A-kong ê sin-sè
|
A公ê身世 |
| Tēⁿ Gio̍k-hōng |
鄭玉鳳 |
|
A-chó͘ ê miâ kiò-chò “Thian-sù”, a-kong ê miâ kiò-chò “Chū-lâi”, siā-lāi ê lâng kiò I “Hóe-lô͘”. A-chó͘ tī goán a-pà chi̍t-hòe ê sî tō kòe-sin--loh, a-kong kóng a-chó͘ ài lim-chiú, siā-lāi ū chhut-miâ, keh-piah pêⁿ-po͘ siā-kûn “choh-chhân”(tōa-pài-pài), a-chó͘ lóng chē tōa-ūi.
|
A祖ê名叫做「天賜」, a公ê名叫做「自來」, 社內ê人叫i「火爐」. A祖tī goán a-pà 1歲ê時就過身--loh, a公講a祖愛lim酒, 社內有出名, 隔piah平埔社群「choh-chhân」(大拜拜), a祖lóng坐大位. |
|
Ji̍t-pún-lâng beh lâi chiàm Tâi-oân ê sî, a-chó͘ bat tī Iâm-liâu tùi-khòng Ji̍t-pún-lâng, m̄-koh a-kong ta̍k-pái lóng kā che tòng-chò chhiò-khoe the kóng: “Lín a-chó͘ giâ ‘píⁿ-tàⁿ’ beh kap Ji̍t-pún-lâng piàⁿ-miā, to bô nn̄g-ē-á, tō cháu kah chin-chhiūⁿ leh poe--leh......A-kong piān-nā kóng-tio̍h chit-tōaⁿ tō ē chhiò kah chiâⁿ tōa-siaⁿ.
|
日本人beh來佔台灣ê時, a祖bat tī鹽寮對抗日本人, m̄-koh a公ta̍k-pái lóng kā che當作笑khoe teh講:「Lín a祖giâ “扁擔” beh kap日本人拚命, 都無2-ē-á, 就走kah親像leh飛--leh……」A公piān若講著chit段就會笑kah chiâⁿ大聲. |
|
A-chó͘ 50 gōa hòe kòe-sin, a-kong bô-chîⁿ, sì-kòe chioh-chîⁿ lâi pān sōng-sū. A-kong the chò tn̂g-kang, āu—lâi tē-chú chioh I koaⁿ-chhâ-chîⁿ, a-pà hit-chūn chi̍t-hòe, éng-kòe a-kong sī ko͘-kiáⁿ, I kám-kak a-pà ê chhut-sì, ē-tàng kā a-chó͘ sàng chiūⁿ soaⁿ-thâu, sī chin an-ùi ê tāi-chì. A-kong 78 hòe kòe-sin ê sî, goán tōa-hàn tī-tī ê tōa-hàn kiáⁿ mā tú-hó tō͘-chè, góa siūⁿ, a-kong kap a-pà eng-kai ē chin an-ùi.
|
A祖50外歲過身, a公無錢, sì-kòe借錢來辦喪事. A公teh做長工, 後--來地主借i棺材錢, a-pà hit-chūn 1歲, éng過a公是孤kiáⁿ, i感覺a-pà ê出世, 會tàng kā a祖送上山頭, 是真安慰ê tāi-chì. A公78歲過身ê時, goán大hàn弟弟ê大hàn kiáⁿ mā tú好tō͘-chè, 我想, a公kap a-pà應該會真安慰. |
|
A-chó͘ ū saⁿ-ê bó͘, tōa-bó͘ kòe-mn̂g bô jōa kú tō phòa-pēⁿ kòe-sin--khì, tē-jī-ê bó͘ ū seⁿ cha-bó͘-kiáⁿ, m̄-koh bô seⁿ hāu-seⁿ, tē-saⁿ--ê bô kòe-mn̂g, tō-sī goán cha-bó͘-chó͘, I sī siā-lāi chiú-kóa--ê, a-chó͘ bô hāu-seⁿ, tō te̍k-pia̍t an-pâi kap chit-ê chiú-kóa--ê seⁿ goán a-kong chhut--lâi, a-kong sè-hàn tō chai-iáⁿ ka-tī ê lāu-bú sī siáng, tùi I chin iú-hāu, siang-hong chin-chiâⁿ pêng-siông-sî mā lóng ū the kiâⁿ-ta̍h, a-pà kóng cha-bó͘-chó͘ āu--lâi chhiⁿ-mî, lóng sī I khì khan cha-bó͘-chó͘ lâi chhù--ni̍h chē.
|
A祖有3個bó͘, 大bó͘過門無jōa久就phòa病過身--去, 第2 ê bó͘有生cha-bó͘-kiáⁿ, m̄-koh無生後生, 第3--ê無過門, 就是goán cha-bó͘祖, i是社內守寡--ê, a祖無後生, 就特別安排kap chit-ê守寡--ê生goán a公出--來, a公細hàn就知iáⁿ ka-tī ê老母是siáng, 對i真有孝, 雙方親chiâⁿ平常時mā lóng有teh行踏, a-pà講cha-bó͘祖後--來chhiⁿ-mî, lóng是i去牽cha-bó͘祖來厝--ni̍h坐. |
|
A-kong chin sàn-chia̍h, chhōa bô bó͘, 30 chhut-thâu chiah chhōa-tio̍h keh-piah-chng chi̍t-ê chiú-kaó--ê, ji̍p-mn̂g ê sî, sin-khu-piⁿ koh tòe chi̍t-ê 10 hòe ê cha-po͘ gín-á. A-má kè hō͘ a-kong liáu-āu, 11 nî lāi seⁿ saⁿ-ê hāu-seⁿ saⁿ-ê cha-bó͘-kiáⁿ, liáu-āu, tō tài “he-ku” kòe-sin, a-kong bat kā góa kóng, a-má kòe-sin chiân chi̍t-mê, sin-thé chin hi, khùi chhoán bē lī, I siūⁿ beh āiⁿ a-má khì hō͘ I-seng khòaⁿ, m̄-koh sin-khu bô chîⁿ, chia̍h-pn̄g to ū būn-tê--a, nah ū chîⁿ thang chhōe sian-siⁿ? Tang-bóe-sî-thiⁿ hit-kang pòaⁿ-mê, goán a-má tō lī-khui sè-kan, lâu chhit-ê gín-á, iáu-bōe 40 hòe.
|
A公真sàn-chia̍h, 娶無bó͘, 30出頭chiah娶tio̍h隔piah庄1-ê守寡--ê, 入門ê時, 身軀邊koh tòe 1-ê 10歲ê cha-po͘ gín-á. A-má嫁hō͘ a公了後, 11年內生3 ê後生3 ê cha-bó͘-kiáⁿ, 了後, 就tài 「he-ku」過身, a公bat kā我講, a-má過身前1暝, 身體真虛, khùi喘bē離, i想beh āiⁿ a-má去hō͘醫生看, m̄-koh身軀無錢, 食飯都有問題--a, nah有錢thang chhōe先生? 冬尾時天hit工半暝, goán a-má就離開世間, 留7 ê gín-á, iáu-bōe 40歲. |
|
Ta̍k-nî “gō͘-ji̍t-chiat”, a-kong lóng ē kóng-tio̍h kòe-sin ê a-má, ta̍k-pái goán a-bú the pa̍k-chàng, a-kong tō ē kiâⁿ--kòe-khì: “A-sêng ê lāu-bú chin gâu pa̍k-chàng, pa̍k kah chin súi-khoán......” kóng liáu, tiām-tiām kiâⁿ--khui. A-sêng, sī goán pâ-á ê miâ.
|
Ta̍k年「五日節」, a公lóng會講著過身ê a-má, ta̍k-pái goán a母teh縛粽, a公就會行--過-去:「A成ê老母真gâu縛粽, 縛kah真súi款……」講了, tiām-tiām行--開. A成, 是goán pâ-á ê名. |
|
A-kong ū koh chhōa, chit-ê a-má sī goán tìn--ni̍h bí-tiàm ê thâu-ke-niû, m̄-chai án-chóaⁿ hông lî--khì, kè hō͘ a-kong ê sî tō tōa-pak-tó͘--a. A-má seⁿ-chò chin súi, phê-hu chiâⁿ pe̍h, thé-keh koh hó. I kòe-mn̂g liáu-āu lóng-chóng seⁿ sì-ê gín-á, ū saⁿ-ê sī cha-po͘--ê. Súi a-má sī a-pà ê āu-bú, a-pà ê hiaⁿ-tī chí-mōe lóng siū-tio̍h bô kong-pêⁿ ê thāi-gū, chhiūⁿ goán a-ko͘ tō hông sàng-khì chò ióng-lú.
|
A公有koh娶, chit-ê a-má是goán鎮--ni̍h米店ê頭家娘, m̄知án-chóaⁿ hông離--去, 嫁hō͘ a公ê時就大腹tó͘--a. A-má生作真súi, 皮膚chiâⁿ白, 體格koh好. I過門了後lóng總生4 ê gín-á, 有3 ê是cha-po͘--ê. Súi a-má是a-pà ê後母, a-pà ê兄弟姐妹lóng受tio̍h無公平ê待遇, 像goán a姑就hông送去做養女. |
|
A-kong kóng, ū chi̍t-pái I thau-thau khì khòaⁿ saⁿ-ko͘, khòaⁿ I khì pa̍t-lâng tau ē koàn-sì--bōe, soah tī mn̂g-kha-kháu tō hō͘ tùi-hong chhiàng-siaⁿ: “Mài lâi khòaⁿ gín-á--lah, bô, ē chhá beh tńg-khì chhù......” A公chiâⁿ siūⁿ-khì, tō kā saⁿ-ko͘ chhōa--tńg, lō͘--ni̍h, a-kong khiâ kha-ta̍h-chhia, saⁿ-ko͘ hit-chūn chiah sì-hòe, chē tī kha-ta̍h-chhia thâu-chêng, i hiông-hiông mn̄g a-kong: “Chhù--ni̍h kám koh ū bí?” A-kong kóng i hit-tang-chūn sim-chêng chin kan-khó͘, ba̍k-sái kiōng beh ti̍h--lo̍h-lâi.
|
A公講, 有1-pái i偷偷去看3姑, 看i去別人tau會慣勢--bōe, soah tī門kha口就hō͘對方chhiàng聲:「Mài來看gín-á--lah, 無, 會吵beh tńg去厝……」A公chiâⁿ siūⁿ-khì, 就kā 3姑chhōa--tńg, 路--ni̍h, a公騎kha踏車, 3姑hit-chūn chiah 4歲, 坐tī kha踏車頭前, i hiông-hiông問a公:「厝--ni̍h kám koh有米?」A公講i hit當chūn心情真艱苦, 目屎kiōng beh滴--落-來. |
|
(TGB Thong-sìn tē 39 kî, 2002 nî 12 goe̍h)
|
(TGB通訊第39期，2002年12月) |
