ê būn-tê hián-sī--chhut-lâi? Tha̍k-chheh--ê khiàm si̍t-chiàn, si̍t-chiàn--ê su-iàu lí-lūn? 工會--ni̍h有辦讀冊會, beh增加幹部ê理論認bat, 福仁兄講讀是讀有, m̄-koh ká-ná khah無法tō͘ tī現實--ni̍h用--tio̍h. 讀冊會需要1段時間累積chiah看ē tio̍h效果, m̄-koh i講--ê, soah m̄是tú好kā lán chit-ê社會ê問題顯示--出-來? 讀冊--ê欠實踐, 實踐--ê需要理論?
Saⁿ--goe̍h ê Chhiū-nâ-á, hong ū lio̍h-á khah léng, lâng kóng “chhun-thiⁿ āu-bú-bīn”, kang-lâng ê ūn-miā bē-su tī chhun-thiⁿ--ni̍h kāng-khoán, toh chi̍t-kang chiah ē sio-lo̍h? Toh chi̍t-kang chiah ē sap hō͘-mn̂g-á? Bô-lâng chai. 3--月ê樹林á, 風有lio̍h-á khah冷, 人講「春天後母面」, 工人ê運命bē-su tī春天--ni̍h kāng款, toh 1工chiah ē燒lo̍h? Toh 1工chiah ē sap雨毛á? 無人知.
Khòaⁿ-tio̍hHok-jîn hiaⁿ tùi kong-gī sī-hui chiah kian-chhî, koh ū i ê chhiò-bīn, góa bē-su khòaⁿ-tio̍h sio-lo̍h ê Chhiū-nâ-á kéng-tì, hoe-á chháu-á lóng hoat kah chiok ōm--ê, kang-lâng ê ūn-miā sī ka-tī chhòng-chō--ê! 看tio̍h福仁兄對公義是非chiah堅持, koh有i ê笑面, góa bē-su看tio̍h燒lo̍h ê樹林á景致, 花á草á lóng發kah chiok ōm--ê, 工人ê運命是ka-tī創造--ê!
(TGB Thong-sìn tē 49 kî, 2003 nî 10 goe̍h) (TGB通訊第49期,2003年10月)
回上一頁    終戰後,   2003年,   散文