I-sap Gū-giân_02
|
伊索寓言_02 |
| Tâi-oân LMJ hia̍p-hōe |
台灣羅馬字協會 |
|
11 Iá-thò͘ kap Sì-kha-á
|
11、野兔 kap 四腳仔 |
|
Iá-thò͘ tiāⁿ-tiāⁿ hō͘ kî-tha ê iá-siù pek-sat kàu cháu bô-lō͘, m̄-chai beh bi̍h tùi tó-ūi khì. Kìⁿ-nā khòaⁿ-tio̍h jīm-hô chi̍t-chiah ê tōng-bu̍t chiap-kīn, in chiū ē kóaⁿ-kín liu-soan.
|
野兔定定hō͘ 其他 ê 野獸逼殺到走無路， m̄ 知beh bi̍h 對tó 位去。見若看著任何一隻動物接近，in 就會趕緊溜 soan。 |
|
Ū chi̍t-ji̍t, in khòaⁿ-tio̍h chi̍t-tīn iá-bé cháu kàu chin chheⁿ-kông. Chit-khoán chêng-kéng hō͘ iá-thò͘ chin tio̍h-kiaⁿ. In choân-pō͘ cháu tùi hū-kīn ê ô͘ khì, siūⁿ beh chò-tīn thiàu-ô͘ chū-sat, kam-goān sí iā bô-ài koh kòe chit-khoán kiaⁿ-hiâⁿ ê seng-oa̍h. Ô͘-piⁿ ū chi̍t-tīn sì-kha-á khòaⁿ-tio̍h iá-thò͘ cháu óa--lâi, sòa kiaⁿ kàu lóng-chóng thiàu lo̍h-khì chúi--n̍i̍h.
|
有一日，in 看著一陣野馬走到真青狂。這款情景hō͘ 野兔真著驚。In 全部走tùi 附近 ê 湖去，想beh 做陣跳湖自殺，甘願死，也無ài koh 過這款驚惶 ê 生活。湖邊有一陣四腳仔看著野兔走倚--來，煞驚到攏總跳落去水--n̍i̍h 。 |
|
Ū chi̍t-chiah iá-thò͘ khòaⁿ--tio̍h, kóng, “Sū-si̍t-siōng, tāi-chì pēng bô giâm-tiōng kàu su-iàu thiàu-chúi chū-sat.”
|
有一隻野兔看--著，講：「事實上，代誌並無嚴重到需要跳水自殺。」 |
|
Chóng ū lâng chōng-hóng pí lán koh-khah bái.
|
總有人狀況比咱koh 較 bái! |
|
12. Ke-kak-á kap Chin-chu
|
12、雞 kak 仔 kap 真珠 |
|
Chò-sit-lâng ê mn̂g-kháu-tiâⁿ, chi̍t-chiah ke-kak-á giâ-thâu tián-si̍t, tī chi̍t-tīn ke-nôa-á--n̍i̍h kiâⁿ kòe-lâi, se̍h kòe-khì, chin iāng-khì ê khoán-sit.
|
作穡人 ê 門口埕，一隻雞 kak 仔giâ 頭展翼，tī 一陣雞 nôa 仔--n̍i̍h 行過來，se̍h 過去，真 iāng 氣 ê 款式。 |
|
I hiông-hiông hoat-hiān chhek-á-tui--n̍i̍h ū mi̍h-kiāⁿ teh siám-si̍h. I hōaⁿ-hí kàu tōa-siaⁿ hoah, “Lín tāi-ke kín lâi khòaⁿ ô͘ ! Góa chhōe-tio̍h pó-pòe lah!” Chiū iōng chiam-chiam ê chhùi chin chhut-la̍t kā hit-lia̍p kim-si̍h-si̍h ê mi̍h-kiāⁿ thóng --chhut--lâi. Goân-lâi sī chú-lâng phah-bô-khì chin-kú ê chin-chu. Ke-kak-á chin sit-bōng kóng, “Lí sī chú-lâng ê pó-pòe; m̄-kú, góa jīn-ûi chi̍t-lia̍p chhek-á pí lí koh-khah pó-kùi.”
|
伊雄雄發現粟仔堆-- n̍i̍h有物件 teh 閃si̍h 。伊歡喜到大聲喝：「Lín 大家緊來看ô͘!我chhōe 著寶貝lah！」 就用尖尖 ê 嘴真出力 kā hit 粒金si̍h-si̍h ê 物件thóng --出--來。原來是主人扑無去真久 ê 真珠。雞 kak 真失望，講：「你是主人 ê 寶貝；m̄-kú,我認為一粒粟仔比你koh 較寶貴。」 |
|
Tin-kùi ê mi̍h-kiāⁿ kan-ta tùi su-iàu ê lâng chiah ū lō͘-iōng.
|
珍貴 ê 物件kan-taⁿ對需要 ê 人才有路用。 |
|
13. Iá-lông kap Iûⁿ-á-kiáⁿ
|
13、野狼 kap 羊仔子 |
|
Kó͘-chá kó͘-chá, chi̍t-chiah tōa iá-lông tī kôaⁿ-thiⁿ khùn chi̍t tōa chhéⁿ, tú khí--lâi, pak-tó͘ chin-iau. Iá-lông tùi soaⁿ-téng khòaⁿ--lo̍h--khì, khòaⁿ-tio̍h chi̍t-chiah iû-á kiáⁿ tī khe-piⁿ teh lim-chúi. I chin hoaⁿ-hí, siūⁿ beh kā lia̍h lâi chia̍h. Iū-koh kiaⁿ lâng kóng i kiông khi jio̍k, chiū kóaⁿ-kín chhōe lí-iû.
|
古早古早， 一隻大野狼tī 寒天睏一大醒，tú 起--來，腹肚真枵。野狼對山頂看--落--去，看著一隻羊仔子tī 溪邊 teh lim水。伊真歡喜，想beh kā 掠來食。又koh 驚人講伊強欺弱，就趕緊chhōe 理由。 |
|
“Óe! óe! khó-o͘N3 ê iûⁿ-á-kiáⁿ! Lí ná-ē kā góa beh lim ê chúi lā kiaⁿ-lâng?”
|
「Óe!Óe!可惡 ê 羊仔子！你哪會 kā 我beh lim ê 水 lā 驚人？」 |
|
“Góa bô-góa bô-m̄-sī góa. Lí tī soaⁿ-téng, góa tī soaⁿ-kha, góa ná-ē kā lí beh lim ê chúi lā kiaⁿ-lâng?”
|
「我無－我無－m̄ 是我！你tī 山頂，我tī 山腳，我哪會 kā 你beh lim ê 水 lā 驚人？」 |
|
“Koh ū, kū-nî lí iōng pháiⁿ-ōe kā góa mē, góa iáu-bōe kap lí lí-lūn!” Iá-lông ná kóng ná tùi soaⁿ-téng chông--lo̍h--lâi.
|
「koh 有，舊年你用歹話 kā 我罵，我iáu 未 kap 你理論！」野狼那講那對山頂chông 落--來。 |
|
“Oan-óng! Oan-óng! M̄-sī góa, góa chiah chhut-sì la̍k goe̍h-ji̍t nā-tiāⁿ.”
|
「冤枉！冤枉！M̄ 是我！我才出世六月日 nā-tiāⁿ。」 |
|
“Án-ne it-tēng sī lín lāu-pē, lí ài thè i chia̍h-chōe.” Iá-lông kóng soah, khui-chhùi chiū kā chia̍h--lo̍h--khì.
|
「Án-ne 一定是lin 老父，你ài替伊食罪。」野狼講煞，開嘴就 kā 食--落--去。 |
|
Ài! Ái! Ngē beh kā lâng tēng-chōe, bián kiaⁿ ē chhōe bô lí-iû lah!
|
Ài!Ài!硬beh kā人定罪，免驚會chhōe 無理由lah ！ |
|
14. Káu kap Chúi-iáⁿ
|
14、狗 kap 水影 |
|
Chi̍t-chiah káu-á khioh-tio̍h chi̍t-tè bah, tōa-tè koh pûi-nńg, chin hó-chia̍h ê khoán-sit, beh kā tńg-khì ún-sim-á gè. lâi-kàu chi̍t-chō chhâ-kiô téng, khòaⁿ-kìⁿ chúi--n̍i̍h ū lēng-gōa chi̍t chiah káu, chhùi-lāi mā kā chi̍t-tè tōa pûi-bah, khòaⁿ--khí--lâi iáu-koh khah hó-chia̍h! Chi̍t-sî tham-sim siūⁿ beh kā chhiúⁿ, ba̍k-chiu kā gîn, khui chhùi kā pūi, chiùi-lāi ê bah sòa lak-lo̍h chúi.
|
一隻狗仔拾著一塊肉，大塊koh 肥軟，真好食 ê 款式，beh 咬轉去穩心仔 gè。來到一座柴橋頂，看見水--n̍i̍h另外一隻狗，嘴內 mā 咬一塊大肥肉，看--起--來iáu koh 較好食！一時貪心想beh kā 搶，目珠kā gîn，開嘴 kā 吠，嘴內 ê 肉煞落落水。 |
|
Ài! Chò-lâng m̄-thang siuⁿ tham-sim, chiah bē “siáu-tham nǹg ke-lang, siang-thâu khang.”
|
Ài！做人 m̄-thang siuⁿ 貪心，才 bē 「痟貪nǹg 雞籠，雙頭空。」 |
|
15. Sai ê Chú-tiuⁿ
|
15、獅 ê 主張 |
|
Ū chi̍t-ji̍t, sai, hô͘-lî, chhâ-lông kap iá-lông chò-tīn khì phah-la̍h. In tī chháu-iûⁿ téng-bīn cháu-chông kui-ji̍t, chiah lia̍h-tio̍h chi̍t-chiah lo̍k-á. In kā lo̍k-á thâi--sí liáu-āu, būn-tôe tio̍h lâi lah. Chit chiah lo̍k-á ài án-chóaⁿ pun chiah ē kong-pêⁿ?
|
有一日， 獅、 狐狸、 豺狼 kap 野狼做陣去扑獵。In tī 草原頂面走chông 歸日，才掠著一隻鹿仔。In kā 鹿仔thâi 死了後，問題就來lah。這隻鹿仔ài án-choaⁿ 分才會公平？ |
|
Sai tōa-siaⁿ hoah kóng, i beh ti̍h choân-pō͘ ê sì-hūn-chi-it. In chiū kā hit-chiah lo̍k-á thiah chò sì-tè. Sai kiâⁿ-kòe-khì khiā tī lo̍k-á-bah thâu-chêng beh chò chhâi-phòaⁿ.
|
獅大聲喝講，伊beh ti̍h 全部 ê 四分之一。In 就 kā hit 隻鹿仔拆做四塊。 獅行過去企tī 鹿仔肉頭前beh 做裁判。 |
|
I kóng, “Tē-it-ê sì-hūn-chi-it ài sàng hō͘ Pah-siù-chi-ông; tē-jī-ê sì-hūn-chi-it ài hō͘ chò chhâi-phòaⁿ--ê; tē-saⁿ-tè sī góa ê, in-ūi góa chham-ka chit-pái ê phah-la̍h; bóe-á chit-tè, góa siūⁿ beh khòaⁿ lín sím-mi̍h lâng káⁿ kā the̍h khì chia̍h!”
|
伊講：「第 一個四分之一ài送hō͘ 百獸之王；第二個四分之一ài hō͘ 做裁判-- ê;第三塊是我-- ê,因為我參加這擺 ê 扑獵；尾仔這塊，我想beh 看lín 甚mi̍h 人敢 kā 提去食！」 |
|
“Hn̍gh!” hô͘-lî chin put-boán kiâⁿ lī-khui. Ná kiâⁿ ná se̍h-se̍h-liām, “Goán goān-ì kap lí chò-tīn phah-piàⁿ, m̄-kú lí bô èng-kai ka-kī hiáng-siū sêng-kó.”
|
「Hn̍gh!」狐狸真不滿行離開。那行那 se̍h-se̍h 唸：「阮願意 kap 你做陣扑拼，m̄-kú 你無應該家己享受成果。」 |
|
16. Lông kap Ho̍h
|
16、狼 kap 鶴 |
|
Chi̍t-chiah lông teh hiáng-siū i ê la̍h-mi̍h. Bô tiuⁿ-tî, chi̍t-ki kut-thâu khê tī nâ-âu-kńg--n̍i̍h, thun bē lo̍h--khì, mā kha̍k bē chhut--lâi. I kám-kak nâ-âu chin thiàⁿ, chin thòng-khó͘. Tī hia chông-lâi chông-khì, ná chông ná ai. I sì-kòe khì thó kiù-peng. I kóng nā ū lâng ē-tit-thang kā hit-ki kut-thâu the̍h--chhut--lâi, m̄-koán sím-mi̍h tiâu-kiāⁿ, i lóng goān-ì tap-èng.
|
一隻狼 teh 享受伊 ê 獵物。無張持，一支骨頭 khê tī 嚨喉管--n̍i̍h,吞 bē落--去，mā 咯 bē 出--來。伊感覺嚨喉真疼，真痛苦。Tī hia chông 來chông 去， 那chông 那ai。伊四界去討救兵。伊講若有人會tit thang kā hit 支骨頭提--出--來， m̄ 管甚mi̍h 條件，伊攏願意答應。 |
|
Chi̍t-chiah ho̍h kóng beh chhì khòaⁿ māi. I kiò lông tó--lo̍h--khì, kā chhùi khui hō͘ tōa-tōa-ê. Ho̍h kā tn̂g-tn̂g ê chiam-chhùi-kóng kap ām-kún chhun-ji̍p-khì lông ê nâ-âu-kńg--n̍i̍h, kā hit ki kut-thâu ngeh--chhut--lâi. Ho̍h tùi lông kóng, “Kiám ū-iáⁿ kóng góa beh ài-ti̍h sím-mi̍h mi̍h-kiāⁿ lóng ē-sái--tit?”
|
一隻鶴講beh 試看 māi。伊叫狼倒--落--去，kā 嘴開hō͘ 大大個。鶴 kā 長長 ê 尖嘴管 kap 頷頸伸入去狼 ê 嚨喉管--n̍i̍h,kā hit 支骨頭挾--出--來。鶴對狼講：「Kiam有影講我beh ài ti̍h 甚mi̍h 物件攏會使-tit ？」 |
|
Lông gê-á giàng-giàng, iōng im-tîm ê siaⁿ kóng, “Lí ài ti-chiok ah lah! Lí kā lí ê thâu khǹg ji̍p-khì lông ê chhùi lāi, ē-tàng pêng-an kiu--chhut--lâi, án-ni kiám bô kàu hó-ūn? Chit-khoán pò-tap kiám bô-kàu gia̍h?”
|
狼牙仔 giàng-giàng,用陰沈 ê 聲，講：「你ài知足ah lah ！你 kā 你 ê 頭囥入去狼 ê 嘴內，會當平安縮--出--來，án-ne kiám無夠好運？這款報答敢iáu 無夠額？」 |
|
Ah-pà ê lâng sī bô khó-lêng ē kám-un--ê.
|
壓霸 ê 人是無可能會感恩--ê。 |
|
17. Cha-po͘-lâng kap I ê Nn̄g-ê-bó͘
|
17、查甫 人 kap 伊 ê 兩個某 |
|
Kó͘-chá sî-tāi, cha-po͘-lâng ē-sái ū kúi-nā-ê bó͘. Chi̍t-ê tiong-liân-lâng ū chi̍t-ê lāu-bó͘ kap chi̍t-ê siàu-liân-bó͘; nn̄g-ê bó͘ lóng kap i chiok hó, mā lóng hi-bāng tit-tio̍h ang-sài ê thiàⁿ-sioh.
|
古早時代，查 甫 人會使有幾 nā 個 某。一個 中年人有一個老某 kap 一 個少年某；兩個某攏 kap 伊足好，mā 攏希望得著翁婿 ê 疼惜。 |
|
Tng chit-ê cha-po͘-lâng thâu-mo͘ chiām-chiām piàn phú-sek ê sî, siàu-liân-bó͘ chin bô hoaⁿ-hí, in-ūi i bô-ài i ê ang-sài khòaⁿ--khí--lâi siuⁿ lāu. Só͘-í múi-àm i lóng lī-iōng kā ang-sài loa̍h thâu-mo͘ ê sî, kā pe̍h-thâu-mo͘ bán--khí--lâi. M̄-kú khah lāu ê bó͘ chin hoaⁿ-hí khòaⁿ-tio̍h i ê ang-sài thâu-mo͘ chiām-chiām piàn phú-sek, in-ūi i bô ài hō͘ lâng lia̍h-chò sī ang-sài ê lāu-bú. Só͘-í i múi chá-khí lóng lī-iōng chéng-lí ang-sài thâu-mo͘ ê sî-chūn, chīn-liōng kā chē-chē ê o͘-thâu-mo͘ chhoah--khí--lâi. Kiat-kó, chit-ê cha-po͘-lâng bô jōa-kú chiū bô pòaⁿ ki thâu-mo͘ lah, chi̍t-lia̍p thâu-khak kim-si̍h-si̍h, chhiūⁿ tiān-hóe kiû-á!
|
當這個查甫人頭毛漸漸變phú 色 ê 時，少年某真無歡喜，因為伊無ài伊 ê 翁婿看--起--來 siuⁿ 老。所以每暗伊攏利用 kā 翁婿loa̍h 頭毛 ê 時，kā 白頭毛挽--起--來。M̄-kú較老 ê 某真歡喜看著伊 ê 翁婿頭毛漸漸變phú 色，因為伊無ài hō͘ 人掠做是翁婿 ê 老母。所以，伊每早起攏利用整理翁婿頭毛 ê 時陣，盡量 kā 濟濟 ê 烏頭毛 chhoah--起--來。結果，這個查甫人無外久就無半支頭毛lah！一粒頭殼金si̍h-si̍h ，像電火球仔。 |
|
Ū-tit, chiū ū-sit.
|
有得，就有失。 |
|
18. Ni-bú kap Iá-lông
|
18、奶母 kap 野狼 |
|
“Tiām--khì,” chi̍t-ê Ni-bú kā chē tī i ê kha-thâu-u ê gín-á án-ne kóng. “Lí nā koh háu, góa chiū kā lí tàn hō͘ iá-lông chia̍h!”
|
「恬--去！」一個奶母 kā 坐tī 伊腳頭 u ê 囡仔án-ne 講：「你若koh 哮，我就 kā 你 tàn hō͘ 野狼食！」 |
|
Chin tú-hó, ū chi̍t-chiah iá-lông tùi thang-á-kha kiâⁿ--kòe. I thiaⁿ-tio̍h chiah-ê ōe, chiū bi̍h tiàm hia tán. “Góa kin-á-ji̍t ê ūn-khì chin hó!” I án-ne siūⁿ, “Bô-jōa-kú hit-ê gín-á it-tēng ē koh khàu, án-ne góa chiū ū gín-á bah thang chiah lah! Góa í-keng chin kú bô chia̍h-tio̍h chiah-n̍i̍h hó-liāu--ê lah!”
|
真tú 好，有一隻野狼tùi 窗仔外行--過。伊聽著 chia-ê 話，就bi̍h tiàm hia 等。「我今仔日ê 運氣真好！」 伊án-ne 想：「無外久，hit 個囡仔一定會koh 哭，án-ne 我就有囡仔肉thang 食lah！我已經真久無食著chiah-n̍i̍h 好料--ê lah！」 |
|
I chiū tiām-tiām tī hia tán, koh-tán, ti̍t-ti̍t-tán, kho̍k-kho̍k-á tán. Tán kàu gín-á koh khai-sí khàu, iá-lông chiū óa-lâi thang-á-kháu, lia̍h Ni-bú kim-kim khòaⁿ, bóe-liu it-ti̍t iô. Siūⁿ-bē-kàu Ni-bú soah kā thang-á-mn̂g kuiⁿ--khí--lâi, cháu khì thó kiù-peng. Chhù-lāi ê káu-á lóng chông-chhut-lâi kong-kek iá-lông.
|
伊就恬恬tī hia 等，koh 等，直直等，kho̍k-kho̍k-á等。等到囡仔koh 開始哭，野狼就倚來窗仔口，掠奶母金金看，尾溜一直搖。想 bē 到奶母煞 kā 窗仔門關--起--來，走去討救兵。厝內 ê 狗仔攏chông 出來攻擊野狼。 |
|
“O͘h!” iá-lông ná cháu ná kóng, “Jîn-lūi ê ōe sī bē-tit-thang siong-sìn--ê.”
|
「O͘h！」野狼那走那講：「人類 ê 話是 bē tit thang 相信--ê。」 |
|
19. Ku kap Lāi-hio̍h
|
19、龜 kap Lāi-hio̍h |
|
Ū chi̍t-chiah ku chiok siūⁿ beh ōaⁿ chi̍t-ê tòa ê só͘-chāi, chiū iau-kiû lāi-hio̍h chhōa i khì chhōe sin-chhù. Ku tap-èng sū-āu beh hó-hó-á pò-tap--i. Lāi-hio̍h chiū iōng kha-jiáu kā ku lia̍h-tiâu leh, poe chiūⁿ thiⁿ sì-kè khì chhōe.
|
有一隻龜足想beh 換一個tòa ê 所在，就要求 lāi-hio̍h chhōa 伊去chhōe 新厝。龜答應事後beh 好好仔報答--伊。Lāi-hio̍h 就用腳爪 kā 龜掠 tiâu leh ， 飛上天四界去chhōe 。 |
|
Tī lō͘--n̍i̍h, in tn̄g-tio̍h chi̍t-chiah o͘-a, o͘-a kā lāi-hio̍h kóng, “Ku-bah chin hó-chia̍h neh.” “M̄-kú,” lāi-hio̍h ìn kóng, “ku-khak hiah-tēng beh án-chóaⁿ chia̍h?” “Giâm-chio̍h lāi koh tēng, ē-tàng kā ku-khak lòng hō͘ phòa.” Lāi-hio̍h tit-tio̍h chit-ê àm-sī, chiū kā ku tùi pòaⁿ khong-tiong tàn--lo̍h--khì. Ku-khak lòng-tio̍h giâm-chio̍h chiaⁿ-si̍t phòa--khì. Lāi-hio̍h kap o͘-a nn̄g-ê chiū ún-sim-á chia̍h chi̍t-tǹg phong-phài ê ku-bah-chhan.
|
Tī 路n̍i̍h in tn̄g著一 隻烏鴉，烏鴉 kā Lāi-hio̍h 講：「龜肉真好食neh 。」「 M̄-kú ，」Lai-hio̍h應講：「龜殼 hiah tēng,beh án-choanN2食？」「岩石利koh tēng,會當 kā 龜殼撞hō͘ 破。」 Lāi-hio̍h 得著這個暗示，就 kā 龜tùi 半空中 tàn落--去。龜殼撞著岩石，chiâⁿ 實破--去。Lāi-hio̍h kap 烏鴉兩個就穩心仔食一頓豐沛 ê 龜肉餐。 |
|
Choa̍t-tùi m̄-thang o͘-pe̍h siong-sìn pa̍t-lâng, sûi-piān ǹg-bāng lâng pang-chān.
|
絕對 m̄-thang 烏白相信別人，隨便向望人幫贊。 |
|
20. Nn̄g-chiah Chîm-á
|
20、兩隻蟳仔 |
|
Ū chi̍t-ji̍t, thiⁿ-khì chin-hó. Nn̄g-chiah chîm-á chhut-mn̂g beh khì hái-piⁿ ê soa-po͘ thit-thô.
|
有一日，天氣真好。兩隻蟳仔出門beh 去海邊 ê 沙埔 thit-thô。 |
|
“Án kiáⁿ--ê, ” lāu-bú kóng, “Lí án-ne kiâⁿ-lō͘ bó hó-khòaⁿ. Kiâⁿ-lō͘ tio̍h-ài ti̍t-ti̍t kiâⁿ, m̄-thang kiâⁿ thán-hoâiⁿ. ”
|
「Án 子--ê,」老母講：「你án-ne 行路無好看。行路著ài直直行，m̄-thang 行坦橫。」 |
|
”Án-niâⁿ, pài-thok lí seng kiâⁿ hō͘ góa khòaⁿ, sūn-sòa kā góa kà.” Chîm-á-kiáⁿ án-ne kóng, “lí nā chò ē-kàu, góa chiū tòe lí chò.”
|
「Án 娘，拜託你先行hō͘ 我看，順續 kā 我教。」蟳仔子án-ne講：「你若做會到，我就 tòe 你做。」 |
|
Chò hó bô͘-iūⁿ sī siōng-hó ê kàu-io̍k.
|
做好模樣是上好 ê 教育。 |
