Tī Ko-téng Kàu-io̍k Thé-chè Tiong Tâi-gú kàu-io̍k ê tiōng-iàu-sèng
|
Tī高等教育體制中台語教育ê 重要性 |
| Tân Ú-sek |
陳宇碩 |
|
1. Chiân-giân
|
1. 前言 |
|
「要說國語，不要說台語」 (Tio̍h kóng "Kok-gú", m̄-thang kóng Tâi-gú), che-sī chin-chōe kap góa kâng-khoán liân-lêng ê Tâi-oân-lâng seng-tióng kòe-thêng-tiong, só͘ bat ū ê keng-giām. Hit-sî, goán lóng sú-iōng Tâi-oân-ōe chòe seng-oa̍h ê chú-iàu gú-giân, tì-kàu tī ha̍k-hāu-tiong siū kiông-pek ài kóng só͘-ûi--ê "Kok-gú" (Pak-kiaⁿ-gú), sīm-chì kóng Tâi-gú chiū tio̍h hoa̍t-chîⁿ. Tng-sî ê Chiúⁿ-chèng-koân ia̍h ēng chin-chōe kiông-pek-sèng ê chò-hoat, kóng beh chhui-hêng "Kok-gú", sū-si̍t-siōng teh tî-hông Tâi-oân-lâng ê hoán-khòng ì-sek. Keng-kòe chit-khoán ko-ap-sèng ê thóng-tī, chin-chōe Tâi-oân-lâng lia̍h-chún kóng Tâi-gú sī chin bô chúi-chún ê tāi-chì, sīm-chì kiaⁿ ka-kī ê gín-á chiong-lâi Pak-kiaⁿ-ōe kóng bōe phiau-chún, ōe hō͘ pa̍k-lâng chhiò, chiū kah gín-á tùi sè-hàn khí lóng kóng Pa̍k-kiaⁿ-ōe. M̄-nā án-ni, Pa̍k-kiaⁿ-ōe ia̍h tī chèng-chhek chi-chhî ē, choân-bīn kong-chiàm só͘-ū ê mûi-thé. Chiah-ê ka-tiúⁿ koh kiaⁿ gín-á chiong-lâi Eng-gú su pa̍k-lâng, chiū hō͘ in thê-chá o̍h Eng-gú, iû-goân bô hō͘ gín-á o̍h Tâi-gú. Chiah-ê gín-ná taⁿ í-keng tōa-hàn, teh tha̍k ko-tiong, choan-kho á-sī tāi-ha̍k. In ê Pak-kiaⁿ-ōe, Eng-gú siông-siông kóng pí Tâi-gú khah hó. Che chiū-sī kim-ji̍t Tâi-oân ko-téng kàu-io̍k thé-chè tiong, Tâi-gú kàu-io̍k só͘ bīn-tùi ê gú-giân pōe-kéng.
|
「要說國語，不要說台語」(著講「國語」，m̄-thang 講台語)，這是真濟kap 我共款年齡ê 台灣人生長過程中，所bat 有ê 經驗。Hit 時，阮攏使用台灣話做生活ê 主要語言，致到tī 學校中受強迫ài 講所謂--ê 「國語」 (北京語)，甚至講台語就著罰錢。當時ê 蔣政權亦用真濟強迫性ê 做法，講beh推行「國語」，事實上teh 持防台灣人ê 反抗意識。經過這款高壓性ê統治，真濟台灣人掠準講台語是真無水準ê 代誌，甚至驚家己ê 囡仔將來北京話講bōe 標準，會hō͘ 別人笑，就kah 囡仔tùi 細漢起攏講北京話。M̄-nā án-ni,北京話亦tī 政策支持下，全面攻佔所有ê媒體。Chiah-ê 家長koh 驚囡仔將來英語輸別人，就hō͘ in提早學英語，猶原無hō͘ 囡仔學台語。Chiah-ê 囡仔今已經大漢，teh 讀高中、專科抑是大學。In ê 北京話、英語常常講比台語較好。這就是今日台灣高等教育體制中，台語教育所面對ê 語言背景。 |
|
2. Ko-téng Kàu-io̍k Thé-chè-tiong, Tâi-gú Kàu-io̍k ê Hiān-hóng
|
2. 高等教育體制中，台語教育ê 現況 |
|
Tâi-oân bûn-hòa taⁿ í-keng chiâⁿ-chòe chin-chōe lâng khòaⁿ-chòe iàu-kín ê tāi-chì, Chèng-hú ia̍h khai-sí chhui-hêng "hiong-thó͘ gú-giân kàu-io̍k". Sui-jiân tī kok-sió múi lé-pài chí-ū chi̍t tiám-cheng ê khò, pí Eng-gú só͘ chiàm ê sî-kan koh khah chió, chóng-sī chì-chió í-keng khai-sí lah. Nā-sī tī ko-téng kàu-io̍k thé-chè ê tāi-ha̍k tiong, Tâi-gú kàu-io̍k iáu-kú bô siū tiōng-sī. Tī thong-sek kàu-io̍k khò-thêng tiong ū khai-siat Tâi-gú khò-thêng ê tāi-ha̍k chin chió, chí-ū Tâi-oân Tāi-ha̍k, Su-hoān Tāi-ha̍k, Sêng-kong Tāi-ha̍k, Tióng-êng Koán-lí Ha̍k-īⁿ, Ko-hiông I-ha̍k Tāi-ha̍k, Tâi-tang Su-hoān Ha̍k-īⁿ kap tōa-pō͘-hūn ê Su-hoān Ha̍k-īⁿ téng-téng; ū siat-li̍p Tâi-oân gú-bûn gián-kiù-só͘ ê tāi-ha̍k, ia̍h chí-ū Sin-tek Su-hoān Ha̍k-īⁿ nā-tiāⁿ. Chin-chōe chhut-miâ ê Tāi-ha̍k, chhin-chhiūⁿ Chèng-tī Tāi-ha̍k, Tiong-iong Tāi-ha̍k, Tiong-heng Tāi-ha̍k, Tiong-san Tāi-ha̍k, Tiong-chèng Tāi-ha̍k téng, lóng bô khai-siat Tâi-gú khò-thêng. Lēng-gōa, tī kok tāi-ha̍k ê kàu-io̍k ha̍k-thêng tiong, ia̍h lóng bô Tâi-gú khò-thêng. Ū la̍k-keng tāi-ha̍k ū ha̍k-seng ê Tâi-bûn siā-thoân, chū-hoat-sèng teh chhui-tián Tâi-gú.
|
台灣文化今已經成做真濟人看做要緊ê 代誌，政府亦開始推行「鄉土語言教育」。雖然tī 國小每禮拜只有一點鐘ê 課，比英語所佔ê 時間koh 較少，總--是至少已經開始--lah 。若是tī 高等教育體制ê 大學中，台語教育iáu-kú 無受重視。Tī 通識教育課程中有開設台語課程ê 大學真少，只有台灣大學、師範大學、成功大學、長榮管理學院、高雄醫學大學、台東師範學院kap 大部分ê 師範學院等等；有設立台灣語文研究所ê 大學，亦只有新竹師範學院nā-tiāⁿ。真濟出名ê 大學，親像政治大學、中央大學、中興大學、中山大學、中正大學等，攏無開設台語課程。另外，tī各大學ê 教育學程中，亦攏無台語課程。有六間大學有學生ê 台文社團，自發性teh 推展台語。 |
|
3. Ko-téng Kàu-io̍k-tiong, Tâi-gú Kàu-io̍k ê Tiōng-iàu-sèng
|
3. 高等教育中，台語教育ê重要性 |
|
Tī ko-téng kàu-io̍k-tiong chìn-hêng Tâi-gú kàu-io̍k, í-keng sī hui-siong kip-pek ê tāi-chì. Ko-téng kàu-io̍k ê chú-sū-chiá pit-su-iàu tiōng-sī chit-ê būn-tê. Ē-bīn ū kúi-ê koan-tiám thê-chhut-lâi thó-lūn.
|
Tī 高等教育中進行台語教育，已經是非常急迫ê 代誌。高等教育ê主事者必須要重視這個問題。下面有幾個觀點提出來討論。 |
|
Tē-it, ēng Tiong-bûn su-siá ê Pak-kiaⁿ-ōe í-keng chiâⁿ-chòe î-it ê kōaⁿ-hong gú-giân, ia̍h-sī chheng-liân ha̍k-seng seng-oa̍h kap ha̍k-si̍p ê chú-iàu gú-giân. Kî-tha pún-thó͘ gú-giân ê seng-chûn khong-kan siū koaⁿ-hong tn̂g-kî táⁿ-ap. Tâi-gú ia̍h sī kâng-khoán, í-keng ū seng-chûn gûi-ki. Tâi-gú kàu-io̍k ê chhui-tián sī hui-siông kip-pek lah.
|
第一，用中文書寫ê 北京話已經成做唯一ê官方語言，亦是青年學生生活kap 學習ê主要語言。其他本土語言ê 生存空間受官方長期打壓。台語亦是共款，已經有生存危機。台語教育ê推展是非常急迫--lah。 |
|
Tē-jī, siū kàu-io̍k ná koân ê tì-sek hūn-chú, sú-iōng Tâi-gú ê pí-lē ná kē. in-ūi in só͘ siū ê kàu-io̍k sú-iōng Tiong-bûn ê ki-hōe ná-chōe. Tâi-gú téng pún-thó͘ gú-giân sú-iōng ê ki-hōe chiū ná chió. Chiah-ê tāi-ha̍k thêng-tō͘ ê chheng-liân, chiong-lâi sī siā-hōe chú-iàu ê tiong-kian jîn-châi. Tùi in chìn-hêng Tâi-gú kàu-io̍k, ōe-tit-thang éng-hióng chiong-lâi ê Tâi-oân siā-hōe.
|
第二，受教育那懸ê 知識分子，使用台語ê 比例那低。因為in 所受ê 教育使用中文ê機會那濟，台語等本土語言使用ê 機會就那少。Chiah-ê大學程度ê青年，將來是社會主要ê 中堅人才。對in 進行台語教育，會得thang影響將來ê台灣社會。 |
|
Tē-saⁿ, tāi-ha̍k-seng sī chiong-lâi tiong-ha̍k kap sió-ha̍k chú-iàu ê su-chu lâi-goân. Tī chèng-hú beh khai-sí si̍t-si pún-thó͘-gú-giân ê kin-á-ji̍t, in tī tāi-ha̍k tiong nā lóng bô chiap-siū chèng-kha̍k ê Tâi-gú kàu-io̍k, sú-iōng sì-chiàⁿ Tai-gú ê sî, chiū ōe chin chhiⁿ-hūn. Chiong-lâi in nā-sī lóng sú-iōng Pak-kiaⁿ-ōe lâi kah-chhè, pún-thó͘ gú-giân kàu-io̍k ê lí-sióng beh kui tī khang-khang. Kàu-io̍k-pō͘ ūi-tio̍h hiong-thó͘ gú-giân kàu-io̍k ê su-iàu, tùi kin-nî khai-sí kú-pān hiong-thó͘ gú-giân kàu-su ê kiám-tēng khó-chhì. Taⁿ chin-chōe tāi-ha̍k ia̍h lóng ū kàu-io̍k ha̍k-thêng ê siat-li̍p, chai-pôe tiong-sió-ha̍k ê su-chu. Nā-sī ū khah-chōe ū kàu-io̍k lí-liām, koh ū ha̍k-si̍p chèng-khak Tâi-gú ê tāi-ha̍k pit-gia̍p-seng thong-kòe kiám-tēng, lâi chiâⁿ-chòe tiong-sió-ha̍k ê hiong-thó͘ gú-giân kàu-su, Tâi-gú kàu-io̍k chiah ōe-tit-thang tùi ki-chhó͘ tèng-kun tī kàu-io̍k thé-chè-tiong.
|
第三，大學生是將來中學kap小學主要ê 師資來源。Tī 政府beh 開始實施本土語言ê 今仔日，in tī大學中若攏無接受正確ê 台語教育，使用四正台語ê 時，就會真生分。將來in 若是使用北京話來教冊，本土語言教育ê 理想beh 歸tī空空。教育部為著鄉土語言教育ê 需要，tùi 今年開始舉辦鄉土語言教師ê 檢定考試。今真濟大學亦攏有教育學程ê 設立，栽培中小學ê 師資。若是有較濟有教育理念，koh 有學習正確台語ê 大學畢業生通過檢定，來成做中小學ê 鄉土語言教師，台語教育才會得thang tùi 基礎釘根tī 教育體制中。 |
|
Tē-sì, Tâi-gú kàu-io̍k su-iàu koh khah chōe nî-khin ê ha̍k-chiá tâu-ji̍p gián-kiù. Tī tāi-ha̍k tiong nā bô Tâi-gú khò-thêng ê khai-siat, beh cháiⁿ-iūⁿ khip-ín chheng-liân ha̍k-si̍p Tâi-gú ? Beh cháiⁿ-iūⁿ chai-pôe iú-sim gián-kiù Tâi-gú ê jîn-châi ? Tâi-gú ê gián-kiù sī tio̍h tāi-tāi thoân-sêng--ê, tī ko-téng kàu-io̍k thé-chè tiong, Tâi-gú kàu-io̍k koh khah bōe-tit-thang khoat-se̍k.
|
第四，台語教育需要koh 較濟年輕ê 學者投入研究。Tī 大學中若無台語課程ê 開設，beh 怎樣吸引青年學習台語？Beh 怎樣栽培有心iú 研究台語ê 人才？台語ê 研究是著代代傳承--ê,tī 高等教育體制中，台語教育koh 較bōe得thang 缺席。 |
|
Tāi-ha̍k sī thong-châi ê kàu-io̍k. Múi chi̍t-ūi ha̍k-seng tû-liáu ha̍k-si̍p choan-gia̍p tì-sek í-gōa, iáu tio̍h soán-siu thong-sek ê khò-thêng. Só͘-í tāi-seng tio̍h tī thong-sek khò-thêng-tiong an-pâi Tâi-gú khò-thêng (chì-chió pau-khoah chho͘-ki̍p kap tiong-ki̍p khò-thêng), hō͘ ha̍k-seng chū-iû soán-siu. Koh chìn chi̍t-pō͘, tī bó͘-kúi-ê kho-hē tio̍h chiong Tâi-gú khui-chòe pit-siu ê khò-thêng, chhin-chhiūⁿ: "siā-kang ha̍k-hē", "tāi-chiòng thoân-pò ha̍k-hē", "Tâi-oân bûn-ha̍k-hē", "hoan-e̍k ha̍k-hē", í-ki̍p "su-hoān ha̍k-īⁿ " téng-téng. Lēng-gōa, chhin-chhiūⁿ thâu-chêng só͘ thê-khí, ūi-tio̍h pôe-ióng kok-tiong-sió ê hiong-thó͘ gú-giân kàu-io̍k su-chu, tī tāi-ha̍k ê kàu-io̍k ha̍k-thêng-tiong, ia̍h tio̍h chiong Tâi-gú lia̍t-chòe pit-siu ê khò-thêng. M̄-nā án-ni, kok tāi-ha̍k èng-kai tī chhui-kóng kàu-io̍k tiong an-pâi Tâi-gú khò-thêng, hō͘ siā-hōe jîn-sū ia̍h thang soán-siu, tòa-tōng siā-hōe tiong ha̍k-si̍p Tâi-oân-ōe ê hong-khì.
|
4. 高等教育中，台語教育ê 可行做法大學是通才ê 教育。每一位學生除了學習專業智識以外，iáu著選修通識ê課程。所以代先著tī 通識課程中安排台語課程(至少包括初級kap 中級課程)，hō͘ 學生自由選修。Koh 進一步，tī 某幾個科系著將台語開做必修ê課程，親像：「社工學系」，「大眾傳播學系」，「台灣文學系」，「翻譯學系」，以及「師範學院」等等。另外，親像頭前所提起，為著培養國中小ê 鄉土語言教育師資，tī大學ê 教育學程中，亦著將台語列做必修ê 課程。M̄-nā án-ni,各大學應該tī 推廣教育中安排台語課程，hō͘ 社會人士亦thang 選修，帶動社會中學習台灣話ê 風氣。 |
|
5. Kiat-lūn
|
5. 結論 |
|
Tâi-gú kàu-io̍k sêng-kong á-bô, sī pún-thó͘ bûn-hòa ū siū tiōng-sī á-bô ê chí-phiau. Lán khòaⁿ-kìⁿ kok-sió Tâi-gú su-chu ê kiám-tēng, iáu-kú ū chin-chōe būn-tê. Lán ia̍h khòaⁿ-kìⁿ kok-tiong kap kok-sió ê hiong-thó͘ gú-giân kàu-io̍k, siông-siông chí-ū èng-hù-sèng ê chò-hoat, pēng bô tiōng-sī su-chu ê chai-pôe kap Tâi-gú ê gián-kiù. Bōe-kìm-tit beh tōa-siaⁿ ho͘-io̍k: Tī ko-téng kàu-io̍k thé-chè-tiong, chai-pôe Tâi-gú kàu-ha̍k kap gián-kiù ê jîn-châi, í-keng m̄-thang koh thoa-lo̍h--khì lah !
|
台語教育成功抑無，是本土文化有受重視抑無ê 指標。咱看見國小台語師資ê檢定，iáu-kú 有真濟問題。咱亦看見國中kap國小ê 鄉土語言教育，常常只有應付性ê 做法，並無重視師資ê栽培kap 台語ê 研究。Bōe禁tit beh 大聲呼籲：Tī 高等教育體制中，栽培台語教學kap 研究ê 人才，已經m̄-thang koh 拖--落去--lah！ |
|
(Tâi-oân Hiong-thó͘ cha̍p-chì 54 kî, 2002 nî 7 goe̍h)
|
(台灣鄉土雜誌54期，2002年7月) |
