Sái Kè-têng-á ê Éng--á
|
駛計程仔ê永仔 |
| Tân Tek-hôa |
陳德樺 |
|
“Án-ne kám ū kong-pêⁿ?” Éng--á hiông-hiông tōa-tōa-siaⁿ hoah--chhut--lâi.
|
「Án-ne kám有公平？」永--仔雄雄大大聲喝--出--來。 |
|
Tī Liông-san-sī biō-tiâⁿ, Éng--á kap 1-tīn lâng teh piān, chiah-ê lâng pêng-siông-sî to tiāⁿ tī chia khai-káng phò-tāu, chin chē sī ū-lō͘ bô-chhù ê lô-hàn-kha-á, in sī chheⁿ-kî-á ê sí-tiong-phiò. “Lán 1991 tō to̍k-li̍p--ah, bô, sī teh kóng siáⁿ siáu-ōe? 96 nî m̄-sī koh kiò lán ài tǹg hō͘--in Tâi-oân chiah ē to̍k-li̍p? Ōe lóng kù-chāi in teh kóng--ê?” Éng--á ū chhùi kóng kah bô nōa, kiōng-kiōng beh khí-phùi-bīn.
|
Tī 龍山寺廟埕，永--仔kap一陣人teh 辯，chiah-ê 人平常時都定tī chia開講phò-tāu,真濟是有路無厝ê 羅漢腳仔，in是青旗仔ê 死忠票。「咱1991就獨立--ah，無，是teh 講啥痟話？96年m̄是koh 叫咱ài當hō͘--in台灣才會獨立？話攏kù-chāi in teh 講--ê?」永--仔有嘴講kah 無瀾，kiōng-kiōng beh起phùi面。 |
|
Éng--á teh sái kè-têng-á, kap 2,3 tang chêng pí--khí--lâi, pêⁿ-pêⁿ cháu 10 tiám-cheng, thàn--ê sòa kiám chheng gōa kho͘, “chèng-tóng lûn-thè” liáu-āu, “chāi-iá-tóng” it-ti̍t iōng “keng-chè piàn bái” teh kong-kek hōaⁿ chèng-koân ê Tâi-oân-tóng, sui-bóng tùi Tâi-oân-tóng jú lâi jú chhè-sim, m̄-kú i bô án-ne tio̍h khéng-tēng hiah-ê “chāi-iá-tóng”.
|
永--仔teh駛計程仔，kap兩、三冬前比--起來，平平走10點鐘，趁--ê續減千外箍，「政黨輪替」了後，「在野黨」一直用「經濟變bái」teh攻擊hōaⁿ政權ê台灣黨，雖罔tùi台灣黨愈來愈chhè心，m̄-kú伊無án-ne就肯定hiah-ê 「在野黨」。 |
|
“Chū ū tâu-phiò-koân khai-sí, góa lóng bē-giàn tǹg hō͘ Kò͘-bīn-tháng--ê!” Sè-hàn put-sî to thiaⁿ sī-tōa teh chhoh Kò͘-bīn-tháng--ê, chò-peng hit 3 tang, koh hō͘ hiah-ê lāu-ō͘-á chau-that, “Kò͘-bīn-tháng--ê kā lán Tâi-oân-lâng sńg-tn̄g kah án-ne, bô kā péng ná sǹg sī lâng!”
|
「自有投票權開始，我攏bē-giàn當hō͘顧面桶--ê!」細漢不時都聽序大teh chhoh 顧面桶--ê,做兵hit三冬，koh hō͘ hiah-ê老芋仔蹧踢，「顧面桶--ê kā咱台灣人sńg-tn̄g kah án-ne,無kā péng哪算是人！」 |
|
Sè-hàn ùi Āu-lâng poaⁿ lâi Tâi-pak Hâng-chiu-lâm-lō͘, kui-phiàn pang-á-chhù lóng Ē-káng lâi Tâi-pak thó seng-oa̍h ê Tâi-oân-lâng, khoân-kéng bái kah bē kóng--tit, bô e̍k-keng-á mā bô piān-só͘, gín-á-lâng lóng tī chhù-gōa lō͘-piⁿ sé sin-khu.
|
細漢ùi 後龍搬來台北杭州南路，歸片板仔厝攏下港來台北討生活ê台灣人，環境bái kah bē講--tit，無浴間仔mā無便所，囡仔人攏tī厝外路邊洗身軀。 |
|
“Lí ê ha̍k-hùi ē-tàng bé kúi kin bah?” tiāⁿ-tiāⁿ to án-ne kā khau, joa̍h--lâng nā chūn tiān-hong chhoe, it-tēng hō͘ lāu-bó siah kui kang. In lāu-pē teh ta̍h 3-lián-chhia, lāu-bó 50, 60 hòe--ah koh teh chò lú-kang, sui-bóng tha̍k--ê sī hit-chūn chin chhut-miâ ê ko-tiong, m̄-kú chai-iáⁿ chhù--n̍i̍h bô chîⁿ, bô ki-hōe chiūⁿ tāi-ha̍k, tio̍h án-ne sńg 3 tang.
|
「你ê學費會當買幾斤肉？」定定都án-ne kā khau,熱--人若chūn電風吹，一定hō͘老母siah歸工。In老父teh 踏三輪車，老母50、60歲--ah koh teh 做女工，雖罔讀--ê 是hit陣真出名ê高中，m̄-kú知影厝--n̍i̍h無錢，無機會上大學，就án-ne sńg 三冬。 |
|
Chhím thè-ngó͘ i tio̍h kiat-hun, in chhù mā poaⁿ khì Sin-chng. I tī Sìn-gī-khu chò gia̍p-bū, thàu-chá 8 tiám kàu kong-si, àm-sî 8 tiám-pòaⁿ chiah ū thang hā-pan. In chhù kàu kong-si tio̍h khai 1 tiám-cheng, chin kín ka-têng tio̍h chhut būn-tê. In bó͘ oàn i kui kang tī gōa-kháu, tńg kàu chhù tio̍h sī khùn. Ang-á-bó͘ kám-chêng jú lâi jú bái, 2 ê put-sî to teh oan-ke. Chhù--n̍i̍h chit-khoán khì-hun hō͘ i chiâⁿ chak, kui-khì khì cháu-chûn, khah bián ang-á-bó͘ ta̍k-kang kìⁿ-bīn to pháiⁿ bīn-chhiuⁿ.
|
Chhím退伍伊就結婚，in厝mā搬去新莊。伊tī信義區做業務，透早8點到公司，暗時8點半才有thang下班。In厝到公司著開1點鐘，真緊家庭就出問題。In某怨伊歸工tī外口，轉到厝就是睏。翁仔某感情愈來愈bái,兩個不時都teh 冤家。厝--n̍i̍h 這款氣氛hō͘伊誠chak，歸氣去走船，較免翁仔某逐工見面都歹面chhiuⁿ。 |
|
Pêng-iú siāu-kài i khì Ke-lang. “Chin chē lâng lóng kioh-sī thó-hái chiâⁿ hó-thàn. Bô-iáⁿ--lah, kan-khó͘ kah beh sí, chîⁿ mā bô-iáⁿ thàn khah ū. Chún ū, kan-khó͘-chîⁿ mā lâu bē kú--lah......” Kóng-tio̍h cháu-chûn ê ji̍t-chí, Éng--á tio̍h móa-pak sim-sng. 1-chōa chhut--khì tio̍h 3 goe̍h-ji̍t chiah ū tńg--lâi, hit-chōa sī khì Pak-hái-tō lia̍h jiû-hî. Chûn chhut-hái cháu pòaⁿ kò goe̍h chiah kàu-ūi, koh lâi sī siōng kan-khó͘--ê, bāng-á lo̍h--khì, khí--lâi, lia̍h, khioh, sàng léng-tòng-khò͘, lo̍h léng-tòng-chhng...... 1-kang chiah khùn 2 tiám-cheng.
|
朋友紹介伊去基隆。「真濟人攏kioh是討海誠好趁。無影--lah，艱苦kah beh死，錢mā無影趁較有。準有，艱苦錢mā留bē久--lah ……」講著走船ê日子，永--仔就滿腹心酸。一chōa 出--去著三月日才有轉--來，hit chōa 是去北海道掠魷魚。船出海走半個月才到位，koh 來是上艱苦--ê,網仔落--去，起--來，掠，拾，送冷凍庫，落冷凍倉……一工才睏2點鐘。 |
|
3 goe̍h-ji̍t āu chûn tńg-lâi Ke-lang, i pun-tio̍h 5 bān kho͘. 1-chōa tńg--lâi, kui-chiah chûn chûn-oân pun bô kàu 4 siâⁿ, chhun--ê lóng chûn-kong-si--ê. Chûn-oân ê pō͘-hūn mā m̄-sī ta̍k-ê kong-pun, chûn-tiúⁿ pun 5 hūn, lûn-ki-tiúⁿ kap tiān-pò-oân pun 3 hūn, Éng--á kóng chûn-tiúⁿ in chò kah chin sáng-sè, kò͘ chhut-chhùi nā-tiāⁿ tian-tò pun khah chē, thó-hái--ê lóng kā kiò-chò “chia̍h-pûi--ê”; tōa-chhia, jī-chhia, 3-chhia kap hî-lo-tiúⁿ pun 2 hūn, kî-thaⁿ chûn-oân kan-taⁿ pun-tio̍h 1-hūn.
|
三月日後船轉來基隆，伊分著5萬箍。一chōa轉--來，歸隻船船員分無到四成，chhun--ê攏船公司--ê。船員ê部分mā m̄是逐個公分，船長分五分，輪機長kap電報員分三分，永--仔講船長in做kah真sáng-sè,kò͘出嘴nā-tiāⁿ顛倒分較濟，討海--ê攏kā叫做「食肥--ê」；大車、二車、三車kap漁老長分二分，其他船員kan-taⁿ分著一分。 |
|
Bóe--á koh tī Ko-hiông cháu 1-chōa, hit-chōa khì lia̍h sàm-bah, chhut-hái 2, 3 lé-pài, hî-á lia̍h siuⁿ chē, chûn chi̍h-chat bē tiâu, chûn-tiúⁿ soan-pò͘ khì-chûn, in lo̍h kiù-seng-chûn bô jōa kú, chûn tio̍h tîm--khì--ah, kui chûn lia̍h--tio̍h ê sàm-bah mā lóng liáu-liáu--khì. Chit-chōa tńg--lâi 1-sián to bô thàn--tio̍h, i chōaⁿ-á bô ài koh khì thó-hái--ah.
|
尾--仔koh tī 高雄走一chōa,hit chōa去掠sàm肉，出海二、三禮拜，魚仔掠siuⁿ濟，船chi̍h-chat bē tiâu,船長宣布棄船，in 落救生船無偌久，船就沈--去--ah，歸船掠--著ê sàm肉mā攏了--了--去。這chōa轉來一sián都無趁--著，伊chōaⁿ-á 無ài koh去討海--ah。 |
|
Thó-hái kám ū-iáⁿ thàn bô siáⁿ? Éng--á kóng, 1-chōa chhut--khì tio̍h kúi-nā goe̍h-ji̍t chiah ū tńg--lâi, in chhut-hái chìn-chêng, lóng tio̍h seng kā chûn-kong-si chioh an-ka-hùi, mā tio̍h chioh kóa só͘-hùi bé chit kúi kò goe̍h tī chûn--n̍i̍h su-iàu ê mi̍h-kiāⁿ. Pun chîⁿ ê sî, chûn-kong-si chiah kā chioh--ê khàu--khí--lâi, si̍t-chè pun--tio̍h-ê tio̍h chhun bô kúi-sián--ah. Thó-hái-lâng 1-chōa tńg--lâi, tio̍h-ài tī káng-piⁿ tán ū sit-thâu chiah koh chhut-hái, chhiūⁿ Ko-hiông-káng káng-piⁿ éng-chūn lóng sī liâng-chúi-keng, thó-hái-lâng lóng kui tīn tī hia ná tán sit-thâu ná chia̍h-chiú poa̍h-kiáu. Bô 2, 3 chhiú, chîⁿ tio̍h khai ta--ah, chhut-hái chìn-chêng chiah koh kā chûn-kong-si chioh, kan-khó͘-chîⁿ lóng lâu bē kú, kan-taⁿ 1-chōa 1-chōa chhut--khì, chîⁿ sī jú khiàm jú chē.
|
討海kám 有影趁無啥？永--仔講，一chōa 出--去著幾若月日才有轉--來，in出海進前，攏著先kā船公司借安家費，mā著借寡所費買這幾個月tī船--n̍i̍h需要ê物件。分錢ê時，船公司才kā借--ê扣--起--來，實際分--著ê就chhun無幾sián--ah。討海人一chōa轉--來，著ài tī 港邊等有穡頭才koh出海，像高雄港港邊往陣攏是涼水間，討海人攏歸陣tī hia那等穡頭那食酒poa̍h-kiáu,無二、三手，錢就開礁--ah，出海進前才koh kā船公司借，艱苦錢攏留bē久，kan--taⁿ 一chōa一chōa出--去，錢是愈欠愈濟。 |
|
Lī-khui Ko-hiông liáu-āu, Éng--á tio̍h tńg Tâi-pak sàng gá-suh. 1 goe̍h-ji̍t kan-taⁿ hioh 2 kang, 1-kang chò 12 tiám-cheng. Sin-súi bô koân, m̄-kú i chin kut-la̍t chò, keng-lí koh tùi i bē-bái, khò 1-kóa gōa-lô-á seng-oa̍h mā sǹg ē kòe--tit. 2 tang āu, i siūⁿ kóng nî-hòe mā ū--ah, gá-suh chit-tô͘ chò bē kú-tn̂g, chiah kái-tô͘ khì sái kè-têng-á, sî-kan khah chū-iû, mā bē hiah kan-khó͘.
|
離開高雄了後，永--仔就轉台北送瓦斯。一月日kan--taⁿ 歇兩工，一工做12點鐘。薪水無懸，m̄-kú伊真骨力做，經理koh對伊bē-bái,靠一寡外路仔生活mā算會過--tit。兩冬後，伊想講年歲mā有--ah，瓦斯這途做bē久長，才改途去駛計程仔，時間較自由，mā bē hiah艱苦。 |
|
Ná cháu-chhia ná thiaⁿ la-ji̍h-o͘h chò gī-niū, sòa khì chūn-tio̍h tē-hā-tiān-tâi, i koh se̍h tò-tńg lâi siūⁿ kòe-khì sī án-chóaⁿ hō͘ lâng chau-that--ê, sòa jú thiaⁿ jú sòa-phah. Bóe--á ū 1-tīn chò ūn-tōng--ê, ta̍k lé-pài 6 tī Tâi-pak chhī-chèng-hú pān “chhī-bîn káng-tâi”, i chin kám-sim, cháu khì chò gī-kang tàu-saⁿ-kāng, tio̍h án-ne khai-sí chham-ú ūn-tōng ê sū-kang.
|
那走車那聽la-ji̍h-o͘h做gī-niū,續去chūn著地下電台，伊koh se̍h倒轉來想過去是án-chóaⁿ hō͘人蹧踢--ê,續愈聽愈續phah。尾--仔有一陣做運動--ê,逐禮拜六tī 台北市政府辦「市民講臺」，伊真感心，走去做義工鬥相工，就án-ne 開始參與運動ê 事工。 |
|
96 nî nî-tiong, Éng--á thiaⁿ lang kiāu kóng Kan-tāu 1-keng tē-hā-tiān-tâi kui-kang teh phoe chheⁿ-kî-á kap To̍k-phài, i siūⁿ kóng sī siáⁿ-mi̍h chheⁿ-bīn liâu-gê--ê, ho͘N3-hiân kā chūn lâi thiaⁿ, hit-chūn Tâi-oân-lâng teh siáu kap Kò͘-bīn-tháng--ê piàⁿ chóng-thóng-ūi, hit-tâi--ê sòa phoe kóng soán-kí chit-hō lō͘-sòaⁿ tian-tò sī teh chhut-bē Tâi-oân-lâng ūn-tōng. I jú thiaⁿ jú jīn-ûi ū tō-lí, chú-tōng cháu khì kā kià-hù, sòa chōaⁿ-á tiâu--teh, koh hō͘ lâng kó͘-lē chiūⁿ-sòaⁿ chò chiat-bo̍k, mā bat tàu-tīn tī Liông-san-sī kong-khai ián-káng. I chhōe-tio̍h ka-kī ê chū-sìn kap chun-giâm, mā koat-chì beh it-ti̍t kā ūn-tōng chò--lo̍h--khì. Chham-ú hit-ê tiān-tâi, hō͘ i choán-piàn chiâⁿ chē.
|
96年年中，永--仔聽人kiāu講干豆一間地下電台歸工teh 批青旗仔kap獨派，伊想講是啥物青面獠牙--ê,好玄kā chūn來聽，hit 陣台灣人teh痟kap顧面桶--ê拚總統位，hit台--ê 續批講選舉這號路線顛倒是teh出賣台灣人運動。伊愈聽愈認為有道理，主動走去kā寄附，續chōaⁿ-á tiâu--teh，koh hō͘人鼓勵上線做節目，mā bat鬥陣tī 龍山寺公開演講。伊chhōe 著家己ê自信kap尊嚴，mā決志beh一直kā運動做--落--去。參與hit個電台，hō͘伊轉變誠濟。 |
|
Tiān-tâi bóe--á hō͘ lâng chhau--khì, cháu-chhia koh jú lâi jú pháiⁿ thàn, m̄-kú i bô sit-chì, it-ti̍t ka-kī tha̍k-chheh, mā put-sî teh kap hiah-ê tiān-tâi se̍k-sāi ê ki-chân hiaⁿ-tī liân-lo̍k. I chai-iáⁿ chit-má sè-bīn bái, in chit-tīn hiaⁿ-tī chit-má bô châi-tiāu chò siáⁿ, m̄-kú iáu sī tio̍h kè-sio̍k chún-pī, chá-bān koh tio̍h chhut-lâi piàⁿ.
|
電台尾--仔hō͘人抄--去，走車koh愈來愈歹趁，m̄-kú伊無失志，一直家己讀冊，mā不時teh kap hiah-ê電台熟悉ê基層兄弟連絡。伊知影chit-má世面bái,in 這陣兄弟chit-má無才調做啥，m̄-kú iáu是著繼續準備，早慢koh 著出來拚。 |
|
“Góa ū chū-kak, te̍k-pia̍t sī kòe-khì kan-khó͘--kòe, chai-iáⁿ ka-tī nā bô piàⁿ, āu-pái ê lâng beh án-chóaⁿ?” Éng--á sim-lāi it-ti̍t án-ne teh kā ka-tī kó͘-bú.
|
「我有自覺，特別是過去艱苦--過，知影家己若無拚，後擺ê 人beh án-chóaⁿ？」永--仔心內一直án-ne teh kā家己鼓舞。 譯者 余玉娥 |
|
(Tâi-oân-jī cha̍p-chì tē 15 kî, 2003 nî 3 ge̍h)
|
(台灣字雜誌第15期，2003年3月) |
