Lâi-khì Gî-lân
|
來去宜蘭 |
| Gô͘ Pek-hông |
吳柏鴻 |
|
Gî-lân sī góa-ê kò͘-hiong, í-chá sī-tōa-lâng tī-lī ê sî chiaⁿ-kò-goe̍h tio̍h ē tńg-khì chi̍t-pái, saⁿ-goe̍h chhe gún pa-pa kè-sin í āu chiū bô hia̍h chia̍p tńg-khì--a.
|
宜蘭是我ê 故鄉，以早序大人tī--li̍h ê時，chiâⁿ個月就會轉去1擺，3月初阮爸爸過身了後，就無hiah chia̍p轉--去-a。 |
|
Chi̍t kài sī chham-ka chi̍t-ê siā-thoân pān ê oa̍h-tōng, saⁿ-ji̍t N̄g-mêⁿ. Tē-it kang khì Sū-lîm Lāu-Chiúⁿ chóng-thóng ê chhù, tong-jiân i ê chhù m̄-sī phó͘-thong lâng ê chhù, tōa-bóng-phiàn ê hoe-hn̂g, ná chhiùⁿ kó͘-chá tè-ông hông-kiong ê āu-hoe-hn̂g. Te̍k kiàn ê kàu-tn̂g, sī Lāu-Chiúⁿ chóng-thóng chò lé-pài ê só͘-chāi. Siong-sìn si beh chiap-kīn khoân-le̍k tiong-sim ê bûn-bú koan-oân it-tēng ài tā kha kàu ê só͘-chāi .
|
這擺是參加1個社團辦ê 活動，3工2暝。第1工去士林老蔣總統ê厝，當然伊ê 厝m̄是普通人ê厝，大大phiàn ê花園，若像古早。帝王皇宮ê後花園。特建ê 教堂，是老蔣總統做禮拜ê 所在。相信是beh接近權力中心ê 文武官員一定ài踏kha到ê所在。 |
|
Tâi-pak pùn-sò hóe-hòa-lô͘, tī ian-tâng teng ū chi̍t-keng thang tńg-sē 360 tō͘ ê chhan-thiaⁿ, ná chia̍h-pn̄g ná khòaⁿ chôaⁿ Tâi-pak ê hong-kéng, Siā-á tó tī ē-kha siōng kīn khòaⁿ tio̍h ê só͘-chāi. Tī téng-á khòaⁿ lo̍h, hit khoán só͘-chāi ū hong-thai tōa-chúi bē im-chúi chiah sī kî-koài, N̄g-tiâu khe pau tio̍h, pún-lâi èng-kai sī chi̍t ê chhián chúi kîⁿ ê khe-po͘, ná tōa-chúi kî éng-kai sī tio̍h im chúi im boán-boán ê só͘-chāi. Í-chá ê lâng ûi-tio̍h beh seng-chûn, tī hia chèng-choh, tī hiah tòa lo̍h-lâi, ta̍k kái hong-thai tōa-chúi tiān-sī sin-bûn tio̍h pò Siā-á im-chúi ê siau-sit.
|
台北糞圾火化爐，tī煙筒管。頂頭有1間thang tńg-se̍h 360度ê餐廳，那飯那看全台北ê光景。社仔就tī 下kha上近ê所在。Tī頂--á看--落，hit 款所在。有風颱大水bē淹水才是奇怪。兩條溪包tiâu--leh，本來應該是1個淺水kîⁿ ê溪埔，ná大水kîⁿ應該是著淹水。淹滿滿ê 所在。以早ê人為著beh生存，tī hia種作，tī hia tòa--落-來，逐擺風颱大水來，電視新聞就會報導社仔淹水ê消息。 |
|
Khì Tām-chúi kū-ke kap bé-thâu, Tī lō͘ ni̍h, iû-lám sió-chiá te̍k-pia̍t kài-siāu hit-tòng Khû-bí-hōng tòa ê tōa-lâu. Tām-chúi í-chá bat khì kòe, sī chin hó chhit-thô ê só͘-chāi. Ū chi̍t-ê ban bó-î tòa tī hiah, chin kú bô khì kā khòaⁿ--a, I chiah ke góa cha̍p-kúi-hòe niā-tiāⁿ, sī á-î mā ná á-chí--leh. chò gín sî kā góa chiok-siò ê. Thoat-tūi cháu khì kā khòaⁿ. A-î kap î-tiūⁿ khoaⁿ tio̍h góa chin hoaⁿ-hí, khòaⁿ in kòe tio̍h hit-khoán ê thè-hiu seng-oa̍h, góa mā thè in chin hoaⁿ-hí.
|
去淡水舊街kap碼頭。Tī 路--ni̍h，遊覽車小姐特別紹介hit棟『璩美鳳』tòa ê大樓。淡水我以早bat 去--過，是真好chhit-thô ê 所在。有1個bān母姨tòa tī hia,真久無去kā看--a,伊chiah加我10幾歲niā-tiāⁿ，是a姨mā若a姐--leh，做囡仔ê時kā我足惜--ê。脫隊走去kā看，a姨kap 姨丈看著我真歡喜，看in過hit款退休生活，我mā替in真歡喜。 |
|
Tē-it àm tòa tī Sin-pak-tâu ê lú-siā. Sin-pak-tâu góa bat khì kòe chi̍t-kái kòe, m̄-kuh sī chham-ka hōe-gī, bô sî-kan thang chhit-thô, bô siáⁿ-mi̍h ìn-siōng. Sī chin chhut-miâⁿ ê un-chôaⁿ hiong, mā sī chin chhut-miâⁿ ê un-jiû hiong, thiaⁿ kóng sió-chiá iong o͘to͘bái hān-sî-choan-sàng khì kok lú-siā, m̄-kú chit pái tio̍h lóng bô khòaⁿ-- kìⁿ-a. Tī lú-siā ū tāi-chiòng khut ê un-chôaⁿ thang sé, chìm chi̍t-ê sóng-khoài leh.
|
第1暗tòa tī新北投ê旅社。新北投。我bat去過1擺，m̄-kuh是參加會議，無時間thang chhit-thô,無啥mi̍h印象。Chia真出名ê 溫泉鄉，mā是真出名ê溫柔鄉，聽講，小姐攏o͘to͘bai 限時專送。去各旅社，m̄-kuh這擺就攏無看--見-a。Tī旅社有大眾窟ê溫泉thang洗，浸1個爽快--leh。 |
|
Hit ám mā ū khì Sū-lîm iā-chhī. Ài chē Chiat-ūn, goán chi̍t-tīn chng-kha lâng û chin che lâng m̄-bat chē-- kòe. Mā chin chhù-bī. Tú tio̍h pài-la̍k sî Sū-lîm iā-chhī lâng chē kah ná káu-hiā, khè-kah bē-kòe. Chóng-sī bē chia̍h--ê kap saⁿ-á-khò͘ khah chē. Ū chi̍t-tàⁿ bē ba̍k-kia̍h khah te̍k-pia̍t. khòaⁿ i ê seng-lí mā bē-bái, khòaⁿ in iōng kòng-thûi á tèng ba̍k-kia̍h hiⁿ siuⁿ khì chò gín-á sî, ka-kī tèng ba̍k-kia̍h hiⁿ tèng kah chhiú-chéng-thâu á hō͘ kòng-thûi á kòng kah thiàⁿ-tiuh-tiuh ē kó͘-chá tāi.
|
Hit暗mā有去士林夜市，ài坐捷運，阮這陣庄腳人，有真濟人m̄-bat坐--過，mā真趣味。Tú著拜6時，士林夜市。人濟kah ná káu-hiā,kheh kah bē 過。總--是賣食--ê kap衫仔褲較濟。有1擔賣目鏡--ê khah特別，看伊ê生理mā bē-bái,看in用kòng槌仔釘目鏡耳，想起做囡仔ê 時，家己釘目鏡耳。釘kah手chéng 頭仔 hō͘槓槌仔槓kah疼tiuh-tiuh ê古早代。 |
|
Tē-jī kang chin chá tio̍h khì-lâi, gōa-kháu kiâⁿ-kiâⁿ leh, Sin-pak-tâu sī chin chá tio̍h khai-hoat ê un-chôaⁿ khu kap chhit-thô ê só͘-chāi. Iân khê-á kiâⁿ kàu un-chôaⁿ ê goân-thâu soah mn̂g koaⁿ-tio̍h bē-tàng ji̍p khì khòaⁿ. Chiū sūn soaⁿ-lō͘ sàn-pō͘. Khong-khì chin hó, sì-kè mā lóng chiok chheng-iu, mā chin-chē lâng teh sàn-pō͘. Sî-kan ê koan-hē, ū chi̍t-kóa só͘-chāi bōe-tàng khì chham-koan chiâⁿ khó-sioh, chhin-chhiūⁿ Un-choân Phok-bu̍t-koán. Í-āu ná ū ki-hōe thang kò chài khì chiah hó-hó chhit-thô- -1-leh.
|
第二工真早就起--來，外口行行--leh，新北投是真早就開發ê 溫泉區kap chhit-thô ê所在。沿溪仔行到溫泉ê源頭，煞門關著bē當入--去，就順山路散步。空氣真好，四界mā攏足清幽，mā真濟人teh散步。時間ê關係，有1寡所在bē當去參觀，誠可惜，親像溫泉博物館。後擺若有機會thang koh再去chiah好好chhit-thô --1-下。 |
|
Chia̍h-pá liáu āu chiū hiòng Tang-soaⁿ-hô chhut-hoat, Hit-kang lé-pài-ji̍t sī Kok-chè『tông-oán chiat』ê siōng bóe chi̍t kang. Sim-lāi siuⁿ kóng Tâi-pak kau Tang-soaⁿ-hô m̄-chai ài kúi tiám cheng kú chiah ē-tàng kàu-ūi, hó ka-chài saⁿ tiám cheng tio̍h kàu-ūi. Khò-leng beh khì ê lâng chêng chi̍t-kang tio̍h lóng khì- -á ê khoán. Í-chá góa bat tī Ke-lâng sái chhia tńg kàu So-ó beh peh-tiám cheng chiah kàu-ūi. Goán chhù kui ke-hóe--á tī chhia--ni̍h kiōng-beh lia̍h-kông khì-lâi. Gî-lâng ê koan-kong sū-gia̍p keng-êng kah bē-bái, m̄-kú kau-thong sī chi̍t ê tōa būn-tê. Ná tú tio̍h hioh khah che kang ah sī tōa oa̍h-tōng ê sî lâi, lé-pài-ji̍t ē-po͘ ùi Gî-lân tńg kàu Tâi-pak, kau-thong sī tōa ok-bang.
|
食飽了後就向冬山河出發。Hit工禮拜日，是國際『童玩節』ê上尾1工。心內想講，台北到冬山河m̄知ài幾點鐘久才會當到位，佳哉3點鐘就到--a。Hoān-sè beh去ê人。前1工就攏去--a ê 款。以早我bat tī基隆駛車轉到蘇澳，beh 8點鐘才到。阮厝歸家伙仔tī車--ni̍h kiōng-beh 掠狂--起-來。宜蘭ê觀光事業經營kah bē-bái,m̄-kuh交通是大問題。若tú著歇khah濟工ah是大活動ê時來，禮拜日e晡ùi宜蘭轉到台北，交通是大惡夢。 |
|
Tang-soaⁿ-hô ê Kok-chè 『tông-oán chiat』í-keng ū chin chē nî--á, í-chá bat ji̍p--khì-kòe, m̄-kú『tông-oán chiat』ê sî-chūn m̄-bat ji̍p--khì-kòe. Tang-soaⁿ-hô lāi-té chú-iàu sī kap chúi ū koan-hē ê chhit-thô hāng-bo̍k, joa̍h-tiⁿ sî tōa-lâng gín-á lóng ài sńg-chúi. Kî-thaⁿ tio̍h sī kok-kok bîn-sio̍k chiat-bo̍k piáu-ián.
|
冬山河ê國際『童玩節』有真濟年--a,以早bat入去冬山河chhit-thô,m̄-kuh『童玩節』ê時chūn m̄-bat入--去-過。冬山河內底主要是kap水有關係ê chhit-thô項目，熱天。大人囡仔攏ài sńg 水，其他就是各國民俗節目表演。 |
|
Chit kúi tang tī Tâi-oân nā kàu hioh joa̍h, Tang-soaⁿ-hô Kok-chè『tông-oán chiat』 í-keng sī chin chē gín-á iau-kiû tōa-lâng it-tēng ài chhōa-khì chhit-thô ê só͘-chāi;chin-che tōa-lâng ah-sī gín-á lóng bat khì kúi-nā piàn--a, iáu siuⁿ beh kò khì ê só͘-chāi. Tang-soaⁿ-hô keng-êng liáu chin sêng-kong, hō-lâng ē siuⁿ beh khì hia chhit-thô, chi̍t-nî koh chi̍t-nî lóng ē siuⁿ beh koh khì. Án-ne chóng-sǹg thè Gî-lân tòa-lâi tōa-liāng ê koan-kong lâng-kheh, sú Gî-lân ū keng-chè ê oa̍h-chúi.
|
這幾冬tī台灣若到歇熱，冬山河國際『童玩節』是真濟囡仔要求大人一定ài chhōa去chhit-thô ê所在；真濟大人抑是囡仔攏bat去幾若遍--a iáu想beh koh去。冬山河經營了真成功，hō͘人會想beh去hia chhit-thô,1年koh 1年攏會想beh koh去。Án-ne總算替宜蘭吸引大量ê觀光人客，hō͘宜蘭有經濟ê活水。 |
|
Bat tī pò-chóa téng-bīn khòaⁿ lâng siá--kòe, ū chi̍t-tīn lâng khòaⁿ tio̍h chai-iáⁿ sī chò koaⁿ--ê, tī Tang-soaⁿ-hô kong-hn̂g lāi-té ná kiâⁿ ná kóng, Tân Tēng-lâm khò chit-ê Tang-soaⁿ-hô tio̍h choân Tâi-oân chhut-miâ--a , lán hia mā lâi chò chi̍t-ê pí che khah hó--ê lâi ka piàⁿ--kòe-khì. M̄-kuh hiah chē nî--a mā iau-bô toh ūi thang chò kah ē tàng kap Tang-soaⁿ-hô pí phēng--ê. Chin che só͘-chāi ū chîⁿ chò, m̄-koh oân-sêng bô jōa kú , khòaⁿ--tio̍h ná chhiūⁿ ū kúi-cha̍p-nî le̍k-sù ê khoán, sì-kè li-li lak-lak, sī án-choaⁿ ē án-ne, iōng kha-té siuⁿ mā chai. It-tēng sī theh kho͘misiong chiah thau-kang kiám-liāu, giām-siu mā chhín-chhín chhái-chhái hō͘-kòe, m̄-chiah bián jōa kú tio̍h li-li lak-lak--a.
|
Bat tī報紙頂面看人寫--過，有1陣人看著做官--ê,tī冬山河公園內底那行那講，陳定南靠這個冬山河就全台灣出名--a,咱hia mā來做1個比che khah好--ê 來kā 拚--過-去。M̄-kuh hiah濟年--a,mā iáu 無toh位thang做kah會當kap冬山河sio比phēng--ê。真濟所在有錢做，m̄-kuh完成無偌久，看--著若像有幾10年歷史ê款，sì-kè li-li lak-lak，是án-chóaⁿ會án-ne?用腳底想mā知，一定是提 Kho͘misiong chiah偷工減料，驗收mā chhìn-chhìn- chhái-chhái hō͘ 過，m̄-chiah免偌久就li-li lak-lak--a。 |
|
Tân Tēng-lâm tùi kong-kiōng kang-têng ê téng-chin sī bô lâng ē pí--tit, siōng chhut-miâ tio̍h sī kòng-thûi-á put-sî chah--leh, khì kah toh i toh iōng kòng-thûi-á khah khòaⁿ māi--leh. I ê chheng-liâm sī bô lâng ē-tàng hoâi-gî. Sio̍k-gí kóng :「chò koaⁿ chheng-liâm chia̍h-png kiáu iâm」, ū kiàu iâm--bô góa sī m̄ chai, m̄-kú pò-chóa ū siá koe, tī pō͘-tiúⁿ kip koaⁿ-oân lāi-té i ê sebilo sī siōng kū--ê, bô jōa kú chìn chêng ūi tio̍h beh khì Bí-kok kìⁿ pō͘-tiúⁿ kip koan-oân i chiah khì chò chi̍t-su sin--ê. I ê pō͘-sio̍k mā lóng kap i kāng-khoán. Ū lâng pún-sin chheng-liâm, m̄-koh pō͘-sio̍k būn-tê chi̍t tōa tui.
|
陳定南對公共工程ê téng-chin 無人會比--得，上出名--ê就是kòng 槌仔不時chah--leh，去到toh。伊就用kòng 槌仔khà看māi--leh。伊ê清廉無人會當懷疑。俗語講：「做官清廉，食飯攪鹽」，有攪鹽--無我是m̄ 知，m̄-kuh報紙有寫--過，tī部長級官員內底，伊ê sebilo͘h 是上舊--ê,無偌久chìn前為著beh去美國見部長級官員，伊chiah 去做1-su新--ê。伊ê部屬mā 攏kap伊共款，有人本身清廉，m̄-koh 部屬問題歸大堆。 |
|
Gî-lân tē-khu ê iû-lo̍k khu, Tang-soaⁿ-hô、 Lô-tong kap Gî-lâng ūn-tōng kong-hn̂g、Bú-láu-kheⁿ、So-ò léng-chôaⁿ‧‧‧‧téng só͘-chāi ū chi̍t-ê kap Tâi-oân kî-thaⁿ iû-lo̍k khu siōng-tōa ê bô-kâng tio̍h sī sì-kè chheng-chheng khì-khì, bô khòaⁿ siáⁿ-mi̍h pùn-sò. Pún-lâi siōng tāi seng oân-sêng ê Tang-soaⁿ-hô mā ūi-tio̍h kong-hn̂g té ê chheng-kiat teh thâu-thiàⁿ, goân-pún piàⁿ-sàu ê khang-khòe lóng sī tī hioh-khùn sî-kan chìn-hêng--ê, m̄-kú éng-oán bē boaⁿ-í, lō͘-bóe iōng té-kî ê hi-seng ōaⁿ chit-má ê sêng-kó. Té kî lāi chhiàⁿ khah chē chheng-kiat jîn-oân tī pêng-sî á tio̍h tī kong-hn̂g lāi-té, ū pūn-sò tio̍h sûi khioh--khì-lâi, hō͘ lâng-kheh lóng khòaⁿ bô lah-sap-á, chū-jiân tio̍h pháiⁿ-sè chhìn-chhái tàn pūn-sò.
|
宜蘭地區ê遊樂區，冬山河、羅東kap宜蘭運動公園、武荖坑、蘇澳冷泉……等所在有1個kap台灣其它遊樂區上大ê無共，就是sì-kè 清清氣氣，無看著siáⁿ-mi̍h 糞垃。本來上代先完成ê 冬山河mā 為著公園內底ê 清潔teh 頭殼疼，原本拚掃工課攏是歇睏時間進行--ê,m̄-kuh永遠bē滿意，路尾用短期ê犧牲換chit-má ê成果，短期內倩khah濟清潔人員，平常時仔就tī公園內底，有糞圾就隨拾--起-來，hō͘人客攏看無lah-sap-á,自然就歹勢chhìn-chhái tàn糞圾。 |
|
Tang-soaⁿ-hô iáu bōe chò chhiūⁿ chit-má ê kiàn-siat chêng, beh saⁿ-cha̍p nî chêng sī chi̍t-ê thiⁿ-téng pàng chi̍t-pû jio tio̍h im tōa-chiú ê só͘-chāi. Góa ê khan-chhiú āu-thâu-chhù pún-lâi tio̍h tī chit-má ê khe-té. Tī kap i kiâⁿ ê sî, kúi ná pái chò tōa-chúi im kah âng-keh-toh koân. Ūi tio̍h kang-têng ê chìn-hêng, chí hó poaⁿ lī-khui. Kang-têng oân-sêng āu tio̍h piàn chò sī to-bo̍k-phiau iōng-tô͘ ê kiàn-siat, hông chúi-chai kiam chò iû-lo̍k khu.
|
冬山河iáu未做像chit-má ê建設進前，beh 30年前是1個天頂放1-pû尿就淹大水ê 所在。阮牽手後頭厝本來就tī chit-má ê溪底。 Tī kap伊行ê 時，幾若擺做大水淹kah紅keh桌懸。為著工程ê進行，只好搬離開。工程完成後。就變做是多目標用途ê建設，防水災兼做遊樂區。 |
|
Tē-saⁿ kang thàu-chá chá-tǹg iáu bōe chia̍h, tio̍h khì chē-chûn beh khòaⁿ Ku-soaⁿ-tó kap hái-ang hái-tî--á, tō-iû kóng Ku-soaⁿ-tó ê bé-thâu hō͘ hong-thai phà phaiⁿ--khì, bōe-tàng loh-chûn chiuⁿ-tó, kan-tāⁿ hng-hng se̍h tó khòaⁿ. Tùi góa chit ê chhut-gōa ê Gî-lân lâng lâi kóng chē hóe-chhia kòe Chháu-liáⁿ pōng-khang tio̍h khòaⁿ ē tio̍h ê Ku-soaⁿ-tó, sī kò͘-hiong tùi góa éng-oán tán-thāi ê sin-iáⁿ, mā sī tāi-piáu pē-bú teh tán góa ê sin-iáⁿ, khòaⁿ tio̍h i, góa ê sim-thâu ū chi̍t-chióng kóng bōe chhut ê kek-tōng.
|
第3工透早，早頓iáu未食，就去坐船beh看龜山島kap海翁、海豬--a,導遊講龜山島ê碼頭hō͘風颱扑歹--去，bōe當落船上島，kan-taⁿ遠遠se̍h島看。對我這個出外ê宜蘭人來講，坐火車過草嶺磅空就看會著ê 龜山島，是故鄉對我永遠等待ê身影，mā代表父母teh等--我ê身影，看著伊，我ê心頭有1種講bōe出ê激動。 |
|
Sūi-jiân chit-mā góa ê pa-pa ma-ma lóng í-keng bô tī-leh-á, m̄-koh hit-khoán kam-kak mā sī iáu tī-leh. Kin-á-ji̍t thang chiah óa kā khòaⁿ, sui-jiân kap chē hóe-chhia hn̄g-hn̄g khòaⁿ ê sî, i ê hêng-iáⁿ kap sim-lai siuⁿ ê bô kāng-khoán, m̄-kuh i iau sī góa sim-lāi éng-oán ê Ku-soaⁿ-tó.
|
雖然chit-má 我ê爸爸媽媽攏無tī--leh-a,m̄-koh hit款感覺mā是iáu tī--leh。今仔日thang chiah倚kā看，雖然kap坐火車遠遠看ê時，伊ê形影kap心內想--ê 無共款，m̄-kuh伊iáu是我心內永遠ê龜山島。 |
|
Chit pái chhut hái khòaⁿ hái-ang hái-ti-á, hái-ang bô khòaⁿ--tio̍h, m̄-kuh hái-ti-á koh ū pah gōa chià, sǹg chin hó-ūn. Khòaⁿ chûn thâu-ke kap sái-chûn ê sai-hū tùi chū-jiân seng-thài pó-io̍k sǹg sī ū hó ê koan-liām kap chun-siú. Chûn kap lâng sī hái ê gōa-lâi-kheh, It-chhè ài í tōa-hái chò chú-lâng, bē-sái phò-hāi tāi-chū-jiân seng-thāi. Keng-kòe kúi-nā nî kìm-chí lia̍h hái-ti--á, chit mā hái-ti--á khòaⁿ tio̍h lâng bē kiaⁿ-hiâⁿ, koh ē kap lâng sńg, si̍t-chāi chin chhù-bī. Hái-ti-á sī hái--ni̍h ê chia̍h-leng-lūi tōng-but, m̄-chiah in chi̍t-toaⁿ sî-kan tio̍h ài phû-chhut hái-bīn chhoán-khùi, tī phû-chhut hái-bīn ê sî ū sî ē ná chhiūⁿ tī hái-iûⁿ sè-kài khòaⁿ piáu-ián hiah hó-khòaⁿ.
|
這擺出海看海翁、海豬仔，海翁無看--著，m̄-kuh 海豬仔koh 有百外隻，算真好運。看船頭家kap駛船ê師傅對自然生態保育算有好ê 觀念kap遵守。船kap人是海ê 外來客，一切ài以大海做主人，bē使破壞大自然生態。經過幾若年禁止掠海豬仔，chit-má海豬仔看著人bē驚惶，koh會kap人sńg,實在真趣味。海豬仔是海--ni̍h ê 食奶類動物，m̄-chiah in一段時間著ài浮出海面喘氣，tī浮出海面ê時，有時仔會若像tī海洋世界看表演hiah好看。 |
|
Chun--á bān chhia ti̍h sái, hái-ti--á ē tī chûn-thâu phû chhut chúi-bīn chhōa chûn kiâⁿ, si̍t-chāi chin chhù-bi, mā ē tī chûn-kha Ǹg-lâi Ǹg-khì, Tùi tōa-lâng kap gín-á lâi kóng, sī chin hó ê chū-jiân seng-thài kàu-io̍k .
|
船仔慢chhia得駛，海豬仔會tī船頭浮出水面chhōa船行，實在真趣味，mā會tī船kha Ǹg來Ǹg去，對大人kap囡仔來講，是真好ê自然生態教育。 |
|
Lo̍h-chûn chia̍h chá-tǹg liáu, tio̍h khì So-ò Lâm-hong-ò kòe 『khoa-káng tōa-kiô』, tī Tāu-hu-kak chhia bô thêng seh chi̍t liàn, tō-iû kā ta̍k-ke kài-siāu kong-kéng kap khòaⁿ hái-siōng lú-siā. He sī Tāi-lio̍k hî-kang ti̍h tòa ê só-chāi.
|
落船食早頓了，就去蘇澳ê南方澳過『跨港大橋』，tī豆腐角。車無停，se̍h 1-liàn,導遊kā逐個紹介光景kap海上旅社。He是中國漁工teh tòa ê所在。 |
|
Tī pa-pa kap ma-ma ê boán-liân, iû-kî sī tī pa-pa í-keng bô hoat-tō ka-tī hêng-tōng chhut-mn̂g ê sî, goán sió-tī lóng ē tī e-po͘ sî chài I khì tau-hū-kak khì kiâⁿ-kiâⁿ--leh, góa ná ū tńg khì tio̍h ōaⁿ góa kā chhoa-khì. Khòaⁿ i hō͘ peⁿ-thiàⁿ thoa-bôa, sim-lāi sī chio̍k m̄-kam. I mā chai-iáⁿ che sī bô hoat-tō͘ tô-piah--ê, tān-sī ū-sî á lâng ti̍h kan-khó͘ ê sî-chūn, mā ē hoah kóng kín sí kín khùiⁿ-oa̍h, hō͘ góa taⁿ siuⁿ--khí phiⁿ-thâu iáu ē sng.
|
Tī爸爸kap媽媽ê晚年，特別是tī爸爸無法度家己行動出門ê時，阮小弟攏會tī e晡時。載伊去豆腐角行行--leh，我若有轉--去，就換我kā chhōa--去。看伊 hō͘病疼拖磨，心內足m̄甘。伊mā知影che是無法度逃避--ê,但是有時仔人teh 艱苦ê時chūn,mā會喝講緊死緊快活，hō͘我今想--起-來鼻頭iáu會酸。 |
|
So-ó léng-chôaⁿ sī góa chò gín-á sî joa̍h-thiⁿ sé liâng ê só͘-chāi, tī sì-gō͘ cha̍p nî chêng ū chi̍t-keng chè-peng-chhiáⁿ, iōng phòng-phuh thiu léng-choaⁿ khí-lâi chò chúi-goân, thâu-ke ū chhòng chi̍t ê chiú-tō-thâu hō͘ it-poaⁿ-lâng thang khì koaⁿ tńg khì lim. Joa̍h-thiⁿ lim chi̍t chhùi léng-chôaⁿ chúi sī chòe tōa ê hiáng-siū. Namuneh khì-chúi sī tī Tâi-oân chiong-chián chhe-kî sī So-ó léng-chôaⁿ ê te̍k-sán m̄-kuh góa kàu-tan iau m̄-bat lim--kòe. Sè-hàn ê sî keng-chè bô hó sī bô khó-lêng ē bé lâi lim, chit-mā khah hó-kòe soah tian-tò bē siuⁿ bé lâi lim.
|
蘇澳冷泉是我做囡仔ê時。熱天洗涼ê所在，tī 40~50年前有1間製冰廠，用phòng-phuh抽冷泉起來做水源，頭家有創1個水道頭hō͘人thang 去kōaⁿ轉去lim,熱天lim 1嘴冷泉水，是上大ê享受。Namuneh汽水tī台灣終戰初期是蘇澳冷泉ê特產，m̄-kuh 我到今iáu m̄-bat lim--過。細漢ê時經濟無好，無可能會買來lim,chit-má khah好過煞顛倒bē想beh買來lim。 |
|
So-ó léng-chôaⁿ sī sè-kài saⁿ-tōa léng-choaⁿ chi-it. So-ó tē-khu te-chit sī chioh-hoe-chioh chit, tē-hā-chúi tài ū 『thoàn-sng』khì, tē-hā-chúi thàu-nî chúi-un pó-chî 22℃, joa̍h-tiⁿ pí khì-un kē chha-put-to cha̍p tō͘, tâⁿ-á chìm--lo̍h khì kam-kak chin léng, iōng bîn-kin kā sin-khu kín lù-lù--leh chiū bē léng--a. Chìm kah choân sin thàu-liâng, si̍t-chāi chin sóng-khoài. Kôaⁿ--lâng khì-un kap chúi-un chha-put-to sé léng-chôaⁿ chū-jiân khah beh kám-kak hiah-ni̍h léng, m̄-kuh kôaⁿ--lâng iau-sī khah bô lâng sè.
|
蘇澳冷泉是世界3大冷泉之一。蘇澳地區ê地質是石灰石質，地下水有『碳酸』(CÓ)味，地下水透年。水溫保持22度，熱天比氣溫低差不多10度，今仔浸--落-去感覺真冷，用面巾kā歸身軀lù-lù--leh 就bē冷--a。浸kah歸身軀透涼，實在真爽快。Kôaⁿ--人氣溫kap水溫差不多，洗冷泉自然khah bē感覺hiah-nī 冷，m̄-kuh kôaⁿ--人iáu是khah無人洗。 |
|
Chit-pái kap Chiong-hòa-lâng khì sé léng-chôaⁿ si̍t-chāi chin chhù-bī, tōa-pō͘-hūn lâng m̄-kiaⁿ léng, ti̍t-chiap lo̍h-khì sé, ū-lâng kha-chhiú bak tâm niā-tiāⁿ, m̄-káⁿ sé, mā ū-lâng chìm kah kui sin-khu. Ke-bú-phôe gia̍h-gia̍h--khí-lâi, hō͘ ta̍k ê kám-siū kap un-chôaⁿ bô-kâng ê chu-bī.
|
這擺kap彰化人去洗冷泉實在真趣味，大部份人m̄驚冷，直接落去洗，有人腳手bak tâm niā-tiāⁿ，m̄敢洗，mā有人浸kah歸身軀。雞母皮gia̍h-gia̍h--起-來，hō͘逐個感受kap溫泉無共ê滋味。 |
|
Chit pái ê Thoân-thé lú-iû, ta̍k hong-bīn lóng sǹg bē bái. Ūi-tio̍h tùi Chiong-hòa ê pêng-iú piáu-sī hoan-êng ê ì-sù, góa kiò goán sió-tī chún-pī chi̍t-hūn á lé-phín, Chi̍t pau Gî-lân ê gû-chi̍h8-piáⁿ kap saⁿ tè sió iokang hō͘ ta̍k-ê chhì khòaⁿ māi--leh. Hi-bang in nā ū ki-hōe koh lâi Gî-lân chhit-thô ē-tàng chah khah che 「tán-lō͘」tǹg-khì.
|
這擺ê團體旅遊，逐方面攏算bē-bái。為著對彰化ê朋友表示歡迎ê意思，我叫阮小弟準備1份仔禮品，1包宜蘭ê牛舌餅kap 3-tè io͘kang hō͘逐個試看māi--leh。希望in若有機會koh來宜蘭chhit-thô,會當chah khah濟「等路」轉--去。 |
|
（Tâi-bûn Bóng-pò Tē 75 kî, 2002 nî 12 goe̍h)
|
（台文罔報第75期，2002年12月） |
