Lūn lī-ek chhiⁿ-mî lâng
|
論利益青瞑人 |
| Khó͘ Bûn-gâm |
許文岩 |
|
【Kū-nî Kam Bo̍k-su ū chhut “Lī-ek chhiⁿ-mî- lâng ” ê kò-pe̍h. Taⁿ ū chhú nn̄g phiⁿ thâu-miâ . Hiān-chāi chi̍t phiⁿ ìn tī Sèng-hōe-pò ; koh chi̍t phiⁿ ìn tī chit ē-té .】
|
【舊年甘牧師有出〈利益青瞑人ê 告白〉。今有取兩篇頭名。現在一篇印tī 《聖會報》；koh 一篇印tī 這下底。】 |
|
Lūn kàu-gōa ê chhiⁿ-mî lâng . Chiàu góa só͘ chhâ-mn̄g goán Ē-mn̂g ê chhiⁿ- mî lâng kiōng ū 300 gōa lâng; tùi cháiⁿ- iūⁿ ōe chai ? Sī ū chhâ-mn̄g hiah-ê khòaⁿ- miâ ê chhiⁿ-mî lâng, chiàu in kóng sī ū pah sì gō͘ ê, teh khòaⁿ-miā ; koh ū mn̄g hiah-ê teh chòe khit-chia̍h --ê, kóng ū gō͘ la̍k cha̍p lâng , kî-tiong ū chi̍t-pòaⁿ sī hū-jîn-lâng. Koh ū jîn-ke ê chhiⁿ-mî lâng , bô teh khòaⁿ-miā , ia̍h bô chòe khit-chia̍h ê , tāi-iok káⁿ ia̍h ū chiâⁿ pah gōa lâng, chiū án-ni thang chai káⁿ ū 300 gōa ê chhiⁿ-mî lâng .
|
論教外 ê 青瞑人。照我所查問阮廈門 ê 青瞑人共有300 外人；tùi 怎樣會知？是有查問 hiah-ê 看命 ê 青瞑人，照 in 講是有百4、5個teh 看命；koh有問hiah-ê teh 做乞食--ê,講有5、60人，其中有一半是婦人人。Koh 有人家 ê 青瞑人，無 teh 看命，亦無做乞食--ê,大約敢亦有成百外人，就án-ni thang知敢有300 外個青瞑人。 |
|
Lūn só͘ chòe ê thâu-lō͘ . Chiàu góa khòaⁿ sī chhin-chhiūⁿ ū hun chòe saⁿ sì téng-hō ê lō͘ ; thâu chi̍t-téng sī khòaⁿ-miā--ê, tē-jī téng sī chòe cháu-chhiùⁿ kap khit-chia̍h; tē-saⁿ téng sī chòe kang kap chòe seng-lí--ê ; tē-sì téng sī chē-teh chia̍h sí bí --ê; án-ni tāi-iok ū chi̍t sì téng-hō ê chhiⁿ-mî lâng .
|
論所做 ê 頭路。照我看是親像有分做3、4等號ê 路；頭1等是看命--ê,第2等是做走唱佮乞食；第3等是做工佮做生理--ê;第4等是坐teh食死米--ê;án-ni 大約有這4等號ê 青瞑人。 |
|
Taⁿ chí sì téng-hō ê kan-kí thâu-lō͘ , khiok m̄-sī ū lâng kā in hun-hat ê , sī chiàu hiah-ê chhiⁿ-mî lâng só͘ ōe chòe ê lâi kiâⁿ . Chhin-chhiūⁿ thâu chi̍t-téng sī khòaⁿ-miā; lūn chit-ê khòaⁿ-miā-ê khiok tio̍h ū tām-po̍h ê kháu-châi , koh ia̍h tio̍h ū kì-sìⁿ, chiah ōe o̍h-tit; in-ūi chit-ê kan-kí sǹg-sī in chhiⁿ-mî lâng tē-it hó thàn ê thâu-lō͘. Lâng nā ōe o̍h khòaⁿ- miā tit, chiū chi̍t-ji̍t ōe thàn tit kúi-nā pah chîⁿ, ū sî chiâⁿ kho͘ gûn ia̍h káⁿ thàn , chì chió ia̍h ū pah-gōa chîⁿ .
|
今這4等號ê kan-kí頭路，卻 m̄是有人kā in 分轄--ê,是照 hiah-ê 青瞑人所會做--ê來行。親像頭1等是看命；論這個看命--ê 卻著有淡薄 ê 口才，koh亦著有記性，才會學得；因為這個kan-kí算是 in 青瞑人第1好趁 ê 頭路。人若會學看命--tit，就一日會趁得幾若百錢，有時成箍銀亦敢趁，至少亦有百外錢。 |
|
Tē-jī téng sī cháu-chhiùⁿ kap chòe khit-chia̍h. Chit-hō cháu-chhiùⁿ ê kan- kí khiok ia̍h sī ū thàn-chîⁿ ê thâu-lō͘ ; put-lūn sī ta-po͘ á-sī cha-bó͘, to͘ lóng ōe o̍h-tit . Chhin-chhiūⁿ goán Ē-mn̂g ê pháiⁿ hong-sio̍k , kìⁿ-nā ū chhiⁿ-mî ê cha-bó͘ gín-ná , ū-ê hō͘ khit-chia̍h bóe khì kà chhiùⁿ khek ; kà nā ōe chhiùⁿ khek koh hó siaⁿ, chiū chi̍t ê-hng ōe thàn-tit sì-gō͘ pah chîⁿ; sī pí hiah-ê chhiⁿ-mî ta-po͘ lâng khah sî-kiâⁿ, in-ūi sī pháiⁿ hong- sio̍k ê iân-kò͘. Lâng khah tùi-tiōng hiah- ê siâ-îm hì-hiok ê tāi-chì , cha-bó͘ gín-ná lâi chhiùⁿ hit-hō ê siaⁿ , khah ha̍p lâng ê su-io̍k , só͘-í in ōe put-chí thàn chîⁿ .
|
第2等是走唱佮做乞食。這號走唱--ê kan-kí卻亦是有趁錢 ê 頭路；不論是查甫抑是查某，都攏會學--tit。親像阮廈門 ê歹風俗，見若有青瞑ê 查某囡仔，有ê hō͘ 乞食買去教唱曲；教若會唱曲 koh好聲，就一e昏會趁得4、500錢；是比hiah-ê 青瞑查甫人較時行，因為是歹風俗 ê 緣故。人較tùi 重 hiah-ê 邪淫戲謔 ê 事誌，查某囡仔來唱hit號 ê 聲，較合人 ê私慾，所以in會不止趁錢。 |
|
Siat-sú nā bōe o̍h-tit chit-ê chhiùⁿ khek ê thâu-lō͘ , chiū o̍h kiò-koe kiò-lō͘ ; á-sī sì-kòe kā lâng kiû-khit . Nā ōe kut- la̍t kiò , kut-la̍t thó , chiū chi̍t-ji̍t ia̍h ōe thó-tit pah-gōa chîⁿ , chì-chió ia̍h ū kúi- cha̍p chîⁿ .
|
設使若bē學得這個唱曲ê 頭路，就學叫街叫路；抑是四界 kā 人求乞。若會骨力叫、骨力討，就一日亦會討得百外錢，至少亦有幾十錢。 |
|
Tē-saⁿ téng sī chòe seng-lí kap chòe kang --ê . Góa khòaⁿ tī goán Ē-mn̂g ê koe-lō͘ ū chi̍t-ê chhiⁿ-mî lâng, i ta̍k ji̍t teh bōe mi̍h; só͘ bōe ê chiū-sī lo̍k-kha-seng , ( ū lâng kiò chòe thô͘-tāu ), ū sî sī bōe bé-khí-tāu , ū-sî bōe sio hu-lin-tāu, ū-sî bōe ah-nn̄g kap chhài-pó͘; chi̍t-ji̍t ū-sî ōe thàn-tit chi̍t-pah gōa chîⁿ ; chóng--sī tio̍h ū chi̍t-ê gín-á khan i . Nā-sī chòe kang--ê khah bô hiah ū thàn chîⁿ, góa bat thiaⁿ-kìⁿ chhiⁿ-mî lâng teh so chîⁿ- kǹg , kap so chúi-hun chóa-lián , chi̍t-ji̍t ōe thàn-tit sì-gō͘ cha̍p chîⁿ nā-tiāⁿ ; khah bōe chòe ê thàn chiah ū jī-saⁿ cha̍p chîⁿ nā-tiāⁿ .
|
第3等是做生理佮做工--ê。我看tī 阮廈門 ê 街路有一個青瞑人，伊逐日 teh賣物；所賣--ê 就是落腳生，（有人叫做塗豆），有時是賣馬齒豆，有時賣燒hu-lin豆，有時賣鴨卵佮菜脯；一日有時會趁得一百外錢；總--是著有一個囡仔牽伊。若是做工--ê 較無hiah有趁錢，我bat 聽見青瞑人 teh 搓錢貫，佮搓水分紙撚，一日會趁得四、五十錢nā-tiāⁿ；較bōe做--ê ，趁才有二、三十錢nā-tiāⁿ。 |
|
Tē-sì téng sī tiāⁿ-tiāⁿ chē-teh chia̍h sí bí ê . Chóng-sī chit hō ê chhiⁿ-mî lâng , khah siông sī ke-sū iáu hó , ū-ê sī pē- kong ū ke-hé tì-ìm i ; só͘-í chiah bián chhut lâi kiâⁿ chiah-ê lō͘-kèng. Ū-ê sī ài chiàu-kò͘ miâ-siaⁿ , kam-goān hō͘ i kan- khó͘ ; ū-ê ia̍h sī in-ūi beh o̍h khòaⁿ-miā bōe-lâi , chòe khit-chia̍h kiàn-siàu , chòe seng-lí m̄-chai-iáⁿ , chòe kang bô la̍t, só͘-í ko͘-put-chiong tio̍h chē-teh chia̍h sí bí .
|
第4等是定定坐teh 食死米--ê。總--是這號ê 青瞑人，較常是家事iáu好，有ê 是父公有家伙致蔭伊；所以才免出來行 chiah-ê 路徑。有ê 是ài 照顧名聲，甘願hō͘伊艱苦；有ê 亦是因為 beh學看命bōe來，做乞食見笑，做生理 m̄知影，做工無力，所以姑不chiong著坐teh 食死米。 |
|
Lūn chêng-hêng . Lán khòaⁿ chhiⁿ-mî lâng ê chêng-hêng si̍t-chāi chhiⁿ-chhám, chhin-chhiūⁿ kiâⁿ-chòe á-sī lâi-óng to͘ bōe pí-tit ba̍k-kng ê khoài-piān; koh chi̍t-sì-lâng kiám khòaⁿ jōa-chōe kong-kéng, chiū i-ê kan-khó͘ ê chêng-hêng thang chai .
|
論情形。咱看青瞑人 ê 情形實在淒慘，親像行做抑是來往都bē比得目光 ê 快便；koh一世人減看偌濟光景，就伊 ê 艱苦 ê 情形thang知。 |
|
Lán khòaⁿ Siōng-tè chhòng-chō lâng sī chiâu-chn̂g , khah hán-tit tùi chhut-sì chiū chhiⁿ-mî ; siat-sú ū ia̍h sī chió-chió . Taⁿ chhiⁿ-mî lâng cháiⁿ-iūⁿ ōe chiah-chōe? Sī ōe kóng-tit saⁿ-hāng ê iân-kò͘. 1.Chiū-sī tùi ka-kī chio --lâi--ê . 2. Sī tùi pē-bú só͘ liân-lūi--ê . 3.Sī lâng í-keng kàu nî-hè lāu , khah-siông ōe tì ba̍k-chiu hoe, bô khòaⁿ-kìⁿ .
|
咱看上帝創造人是齊全，較罕得tùi 出世就青瞑；設使有亦是少少。今青瞑人怎樣會chiah 濟？是會講得3 項 ê 緣故。1、就是tùi 家己招--來ê。2、是tùi父母所連累--ê。3、是人已經到年歲老，較常會致目珠花，無看見。 |
|
Thâu chi̍t hāng, lâng ê chhiⁿ-mî cháiⁿ- iūⁿ kóng sī ka-kī chio lâi-ê ? Lán khòaⁿ chiah ê ka-kī chio-lâi ê chhiⁿ-mî lâng , khah-chōe sī jī-cha̍p-gōa hè kàu saⁿ- cha̍p-gōa--ê, in-ūi tī chiah ê nî-hè ê tiong-kan, lâng khah-siông chòe pháiⁿ-kiáⁿ, tùi-tiōng lú-sek kè-thâu, ka-kī chiau-that sin-miā, siông-siông tì to̍k-chhng ê chèng-thâu , tì-kàu ba̍k-chiu chhiⁿ-mî ê sī chin-chōe . Koh sī ū-ê tùi chòe-chha̍t hāi-lâng, hō͘ lâng khí-put-goān, chiū lia̍h lâi phah-ba̍k, hō͘ i chhiⁿ-mî ; che hō͘ lán thang chai bêng-bêng ka-kī chio lâi ê chhiⁿ-mî .
|
頭1項，人 ê 青瞑怎樣講是家己招--來ê ？咱看chiah-ê 家己招--來 ê 青瞑人，較濟是20外歲到30外--ê,因為 tī chiah-ê 年歲 ê 中間，人較常做歹子，tùi 重女色過頭，家己蹧躂身命，常常致毒瘡ê症頭，致到目珠青瞑ê是真濟。Koh是有--ê tùi 做賊害人，hō͘ 人起不願，就掠來扑目，hō͘ 伊青瞑；che hō͘ 咱thang知明明家己招來ê青瞑。 |
|
Tē-jī, cháiⁿ-iūⁿ sī tùi pē-bú liân-lūi--ê ? Lán khòaⁿ ū-ê chhut-sì bô jōa-kú chiū chhiⁿ-mî, ū-ê sì-gō͘ hè chiū chhiⁿ-mî , ū-ê cha̍p-só͘ hè chhiⁿ-mî, ū-ê kàu cha̍p-gōa hè chiah chhiⁿ-mî; chiū án-ni hō͘ lán thang chai , chiah ê gín-ná m̄-sī chhin-chhiūⁿ hiah ê tiong-liân--ê pháiⁿ, lâi tì chhiⁿ-mî, bêng-bêng sī tùi in pē-bú só͘ jiám lâi ê to̍k. Lūn chit téng-hō ê chhiⁿ-mî lâng, lán si̍t-chāi tio̍h put-chí khó- lîn; in-ūi i chhut-sì bô jōa-kú thang khòaⁿ-kìⁿ Siōng-tè só͘ chhòng-chō ê êng- kng, koh siông-siông sī hō͘ lâng khòaⁿ- khin m̄-ti̍h, bô-i bô-óa, ū-ê sak-lo̍h khit-chia̍h iâⁿ, chhiⁿ-chhiⁿ chhám-chhám sī kóng só͘ bōe-chīn--ê .
|
第2，怎樣是tùi 父母連累--ê ？咱看有ê 出世無偌久就青瞑，有ê 4、5歲就青瞑，有ê 10數歲青瞑，有ê到10外歲才青瞑；就án-ni hō͘ 咱thang知，chiah-ê 囡仔 m̄是親像 hiah-ê 中年--ê 歹，來致青瞑，明明是 tùi in 父母所染來ê 毒。論這等號ê 青瞑人，咱實在著不止可憐；因為伊出世無偌久thang看見上帝所創造ê 榮光，koh常常是hō͘ 人看輕m̄ ti̍h,無依無倚，有ê sak落乞食營，悽悽慘慘是講所未盡--ê。 |
|
Tē-saⁿ, lâng í-keng kàu lāu, khah-siông ōe tì chhiⁿ-mî , ba̍k-chiu hoe. Chóng-sī chit-hō ê chhiⁿ-mî khah bián tio̍h kiaⁿ, in-ūi lâng í-keng kàu lāu, khah-siông ū i-ê kiáⁿ-jî thang chiàu-kò͘, só͘-í tī chit-sî khah bián hoân-ló; siat- sú lóng bô lâng thang chiàu-kò͘--ê sī khah chió . Án-ni hō͘ lán thang chai só͘ tio̍h thòe in siat-hoat--ê , sī tah-lo̍h chi̍t téng-hō ê chhiⁿ-mî lâng , lán tio̍h chīn sim lâi thòe in siūⁿ siat-hoat , hō͘ in ōe siú tō-lí , koh bô kan-khó͘ .
|
第3，人已經到老，較常會致青瞑，目珠花。總--是這號 ê 青瞑較免著驚，因為人已經到老，較常有伊 ê 子兒thang照顧，所以tī 這時較免煩惱；設使攏無人thang照顧--ê 是較少。Án-ni hō͘ 咱thang知所著替 in 設法--ê,是佗落1等號ê 青瞑人，咱著盡心來替in 想設法，hō͘ in會守道理，koh無艱苦。 |
|
Taⁿ ài beh lī-ek chiah ê chhiⁿ-mî ê sū , si̍t-chāi sī put-chí hó ê kú-gī ū thé- thiap Kiù-chú ê sim ài kiù chiah ê lâng só͘ khòaⁿ bô-ê , lâi êng-kng Siōng-tè hó ê chí-ì; góa chiah bô kiaⁿ kiàn-siàu, lâi siá kúi-nā hō ê hoat-tō͘, chiū pâi-lia̍t tī ē-tóe.
|
今ài beh 利益chiah-ê 青瞑 ê事，實在是不止好 ê 舉義，有體貼救主 ê 心ài救chiah-ê 人所看無--ê,來榮光上帝好ê 旨意；我才無驚見笑，來寫幾若號ê 法度，就排列tī下底。 |
|
Thâu chi̍t hāng, tio̍h hō͘ in ōe siú tō- lí , lâi êng-kng Siōng-tè . Tē-jī hāng , tio̍h thòe in siat-hoat kiú-oán ê thâu-lō͘ . Taⁿ beh hō͘ in ōe siú tō-lí lâi êng-kng Siōng-tè ê hoat-tō͘, tek-khak tio̍h chhin-chhiūⁿ Tâi-oân-hú-siâⁿ kap Choân-chiu só͘ siat ê hoat-tō͘, hō͘ in tāi-seng ēng bong ê hoat lâi tha̍k-chheh kàu lóng ōe tha̍k Sèng-chheh , chhim-bat tō-lí , ia̍h chai ka-kī ê pún-hūn ; sui-sī ū Bo̍k-su Ko͘-niû ê pôe-ióng , iáu-kú ka-kī ia̍h tio̍h kiâⁿ in ê pún-hūn, lâi chòe só͘ ōe chòe ê kang , bián liân-lūi kong-hōe ê só͘-hùi .
|
頭1項，著hō͘ in會守道理，來榮光上帝。第2項，著替 in 設法救援 ê 頭路。今 beh hō͘ in 會守道理來榮光上帝 ê 法度，的確著親像台灣府城佮泉州所設 ê 法度，hō͘ in 第先用摸 ê 法來讀冊到攏會讀聖冊，深bat 道理，亦知家己 ê 本份；雖是有牧師、姑娘 ê 培養，iáu-kú 家己亦著行 in ê 本份，來做所會做 ê工，免連累公會 ê 所費。 |
|
Tē-jī tio̍h thòe in siat-hoat kiú-oán ê kan-kí thâu-lō͘ . Taⁿ ū sím-mi̍h ê lō͘ thang hō͘ in lâi chòe ? Chiàu góa siūⁿ ū kúi-nā hō . 1 . Chiū-sī chòe thoân tō-lí ê lâng. 2 .Chiū-sī chòe chho͘-tāng ê kang . 3. Chiū-sī chòe khin-khó ê kang . Chóng- sī chí saⁿ téng-hō--ê ia̍h tio̍h sòe-jī lâi chhâ-khó ; sī tāi-seng tio̍h kéng sím-mi̍h hō ê lâng kham-tit hō͘ i chòe thoân tō-lí ê lâng, sím-mi̍h téng-hō lâng ōe-kham-tit chòe chho͘-kang, sím-mi̍h téng-hō sī tio̍h hō͘ i chòe khin-khó--ê ; nā ōe án-ni sòe-jī séng-chhat siūⁿ , chiū ta̍k lâng chiah ōe chīn in ê pún-hūn .
|
第2著替 in 設法救援 ê kan-kí頭路。今有甚物 ê 路thang hō͘ in來做？照我想有幾若號。1、就是做傳道理 ê 人。2、就是做粗重 ê 工。3、就是做輕可 ê 工。總--是這3 等號--ê亦著細膩來查考；是第先著揀甚物號ê 人堪得hō͘ 伊做傳道理ê 人？甚物等號人會堪得做粗工？甚物等號是著hō͘ 伊做輕可m̂e？若會án-ni 細膩省察想，就逐人才會盡 in ê 本份。 |
|
Taⁿ thâu chi̍t hāng, chhiⁿ-mî lâng nā ōe chòe thoân tō-lí ê lō͘-ēng, si̍t-chāi ōe put-chí lī-ek lâng. Cháiⁿ-iūⁿ thang chai ? In-ūi chá goán Ē-mn̂g ū chi̍t-ê hiaⁿ-tī chhiⁿ-mî, i pún sī teh chòe kang-hu ê lâng ; āu-lâi tì ba̍k-chiu chhiⁿ-mî , kàu- hōe ū pang-chān i chia̍h , i chiū ta̍k ji̍t kàu I-koán khì kóng tō-lí hō͘ hiah ê phòa-pīⁿ lâng thiaⁿ , lóng bô kiaⁿ pīⁿ-lâng ê chhàu-bī , sī ti̍t-ti̍t ài ēng thiàⁿ i ê sim khoán-thāi i, siông-siông thòe phòa-pīⁿ lâng kî-tó, ín-chhōa in lâi lé-pài-tn̂g thiaⁿ Kiù-chú ê tō-lí , só͘ ín-chhōa ê ta̍k lâng lóng sī sêng-si̍t--ê khah chōe . Chiàu góa khòaⁿ-i chòe chhiⁿ-mî ê thoân-tō sī pí hiah ê ba̍k-kng--ê ín-chhōa lâng khah chōe. Só͘-í góa chiah kóng chhiⁿ-mî lâng thang hō͘ i tam-tng thoân-tō ê chit , chiū-sī tùi chit-ê ê kám-kek . Chóng-sī hit lâng i tī Ē-mn̂g ê koe-lō͘ put-chí se̍k, kìⁿ- nā Ē-mn̂g ê hiaⁿ-tī chí-bē ê chhù nā-sái kā i kóng tī tah-lo̍h , chiū chai thang khì thàm-bāi in, put-lūn sin kū ê hiaⁿ-tī á- sī sin thiaⁿ tō-lí ê pêng-iú, in ê só͘-chāi i ia̍h lóng ōe kàu, ia̍h lóng m̄-sái tio̍h lâng khan i, hoán-tńg ōe chhōa m̄-chai lō͘ ê pêng-iú . Chóng-sī lūn chit ê hiaⁿ- tī chòe kàu-hōe ê kang, put-chí ū kong- hāu , in-ūi i ū ín-chhōa lâng lâi chòe Kiù-chú ê ha̍k-seng ; che sī chiàu góa só͘ khòaⁿ-kìⁿ--ê lâi kóng nā-tiāⁿ .
|
今頭1項，青瞑人若會做傳道理 ê 路用，實在會不止利益人。怎樣thang知？因為早阮廈門有一個兄弟青瞑，伊本是teh 做工夫 ê人；後來致目珠青瞑，教會有幫贊伊食，伊就逐日到醫館去講道理 hō͘ hiah-ê破病人聽，攏無驚病人ê 臭味，是直直ài用疼伊ê 心款待伊，常常替破病人祈禱，引chhōa in 來禮拜堂聽救主 ê 道理，所引chhōa ê 逐人攏是誠實--ê 較濟。照我看伊做青瞑 ê 傳道是比 hiah-ê 目光--ê 引chhōa人較濟。所以我才講青瞑人thang hō͘伊擔當傳道 ê 職，就是tùi 這個 ê 感激。總--是hit人伊tī 廈門 ê 街路不止熟，見若廈門 ê 兄弟姊妹 ê 厝，若使kā伊講 tī 佗落，就知thang去探覓 in，不論新舊ê 兄弟抑是新聽道理 ê 朋友，in ê 所在伊亦攏會到，亦攏m̄使著人牽伊，反轉會chhōa m̄知路 ê 朋友。總--是論這個兄弟做教會 ê 工，不止有功效，因為伊有引chhōa人來做救主 ê 學生；che是照我所看見--ê來講nā-tiāⁿ。 |
|
Koh chá góa bat khòaⁿ-kìⁿ chi̍t pún ê gōa chheh, sī hō-chòe “Kó͘-bo̍k khoàn- koan .” Chit-pún ê tāi-ì , sī teh lūn chi̍t ê chhiⁿ-mî Bo̍k-su put-chí gâu khǹg lâng tôe-iân hiàn hō͘ Chú , sī put-chí ū kong- hāu i só͘ chòe ê kang . Só͘-í tùi chiah ê pîn-kù , sī hō͘ lán thang chai chhiⁿ-mî lâng nā ōe chòe thoân-tō ê kang sī ū lō͘-ēng .
|
Koh早我 bat 看見一本ê 外冊，是號做《瞽目勸捐》。這本 ê 大意，是teh 論一個青瞑牧師不止gâu 勸人題捐 獻hō͘ 主，是不止有功效伊所做 ê 工。所以tùi chiah-ê憑據，是hō͘ 咱thang知青瞑人若會做傳道 ê 工是有路用。 |
|
Tē-jī hāng, lūn chòe kang . Góa siūⁿ ū kúi-nā hō ê chho͘-kang thang hō͘ chhiⁿ- mî lâng lâi chòe . 1 . Chiū-sī liâu-kù ê kang. 2 . Chiū-sī cheng-bí . 3 . Phah soh-á. 4 . Chiū-sī khah khin-khoah--ê , chhin-chhiūⁿ o̍h chhiah-be̍h , á-sī chhiah bō-á . Chóng-sī tī chí sì hō ê kang , tāi-seng tek-khak tio̍h ū kàu-lāi ê lâng lâi siat, chiah ōe chòe-tit ; in-ūi khah ōe chīn-la̍t kà, ia̍h ōe tām-po̍h ê thé-thiap ; kàu ōe chòe ta̍k-hō ê kang , chiū ta̍k- lâng ōe thàn chîⁿ chòe i ka-kī ê só͘-hùi .
|
第2項，論做工。我想有幾若號ê 粗工thang hō͘ 青瞑人來做。1﹑就是撩鋸 ê工。2﹑就是舂米。3﹑扑索仔。4﹑就是較輕闊--ê,親像學刺襪，抑是刺帽仔。總--是tī 這4號ê 工，第先的確著有教內 ê 人來設，才會做--tit；因為較會盡力教，亦會淡薄 ê 體貼；教會做逐號ê 工，就逐人會趁錢做伊家己 ê 所費。 |
|
1.Lūn liâu-kù ê kang sǹg sī chho͘-tāng. Nā sī chhiⁿ-mî lâng kam-goān chòe, ia̍h tio̍h ū ba̍k-kng--ê thang kap i khan, chi̍t lâng chi̍t-thâu ; khí-thâu kan-khó͘, m̄-kú nā kàu āu-lâi se̍k, chiū chi̍t- ji̍t ōe thàn-tit pah-gōa chîⁿ . Chóng--sī chòe chit hō ê thâu-ke, pún-chîⁿ ia̍h tio̍h ū tit sì-gō͘ pah gûn, chiū kham-tit iông- ún kúi ê chhiⁿ-mî lâng chòe kang ; nā beh iông-ún khah chōe lâng ia̍h sī ōe chòe-tit, chóng-sī pún-chîⁿ ia̍h tio̍h khah chōe , chiah ū kàu-gia̍h ê kang thang hō͘ in chòe .
|
1﹑論撩鋸 ê 工算是粗重。若是青瞑人甘願做，亦著有目光--ê thang佮伊牽，一人一頭；起頭艱苦，m̄-kú 若到後來熟，就一日會趁得百外錢。總--是做這號ê 頭家，本錢亦著有得4、500銀，就堪得容允幾個青瞑人做工；若beh 容允較濟人亦是會做--tit，總--是本錢亦著較濟，chiah有夠額 ê 工thang hō͘ in 做。 |
|
2 . Lūn cheng-bí. Lūn chit ê cheng- bí ê kang sǹg ia̍h sī put-chí ti̍t ê kang-hu; chhiⁿ-mî lâng nā kam-goān chhut i kha ê la̍t lâi cheng , chiū chi̍t-ji̍t ia̍h sī ōe thàn-tit pah-gōa chîⁿ , nā sī chit hō kang chiàu góa siūⁿ sī pí liâu-kù khah khoah, ia̍h sī khah chōe thang thàn chia̍h: lâng nā kam-goān chīn inê la̍t, chiū chōe-chōe só͘-chāi ōe thàn-chia̍h-tit . Chhin-chhiūⁿ hiān-kim goán Ē-mn̂g ū kúi-nā keng ê bí-tiàm, sī kàu-hōe ê hiaⁿ-tī só͘ khui-ê . Nā siat-sú ū hit-hō ê chhiⁿ-mî lâng kam-goān cheng-bí , góa phah-sǹg chit keng bí-tiàm ōe iông-ún- tit kúi-ê chhiⁿ-mî lâng . Phì-jū chi̍t-tiuⁿ tùi , pêng-siông sī nn̄g ê lâng teh cheng , gō͘-tiuⁿ chiū tio̍h cha̍p lâng ; taⁿ nā beh ōaⁿ chhiⁿ-mî lâng , chiū cha̍p-ê ōe ēng- tit chhit-ê chhiⁿ-mî lâng , in-ūi bōe lóng ēng-tit , sī ū-ê tio̍h ū khòaⁿ-kìⁿ chiah ōe chòe-tit . Siat-sú nā bô , chiū tī kàu-gōa ê tiong-kan ia̍h ōe chòe-tit , in-ūi ū kut- la̍t cheng , bô sǹg-hēng hō͘ lâng khah ū phiⁿ , chiū ū lâng beh chhiàⁿ . Siat-sú kong-hōe nā ōe siat chi̍t tōa keng chhin-chhiūⁿ “ Tōa-chhiúⁿ “ sī ōe lī-ek lâng chin chōe . Lūn chit hō bí-tiàm ê pún-chîⁿ , ōe tōa ia̍h ōe sòe ; chì chōe-ê kúi-nā chheng kho͘, chì chió-ê chi̍t pah-gōa gûn chiū kàu-gia̍h chòe thâu-ke .
|
2﹑論舂米。論這個舂米 ê 工算亦是不止值 ê 工夫；青瞑人若甘願出伊腳 ê 力來舂，就一日亦是會趁得百外錢，若是這號工照我想是比撩鋸較闊，亦是較濟thang趁食：人若甘願盡 in ê 力，就濟濟所在會趁食--tit。親像現今阮廈門有幾若間 ê 米店，是教會 ê 兄弟所開--ê。若設使有hit號 ê青瞑人甘願舂米，我扑算這間米店會容允tit幾個青瞑人。譬喻一張碓 ，平常是兩個人 teh 舂，5張就著10 人；今若 beh換青瞑人，就10 個會用tit 7個青瞑人，因為bē攏用--tit，是有ê 著有看見才會做--tit。設使若無，就tī 教外ê 中間亦會做--tit，因為有骨力舂，無算hēng hō͘ 人較有偏，就有人 beh 倩。設使公會若會設一大間親像「大廠」是會利益人真濟。論這號米店 ê 本錢，會大亦會細；至濟--ê 幾若千箍，至少--ê 100外銀就夠額做頭家。 |
|
3. Chiū-sī phah soh-á , lūn chit ê thâu-lō͘, khiok ia̍h ōe thàn chòe ka-kī ê só͘-hùi , nā sī khah bô khui-khoah , m̄-kú chhú i khah khin-khó , put-kò nā sái chē- teh ēng chhiú lâi chhia , ia̍h ba̍k-kng--ê lâi phah chiū ōe chòe-tit, nā ōe chi̍t-ji̍t ōe thàn-tit chhit-poeh-cha̍p chîⁿ. Chóng-sī thàn-chió, chiū pún ia̍h chió , téng- chió sì-gō͘ cha̍p gûn chiū ōe chòe-tit thâu-ke .
|
3﹑就是拍索仔。論這個頭路，卻亦會趁做家己 ê 所費，若是較無開闊，m̄-kú取伊較輕可，不過若使坐teh 用手來chhia，亦目光--ê來扑就會做--tit，若會一日會趁得7、80錢。總--是趁少，就本亦少，頂少4、50銀就會做得頭家。 |
|
4 .Chiū-sī o̍h chhiah-be̍h kap chhiah bō-á. Chit hō ê kang sǹg tē-it khin-khó , chiū nā tōa lâng sòe-kiáⁿ hū-jîn-lâng lóng ōe chòe-tit , chóng-sī ū khah tîⁿ-kang, ia̍h khah bî-boa̍t , ia̍h khah oh-o̍h, put-kò sī chhú i khah séng pún, ia̍h ōe ka-kī chū-chú-tit , tiàm ka-kī ê chhù ia̍h ōe chòe-tit . Nā beh siat “ chhiúⁿ ” ia̍h ōe chòe-tit , chi̍t lâng khó-í koán-tit kúi- cha̍p lâng ê chòe kang . Chóng-sī kàu ōe chòe chit hō kang, chi̍t-ji̍t sī ōe thàn-tit sì-gō͘ cha̍p chîⁿ nā-tiāⁿ . Nā beh ēng chit hō ê kang , tāi-seng tek-khak tio̍h ū kúi-lâng seng-kà seng-o̍h, chhì-khòaⁿ ōe o̍h-tit bōe ; āu-lâi chiū thang kú-hêng.
|
4﹑就是學刺襪佮刺帽仔。這號ê 工算第一輕可，就若大人、細子、婦人人攏會做--tit，總--是有較纏工，亦較微末，亦較oh學，不過是取伊較省本，亦會家己自主--tit，tiàm 家己 ê 厝亦會做--tit。若 beh 設「廠」亦會做--tit，一人可以管得幾十人 ê 做工。總--是到會做這號工，一日是會趁得4、50錢nā-tiāⁿ。若 beh用這號ê 工，第先的確著有幾人先教先學，試看會學--tit bōe;後來就thang舉行。 |
|
Koh chi̍t-hāng ê si̍t-sū, sī í-keng ū lâng le̍k-kè--ê; chá Chiong-chiu ū chi̍t-ê hiaⁿ-tī chhiⁿ-mî, ta̍k-ji̍t i sī teh bōe tām-po̍h ê lêng-seng-mi̍h, chiū-sī chóa-nî, hong-lô͘-sìⁿ, sàu-chhiú, ke-mo͘-chhéng, chiah-ê ka-lāi pêng-siông ēng ê mi̍h, téng-téng. Chi̍t-ji̍t ōe thàn-tit chhit, peh-cha̍p chîⁿ, án-ni kàu-gia̍h chòe chi̍t-lâng ê só͘-hùi, iā koh ōe lī-ek pa̍t-lâng.
|
Koh 1項 ê 實事，是已經有人歷過--ê;早漳州有一個兄弟青瞑，逐日伊是teh賣淡薄 ê 零星物，就是紙泥、風爐扇、掃帚、雞毛chhéng,chiah-ê 家內平常用 ê 物，云云。1日會趁得7、80錢，án--ni 夠額做1人 ê 所費，亦koh會利益別人。 |
|
Iū-koh chi̍t hāng sī hiān-kim ê tāi- chì ; tī Sin-koe-á ū chi̍t-ê hiaⁿ-tī chhiⁿ- mî , ū teh bôa ka-to, ta̍k-ji̍t ōe thàn-tit pah-gōa chîⁿ , sī in-ūi i put-chí gâu bôa . Lūn i-ê gâu bôa m̄-sī tùi chhiⁿ-mî liáu chiah o̍h bôa-ê, sī i pún bē chhiⁿ-mî ê sî chiū teh bôa, só͘-í kàu chit-tia̍p ia̍h sī chòe chit hō ê kang; i ta̍k-ji̍t chhut- mn̂g lóng bián hō͘ lâng khan, ia̍h koh ōe taⁿ-tàⁿ ; sī chòe put-chí jia̍t-sim ê hiaⁿ-tī , siông-siông tī bôa ka-to ê sî , teh pò- iông tō-lí .
|
又koh 1項是現今 ê 事誌；tī 新街仔有1個兄弟青瞑，有 teh 磨鉸刀，逐日會趁得百外錢，是因為伊不止gâu 磨。論伊--ê gâu 磨m̄是tùi 青瞑了才學磨--ê,是伊本bōe青瞑 ê 時就teh 磨，所以到chit-tia̍p亦是做這號ê 工；伊逐日出門攏免 hō͘ 人牽，亦koh會擔擔；是做不止熱心 ê 兄弟，常常 tī 磨鉸刀 ê時，teh 播揚道理。 |
|
Án-ni góa chiong só͘ khòaⁿ-kìⁿ--ê lâi kì ; kî-tiong lóng sī ín-kó͘ pí-kim ê si̍t-sū ; ǹg-bāng lia̍t-ūi sian-siⁿ chhâi-chiàⁿ .
|
Án-ni 我將所看見--ê來記；其中攏是引古比今 ê 實事；向望列位先生裁正。是心所願。 |
|
(Tâi-oân Hú-siâⁿ Kàu-hōe-pò tē 124-126 koàn, 1895 nî 7-9 ge̍h)
|
(台灣府城教會報 第124~126卷，1895年7~9月) |
