Ji̍t-pún ōe ê kin-té
|
日本話ê根底 |
|---|---|
| Î Sian-seⁿ | 余先生 |
|
Lán sio̍k tī Tâi-lâm Kàu-hōe ê hiaⁿ-tī chí-moāi chē-chē--ê í-keng bat o̍h Pe̍h-ōe-jī . Tī Ji̍t-pún kok ia̍h ū lâng ài ēng chit-hō ê jī , chóng-sī in ke ēng kúi-nā ê koh-iūⁿ ê jī , chiū-sī,---
|
咱屬 tī 台南教會ê兄弟姊妹濟濟個已經bat學白話字。Tī 日本國亦有人愛用這號ê字，總是in加用幾若個各樣ê字，就是： |
|
Z, Sī sio̍k tī s--ji ê siaⁿ-lūi .
|
z，是屬 tī s --字ê聲類。 |
|
d, Sī sio̍k tī t--jî ê siaⁿ-lūi
|
d，是屬 tī t --字ê聲類。 |
|
f, Sī sio̍k tī h--,（ph--）ji ê siaⁿ-lūi.
|
f，是屬 tī h--，(ph-- )字ê聲類。 |
|
y, Sī sio̍k tī i--jī ê siaⁿ-lūi .
|
y，是屬 tī i-- 字ê聲類。 |
|
w, Sī sio̍k tī u--,o--jī ê siaⁿ-lūi .
|
w，是屬 tī u--，o--字ê聲類。 |
|
r, Tn̂g-lâng kóng chit-ê r-jī chhin-chhiūⁿ l-jī ê siaⁿ-im ,m̄-kú sī tōa koh-iūⁿ . Tī i--jī ê thâu-chêng r-jī ê im sī ná-chhin-chhiūⁿ d-jī ê khoán-sit .
|
r，唐人講這個 r--字親像l--字ê聲音，m̄-kú是大各樣。 Tī i--字ê頭前r--字ê音是若親像d--字ê款式。 |
|
Ji̍t-pún lâng so͘ ēng ê jī sī hun-piat chò nn̄g-lūi,chiū-sī:------
|
日本人所用ê字是分別做兩類，就是： |
|
I . Chú -im jī(chú=chú-lâng),----- a , i , u , e, o.
|
I. 主音字(主＝主人)，－a, i ,u ,e ,o. |
|
Chiah-ê jī ū sòa hun-piat chò Té-siaⁿ--ê kap Tn̂g-siaⁿ --ê.--------
|
Chiah-ê字有續分別做短聲--ekap5長聲--ê:----- |
|
a , i , u , e, o. chiū-sī Té-siaⁿ--ê .
|
a ， i ，u ，e ，o ，就是短聲--ê。 |
|
ā , ī, ū, ē, ō chiū-sī Tn̂g-siaⁿ--ê,
|
ā,ī ，ū ，ē ，ō ，就是長聲--ê。 |
|
Ū-sî i-jī kap u-jī ê siaⁿ sī put-chí khin kàu oh-tit thang thiaⁿ--ê,chiū ū lâng siá I,ū.
|
有時 i--字kapu--字ê聲是不止輕到難titthang聽--ê,就是有人寫 î, û。 |
|
II .po̍k-im-jī （po̍k=lô͘-po̍k),-----
|
II.僕音字(僕=奴僕) |
|
KG N M Y R W
|
KG N M Y R W |
|
SZTD ShJChJ ChDz
|
SZTD ShJChJ ChDz |
|
HBP F
|
HBP F |
|
Tâ,beh kì-chài Ji̍t-pún lâng ê Jī -bú,--------
|
今，beh記載日本人ê字母，－ |
|
Ji̍t-pún Lâng Ê Jī-bú
|
日本人ê字母 |
|
a i u e o
|
a i u e o |
|
kaga kigi kugu kege kogo
|
kaga kigi kugu kege kogo |
|
saza shiji suzu seze sozo
|
saza shiji suzu seze sozo |
|
tada chiji chudzu tede todo
|
tada chiji chudzu tede todo |
|
na ni nu ne no
|
na ni nu ne no |
|
habapa hibipi fubupu hebepe hobopo
|
habapa hibipi fubupu hebepe hobopo |
|
ma mi mu me mo
|
ma mi mu me mo |
|
ya i yu ye yo
|
ya i yu ye yo |
|
ra ri ru re ro
|
ra ri ru re ro |
|
wa i u ye wo
|
wa i u ye wo |
|
Tāi-ke khòaⁿ téng-bīn ê Jī-bú chiū chai Ji̍t-pún lâng tàu-jī ū kúi-nā-bô chiàu chhù-sū ê thé-sek：------
|
大家看頂面ê字母就知日本人鬥字有幾若--個無照次序ê體式： |
|
s i chiū-sī chò sh i
|
s i 就是做 sh i |
|
z i chiū-sī chò j i
|
z i 就是做 j i |
|
t i chiū-sī chò ch i
|
t i 就是做 ch i |
|
d i chiū-sī chò j i
|
d i 就是做 j i |
|
t u chiū-sī chò ch u
|
t u 就是做 ch u |
|
d u chiū-sī chò dz u
|
d u 就是做 dz u |
|
Koh,
|
Koh, |
|
y i pìⁿ-chò i
|
y i 變做 i |
|
w i pìⁿ-chò i
|
w i 變做 i |
|
w u pìⁿ-chò u
|
w u 變做 u |
|
w e pìⁿ-chò y e
|
w e 變做 y e |
|
Iáu ū chi̍t-hāng tio̍h chai,chiū-sī hit-ê h--jī kap hit-ê f--jī ,Ji̍t-pún lâng ū lia̍h chò siāng chi̍t-khoán .Tn̂g-lâng ia̍h sī chha-put-to chhin-chhiūⁿ án-ni . Tō-tâi só͘ koán ê siâⁿ hō-chò hú á-sī fú .
|
Iáu有一項著知，就是hit 個 h--字kap hit 個 f--字，日本人有掠做像一款，唐人亦是差不多親像án-ni。道台所管ê城號做 hú 抑是fú。 |
|
Ji̍t-pún lâng ū hō in-ê Jī-bú chò “Gō͘-cha̍p-im .” Lâng nā sǹg hiah-ê o͘-jī si̍t chāi ū gō͘-cha̍p--ê , Hí kî -û ê jī in bô lia̍h chò koh-iūⁿ ê lūi, to̍k-to̍k ū hun-pia̍t in chò choa̍h-im-- ê nā-tiāⁿ . Só͘ hō ê miâ chiū-sī, ----
|
日本人有號in ê字母做「五十音」，人若算hiah-ê烏字實在有五十個。Hí 其餘ê字 in 無掠做各樣ê類，獨獨有分別in做choa̍h音--ê niā-tiāⁿ，所號ê名就是： |
|
1.heng-sī ：chiū-sī hiah-ê o͘-jī ,ná“ka”,hit-hō .
|
1. 清-sū:就是hiah-ê烏字，若“ka”，hit 號。 |
|
2.o̍k-im：chiū-sī hí kî-û ê jī ,ná “ga”,hit-hō .
|
2. 濁(cho̍k)音：就是hí 其餘ê字，若“ga”，hit 號。 |
|
(Cho̍k--jī ê ì-sù sī lô-lô ,siâ,bô chiaⁿ,bô chheng).
|
（濁音ê意思是濁濁，邪，無正，無清。） |
|
Tī téng-bīn sui-jiân ū lio̍h-á kì-chài Ji̍t-pún ōe ê kin-té,iáu-kú hoān-nā só͘ ài kóng in-ê ōe tú-tú bêng eng-kai tio̍h thiaⁿ in pún-sin só͘ kóng ê khiuⁿ-kháu, chiah ē chiàⁿ . Tùi siá tek-khak bē-chiàⁿ.
|
Tī 頂面雖然有略仔記載日本話ê根底，iáu-kú凡若所ài講in ê話tú tú明應該著聽in本身所講ê腔口，才會正。Tùi寫的確bē正。 |
|
(Tâi- lâm Hú-siâⁿ kàu-hōe-pò tē 132 koàn,1896 nî 3 ge̍h)
|
(台南府城教會報第132卷，1896年3月) |
