Hóe-nōa-thòaⁿ ê kò͘-sū
|
Hóe-nōa湠 ê故事 |
| Tēⁿ Si-chong |
鄭詩宗 |
|
A-Bêng kin-nî 5 hòe. Seⁿ tio̍h kó͘-chui koh ū chhùi-súi. In chhù--n̍i̍h kan-ta chit ê ta-po͘-kiáⁿ, sioh miā-miā. A-Bêng tùi tn̄g-leng khai-sí tio̍h chiok kéng-chia̍h. Tō͘-chè ê sî sè-sè lia̍p chí, ná chhiūⁿ chhī bē tōa, put-sî kám-mō͘ khù-khù-sàu, phôe-hu iā chhiâng-chāi chia chiūⁿ hia jiàu.
|
阿明今年5歲。生著古錐koh有嘴súi。In厝--n̍i̍h kan-ta 1個查甫子，惜命命。阿明tùi斷奶開始著足揀食。Tō͘-chè ê時細細粒chí,若像飼bē大，不時感冒khù-khù嗽，皮膚也chhiâng-chāi chia癢hia jiàu。 |
|
Hó ka-chài 3 hòe hit nî, ū khah hó chhùi-táu. Bah, chhài ke-kiám chia̍h--chi̍t--kóa. Bīn khah hàng-leng phòng-phôe, thé-keh khah chho͘-kut, sin-thé mā khah ióng-kiāⁿ..ah.
|
好佳哉3歲hit年，有較好嘴táu。肉、菜加減食--1--寡。面較hàng-leng澎皮，體格較粗骨，身體mā較勇健..ah。 |
|
5-goe̍h sî-á, sai-pak-hō͘ ti̍t-ti̍t lo̍h, lo̍h kah kui-keng chhù lóng sī chhàu-phú bī. A-Bêng hoat-sio nâ-âu thiàⁿ í-keng 3 ji̍t, sòa--lo̍h--lâi 2 ji̍t āu, tò-pêng phīⁿ-khang âng-âng, chiūⁿ iah-iah, koh lâi khí chúi-phā, lâu-thng, kian-phí, hō͘ Bêng..a jiàu kah hoat-hông hàng-chéng. Bô jōa-kú phôe-hu-chín jú lâi jú tōa jiah, iā thòaⁿ kàu chhùi-piⁿ, ām-kún, kha-tâng. A-Bêng ê a-má khe̍h chi̍t koàn hóe-sio io̍h-ko hō͘ boah, in a-pâ mā khì chhù-piⁿ hit keng io̍h-pâng kōaⁿ sián-io̍h-á kā so, chi̍t-tiám-á chha mā bô. Bóe-chhiú liân Bêng..a ê sió-mōe iā khì hō͘ òe--tio̍h. A-Bú khòaⁿ m̄-sī pān-sè, kóaⁿ-kín chhōa 2 ê hiaⁿ-tī khì Ko-i chhōe Phôe-hu-kho Tēⁿ I-su.
|
5月時仔，西北雨直直落，落kah歸間厝攏是臭phú味。 阿明發燒nâ喉疼已經3日，續--落--來2日後，倒爿鼻空紅紅、癢iah-iah，koh來起水phā、流湯、kian-phí,hō͘明..a jiàu kah發-hông hàng腫。無偌久皮膚疹愈來愈大jiah，也湠到嘴邊、頷頸、腳tâng。阿明ê阿嬤khe̍h 1罐火燒藥膏hō͘抹，in阿爸mā去厝邊hit間藥房kōaⁿ癬藥仔kā so,一點仔差mā無。尾手連明仔ê小妹也去hō͘ òe--著。阿母看m̄是pān勢，趕緊chhōa 2個兄妹去高醫chhōe皮膚科鄭醫師。 |
|
Tēⁿ I-su kā khòaⁿ-khòaⁿ, mn̄g-mn̄g--leh, tio̍h kóng, "Bêng..a seⁿ hóe-nōa-thoaⁿ--lah."
|
鄭醫師kā看看、問問--leh，著講：「明仔生hóe-nōa湠--lah。」 |
|
A-Bú chin gî-ngái, mn̄g, "Sím-mi̍h sī Hóe-nōa-thoaⁿ? Góa m̄-bat thiaⁿ--khòe."
|
阿母真疑ngái,問：「甚mi̍h是hóe-noa湠？我m̄-bat聽--過。」 |
|
|
鄭醫師講：「日本人kā號做『lông chia chiîn』（膿痂疹）。 華語借日本漢字叫做『lông chia chiîn』。」 |
|
Tēⁿ I-su kóng, "Ji̍t-pún-lâng kā hō-chò "lông chia chiîn"(膿痂疹). Hôa-gí chioh Ji̍t-pún Hàn-jī kiò-chò "lông chia chiîn"."
|
阿母感覺真奇怪：「Lông Sia Chûn?生che kap龍蝦有啥mi̍h關係？」 |
|
A-Bú kám-kak chin kî-koài, "Lông Sia Chûn? Seⁿ che kap liông-hê ū siáⁿ-mi̍h koan-hē?”
|
鄭醫師笑笑kā講：「M̄-是甚mi̍h龍蝦、草蝦--lah。Lông是講有膿，Chia是講有phí-á,Chiîn是teh講有皮膚疹ê意思。」 |
|
Tēⁿ I-su chhiò-chhiò kā kóng, "M̄-sī sím-mi̍h liông-hê, chháu-hê--lah. Lông sī kóng ū lâng, Chia sī kóng ū phí-á, Chiîn sī teh kóng ū phôe-hu-chín ê ì-sù.".
|
鄭醫師看阿母..a有較了解著接續講：「這個名照病ê症頭來號名，算號了bē bái。咱ê話叫做『火爛湠』，意思是講這個病親像1 pha火，四界湠，會流湯若像nōa,kian金色ê phí也有sêng火ê色水。」 |
|
Tēⁿ I-su khòaⁿ A-bú..a ū khah liáu-kái tio̍h chiap-sòa kóng, "Chit ê miâ chiàu pēⁿ ê chèng-thâu lâi hō miâ, sǹg hō liáu bē bái. Lán ê ōe kiò chòe "hóe-nōa-thòaⁿ", ì-sù sī kóng chit ê pēⁿ chhin-chhiūⁿ chi̍t pha hóe, sì-kè thòaⁿ, ē lâu thng ná-chhiūⁿ nōa, kian kim-sek ê phí iā ū sêng hóe ê sek-chúi."
|
阿母koh問：「Thài會生這款病，若準會湠。明仔seng生，尾手in小妹mā tòe teh生。」 |
|
A-Bú koh mn̄g, "Thài ē seⁿ chit khoán pēⁿ, ná-chún ē thòaⁿ. Bêng..a seng seⁿ, bóe-chhiú in sió-mōe mā tòe teh seⁿ."
|
「是--ah，這個病是tùi bâi-kín(bacteria)來..ê,會造成皮膚發hông、生水phā。這時真gâu湠。湯流kah tah、病tō湠kah tah。有時歸間幼稚園逐個囝仔攏著ê情形mā有。 歸家伙ê囡仔大細漢攏染--著也有。伊ê phí-á kap流--出--來ê湯攏會òe--人，別jiah ê皮膚抑是別人若bak--著，攏會去hō͘傳染。」 |
|
"Sī--ah. Chit ê pēⁿ sī tùi bâi-kín(bacteria) lâi..ê, ē chō-sêng phôe-hu hoat-hông, seⁿ chúi-phā. Chit-sî chin gâu thòaⁿ. Thng lâu kah tah, pēⁿ tō thòaⁿ kah tah. Ū-sî kui keng iù-tī-hn̂g ta̍k-ê gín-á lóng tio̍h ê chêng-hêng mā ū. Kui ke-hóe ê gín-á tōa-sè-hàn lóng jiám--tio̍h iā ū. I ê phí-á kap lâu--chhut--lâi ê thng lóng ē òe--lâng, pa̍t jiah ê phôe-hu á-sī pa̍t lâng nā bak--tio̍h, lóng ē khì hō͘ thoân-jiám."
|
「Án-ne beh án-chóaⁿ治療較好？」 |
|
"Án-ne beh án-chóaⁿ tī-liâu khah hó?"
|
「這號病真緊治療。會使用抗生素藥膏來抹。有時若較濟jiah，抹bē chiâu-ûn,也會用得食抗生素藥丸抑是giâ-kóng-á。有kian-phí ê所在會使將洗髮精thàu tī水內底koh用巾仔ùn水輕輕仔kā phí lù掉。因為hóe-nōa湠ê phí頂面有濟濟ê細菌。Án-ne會較緊好。」 |
|
"Chit hō pēⁿ chin kín tī-liâu. Ē-sái ēng khòng-seng-sò͘ io̍h-ko lâi boah. Ū-sî nā khah chē jiah, boah bē chiâu-ûn, iā ē-ēng-tit chia̍h khòng-seng-sò͘ io̍h-oân á-sī giâ-kóng-á. Ū kian-phí ê só͘-chāi ē-sái chiong sé-hoat-cheng thàu tī chúi lāi-té koh ēng kin-á ùn chúi khin-khin-á kā phí lù-tiāu. In-ūi hóe-nōa-thoaⁿ ê phí téng-bīn ū chē-chē ê sè-khún. Án-ne ē khah kín hó."
|
「Beh án-chóaⁿ預防？」 |
|
"Beh án-chóaⁿ ū-hông?"
|
「普通時囡仔ài捷hō͘洗手，特別是tùi外口入--來ê時，的確ài用雪文洗hō͘清氣。另外若準講hóe-nōa湠一直bē斷根，三不五時teh發無停，會使考慮用殺菌性ê 雪文抑是洗浴精來洗。若共1個所在不時teh喝，會使用抗生素藥膏來抹、來預防。」 |
|
"Phó͘-thong sî gín-á ài chia̍p hō͘ sé chhiú, te̍k-pia̍t sī tùi gōa-kháu ji̍p--lâi ê sî, tek-khak ài ēng sat-bûn sé hō͘ chheng-khì. Lēng-gōa nā-chún kóng hóe-nōa-thoaⁿ it-ti̍t bē tn̄g-kin, 3 put 5 sî teh hoat bô-thêng, ē-sái khó-lū ēng sat-khún-sèng ê sat-bûn á-sī sé-e̍k-cheng lâi sé. Nā kāng chi̍t ê só͘-chāi put-sî teh hoat, ē-sái ēng khòng-seng-sò͘ io̍h-ko lâi boah, lâi ū-hông."
|
「Án-ne-siⁿ我知。後擺我會koh較注意in皮膚ê衛生，kā in sng洗hō͘清氣。鄭醫師，kiám koh有甚mi̍h ài斟酌..ê?」 |
|
"Án-ne-siⁿ góa chai. Āu-pái góa ē koh khah chù-ì in phôe-hu ê ōe-seng, kā in sng-sé hō͘ chheng-khì. Tēⁿ I-su, kiám koh ū sím-mi̍h ài chim-chiok..ê?”
|
「這款病是鏈球菌抑是金色葡萄球菌來造成。有2%到5% ê火爛湠有急性 ê io-chí-iām會tòe teh發生，號做急性腎絲球體腎炎（腰子發炎，acute glomerular nephritis）。患者ê尿會濁、變紅。M̄-kú攏真緊著好kah lī。熱天時仔濟過寒天，著較注意衛生。我án-ne講，你kiám有清楚？」 |
|
"Chit khoán pēⁿ sī Liān-kiû-khún á-sī Kim-sek Phô-thô-kiû-khún lâi chō-sêng. Ū 2% kàu 5% ê hóe-nōa-thoaⁿ ū kip-sèng ê io-chí-iām ē tòe teh hoat-seng, hō chò kip-sèng sīn-si-kiû-thé sīn-iām(io-chí hoat-iām, pian-chip soat-bêng: acute glomerular nephritis). Hoān-chiá ê jiō ē lô, piàn âng. M̄-kú lóng chin kín tio̍h hó kah lī. Joa̍h-thiⁿ sî-á chē kòe kôaⁿ-thiⁿ, tio̍h khah chù-ì ōe-seng. Góa án-ne kóng, lí kiám ū chheng-chhó?"
|
阿母講：「我攏聽有。鄭醫師真多謝。」 |
|
A-bú kóng, "Góa lóng thiaⁿ ū. Tēⁿ I-su chin to-siā."
|
「免客氣。 食藥、抹藥膏，有啥問題khah koh來看。」 |
|
"Bián kheh-khì. Chia̍h-io̍h, boah io̍h-ko. Ū siáⁿ būn-tê khah koh lâi khòaⁿ."
|
(台灣字雜誌第9期，2001年9月) |
